Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia Jolanta Sikorska

Protokolant: Starszy Sekretarz Sądowy Małgorzata Kunińska

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2023 r. w Toruniu na rozprawie sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. przeciwko Gminie M. T. o zapłatę;

zasądza od pozwanej Gminy M. T. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. kwotę 13.228,48 zł ( trzynaście tysięcy dwieście dwadzieścia osiem 48 / 100 zł ) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 października 2019 do dnia zapłaty;

umarza postępowanie w pozostałym zakresie;

zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.477,- zł ( dwa tysiące czterysta siedemdziesiąt siedem zł ) tytułem zwrotu powodowi części kosztów postępowania.

Sygn. akt X C 1807 / 22

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. w T. wniósł o zasądzenie od pozwanej Gminy M. T. kwoty 17.868,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 14 października 2019 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód prowadzi Niepubliczne Przedszkole i Ż. (...) z siedzibą w T., wpisane do ewidencji szkół i placówek niepublicznych prowadzonej przez Prezydenta Miasta T.. Roszczenie dochodzone pozwem dotyczy należnej lecz niewypłaconej częściowo dotacji za 2016. Wskazano, że pozwana zaniżyła należną powodowi dotację dla przedszkola o 17.868,32 zł. W spornym okresie ( 2016 ) do przedszkola uczęszczało : w styczniu 60 uczniów, w lutym 60 uczniów, w marcu 60 uczniów, w kwietniu 60 uczniów, w maju 60 uczniów, w czerwcu 60 uczniów, w lipcu 60 uczniów, w sierpniu 60 uczniów, we wrześniu 61 uczniów, w październiku 61 uczniów, w listopadzie 61 uczniów i w grudniu 61 uczniów, co daje łącznie 724. Należna dotacja winna wynieść po 492,91 zł na jednego ucznia w miesiącu czyli 356.866,84 zł a tymczasem powódka otrzymała tylko po 468,23 zł od jednego ucznia w miesiącu czyli 338.998,52 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zwrot kosztów postępowania. Zaprzeczyła, aby powód wykazał wysokość dochodzonego roszczenia, z uwagi na nieudowodnienie ilości dzieci, od której zależy wysokość przyznanej dotacji. Zanegowano powołaną w pozwie podstawę dochodzonego roszczenia czyli art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym w 2016 r. Ten tryb dochodzenia roszczeń zdaniem pozwanej Gminy miałby rację bytu jedynie wtedy gdyby dochodzono wypłaty zaległej dotacji jeszcze w roku dotacyjnym, a nie wiele lat po jego zakończeniu. Ponadto, zdaniem pozwanej, strona powodowa jest zobligowana wykazać w niniejszym procesie szkodę po swojej stronie.

Strony podtrzymały swoje stanowiska w dalszej części procesu.

Sąd ustalił, co następuje:

Spółka (...) sp. z o.o. w T. miesiącach styczeń – grudzień 2016 prowadziła Niepubliczne Przedszkole i Ż. (...) z siedzibą w T., wpisane do ewidencji szkół i placówek niepublicznych prowadzonej przez Prezydenta Miasta T.. Placówka w 2016 pobrała od Gminy M. T. dotację dla przedszkoli, wynikającą z ówczesnego art. 90 ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, udzieloną według zasad określonych w uchwale Rady Miasta T. z dnia 30 grudnia 2009 r. nr 721/09 w sprawie trybu udzielenia i rozliczania dotacji dla przedszkoli, szkół i placówek oświatowych prowadzonych na ternie Gminy M. T. przez osoby fizyczne lub osoby prawne inne niż jednostka samorządu terytorialnego oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystania.

fakty bezsporne

W okresie od stycznia do grudnia 2016 do przedszkola uczęszczało 536 uczniów ( styczeń 40, w lutym 41, w marcu 41, w kwietniu 42, w maju 42, w czerwcu 44, w lipcu 44, w sierpniu 44, we wrześniu 47, w październiku 50, w listopadzie 51 i w grudniu 50 ).

Dowód: informacje Gminy k. 47 – 52.

W 2016 wydatki bieżące na wszystkich pełnosprawnych uczniów w przedszkolach miejskich wyniosły 20.480.159,- zł, natomiast wartość opłat, które należy od tej sumy odjąć, a stanowiącej czesne w tym roku poniesione przez rodziców dzieci, wyniosła 1.434.218,- zł. Różnica daje 19.045.941,- zł. Łączna liczba pełnosprawnych uczniów uczęszczających do tych przedszkoli w poszczególnych miesiącach spornego roku wynosiła 2415. Zatem koszt utrzymania jednego ucznia pełnosprawnego w przedszkolu publicznym w 2016 wyniósł 7.886,52 zł. Odsetek 75% z tej kwoty to 5.914,89 zł rocznie czyli 492,91 zł miesięcznie.

