Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

Protokolant: sekretarz sądowy Paulina Pietrzyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 listopada 2024 r. w Toruniu sprawy

z powództwa (...) INC. z siedzibą w M. V.

przeciwko Ł. J.

o zapłatę

I.  oddala powództwo w całości;

II.  zasądza od powoda (...) INC. z siedzibą w M. V. na rzecz pozwanego Ł. J. kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

Sygn. akt X{CF_ (...)} C 1536/23

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 28 września 2023 r. (...) INC. z siedzibą w M. V. wniosło o zasądzenie od pozwanego Ł. J. kwoty 21.034,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 20.080,27 zł w wysokości 2-krotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 19 stycznia 2020 r. oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że wierzytelność dochodzona pozwem wynika z zawartej przez pozwanego z pożyczkodawcą (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowy pożyczki nr (...) z 14 maja 2019 r. Umowa została wypowiedziana przez pożyczkodawcę w dniu 18 stycznia 2020 r. albowiem pozwany nie spłacał pożyczki. Na dochodzoną pozwem kwotę składa się: kwota pożyczki pozostała do spłaty w wysokości 7.909,25 zł, odsetki umowne w wysokości 954,03 zł, opłaty w kwocie 550 zł, prowizje w kwocie 11.621,02 zł. Nadto powód wniósł o zasądzenie kontynuacji odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonych od dnia wymagalności roszczenia do dnia zapłaty. Celem wykazania legitymacji do dochodzenia roszczenia w sprawie powód wskazał, że zawarł z pożyczkodawcą umowę poręczenia zobowiązania pozwanego, wynikającego z umowy pożyczki nr (...). Wobec niespłacenia przez pozwanego kwoty pożczyki, powód wypłacił kwotę poręczenia w związku z czym nabył wierzytelność dochodzoną złożonym pozwem.

Niniejsze postępowanie na zasadzie z art. 505 ³⁷ k.p.c. stanowi kontynuację elektronicznego postępowania upominawczego prowadzonego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie pod sygnaturą VI Nc-e 12684/23, które zostało umorzone postanowieniem z dnia 20 lipca 2023 r. wobec uznania braku podstaw do wydania nakazu zapłaty. Sąd podzielił przy tym stanowisko zawarte w pozwie, że dopuszczalna była zmiana sposobu dochodzenia roszczenia w ten sposób, że kwota dochodzona niniejszym pozwem jest dochodzona bez kapitalizacji odsetek dokonanej na przeddzień złożenia powództwa w elektronicznym postępowaniu upominawczym, lecz z żądaniem odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wymagalności roszczenie. Roszczenie dochodzone niniejszym pozwem zachowało w tym zakresie tożsamość i jest tym samym roszczeniem w świetle art. 505 ³⁷ k.p.c., które dochodzone było w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

W odpowiedzi na pozew z dnia 26 stycznia 2024 r., której braki uzupełnione w dniu 28 marca 2024 r., pozwany – reprezentowany przez adwokata – wniósł po pierwsze o zobowiązanie powoda na podstawie art. 1119 k.p.c. do złożenia kaucji aktorycznej, a nadto zarzucił, że niniejsza sprawa została prawomocnie osądzona przed Sądem Rejonowym w Toruniu pod sygn. akt I C 1409/21. Z ostrożności pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Strona pozwana podniosła przy tym zarzuty braku legitymacji czynnej po stronie powoda, nieudowodnienie roszczenia co do zasady jak i wysokości oraz stosowania w treści umowy będącej źródłem zobowiązania klauzul niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. skutkujących ich bezskutecznością i nieważnością oraz sprzecznością z art. 359 § 2 ¹ k.p.c. stanowiącego o wysokości odsetek a także przedwczesności i braku wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem. Pozwany podniósł m.in., że przedstawione przez powoda dokumenty nie pozwalają na ustalenie aby przedmiotowa wierzytelność była skutecznie scedowana między wskazanymi podmiotami.

