Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

POSTANOWIENIE

Dnia 21 grudnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu XI Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Jolanta Sikorska

Protokolant:

St. Sekr. Sąd. Mirosława Prusaczyk

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2017 r. w Toruniu na rozprawie sprawy z wniosku J. T. (1) z udziałem R. T., A. T. (1), E. T., S. T., W. M., B. K., J. T. (2), H. B., A. W. o dział spadku po A. T. (2);

postanawia:

I.  stwierdzić, że w skład spadku po A. T. (2) zmarłej 7 lipca 1993 w C., ostatnio stale zamieszkałej w S., wchodzi gospodarstwo rolne o pow. 7,9413 ha położone w S. gmina C., dla którego Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą numer (...), aktualnej wartości rynkowej wedle jego stanu na 7. VII. 1993 na kwotę 200.000,- zł ( dwieście tysięcy zł );

II.  dokonać działu spadku po A. T. (2) w ten sposób, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne opisane w punkcie I postanowienia przyznać w całości na wyłączną własność wnioskodawcy J. T. (1);

III.  na poczet schedy spadkowej należnej W. M. zaliczyć darowiznę poczynioną na jej rzecz przez spadkodawczynię A. T. (2) w roku 1981 w kwocie 90.000,- starych zł, której wartość po jej zwaloryzowaniu ustalić na 49.382,07 zł ( czterdzieści dziewięć tysięcy trzysta osiemdziesiąt dwa 07 / 100 zł );

IV.  na poczet schedy spadkowej należnej wstępnemu A. W. tj. W. T. zaliczyć darowiznę poczynioną na jego rzecz przed spadkodawczynię A. T. (2) około 1977 w kwocie 50.000,- starych zł, której wartość po zwaloryzowaniu ustalić na 45.878,90 zł ( czterdzieści pięć tysięcy osiemset siedemdziesiąt osiem 90 / 100 zł );

V.  zasądzić od wnioskodawcy J. T. (1) tytułem wyrównania udziałów w spadku oraz rozliczenia darowizn :

1.  na rzecz W. M. – 494,34 zł ( czterysta dziewięćdziesiąt cztery 34 / 100 zł );

2.  na rzecz R. T. – 40.000,- zł ( czterdzieści tysięcy zł );

3.  na rzecz A. W. – 824,22,- zł ( osiemset dwadzieścia cztery 22 / 100 zł );

płatne w terminie sześciu miesięcy od daty prawomocności postanowienia, z ustawowymi odsetkami do dnia zapłaty na wypadek opóźnienia w płatności;

VI.  z roszczenia zasądzonego w punkcie IV postanowienia na rzecz W. M., R. T. i A. W. ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa ( kasy Sądu Rejonowego w Toruniu ) kwoty po 270,60 zł ( dwieście siedemdziesiąt 60 / 100 zł ) tytułem wydatków w sprawie ( tłumaczenia );

VII.  ustalić, że każda ze stron ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 30 grudnia 2015 r. J. T. (1) wniósł o dokonanie działu spadku po A. T. (2), zmarłej 7 lipca 1993 r. w C. oraz zniesienie współwłasności spadkowego gospodarstwa rolnego o powierzchni 7,9413 ha położonego w miejscowości S., gmina C., dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...), wraz ze znajdującymi się tam zabudowaniami w postaci domu drewnianego o pow. 56 m ² oraz stodoły drewnianej o pow. 160 m ² kwalifikującymi się do rozbiórki, o łącznej wartości 160 tys. zł, w ten sposób, że otrzyma on przedmiotowe gospodarstwo wraz z zabudowaniami, bez obowiązku spłaty na rzecz pozostałych uczestników.

W uzasadnieniu wskazał, że całe swoje życie pracował na przedmiotowym gospodarstwie, ponosił koszty jego modernizacji, zaś spłata jego rodzeństwa nastąpiła jeszcze za życia A. T. (2). Spośród pięciorga rodzeństwa tylko jeden brat – R. T. nie przyjął spłaty, zaś uczestniczka W. M. otrzymała spłatę dwukrotnie.

H. B. na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2016 r. wskazała, że nie domaga się żadnej spłaty od wnioskodawcy. Na rozprawie w dniu 14 września 2017 r. A. T. (1), E. T., S. T. w imieniu własnym oraz w imieniu J. T. (2) i B. K., okazując się stosownym pełnomocnictwem, zrzekli się spłaty na swoją rzecz od wnioskodawcy.