Zarządzeniem nr 139 z dnia 29 maja 2013 r. Prezydent Miasta T., ustalił ostateczną wysokość dotacji przysługującej w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 r. niepublicznym przedszkolom w kwocie 413,31 zł miesięcznie na każde dziecko.

Dowód: informacja z Wydziału (...) Urzędu Miasta T. z 19 lipca 2018 k.12 - 15, zarządzenie nr 341 Prezydenta Miasta T. k. 16-18.

Gmina M. T. przyznała powódce za 2016 dotację w wysokości ustalonej zarządzeniem Prezydenta Miasta tj. 338.998,52 zł zł ( po 468,23 zł na jednego ucznia w miesiącu ).

fakty niezaprzeczone plus k. 14 odpowiedź na zapytanie publiczne

Z informacji publicznej udzielonej przez Wydział (...) Urzędu Miasta T. z dnia 19 lipca 2018 wynika, że wysokość wydatków bieżących ustalonych w budżecie gminy w latach 2006 - 2017 ponoszonych przez przedszkola miejskie w związku z utrzymaniem ucznia pełnosprawnego obejmuje opłaty za pobyt dziecka w przedszkolu miejskim ponoszone przez rodziców, nie uwzględniają natomiast wpłat za wyżywienie.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o przedłożone do sprawy dokumenty. Strony nie podważyły ich wiarygodności, a również Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich autentyczności. Stan faktyczny w niniejszej sprawie był w zasadzie bezsporny.

Pozwana kwestionowała zasadność zgłoszonych w pozwie roszczeń w oparciu o argumentację natury prawnej. Twierdziła, że powód nie przedstawił dowodów na to, że faktycznie wypłacona dotacja została wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem i nie pokryła kosztów związanych w prowadzeniem przedszkola. Wskazywała na nieuprawnione upatrywanie w przepisie art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty podstaw do żądania po wielu latach dopłaty do dotacji, wskazując, że taką możliwość ten przepis przewidywał, ale roszczenia mogły być zgłaszane tylko w konkretnym roku obrachunkowym. Powołując się na tzw. ostrożność procesową, wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości. Domagała się zobowiązania powoda do przedstawienia zestawienia wydatków bieżących za 2016, które stanowiłyby koszty podlegające pokryciu z dotacji, nadto przedłożenia księgi przychodów i rozchodów za 2016 oraz wyciągu z rachunku bankowego powoda za 2016 celem ustalenia czy powódka w 2016 poniosła koszty utrzymania placówki w wysokości przekraczającej faktycznie wypłaconą jej dotację a nadto czy jej wydatki zostały dokonane zgodnie z celami określonymi ustawą. Na wypadek uznania iż ciężar dowodu w sprawie kształtuje się inaczej niż wskazuje pozwana, wniesiono o dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości celem ustalenia wysokości wydatków bieżących poniesionych przez powódki i podlegających finansowaniu z otrzymanej dotacji.

Na rozprawie w dniu 10 października 2023 Sąd na podstawie art. 235 ² §1 pkt. 3 k.p.c. pominął wyżej wymienione wnioski pozwanej. W ocenie Sądu, przeprowadzenie dowodu z dokumentów dot. wydatków przedszkola prywatnego, z uwagi na argumenty natury prawnej, nie miało dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia. Brak było również podstaw do uwzględnienia wniosku pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego. Po pierwsze, dowód ten wbrew swojej podstawowej funkcji, zmierzał do dokonania przez biegłego samodzielnych ustaleń faktycznych. Nie był zdatny do wykazania okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Przedmiotem procesu jest ocena czy dotacja została wypłacona w wysokości wynikającej z przepisów powszechnie obowiązującego prawa. Rolą biegłego nie jest dokonywanie samodzielnych ustaleń faktycznych dotyczących rozliczenia dotacji. Zadaniem biegłego jest jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych, przy uwzględnieniu zebranego w toku procesu i udostępnionego mu materiału faktycznego sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 1999 r., II CKN 428/98, LEX nr 1213008, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1969 r., I CR 140/69, OSNC 1970/5/85, LEX nr 1001).

Liczba dzieci wskazana przez stronę powodową stała się fonalnie bezsporna po złożeniu przez powódkę pisma z kwietnia 2023 k. 62 ( powódka skorygowała tę wartość zgodnie z zadaniem strony pozwanej ).

