Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lipca 2022 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia Jolanta Sikorska

Protokolant: Starszy Sekretarz Sądowy Małgorzata Kunińska

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2022 r. w Toruniu sprawy z powództwa (...) S.A. w G. przeciwko M. G. o zapłatę;

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) SA w G. na rzecz M. G. 2.717,- zł ( dwa tysiące siedemset siedemnaście zł ) tytułem zwrotu pozwanemu kosztów procesu;

III.  nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa ( kasy Sądu Rejonowego w Toruniu ) kwotę 3.209,28 zł ( trzy tysiące dwieście dziewięć 28/100 zł ) tytułem reszty wydatków w sprawie.

Sygn. akt X C 3229/18

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w G. dnia 9 lipca 2018 r. wniósł do tutejszego sądu powództwo przeciwko M. G.. Domagał się w nim zapłaty kwoty 3567,76 zł wraz z odsetkami za opóźnienie tytułem należności za nielegalny pobór energii elektrycznej. Do pozwu załączono m.in. protokół kontroli z dnia 1 grudnia 2016 r.

Referendarz sądowy w tutejszym sądzie działając pod sygnaturą X Nc 4956/18 wydał dnia 16 sierpnia 2018 r. nakaz zapłaty zgodny z żądaniem pozwu (k. 58). Orzeczenie to wkrótce utraciło swą moc wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu przez stronę pozwaną. W swoim piśmie datowanym na 18 kwietnia 2018 r. (wpływ 7 września 2018 r.) pełnomocnik pozwanego zaprzeczał, by istniały podstawy do obciążania jego klienta wskazaną opłatą (k. 62 i n.). Kwestionował sam fakt nielegalnego poboru prądu, jak również poprawność wyliczeń strony powodowej. Zwracano uwagę na fakt, że wykazany podczas kontroli brak zabezpieczeń spowodowany był nie tyle ich usunięciem, co raczej ich niezałożeniem przez powoda.

Na dalszym etapie postępowania strony pozostały co do zasady na swoich stanowiskach, które następnie stopniowo rozwijano. W szczególności pozwany podkreślał, że sama teoretyczna możliwość nielegalnego poboru energii nie może skutkować obciążaniem go opłatami karnymi.

Sąd ustalił, co następuje.

Pozwany był klientem powoda od co najmniej 2010 roku. W 2013 zdecydował się na zmianę sposobu rozliczania na licznik przedpłatowy. Licznik otrzymał nr (...). Zwykłą i powszechną konsekwencją założenia takiego licznika jest spadek zużycia prądu u odbiorcy bowiem odbiorca na bieżąco kontroluje zużycie energii i zużywa jej tylko tyle za ile zapłacił. Pracownik powoda dokonał wówczas zabezpieczenia układu pomiarowo - rozliczeniowego, z tym jednak zastrzeżeniem, że zdołał założyć wyłącznie jedną z dwóch plomb uniemożliwiających zdjęcie pokrywy bo montowana maskownica nie była dokładnie spasowana z pozostałymi elementami technicznymi. Drugiej wymaganej plomby pracownicy powoda nigdy nie założyli . Licznik prądu znajduje się wewnątrz lokalu pozwanego. Umową z 22 marca 2013 M. G. zamówił moc równą 7,0 kW przy zabezpieczeniu przedlicznikowym 16 A

Dowody:

– umowa kompleksowa z dnia 22.03.2013 r., k. 147–152

– przesłuchanie pozwanego na rozprawie dnia 26.03.2019 r., k. 89,

– opinia biegłego, k. 289.

Pozwany w 2013 roku zamieszkiwał w lokalu przy ul. (...) z żoną i synem. W późniejszym okresie mieszkał tam sam, a pomiędzy grudniem 2014 a wrześniem 2015 roku przebywał w areszcie śledczym. W okresie tym lokal miał stać praktycznie pusty, okresowo pomieszkiwały w nim osoby trzecie. Pozwany przed pobytem w areszcie popadł też w konflikt z jednym ze współwłaścicieli nieruchomości ( mającym w pewnym okresie dostęp do jego lokalu ), którego działania doprowadziły do bezpodstawnego oskarżenia pozwanego w sprawie karnej.

Okoliczności niezaprzeczone, ponadto dowody:

– przesłuchanie pozwanego jw., k. 89–89 v.