Uczestniczka W. M. na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2016 r. wskazała, że żąda spłaty od wnioskodawcy bądź wydzielenia kawałka ziemi w naturze. Następnie uczestniczka pismem z dnia 20 kwietnia 2016 zakwestionowała wartość gospodarstwa wskazanego przez wnioskodawcę, nadto wskazała, że w dziale spadku nie została ujęta działka o powierzchni ok. 8 ha oraz ok. 2 ha, znajdująca się w miejscowości S.. Na rozprawie w dniu 14 września 2017 r. ( podtrzymane oświadczeniem na rozprawie z dnia 12 grudnia 2017 r. ) sprecyzowała, że żąda spłaty od wnioskodawcy.

Uczestnik R. T. na rozprawie w dniu 14 września 2017 r. wskazał, że żąda spłaty od wnioskodawcy. A. W., oświadczeniem z dnia 13 października 2017 r ( data wpływu ), wobec niemożliwości przekazania swojego udziału wnioskodawcy ( o co poprzednio wnioskowała w piśmie z dnia 15 kwietnia 2016 r. ), wskazała, że żąda spłaty na swoją rzecz.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Postanowieniem z dnia 24 listopada 2011 r., sygn.. akt XI Ns 642/11 Sąd Rejonowy w Toruniu stwierdził, że spadek po zmarłej A. T. (2), w skład którego wchodzi gospodarstwo rolne położone w S., dziedziczą z mocy ustawy dzieci: W. M., R. T., J. T. (1), W. T., F. T. każde po 1/5 części. W punkcie drugim orzeczenia Sąd stwierdził, że spadek po W. T. na podstawie ustawy nabyli: żona H. B. oraz dzieci: A. T. (1), E. T., A. W., każde po ¼ części.

Dowód: akta sprawy Ns: 642/11

Postanowieniem z dnia 24 listopada 2011 r., sygn., akt I Ns 217/12 Sąd Rejonowy w Gliwicach stwierdził, że spadek po F. T. z mocy ustawy nabyli: żona J. T. (2), oraz dzieci S. T. oraz B. K. każde po 1/3 części.

Dowód: akta sprawy Ns 1488/13

Spadkowe gospodarstwo rolne o pow. 7,9413 ha położone jest w miejscowości S., gm. C. a Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi dla nieruchomości wchodzącej w jego skład księgę wieczystą o numerze (...). W momencie śmierci spadkodawczyni na nieruchomości znajdował się drewniany budynek typu (...) oraz pomieszczenia gospodarcze, a także żywy inwentarz w postaci bydła, trzody chlewnej oraz drobiu. Ówcześnie, okoliczne pola były obsiewane burakami oraz mieszankami zbożowymi, nadto na nieruchomości znajdował się ogród warzywny i sad. Uczestnicy zgodnie ustalili, że jego wartość na 7 lipca 1993 tj. na datę śmierci spadkodawczyni, wynosiła 200.000 zł.

Dowód: zeznania uczestników – k. 143-145, oświadczenie A. W. – k. 150

W skład spadku po zmarłej nie wchodzi nieruchomość położona w obrębie ewidencyjnym S., gm. C., o powierzchni 2,03 ha o numerze działki (...), gdyż została ona nabyta przez J. T. (1) przez zasiedzenie.

Dowód: akta sprawy Ns 1488/13

W skład spadku o zmarłej nie wchodzi również nieruchomość położona w miejscowości S., o pow. 7,9769 ha (dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi KW nr (...)), która to została zakupiona przez wnioskodawcę w drodze umowy sprzedaży w dniu 4 listopada 1976 z pieniędzy uzyskanych z majątku wspólnego.

Dowód: umowa sprzedaży – k. 64-65, odpis księgi wieczystej (...) – k.60-63, zeznania J. T. (1) – k. 57.

W. M. i W. T. otrzymali od A. T. (2) za jej życia darowizny. W. T. otrzymał od niej około 1977 darowiznę w kwocie 50.000 zł, która to pochodziła ze sprzedaży gospodarstwa w D..

Dowód: zeznania wnioskodawcy - k. 29 , zeznania H. B.- k. 29v

Uczestniczka W. M. w roku 1981 otrzymała od spadkodawczyni kwotę 90.000 zł, którą wpłaciła na książeczkę oszczędnościową do Banku Spółdzielczego.

Dowód: zeznania W. B. – k. 29v., książeczka oszczędnościowa – k. 28, akta sprawy XI Ns 1488/13

Pieniądze były przekazywane rodzeństwu zmarłego w formie gotówki z intencją spłaty z racji pozostania tylko wnioskodawcy na rodzinnym gospodarstwie.

Dowód: zeznania W. B. – k. 29v, zeznania wnioskodawcy – k. 29 zeznania świadka L. S. – k. 37, zeznania H. B. – k. 29

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalony został na podstawie akt sprawy XI Ns 1488/13, XI Ns 642/11 oraz zebranych w sprawie dokumentów, a także zeznań świadka L. S., wnioskodawcy i uczestników postępowania.