W piśmie z dnia 21 lutego 2024 r. powód podtrzymał stanowisko w sprawie. Powód podkreślił, że legitymacja czynna do dochodzenia roszczenia w sprawie nie wynika z cesji wierzytelności lecz z umowy poręczenia z dnia 7 marca 2019 r. oraz wypłaconej na jej podstawie kwoty poręczenia, a zatem podstawą roszczenia w sprawie jest art. 518 § 1 pkt 1 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2024 r. Sąd na podstawie art. 222 k.p.c. odmówił odrzucenia pozwu w sprawie albowiem postępowanie w sprawie I C 1409/21 zostało umorzone na podstawie art. 182 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z zawieszeniem postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. Z tych powodów zgodnie z art. 182 § 2 k.p.c. umorzenie postępowania zawieszonego w pierwszej instancji nie pozbawia powoda prawa ponownego wytoczenia powództwa, jednakże poprzedni pozew nie wywołuje żadnych skutków, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.

Powyższym postanowieniem Sąd zobowiązał nadto powoda do uiszczenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu w kwocie 3.617 złotych lub wykazania, że zachodzą przesłanki wyłączające złożenie kaucji. W wyznaczonym terminie powód złożył kaucję na zabezpieczenie kosztów procesu.

Pomimo wyznaczonych zobowiązań w pismach z dnia 29 lipca 2024 r. oraz z dnia 24 września 2024 r. strona powodowa nie złożyła historii spłaty pożyczki przez pozwanego, a także umowy pożyczki, której dotyczyła spłata kwotą 10.462,25 zł spłaconej dzięki zawarciu umowy będącej przedmiotem oceny w sprawie, a także historii spłaty tej pożyczki przez pozwanego. Strona powodowa również na zobowiązanie Sądu nie złożyła dokumentów wskazanych w piśmie z dnia 24 września 2024 r.

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 14 maja 2019 r. na podstawie złożonego wniosku kredytowego Ł. J. zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...)- (...). Zgodnie z § 5 ust. 3 umowy kwota do wypłaty stanowi sumę wypłaconą przez pożyczkodawcę na zweryfikowany rachunek bankowy pożyczkobiorcy lub wskazany przez niego we wniosku w ramach Opcji pożyczki na spłatę. Stosownie przy tym do § 5 ust. 1 umowy pożyczkobiorca może mieć tylko jedną niespłaconą pożyczkę, a kolejna może zostać udzielona jedynie wówczas, gdy poprzednia zostanie całkowicie spłacona.

Pożyczka została udzielona pożyczkobiorcy na następujących warunkach: okres pożyczki – 150 tygodni, całkowita kwota pożyczki – 13.462,25 zł, opłata przygotowawcza – 550 zł, prowizja – 11.621,02 zł, odsetki umowne – 2.034,15 zł; kwota pożyczki do spłaty 27.667,12 zł, RRSO – 77,68%, całkowity koszt pożyczki – 14.205,17 zł.

Zgodnie z § 8 ust. 8 umowy pożyczkodawca mógł rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym w przypadku: braku spłat rat pożyczki, podania przez pożyczkodawcę nieprawdziwych informacji i danych, braku spłaty zaległości w ciągu 14 dni od daty, w której pożyczkobiorca otrzymał wezwanie do zapłaty i informacje o wypowiedzeniu bądź w ostatnim dniu odbioru listu poleconego. Zgodnie z § 8 ust. 10 umowy pożyczkodawca zastrzegł sobie możliwość naliczenia odsetek w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie, które na dzień zawarcia umowy wynosiły 14% w skali roku.

W dniu 14 maja 2019 r. kwota 3.000 zł została wypłacona na rachunek bankowy Ł. J. .

Dowód:

Historia rachunku bankowego Ł. J., k. 47-50,

Wniosek o udzielenie pożyczki, k. 51-54,

Umowa pożyczki gotówkowej, k. 55-59,

Formularz informacyjny dotyczący umowy pożyczki, k. 60-64,

Potwierdzenie wykonania transakcji, k. 65.

W dniu 14 maja 2019 r. pożyczkodawca wypłacił na swoją rzecz kwotę 10.462,25 zł na rachunek bankowy (...) o tytule P. L. (...).

