Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2021 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: SSR Katarzyna Malinowska

Protokolant: ------------------

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2021 r. w Toruniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko M. T.

o zachowek

I.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4610,23 zł (cztery tysiące sześćset dziesięć złotych dwadzieścia trzy grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia27 września 2019 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2211 zł (dwa tysiące dwieście jedenaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSR Katarzyna Malinowska

UZASADNIENIE

Powód J. K. złożył pozew przeciwko M. T. o zachowek po zmarłej matce U. K.. Domagał się zasądzenia kwoty 15.000 zł z odsetkami i kosztami

Pozwana uznała zasadność roszczenia co do kwoty 3505,67 zł a w pozostałym zakresie wniosła o oddalenie powództwa.

Podstawą prawną roszczenia jest art. 991 § 1 kc, który stanowi, że zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).

W niniejszej sprawie bezsporne było pomiędzy stronami, że J. K. przysługiwał od M. T. zachowek w wysokości 1/6 części wartości spadku.

Wartość spadku jest podstawą do określenia substratu zachowku. Podstawą do wyliczenia wartości spadku (pojęcia używanego w art. 991 KC jako „wartości udziału spadkowego”, w art. 993 KC jako „spadku”), do którego doliczane są darowizny, jest stan czysty spadku, tj. aktywa pomniejszone o pasywa spadku. Jednak przy tej operacji, zgodnie z art. 993 KC, nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do reguł określonych w KC, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Operacje te w rezultacie dają substrat zachowku.

Długi spadkowe należy odjąć od stanu czynnego spadku. Wierzytelności i długi wzajemne mogą być pominięte, pod warunkiem ich ekwiwalentności.

Zgodnie z powszechnym zdaniem doktryny, przy obliczaniu zachowku nie bierze się pod uwagę również roszczeń o zachowek przysługujących innym uprawnionym. Jak podkreśla B. K. , pogląd powyższy, mimo braku oparcia normatywnego, nie jest w ogóle w literaturze kwestionowany (zob. B. Kordasiewicz, System, s. 985 i tam podana literatura). Jednak rozwiązanie to jest w pełni uzasadnione w świetle celu instytucji zachowku. Gdyby uwzględniać obciążenie z tytułu zachowku przy liczeniu innych zachowków, okazałoby się, że po pierwsze wysokość zachowku zależy od liczby osób uprawnionych, im więcej osób uprawnionych, tym mniejszy zachowek, zaś uprawniony do zachowku otrzymywałby mniej niż ustawowo określone 1/2 lub 2/3 wartości spadku.

Odnosząc się do obliczania substratu zachowku, SN wskazał, że „punktem odniesienia przy obliczaniu stanu czynnego spadku dla potrzeb obliczenia wysokości należnego zachowku może być jedynie chwila otwarcia spadku, będąca chwilą śmierci spadkodawcy (art. 922 § 1, art. 924 i 925 KC). Ustalanie składu spadku, mianowicie różnicy między wartością stanu czynnego spadku (aktywów) i wartością stanu biernego spadku (pasywów), następuje więc, co do zasady, według reguł określonych w art. 922 KC, nie uwzględnia się jedynie zapisów i poleceń oraz oczywiście długów z tytułu zachowku” (wyr. SN z 14.3.2008 r., IV CSK 509/07, L.). Podobnie również SA w S. w wyr. z 27.3.2013 r. (I ACa 898/12, L.) oraz SA w K. w wyr. z 7.10.2016 r. (I ACa 661/16, OSAK 2016, Nr 4, poz. 7): „Sposób obliczenia substratu zachowku polega na ustaleniu czynnej wartości spadku. Składa się na nią wartość stanu czynnego spadku, od której należy odjąć wartość stanu biernego, czyli długów spadkowych, przy czym wartość darowizny jako substratu obliczenia zachowku winna być ustalona na dzień orzekania”. [J. B. w: Rozliczenia związane ze spadkiem, wyd. C.H. B. W. 2015 s. 126-127]

Sąd podziela w całości wyżej przedstawione stanowisko i przy jego zastosowaniu dokonał następujących ustaleń:

W skład spadku po U. T. wchodził wyłącznie udział w wysokości ½ w spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) znajdującego się w T. przy ul. (...), dla którego nie została założona księga wieczysta. Prawo to umową z dnia 6 września 2018 r. zostało sprzedane za cenę 155.000 zł (umowa k. 34-40 akt) – tak więc za wartość spadku należało przyjąć 77500 zł (bezporne)

W skład długów spadkowych wchodzą następujące kwoty:

- 4160 zł kosztów pochówku (bezsporne)

- 20.846,27 zł zobowiązania wobec (...) Bank S.A. (informacja z banku k. 122 akt). Z tej kwoty zostało spłacone 20.754 zł w dwóch ratach: 11036,91 zł dnia 2 października 2018 r. k. 43 akt i 9717,76 zł dnia 14 listopada 2018 r. k. 44 akt. Jednak istotne znaczenie w sprawie ma wysokość zobowiązania w chwili otwarcia spadku. Nie ma znaczenia również, czy spadkobierczyni faktycznie to zobowiązanie spłaciła. Wskazać dodatkowo należy, że przy umowie kredytu nie zawarto umowy ubezpieczenia. Nadto następcy prawni spadkodawczyni nie złożyli wniosku o zwrot prowizji – k. 128 akt

- 23,339,07 zł zobowiązania wobec Banku (...) S.A. W chwili otwarcia spadku dług wynosił 31.651,07 zł, został pomniejszony o kwotę 8312 zł wypłaconą z ubezpieczenia (k. 126 akt),

- 1493,31 zł zobowiązania wobec (...) Bank (...) S.A. ( k. 76 akt)

Mając powyższe na względzie (4160+20.846,27+ (...),04+ (...),31= (...),62) długi spadkowe wyniosły łącznie 49838,62 zł.

Należna powodowi kwota to 1/6 z masy czynnej spadku a więc 4610,23 zł ( (...)- (...),62= (...),38/6=4610,23)

W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.

Koszty procesu po stronie powoda wyniosły 750 zł opłaty od pozwu, 3600 zł wynagrodzenia pełnomocnika i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Koszty procesu po stronie pozwanej wyniosły 3600 zł wynagrodzenia pełnomocnika i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sąd uznał za słuszny argument, że przez brak współpracy pozwanej z powodem na etapie przedprocesowym powód nie miał wiedzy o cenie sprzedaży mieszkania i wysokości długów spadkowych. Dlatego też złożył pozew o zapłatę kwoty 15.000 zł. Po zapoznaniu się ze wszystkimi dokumentami powód podtrzymywał roszczenie co do kwoty 8764,22 zł, a rzeczywiście należało mu się 4610,23 zł. Dlatego też sąd uznał powoda za przegrywającego w zakresie różnicy pomiędzy tymi kwotami - to jest 4153,99 zł, co stanowi 27% roszczenia. Kwota kosztów należna powodowi od pozwanej to 3187,91 zł ( (...) 73%) a kwota kosztów należna pozwanej od powoda to 976,56 zł (3617x27%). Dlatego też Sąd orzekł jak w pkt. III wyroku i zasądził od pozwanej na rzecz powoda różnicę pomiędzy tymi kwotami – 2211 zł ( (...),91-676,56)