Prawdziwość i treść dokumentów nie była kwestionowana przez żadnego z uczestników. Nie wzbudziły one również wątpliwości Sądu, zatem Sąd uznał je za w pełni wiarygodne.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka L. S., co do formy przekazywanej darowizny, gdyż były one zbieżne z zeznaniami wnioskodawcy oraz uczestniczki W. M.. Sąd odmówił waloru wiarygodności zeznaniom świadka, co do kwoty otrzymanej przez uczestniczkę W. M., gdyż nie był on świadkiem darowizny, zaś o jej kwocie dowiedział się od wnioskodawcy J. T. (1). Nadto Sąd miał na uwadze to, że zeznania świadka nie były stanowcze, nie był on w stanie wskazać szczegółów przekazania darowizn i ich wielkości.

Sąd dał wiarę zeznaniom J. T. (1) w zakresie dotyczącym jego pracy na gospodarstwie, opiekowania się matką, okolicznościom towarzyszącym przekazaniu spłaty na rzecz W. M. i W. T., jej formie, a także stanowi gospodarstwa na datę śmierci spadkodawczyni. Sąd dał wiarę również zeznaniom wnioskodawcy w części odnoszącej się do sposobu nabycia nieruchomości w S., dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi KW nr (...), gdyż zostało to udowodnione przez niego poprzez przedłożenie stosownego aktu notarialnego. Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom wnioskodawcy co do wielkości darowizny otrzymanej przez uczestniczkę w zakresie przekraczającym 90.000 zł, z uwagi na brak dowodów w tym zakresie oraz sprzeczne stanowiska uczestników.

Sąd dał wiarę zeznaniom uczestniczki W. M. w zakresie w jakim pokrywały się one z zeznaniami wnioskodawcy, materiałem dowodowym zebranym w sprawie XI Ns 1488/13 oraz książeczką mieszkaniową przedłożoną przez wnioskodawczynię, a mianowicie przekazania na jej rzecz przez spadkodawczynię kwoty 90.000 zł. Sąd odmówił waloru wiarygodności zeznaniom uczestniczki w zakresie, którym wskazywała ona, że do spadku po zmarłej wchodzą inne nieruchomości znajdujące się w miejscowości S. tj. działka o pow. 2,03 ha oraz działka o pow. 7,9769 ha, dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi KW nr (...) przede wszystkim z uwagi na to, że wobec pierwszej nieruchomości Sąd Rejonowy w Toruniu prawomocnym postanowieniem stwierdził zasiedzenie jej przez wnioskodawcę, zaś co do drugiej nieruchomości uczestniczka nie zakwestionowała w żaden sposób prawdziwości aktu notarialnego dotyczącego sprzedaży nieruchomości, z którego to wynika, że wskazana w nim nieruchomość została nabyta przez wnioskodawcę za pieniądze należące z majątku wspólnego.

Sąd ustalając stan faktyczny dał wiarę zeznaniom uczestniczki H. B. w całości, zwłaszcza w części w jakiej potwierdziła ona dokonanie darowizny na rzecz W. T..

Sąd dał wiarę w całości zeznaniom uczestników: H. B., A. T. (1), E. T., S. T., W. M. oraz wnioskodawcy J. T. (1), co do stanu gospodarstwa rolnego na dzień śmierci spadkodawczyni.

Wobec powyższego Sąd w punkcie I postanowienia ustalił, że w skład spadku po A. T. (2), zmarłej 7 lipca 1993 r. w C. wchodzi gospodarstwo rolne o pow. 7,9413 ha położone w S. gmina C., dla którego Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą numer (...), o wartości rynkowej wedle jego stanu na 7 lipca 1993 r. na kwotę 200.000 zł.

W punkcie II postanowienia Sąd dokonał działu spadku po A. T. (2) w ten sposób, że opisane w punkcie I postanowienia gospodarstwo rolne przyznał w całości na wyłączną własność wnioskodawcy J. T. (1), mając na uwadze fakt, że wnioskodawca jeszcze za życia spadkodawczyni prowadził je, modernizował,, dążył do jego rozbudowy, opłacał podatki z nim związane, a także, to, że zgodnie z wolą spadkodawczyni miał pozostać na rodzinnym gospodarstwie, co zgodnie potwierdzają uczestnicy.

Uczestnicy zgodnie uzgodnili wartość gospodarstwa na 200.000 zł.

Do wartości aktywów spadku dolicza się darowizny podlegające zaliczeniu na schedę spadkową zgodnie z przepisem art. 1039 § 1 kc. Art. 1042 § 1 kc stanowi bowiem, że zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn lub zapisów windykacyjnych podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegającej zaliczeniu. Wobec powyższego Sąd w punkcie III postanowienia zaliczył na schedę spadkową darowiznę poczynioną na rzecz W. M. przez spadkodawczynię A. T. (2) w roku 1981 w kwocie 90.000 starych złotych.