Dowód:

Potwierdzenie wykonania transakcji, k. 66.

Pismem z dnia 18 stycznia 2020 r. pożyczkodawca rozwiązał z Ł. J. umowę pożyczki nr (...) w trybie natychmiastowym.

Dowód:

Wypowiedzenie umowy pożyczki z 18.01.2020 r., k. 72.

W dniu 7 marca 2019 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jako Wierzyciel i (...) INC. z siedzibą w M. V. ((...)) jako Poręczyciel zawarły umowę poręczenia.

Zgodnie z umową została ona zawarta w celu zabezpieczenia ryzyka niewypłacalności kredytowej klientów, wynikającego z pożyczek udzielonych klientom przez wierzyciela na podstawie umów pożyczek. Strony ustaliły, że w każdym przypadku udzielenie poręczenia Wierzycielowi zostanie potwierdzone Potwierdzeniem Poręczenia dostarczonym Wierzycielowi przez Poręczyciela (pkt 2.1 i 2.2 umowy). Poręczyciel zobowiązał się m.in. do tego, że udzieli poręczenia Wierzycielowi w odniesieniu do każdej pożyczki wskazanej w odpowiednim Oświadczeniu dostarczonym mu przez Wierzyciela (pkt 3.1.1. umowy). Wierzyciel natomiast zobowiązał się do tego, że m.in. przekaże Poręczycielowi Zawiadomienie o Poręczeniu, aby Wierzyciel mógł skorzystać z odpowiedniego Poręczenia (pkt 3.2.6 umowy).

W pkt 4 umowy strony przewidziały, że w ciągu 2 dni roboczych po zakończeniu każdego okresu sprawozdawczego Wierzyciel może dostarczyć Oświadczenie do Poręczyciela, a w ciągu 4 dni roboczych po zakończeniu każdego okresu sprawozdawczego Wierzyciel może dostarczyć Poręczycielowi Zawiadomienie o Poręczeniu. Strony ustaliły w pkt 4 umowy co będą zawierać przedmiotowe dokumenty.

Jednocześnie zgodnie z pkt 5 umowy strony ustaliły, że Poręczyciel dostarczy Wierzycielowi pisemne Potwierdzenie Poręczenia w ciągu 5 dni roboczych od dnia dostarczenia Poręczenia. Każde Potwierdzenie Poręczenia zostanie sporządzone zasadniczo w formie wskazanej w Załączniku nr 4 (Wzór Potwierdzenia Poręczenia) do niniejszej Umowy i będzie zawierać następujące informacje dotyczącej każdej Pożyczki: Data wejścia w życie Poręczenia i Data Wygaśnięcia Poręczenia. Poręczenie udzielone przez Poręczyciela na rzecz Wierzyciela na podstawie niniejszej umowy będzie skuteczne od Daty wejścia w życie Poręczenia.

W pkt 7.1.1 umowy strony ustaliły, że Wierzyciel może skorzystać z Poręczenia w odniesieniu do Pożyczki poprzez dostarczenia Zawiadomienia o Poręczeniu, w Okresie wykonania Poręczenia mającym zastosowanie do danego Poręczenia, pod warunkiem, że Pożyczka spełnia warunki do wydania Zawiadomienia o Poręczeniu. Przy czym stosownie do pkt 7.2.1 umowy Wierzyciel może wykonywać Poręczenie tylko w Okresie wykonania Poręczenia.

W pkt 8.1-8.3 umowy strony ustaliły, że wierzyciel przekaże Poręczycielowi Potwierdzenie Subrogacji w ciągu 5 dni roboczych po każdej Dacie Rozliczenia. W celu uniknięcia wątpliwości stwierdzono, że Potwierdzenie subrogacji nie stanowi cesji praw w rozumieniu art. 509 k.c. Potwierdzenie Subrogacji zostanie wykonane w formie załączonej jako Załącznik nr 3 (Wzór Potwierdzenia subrogacji) do niniejszej umowy i będzie zawierać informacje dotyczące każdej pożyczki spłaconej przez Poręczyciela i objętej potwierdzeniem subrogacji: łączna kwota do zapłaty, kwota niespłacona, numer referencyjny pożyczki i/lub umowy pożyczki, nazwa/imię i nazwisko i adres klienta, kwota zaliczki, wysokość opłat zbiorczych.