Pod koniec 2016, trzy miesiące po uchyleniu pozwanemu aresztu i jego powrocie do mieszkania, powód otrzymał anonimowe zgłoszenie o kradzieży prądu w lokalu pozwanego. Na miejscu oględziny przeprowadzili pracownicy powoda : S. T. i Ż. T.. Stwierdzono brak drugiej plomby zabezpieczającej maskownicę. Pod maskownicą ujawniono bardzo wyraźnie widoczny przewód, przy pomocy którego miało nastąpić częściowe obejście zabezpieczenia przedlicznikowego na dwóch fazach L1 i L3. Obejście nie objęło fazy L2. Cały zestaw układu pomiarowo – rozliczeniowego nie nosił śladów jakichkolwiek uszkodzeń – brak zatem dowodów, że pokrywa ( maskownica ) była unoszona bez zdejmowania lub pozostawiającego ślady istotnego poluzowania założonej plomby ( brak eksperymentu ). Żądne ze zdjęć nie wskazuje na ingerencję w licznik pomiarowy. Po przeprowadzonej kontroli pracownicy powoda założyli ponownie tylko jedną plombę . W protokole stwierdzili bez powołania się na jakiekolwiek źródła, że nielegalny pobór energii trwał od wielu lat.

Następnie, w oparciu o wyniki przeprowadzonych oględzin lokalu ( ustalono urządzenia korzystające z prądu w lokalu pozwanego : rtv, czajnik, nagrzewnica, zmywarka, komputer, pralka, oświetlenie, małe agd, odkurzacz, lodówka ) powód naliczył należność z tytułu nielegalnego poboru energii za okres od 2 grudnia 2013 czyli zmiany licznika na przedpłatowy do daty kontroli czyli 1 grudnia 2016 czyli za trzy lata, w tym czas, w którym powód przebywał w areszcie. Kontrolerzy nie ustalili jednak podczas oględzin, które urządzenia w lokalu pozwanego były zasilane z faz, które omijały licznik poboru energii a które były zasilane z fazy objętej opomiarowaniem ( skoro obejście było częściowe ). Wysokość tę ustalono na kwotę 3567,84 zł. Do wyliczeń przyjęto wartość 32 amperów na podstawie maksymalnej „obciążalności” zainstalowanego obejścia oraz 4.000 kWh jako konsekwencję 32 amperów.

Dowód:

– protokół kontroli, k. 9–11,

– dokumentacja fotograficzna, k. 21–29,

– protokół stwierdzenia nielegalnego poboru z dnia 13.12.2016 r., k. 78,

– wyliczenie należności z tytułu (...), k. 13,

– nota obciążeniowa z dnia 20.12.2016 r., k. 30,

– taryfa zatwierdzona 17.12.2012 r., k. 35–39,

– taryfa zatwierdzona 17.12.2013 r., k. 40–43,

– taryfa zatwierdzona 16.12.2014 r., k. 44–48,

– taryfa zatwierdzona 17.12.2015 r., k. 49–52,

– opinia biegłego, k. 288.

Pozwany, mimo kierowania do niego wezwań do zapłaty, odmawiał uregulowania należności i konsekwentnie `wskazywał, że nie poczuwa się do odpowiedzialności za ewentualny nielegalny pobór prądu.

Dowody:

– pismo pozwanego z dnia 27.12.2016 r., k. 65, 67–69,

– pismo powoda z dnia 20.01.2017 r., k. 79

– pismo pozwanego z dnia 27.01.2016 r., k. 66–69,

– wezwanie do zapłaty z dnia 17.02.2017 r., k. 31–32,

– wezwanie przedsądowe z dnia 20.03.2017 r., k. 33–34.

Zużycie energii elektrycznej w lokalu pozwanego w okresie zarzucanego mu nielegalnego poboru czyli od daty zainstalowania licznika przedpłatowego do kontroli z grudnia 2016 było istotnie mniejsze niż w okresie poprzedzającym założenie licznika przedpłatowego.

Dowód : opinia biegłego k. 295 – 296.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny zasadniczo nie był sporny pomiędzy stronami. Sąd ustalił go w oparciu o dowody z dokumentów ( głównie prywatnych, którym dał wiarę także co do prawdziwości treści w nich zawartych czyli ponad domniemanie z art. 245 kpc ) oraz przesłuchanie pozwanego, które w zakresie przytaczanych faktów zasadniczo nie było negowane przez stronę przeciwną.

Zasadniczej oceny roszczenia dokonano natomiast na podstawie opinii biegłego z dziedziny energetyki. Sąd podzielił wnioski biegłego Z. M. ( opinia k. 286 – 296 oraz jej uzupełnienia : k. 331 – 334 i 353 – 358 ). W niniejszej sprawie Sąd dwukrotnie dopuszczał dowód z opinii biegłego. Pierwszą opinię Sąd ocenił jako częściowo niezrozumiałą i niejasną – nawet pomimo jej uzupełniania przez biegłego. Dodatkowo biegły informował Sąd o poważnych kłopotach zdrowotnych, włącznie z częściowym paraliżem. Stąd Sąd zdecydował się na dopuszczenie dowodu z opinii biegłego Z. M.. W ocenie Sądu należało uznać, że po jej kilkukrotnym uzupełnieniu na wniosek stron, obecnie zasługuje ona na przymiot kompletności i rzetelności, a co za tym idzie – wnioski z niej płynące mogą zostać podzielone przez sąd. Nie dotyczy to oczywiście nielicznych fragmentów opinii, w których biegły ferował oceny prawne, do czego uprawniony nie był.