Zgodnie zaś z (...) § 2 k.c. wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili otwarcia spadku. Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia
1 sierpnia 1986 r., III CZP 34/86: „ustalenia realnej wartości darowizny w formie pieniężnej można (…) dokonać, biorąc przede wszystkim za podstawę przedmioty, które można było w danych stosunkach nabyć za kwoty będące przedmiotem darowizny. Elementem porównawczym może być też porównanie kwot pieniężnych stanowiących przedmiot darowizn z wartością majątku spadkodawcy w dacie dokonywania darowizn (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 1 sierpnia 1986 r., III CZP 34/86, LEX nr 3256).”

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że wymiernym wskaźnikiem waloryzacyjnym, oddającym obecną wartość darowizny będzie obliczenie realnej siły nabywczej otrzymanej przez uczestniczkę kwoty z uwzględnieniem wskaźnika przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 1981 r. tj. w dacie otrzymania darowizny przez uczestniczkę wynosiło 7.689 zł, co za tym idzie otrzymana przez nią darowizna w kwocie 90.000 zł równała się sumie 11,70 przeciętnych wynagrodzeń. Obecnie przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pracę wynosi 4.220,69 zł. Wobec powyższego przedkładając powyższe ustalenia na stan sprawy niniejszej, wartość darowizny otrzymanej przez uczestniczkę wynosiłaby 49.382,07 zł (4.220,69x11,70).

Zatem w wyniku doliczenia wartości darowizn do wartości aktywów spadku otrzymuje się łącznie kwotę 249.382,07 zł (200.000+49.382,07). Odpowiednio więc każdy ze spadkobierców - dzieci spadkodawczyni powinien dostać 49.876,41 zł (249.382,07 ÷ 5).

Tożsamym kluczem Sąd posłużył się, ustalając wartość darowizny otrzymanej przez W. T. w 1977 r., o czym orzekł w punkcie IV postanowienia. Otrzymana przez W. T. darowizna w wysokości 50.000 starych zł, odpowiadała, przy ustaleniu, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w roku 1977 wynosiło 4596 zł, sumie 10,87 przeciętnych wynagrodzeń. Zatem obecnie otrzymana przez niego darowizna równałaby się kwocie 45.878,90 zł (4220,69x10,87). Co za tym idzie suma aktywów spadku oraz otrzymanej darowizny wynosi 245.878,90, zaś każdy ze spadkobierców powinien otrzymać kwotę 49.175,78 zł (245.878,90÷5=49.175,78zł).

Bazując na powyższych ustaleniach, a także mając na uwadze, że A. T. (1), E. T., B. K., J. T. (2), H. B. zrzekli się spłaty na swoją rzecz Sąd w punkcie V postanowienia zasądził od wnioskodawcy J. T. (1) tytułem wyrównania udziałów oraz rozliczenia darowizn następujące kwoty pieniężne: na rzecz W. M. zasądził 494,34 zł (kwota niniejsza stanowi różnicę należnej jej schedy oraz kwoty otrzymanej darowizny tj.: 49.876,41-49.382,07), na rzecz R. T. – 40.000 zł (kwota niniejsza stanowi 1/5 udziału w wartości gospodarstwa rolnego ustalonego zgodnie przez uczestników na kwotę 200.000 zł) oraz na rzecz A. W. – 824,22 zł (kwota niniejsza stanowi ¼ części kwoty stanowiącej różnicę schedy W. T. oraz otrzymanej przez niego darowizny tj. ¼ x (49.175,78-45.878,90)= ¼ (...),88). Płatność powyższych kwot Sąd ustalił na 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami do dnia zapłaty na wypadek opóźnienia w płatności.

Do wydatków poniesionych w sprawie należały koszty tłumaczeń na język angielski, które wyniosły 811,80 zł. Wobec powyższego Sąd rozdzielił stosunkowo wskazane wydatki i w punkcie VI postanowienia orzekło o ściągnięciu z kwot zasądzonych w punkcie V ( omyłkowo wskazano punkt IV ) kwoty po 270,60 zł od uczestników: W. M., R. T. oraz A. W. ( art. 113 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ). Wnioskodawca uiścił wcześniej 95 dolarów USA na poczet wydatków w sprawie ( tj. około 375,- zł ) , zaś wymienieni uczestnicy domagali się na swoją rzecz dopłat wyrównujących ich udział w spadku. W ocenie sądu z tej przyczyny oni także winni ponieść część kosztów w sprawie.

W punkcie VII postanowienia Sąd na podstawie art. 520 k.p.c. ustalił, że w pozostałym zakresie ( poza wydatkami ) każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.