Do egzemplarza umowy dołączonego do pozwu nie zostały załączone załączniki wskazane w treści umowy.

Dowód:

Umowa poręczenia zawarta w dniu 7 marca 2019 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a (...) INC., k. 29-38,

Protokół posiedzenia zarządu Spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z dnia 16 stycznia 2019 r., k. 40-42.

W dniu 12 marca 2020 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wystawiła dokument o tytule „Potwierdzenie wypłaty kwoty poręczenia” w której oświadczyła, że (...) INC. na podstawie umowy poręczenia z dnia 7 marca 2019 r. spłaciła w całości na rzecz Wierzyciela należności wynikające z umów wskazanych w dokumentach stanowiących załącznik nr 1 do niniejszego Potwierdzenie wypłaty kwot poręczenia. Powyższe należności zostały spłacone przez Poręczyciela: 1) w wysokości wskazanej w kolumnie zatytułowanej (Niewypłacalna kwota) oraz 2) w dniu wskazanym w kolumnie zatytułowane (Data Subrogacji) – opisanych w dokumencie stanowiących załącznik nr 1 do niniejszego Potwierdzenie wypłaty kwot poręczenia.” Do dokumentu miał być dołączony „załącznik nr 1 do potwierdzenia wypłaty kwot poręczenia”

Dowód:

Potwierdzenie wypłaty kwot poręczenia z dnia 12 marca 2020 r., k. 69,

Pełnomocnictwo z dnia 10 lutego 2020 r., k. 39.

Pożyczkodawca sporządził dokument „Załącznik nr 1 do umowy poręczenia wykaz wierzytelności wynikających z niespłaconych pożyczek z 12.03.2020” pod pozycją nr 26 odnośnie do Ł. J. wskazano, że data subrogacji to 12.03.2020 r. Dokument jest nieczytelny co do numeru referencyjnego pożyczki i całkowitej kwoty do spłaty. Niewypłacalna kwota stanowiła wysokość 21.140,76 zł.

Dowód:

„Załącznik nr 1 do umowy poręczenia wykaz wierzytelności wynikających z niespłaconych pożyczek z 12.03.2020”, k. 70-71.

Pismem z dnia 20 maja 2020 r. (...) złożył Ł. J. propozycję częściowego umorzenia zadłużenia.

Dowód:

Propozycja częściowego umorzenia zadłużenia, k. 73.

Ł. J. dotychczas spłacił pożyczkę co najmniej do kwoty 5.553 zł.

Niesporne

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez stronę powodową. Wskazane dokumenty podlegały ocenie na podstawie art. 245 k.p.c. zgodnie z którym dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Jednocześnie Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania mocy dowodowej przedłożonych dokumentów oraz wydruków komputerowych. Wydruki komputerowe są bowiem „innym środkiem dowodowym” o którym mowa w art. 308 i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku. Dowody te jak każe inne podlegają ocenie zgodnie z art 233 k.p.c.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu jako nieudowodnione. W ocenie Sądu powód nie udowodnił legitymacji czynnej, a także nie udowodnił roszczenia co do zasady i wysokości.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Zaznaczyć też trzeba, że przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (por. wyrok SN z 17 grudnia 1996 r., sygn. akt I CKU 45/96). To strony dysponują przedmiotem postępowania i są w najwyższym stopniu zainteresowane jego wynikiem, wobec czego to na nich, co do zasady, ciąży obowiązek powoływania i przedstawiania sądowi wybranych przez siebie dowodów.

Zaprzeczenie dokonane przez stronę procesową powoduje, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności stają się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nieudowodnienia sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości tych twierdzeń na innej podstawie (por. postanowienie SN z dnia 28 kwietnia1975 r., sygn. akt III CRN 26/75).