Dochody i ustalone w budżecie pozwanej gminy „wydatki bieżące” w roku 2016 wynikały z dokumentów pochodzących od pozwanej. Pozwana podkreślała, że wysokość należnej dotacji nie powinna wynikać jedynie z prostego matematycznej wyliczenia 75% ustalonych w budżecie gminy wydatków bieżących ponoszonych przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia, gdyż wysokość dotacji zależy również od należytego wydatkowania środków z dotacji. W przypadku wydatkowania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem lub na pokrycie wydatków, które nie podlegają finansowaniu, bądź też braku wydatkowania wszystkich środków dotacyjnych zgodnie z celami określonymi ustawą, dotacja podlegała odpowiedniemu zmniejszeniu. Zdaniem pozwanej ostateczna wysokość dotacji powinna zostać zatem ustalona po wykazaniu przez powódkę wysokości poniesionych w spornym okresie wydatków. Pozwana podawała, że na potrzeby ustalenia dotacji, wydatki powinny być pomniejszone co najmniej o równowartość kwot stanowiących regulowane przez rodziców należności , które w przypadku placówek niepublicznych regulowane są razem z opłatami z tytułu czesnego i opłat za wyżywienie.

Zdaniem Sądu stanowisko pozwanej nie znajdowało podstaw w przepisach powszechnie obowiązującego prawa i nie mogło zostać uwzględnione. Badanie wyżej wymienionych kwestii stanowiłoby nieuzasadnione wyjście poza granice żądania pozwu, wyznaczane zarówno przez podstawę faktyczną jak i prawną.

Źródłem roszczenia zgłoszonego przez powódkę był art. 90 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Na wstępie należy zaznaczyć, że obecnie w ustawie o systemie oświaty nie istnieje już art. 90, z którego swoje roszczenie wywodziła powódka. Zgodnie z wówczas obowiązującym art. 90 ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz.U.2004.256.2572 t.j. z późn. zm.), dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż 75% ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia […] - pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji, informację o planowanej liczbie uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji […]. Na mocy ust. 4 cytowanego przepisu: Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa m. in. w ust. 2 oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystywania. W wykonaniu powyższej delegacji ustawowej Rady Miasta T. podjęła uchwałę z dnia 30 grudnia 2009 r. nr 721/09 w sprawie trybu udzielenia i rozliczenia dotacji dla przedszkoli, szkół i placówek oświatowych prowadzących na terenie Gminy M. T. przez osoby fizyczne lub osoby prawne inne niż jednostka samorządu terytorialnego oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystania, określając § 4 ust. 1 zgodną z ustawą wysokość i tryb udzielania dotacji niepublicznym przedszkolom działającym na terenie Gminy M. T.. Co istotne, uchwała określała też tryb rozliczania dotacji.

Jak wynika z powyższego, wysokość dotacji udzielanej dla niepublicznych przedszkoli w 2016. była uzależniona od ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia. Ustawa o systemie oświaty nie uzależniała ustalenia i wypłacenia dotacji od wykazania przez przedszkole prywatne ponoszenia konkretnych wydatków. Uprawnienia kontrolne organów jednostek samorządu terytorialnego dotyczyły prawidłowości wykorzystania dotacji. „Wykorzystana” dotacja, to dotacja która została już uprawnionemu podmiotowi wypłacona w należnej wysokości. Ustawa, będąca podstawą przyznawania dotacji, nie przewidywała możliwości warunkowania jej ustalenia i wypłacenia od przedstawienia przez uprawnionego konkretnych kosztów.

Z utrwalonej linii orzeczniczej sądów okręgu toruńskiego (m. in. wyr. SO w Toruniu z dnia 30.08.2021 r. sygn. VIII Ca 672/21, z dnia 21.05.2021 r. sygn. VIII Ca 289/21, wyr. SO w Toruniu z dnia 25.08.2021 r. sygn. VIII Ca 535/21) jak i orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że przepis art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty stanowi dostateczną podstawę prawną roszczenia o należną szkole niepublicznej dotację. Roszczenie ma charakter sprawy cywilnej w rozumieniu art. 1 k.p.c. Ustawa w sposób jasny i bezwarunkowy określa kto jest dłużnikiem i wierzycielem, w jakiej wysokości świadczenie się należy i od spełnienia jakich przesłanek wypłacenie dotacji jest uzależnione. Jednostka samorządu terytorialnego w zasadzie nie może odmówić placówce niepublicznej przyznania dotacji, jeżeli tylko zostały spełnione warunki o których mowa w art. 90 ust. 2 i 3 ustawy o systemie oświaty (zob. wyr. SN z dnia 11 maja 2018 r. II CSK 477/17 Lex nr 2486821). W jednym z nowszych orzeczeń SN - przywołanym przez pozwaną wyroku SN z 9 lipca 2020 r. sygn. V CSK 502/18 - przyjęto, że zgłoszone roszczenie ma charakter bliski roszczeniom odszkodowawczym, ale w tym kontekście, że niewypłacenie dotacji stanowi samoistną szkodę osoby prowadzącej przedszkole niepubliczne i jest niezależne od tego, co wierzyciel uczyniłby z należnym świadczeniem.