` Podstawą roszczenia powoda są przepisy ustawy Prawo energetyczne ( Dz.U. z 2022 r. poz. 1385 ). Zgodnie z art. 57 ustawy w razie nielegalnego pobierania energii przedsiębiorstwo energetyczne może :

1.  pobierać od osoby nielegalnie pobierającej energię opłatę w wysokości określonej w taryfie, chyba ze nielegalne pobieranie energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności albo

2.  dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych.

W niniejszej sprawie powód dochodzi zryczałtowanego odszkodowania opartego o regulację pkt 1 art. 57 ustawy. Bezspornym pozostaje, że M. G. łączyła w spornym okresie 2013 – 2016 z powodem umowa o dostarczanie energii elektrycznej a nadto M. G. bez wątpienia regulował w tym okresie w systemie pre – paid należności wynikające ze zużycia energii w ramach fazy L2 ( obejście dotyczyło tylko faz L1 i L3 ). Opłata za nielegalny pobór uregulowana w art. 57 ust. 1 ( odszkodowanie ryczałtowe ) nie jest jednak rodzajem kary umownej, do której odnosi się regulacja art. 485 kc i dlatego nie ma do niej zastosowania art. 484 par. 1 kc, zgodnie z którym kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Przedsiębiorstwo energetyczne może więc dochodzić od osoby, która pobierała energię nienależycie wykonując łączącą strony umowę o ile wykaże, że energia ta faktycznie została przez nią wykorzystana.

W przypadku dochodzenia zryczałtowanego odszkodowania w oparciu o przepis art. 57 ust. 1 ustawy przedsiębiorstwo energetyczne jest zwolnione z obowiązku udowodnienia faktycznej ilości pobranej nielegalnie energii. Jest jednak obowiązane wykazać, że odbiorca wykorzystywał do swoich potrzeb prąd oraz wykazać podstawy kalkulacji naliczenia opłaty tj. podstawy zaszeregowania do określonej grupy taryfowej i przyjęcia konkretnego rocznego ryczałtowego zużycia jako jednej z przesłanek ustalenia opłaty zryczałtowanej.

O ile fakt wykorzystania prądu na potrzeby lokalu należącego do pozwanego ( a zatem nie koniecznie fizycznie przez pozwanego ), wobec faktu zainstalowania licznika w samym lokalu ( a zatem z dostępem tylko mieszkańców ) i stwierdzenia obejścia dwóch faz nie budzi wątpliwości zdaniem sądu, o tyle zasadności zastosowanej kalkulacji wysokości opłaty, którą obciążono pozwanego, nie wykazano zdaniem sądu. Na marginesie : jeśli pozwany stoi na stanowisku, że ingerencja w układ pomiarowy była następstwem działania osoby trzeciej, to powinien wykazać ( art. 6 kc ), że zachowanie konkretnej zindywidualizowanej osoby trzeciej stanowiło wyłączną przyczynę nielegalnego poboru prądu.

Taryfę, o której mowa w art. 57 ust. 1 ustawy zgodnie z art. 45 tejże ustawy ustala przedsiębiorstwo energetyczne. Szczegółowe zasady ustalania taryf oraz tryb rozliczeń dokonywanych z odbiorcami reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki z 2 lipca 2007 w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną.

Zgodnie z ust. 2 par. 40 rozporządzenia w przypadku istnienia układu pomiarowo – rozliczeniowego a zatem istnienia umowy łączącej strony, w przypadku pobierania energii z pominięciem całkowitym lub częściowym tego układu przedsiębiorstwo energetyczne może obciążyć odbiorcę opłatami w przypadku :

a.  udowodnionego okresu nielegalnego poboru energii - w wysokości dwukrotności stawek opłat określonych w taryfie dla grupy taryfowej, do której jest zakwalifikowany odbiorca oraz dwukrotności cen energii elektrycznej, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit b ustawy prawo energetyczne, przyjmując wielkość mocy umownej i zużycia tej energii, jakie występowały w analogicznym okresie przed powstaniem nielegalnego poboru lub po jego ustaniu, opłaty oblicza się dla każdego miesiąca w którym nastąpił nielegalny pobór;

b.  gdy nie można ustalić ilości nielegalnie pobranej energii - w wysokości dwukrotności stawek opłat określonych w taryfie dla grupy taryfowej, do której jest zakwalifikowany odbiorca, oraz dwukrotności cen energii, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit b ustawy prawo energetyczne, przyjmując ilość energii elektrycznej uwzględniającą rzeczywistą możliwość pobierania energii przez danego odbiorcę wynikającą z mocy i rodzaju zainstalowanych odbiorników.