W sprawie powód wywodził legitymację do dochodzenia roszczenia w sprawie z zawartej z pożyczkodawcą umowy poręczenia z dnia 7 marca 2019 r.

Zgodnie z art. 518 § 1 k.c. osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty (w okolicznościach niniejszej sprawy znajdzie zastosowanie punkt 4 tego paragrafu). Do skutków wstąpienia ex lege w prawa zaspokojonego wierzyciela stosuje się zaś odpowiednio przepisy o przelewie wierzytelności, co m.in. oznacza, że wierzytelność na skutek jej spłacenia nie wygasa, lecz trwa nadal, a zatem skutek podstawienia jest podobny, jak przy cesji wierzytelności (por. wyrok SN z 1 czerwca 2011 r. sygn. akt II CSK 548/10).

Nie jest w ocenie Sądu wystarczające dla przyjęcia następstwa prawnego po stronie wierzyciela przedłożenie umowy poręczenia i oświadczenia z dnia 12 marca 2020 r. – potwierdzenia wpłaty kwot poręczenia.

Z przedłożonej umowy poręczenia, zawartej 7 marca 2019 r., wynika, że poręczyciel – powód zobowiązał się udzielić poręczeń wierzycielowi, zaś wierzyciel zobowiązał się do zapłaty opłaty poręczeniowej za każdą pożyczkę objętą poręczeniem. Z powyższej umowy wynika, że powód zobowiązał się udzielić poręczeń na przyszłość za zobowiązania wynikające z udzielonych pożyczek. Należy mieć na uwadze, że umowę poręczenia zawarto 7 marca 2019 r., zaś umowę pożyczki w terminie późniejszym tj. 14 maja 2019 r. Z umowy poręczenia w żaden sposób nie można zatem wywodzić, że powód poręczył za określone zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki nr (...), zawartej z pozwanym. Z umowy poręczenia wynika, że poręczyciel zobowiązał się do udzielenia poręczeń oraz przygotowania i dostarczenia wierzycielowi potwierdzenia poręczeń. Wierzyciel miał natomiast złożyć stosowne oświadczenia, co do wierzytelności, które mają zostać objęte tym poręczeniem. Tymczasem mimo postanowień umownych powód nie przedłożył oświadczenia wierzyciela dotyczącego zobowiązania, co do którego wierzyciel żąda objęcia poręczeniem (pkt. 3.1.1 umowy). Tylko bowiem z tego oświadczenia wynikałoby, jakiej pożyczki dotyczy objęcie poręczeniem i jakiej kwoty poręczenie dotyczy, czy też wysokość opłaty poręczeniowej. Powód nie przedłożył także pisemnego potwierdzenia poręczania (pkt. 5.1 umowy), które potwierdzałoby udzielenie poręczenia za ten konkretny dług, nadto wskazywałoby od kiego poręczenia udzielono i kiedy ono wygaśnie. Wobec powyższego Sąd nie może przyjąć, że do udzielania poręczenia za zobowiązanie pozwanego wynikające z umowy pożyczki nr (...) doszło. Zdaniem Sądu, skoro bowiem umowa z 7 marca 2019 r. przewidywała podjęcie określonych czynności w ramach udzielenia poręczenia, a nie wykazano, aby czynności tych dokonano, nie ma podstaw do przyjęcia, że powód nabył wierzytelność względem pozwanej.

Kolejno, w sprawie w żaden sposób nie wykazano, że pożyczkodawca wykonał swoje zobowiązanie z umowy i opłatę poręczeniową uiścił.

Zgodnie z pkt 8.1 umowy strony ustaliły, że Wierzyciel przekaże Poręczycielowi Potwierdzenie Subrogacji w ciągu 5 dni roboczych po każdej Dacie Rozliczenia. Strony ustaliły przy tym, że Potwierdzenie Subrogacji zostanie wykonane w formie załączonej jako Załącznik nr 3 (Wzór Potwierdzenia subrogacji) do niniejszej umowy i będzie zawierać informacje dotyczące każdej pożyczki spłaconej przez Poręczyciela i objętej potwierdzeniem subrogacji: łączna kwota do zapłaty, kwota niespłacona, numer referencyjny pożyczki i/lub umowy pożyczki, nazwa/imię i nazwisko i adres klienta, kwota zaliczki, wysokość opłat zbiorczych.