Dotacja oświatowa nie została powodowi wypłacona w wysokości wynikającej z przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Zasadnicze znaczenie miała kwota wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia w budżecie na 2016. Podstawę obliczenia kwoty dotacji dla przedszkola niesamorządowego stanowią wszystkie wydatki bieżące ponoszone w przedszkolach publicznych, w tym również przeznaczone na zakup żywności. Przed nowelizacją ustawy z 2013 roku ( wejście w życie 1 września 2013 r.) ustawodawca nie wyłączał tych wydatków z podstawy wyliczenia dotacji.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynikało, że roczny koszt utrzymania jednego ucznia pełnosprawnego w roku 2016 kształtował się na poziomie 19.045.941 zł . Na jednego pełnosprawnego ucznia ( było ich 2.415 ) przypadało 7.886,52 zł. Odsetek 75 % z tej kwoty to 5.914,89 zł i taką to kwotę przedszkola niepubliczne winny otrzymać w całym 2016 tytułem dotacji na jednego pełnosprawnego ucznia. Miesięczna cześć dotacji na jednego pełnosprawnego ucznia stanowiła zatem kwotę 492,91 zł.

Biorąc pod uwagę liczbę uczniów uczęszczających w poszczególnych miesiącach spornego 2016 do prowadzonego przez powoda przedszkola czyli 536, należna mu dotacja za 2016 powinna wynieść 264.199,76 zł ( 536 uczniów x 492,91 zł). Pozwana wypłaciła jednak powodowi dotację w kwocie ograniczonej do 250.971,28 zł. Różnica pomiędzy dotacją należną, a wypłaconą za wymienione wyżej miesiące wyniosła zatem 13.228,48 zł ( pozwana Gmina bezpodstawnie pomniejszyła dotację należną powódce o opłaty za wyżywienie uiszczane przez opiekunów dzieci uczęszczających do przedszkoli miejskich ). Łącznie za rok 2016 powód powinien był otrzymać od gminy dodatkowo dotację w wysokości wskazanej różnicy. Rzeczona kwota podlegała zatem zasądzeniu na rzecz powoda wraz z nieprzedawnionymi należnościami ubocznymi, o czym orzeczono w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 90 ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty.

Niezasadny okazał się zarzut pozwanej o sprzeczności roszczenia powoda z art. 5 k.c. Nie ma podstaw do uznania, że dochodzenie przez powódkę należności, przysługującej jej z mocy ustawy, w związku z prowadzeniem na terenie gminy przedszkola, narusza zasady współżycia społecznego. Dotacja dla tak ważnej jednostki jak przedszkole, powinna zostać określona i wypłacona przez jednostkę samorządu terytorialnego we właściwej ( tj. zgodnej z ustawą ) wysokości. Powódka działała w granicach prawa, domagając się zapłaty należności, wyliczonych zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Również dochodzenie roszczenia rozdrobnionego było zgodne z prawem i nie mogło zostać uznane za nadużycie prawa. W polskim procesie cywilnym istnieje generalna zasada dopuszczalności dochodzenia roszczeń rozdrobnionych oraz prowadzenia tzw. procesu na próbę, wywodzona z zasady dyspozycyjności (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 22 października 2015 r. o sygn. IV CSK 766/14 Lex nr 1918831). Zasada roczności dotacji, fakt, że dotacja wypłacana była jedynie w częściach miesięcznych, nie niwelowały powyższej zasady.

W zakresie w jakim powództwo zostało cofnięte, sąd w pkt II wyroku umorzył postępowanie w sprawie.

O odsetkach orzeczono w myśl art. 481 k.c., zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach procesu orzeczono w pkt II wyroku na podstawie art. 98 §1, 1 ¹ i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Strona powodowa wygrała w 74%, strona pozwana – w 26 %. Na koszty procesu należne stronie powodowej składało się: kwota 1.000 zł opłaty sądowej od pozwu, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 3.600 zł kosztów zastępstwa procesowego ( § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ) – łącznie 4.617,- zł. 74% z tej kwoty to 3.416,58 zł. Koszty pozwanej to : 3.600,- zł wynagrodzenia pełnomocnika ( podstawa jak wyżej ) oraz 17 zł opłaty od pełnomocnictwa czyli razem, 3.617,- zł. 26 % z tego to 940,- zł. Różnica pomiędzy 3.416,58 a 940 to zasądzone w pkt III wyroku 2.477 zł od pozwanej na rzecz powoda.