Pozwany zamówił umową z 2013 moc równą 7,0 kW przy zabezpieczeniu 16 A ( bezsporne – umowa ). Strona powodowa wyliczając należność za nielegalny pobór przyjęła dla pozwanego zabezpieczenie przedlicznikowe 32 A, gdy tymczasem ze zdjęć oraz oględzin wynika, że istniało tam zabezpieczenie przedlicznikowe trzy razy po 20A ( (...) zapisano w protokole oględzin ). Jak wynika z opinii biegłego przyjęcie istnienia zabezpieczenia przedlicznikowego 32 A było niedopuszczalne i skutkowało przyjęciem zawyżonej ilości 4.000 kWh do rozliczeń. Zdaniem biegłego tylko z tego powodu opłata obejmująca opłatę sieciową, jakościową i stałą ( dwukrotne stawki ) nie mogłaby być wyższa niż 2.845,97 zł. Problemem jest jednak fakt, że w dniu kontroli choć spisano urządzenia pobierające prąd, to jednak nie ustalono, które z nich działają w ramach fazy F2 rejestrowanej przez licznik a które w ramach dwóch faz, których dotyczyło obejście ( F1 i F3 ).

Sad podziela pogląd Sądu Apelacyjnego w Poznaniu wyrażony w wyroku z 13. X. 2016 wydanym w sprawie I ACa 349/16 o tym, że kompensacyjny charakter opłaty z art. 57 ustawy przemawia za tym iż dla jej wymiaru nie może być obojętny fakt, że odbiorca płacił za energię w części jakiej pobór wykazywał układ pomiarowy ( tu licznik notował pobór energii z jednej fazy F2 ) . Znajduje on uzasadnienie w treści par. 40 rozporządzenia powoływanego wyżej, które odwołuje się do rzeczywistej możliwości pobierania energii przez odbiorcę wynikającej z mocy i rodzaju zainstalowanych odbiorników. W ocenie sądu brak ustalenia w chwili kontroli, które spośród urządzeń odnotowanych w protokole ( k. 10 ) były zasilane prądem nierejestrowanym w urządzeniu pomiarowym, uniemożliwia na dzień dzisiejszy ustalenie właściwych danych dla rzeczywistego oraz poprawnego i zgodnego z taryfą ustalenia należnej opłaty ryczałtowej z art. 57 ustawy.

Sam fakt ustalonego przez biegłego istotnego zmniejszenia zużycia energii w okresie 2013 – 2016 w stosunku do okresu wcześniejszego nie może być zdaniem sądu nie tylko dowodem na nielegalny pobór jako taki ale w szczególności także na pobór poza pomiarem prądu przez wszystkie urządzenia odbiorcze u pozwanego. N. powszechną jest bowiem, że instalowanie liczników pre – paid prowadzi do istotnego zmniejszenia zużycia prądu przez odbiorców, na co zwrócił także uwagę biegły.

W tej sytuacji, w oparciu o przytoczone wyżej unormowania, sąd oddalił powództwo w pkt I wyroku. W konsekwencji w oparciu o regułę art. 98 kpc obciążył powoda kosztami postępowania poniesionymi przez pozwanego tj. sumą 2.717,- zł. Złożyły się na nią : trzykrotna stawka z par. 2 pkt 3 rozporządzenia MS z 22. X. 2015 w związku z par. 15 ust. 3 pkt 1, 3 i 4 rozporządzenia ( istotny nakład pracy pełnomocnika w sprawie rozpoznawanej na kilku rozprawach z opiniami biegłych i dotyczącej dość skomplikowanej materii ) oraz 17,- zł opłata od pełnomocnictwa. Strona powodowa uiściła w sprawie zaliczki na łączną sumę 1900,- zł, które pokryły część wynagrodzenia biegłego K.. Skarb Państwa sfinansował tymczasowo : 81,04 zł, 398,63 zł, 1.614,12 zł, 398,38 zł i 717,11 zł kolejnych wynagrodzeń biegłych – łącznie 3.209,28 zł. Tą sumę sąd nakazał ściągnąć od powoda jako strony przegrywającej proces ( pkt III wyroku ).