W świetle powyższych zapisów umowy dla przyjęcia, że poręczenie za zobowiązanie pozwanego miało miejsce nie wystarcza przedłożenie dokumentu w postaci dokumentu pt.: „Potwierdzenie wypłaty kwot poręczenia” z dnia 12 marca 2020 r., w którym potwierdzono dokonanie spłaty na rzecz wierzyciela za należności wynikające z umów wskazanych w dokumencie stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego Potwierdzenia wypłaty kwot poręczenia. W samym dokumencie nie wskazano o zapłatę jakiej kwoty chodzi, czy jakiego zobowiązania ta kwota dotyczy. Jednocześnie do przedmiotowego „Potwierdzenia (…)” miał zostać załączony „załącznik nr 1 do potwierdzenia wypłaty kwot poręczenia”, a takiego dokumentu nie załączono. Kolejnym dowodem w sprawie był bowiem dokument o innym tytule tj. „Załącznik nr 1 do umowy poręczenia wykaz wierzytelności wynikających z niespłaconych pożyczek z 12.03.2020”. Przedłożony załącznik nr 1 jak wskazuje tytuł (opis) dokumentu nie stanowi załącznika do „Potwierdzenia wypłaty kwot poręczenia” z dnia 12.03.2020 r., jak wskazano w samym oświadczeniu, ale załącznik do umowy poręczenia, przy czym, nie wskazano daty zawarcia poręczenia.

Zdaniem Sądu w sprawie nie wykazano by ww. dokument pt.: „Potwierdzenia wypłaty kwot poręczenia” z dnia 12.03.2020 r. stanowił dokument o którym mowa w pkt 8 umowy, w szczególności, że do egzemplarza umowy poręczenia z dnia 7 marca 2019 r. nie dołączono wzorów załączników, które miały stanowić jej integralną część.

Ponadto odnośnie do dokumentu załączonego do pozwu pt.: Załącznik nr 1 do umowy poręczenia wykaz wierzytelności wynikających z niespłaconych pożyczek z 12.03.2020” wskazać należy, że stanowi on wyciąg z przedmiotowego załącznika i nadto został on tak zanonimizowany, że nie sposób ustalić, że dotyczy on umowy pożyczki o numerze (...) zawartej przez pozwanego.

Rzeczą powoda było wykazanie, że nabył skutecznie wierzytelność względem pozwanego, czy to na podstawie umowy poręczenia, czy umowy przelewu wierzytelności. Tymczasem powód nie wykazał, że nastąpił przelew wierzytelności, nie wykazał też, że udzielił poręczenia za zobowiązanie pozwanej, nie wynika to z bynajmniej z umowy z dnia 7 marca 2019 r. Strona pozwana zaś zanegowała dokonanie poręczenia, jak też spłatę należności wynikającej z umowy zawartej przez pozwanego z pożyczkodawcą. Sąd wprawdzie dostrzega, że w odpowiedzi na pozew strona pozwana zdaje się mylić umowę przelewu wierzytelności z umową poręczenia i formułuje zarzuty w ogólnikowy sposób, co zasadnie dostrzegł pełnomocnik powoda w piśmie z dnia 21 lutego 2024 r. Niemniej pozwany składając zarzuty w powyższym zakresie słusznie podniósł, że z załączonych do pozwu dokumentów w postaci umowy poręczenia i załącznika nr 1 do umowy nie sposób wywieść, że wierzytelność dochodzona pozwem została skutecznie scedowana (k. 96).

Zgodnie z art. 518 § 1 pkt 1 k.c. wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela następuje wówczas, gdy osoba, która spłaca wierzyciela płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście lub pewnymi przedmiotami majątkowymi. Powód określonych dowodów dokonania spłaty nie przedstawił, wobec czego nie wykazał, że wypełnił dyspozycję wyżej powołanego przepisu.

W sprawie Sąd niejako na marginesie i dla porządku wskazuje jednak, że powództwo nawet przy wykazaniu legitymacji czynnej do dochodzenia roszczenia wynikającego ze złożonej do akt umowy pożyczki nie zasługiwałoby na uwzględnienie z uwagi na niewykazanie go w świetle zasad wynikających z art. 385 ¹ k.c., a także co do wysokości.

Sąd podkreśla przy tym, że strona powodowa wykazała, że pozwany zawarł umowę pożyczki w rozumieniu art. 720 k.c. w dacie wynikającej z załączonego dokumentu.

Zgodnie z treścią art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi tysiąc złotych, powinna być stwierdzona pismem. Stosownie do treści art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2018 r., poz. 993 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności między innymi umowę pożyczki.

Przepis art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim określa wymogi formalne umowy o kredyt konsumencki. Za ugruntowane i zgodne z celowościową i prounijną wykładnią powyższego przepisu należy uznać stanowisko, że umowę o kredyt konsumencki można zawrzeć zarówno w formie pisemnej (z własnoręcznymi podpisami), jak i na innym trwałym nośniku. Nie jest zatem konieczne opatrzenie dokumentu umowy przez strony własnoręcznym podpisem albo podpisem elektronicznym. Forma, jakiej wymaga art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, jest zachowana również wtedy, gdy treść oświadczeń woli spisano na dokumencie papierowym, ale nie zamieszczono pod nim własnoręcznych podpisów albo umieszczono faksymile lub innego rodzaju podpis powielony mechanicznie. Stosownie do prounijnego oraz celowościowego kierunku interpretacji komentowanego przepisu dopuszczalne są różnorodne sposoby dochowania wymaganej formy przy zawieraniu umowy o kredyt konsumencki. Sposobem takim może być m.in. złożenie oświadczeń woli przez strony za pomocą środków porozumiewania się na odległość (np. telefonu, poczty elektronicznej), a następnie spisanie postanowień umowy na papierowym dokumencie (np. w postaci wydruku komputerowego), bez własnoręcznych podpisów.

W sprawie strona pozwana, kwestionując elektroniczny sposób zawarcia umowy pożyczki, w żaden wiarygodny sposób nie zaprzeczyła zawarciu umowy pożyczki. W umowie pożyczki znajdują się szczegółowe dane osobowe pozwanego takie jak numer PESEL, numer dowodu osobistego, adres e-mail, numer telefonu. Nadto do pozwu został załączony wydruk z rachunku bankowego pozwanego. Nie sposób zatem zaprzeczyć – w świetle doświadczenia życiowego – że źródłem ich pozyskania było oświadczenie pozwanego. Nadto, za powszechną praktykę należy uznać zawieranie umów pożyczkowych za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość.

Podkreślenia przy tym wymaga, że strona pozwana nie wykazała aby rachunek bankowy na który przelano kwotę 3.000 zł nie był rachunkiem bankowym pozwanego. Przeciwnie z załączonego do pozwu wydruku rachunku bankowego wynika, że jest to rachunek na który wypłacono kwotę pożyczki i był to rachunek bankowy z którego na datę zawarcia umowy na co dzień korzystał pozwany. Tym samym, co do kwoty 3.000 zł pozwany nie zaprzeczył skutecznie – wbrew twierdzeniom zawartym w odpowiedzi na pozew – że nie otrzymał ww. kwoty.

Należy w tym miejscu nadmienić, że co do wypłaty tytułem umowy kwoty 10.462,25 zł, Sąd odniesie się w dalszej części uzasadnienia.

Kolejno, zdaniem Sądu złożona do akt sprawy umowa zawierała klauzule abuzywne w zakresie pozaodsetkowych kosztów kredytu. Sąd odnotował bowiem, że ww. umowa z dnia 14 maja 2019 r. dotyczyła kwoty pożyczki w wysokości 13.462,25 zł, przy czym prowizja za jej zawarcie wynosiła kolejną kwotę 11.621,02 zł, a nadto pożyczkobiorca ponosił koszt opłaty przygotowawczej w wysokości 550 zł. Łącznie pożyczkobiorcę obciążał obowiązek zwrotu kwoty 27.667,42 zł. Nadto, pozwany został zobowiązany do zawarcia umowy z Opcją na spłatę pożyczki, wobec tego kwota 10.462,25 zł z ww. kwoty 13.462,25 zł nie została mu wypłacona lecz służyła spłacie poprzedniej pożyczki zaciągniętej u pożyczkodawcy.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Na podstawie art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Poprzednik prawny powoda jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych i przy zawieraniu umów posługuje się wzorcami umownymi. Sąd może, a nawet powinien dokonywać oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów, co do ich zgodności z prawem. Ocena ta dokonywana jest konkretnie w toczącym się miedzy przedsiębiorcą a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określonego postanowienia umowy.

Umowa będąca przedmiotem postępowania została zawarta pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda jako przedsiębiorcą a pozwaną jako konsumentem, a jednocześnie nie budzi także żadnych wątpliwości, że treść poszczególnych postanowień umowy nie podlegała istotnym negocjacjom.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 3 września 2020 r. wydanym w połączonych sprawach C-84/19, C-222/19 i C-252/19 (ECLI:EU:C:2020:631) kompleksowo omówił zagadnienia związane z badaniem warunków umowy obejmujących pozaodsetkowe koszty kredytu. Trybunał potwierdził stanowisko zaprezentowane we wcześniejszym, wyroku z dnia 26 marca 2020 r. wydanym w sprawie C-779/19, że fakt, iż ogólna kwota pozaodsetkowych kosztów kredytu mieści się w limicie wynikającym z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 126, poz. 715) nie wyklucza badania poszczególnych warunków umowy. Co istotne, Trybunał zwrócił uwagę, że wydaje się, że przepis art. 385 ¹ k.c. przewiduje szerszą ochroną konsumenta niż przepisy dyrektywy 93/13 gdyż jego brzmienie umożliwia badanie adekwatności ceny czy też wynagrodzenia jeżeli nie dotyczą one świadczenia głównego. W motywach 69-78 Trybunał w sposób wyraźny wskazał, że świadczeniem głównym w przypadku umowy pożyczki jest co do zasady jej spłata z odsetkami. Pozostałe koszty mogą być uznane za świadczenie główne jeżeli sformułowane zostały w sposób jasny i przejrzysty, w tym w sposób umożliwiający konsumentowi zrozumienie różnic między nimi i ekonomicznego sensu ich wprowadzenia.

W przypadku umowy pożyczki w ocenie Sądu jako główne świadczenia stron należy określić wypłatę kapitału, bieżącą obsługę umowy (po stronie pożyczkodawcy) oraz terminowy zwrot kapitału i zapłatę wynagrodzenia (odsetek kapitałowych). W ocenie Sądu charakteru takiego nie można nadać zapłacie chociażby prowizji pożyczkodawcy. Tym samym kluczowe staje się określenie, czy postanowienia dotyczące kosztów pozaodsetkowych były sprzeczne z dobrymi obyczajami i jednocześnie rażąco naruszały interesy konsumenta.

Podkreślić należy oczywiście, że obciążenie pożyczkobiorcy prowizją i podobnymi opłatami jest dopuszczalne na gruncie przepisów ustawy o kredycie konsumencki. Zgodnie z art. 5 pkt 6 tej ustawy całkowity koszt kredytu - wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Jednakże sama dopuszczalność obciążenia pożyczkobiorcy prowizją z udzielenie pożyczki nie oznacza jednak, że może ona zostać ustalona przez pożyczkodawcę w sposób dowolny, oderwany od rzeczywistych kosztów, jakie zostały przez niego poniesione w związku z udzieleniem pożyczki.

W sprawie Sąd stwierdził, że po pierwsze kwota pozaodsetkowych kosztów kredytu została wyznaczona w granicach wysokości maksymalnych kosztów pozaodsetkowych zgodnie z brzmieniem art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim na datę zawarcia umowy. Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone według wzoru zawartego w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim (w brzmieniu na datę zawarcia umowy) dla kwoty pożyczki w wysokości 13.462,25 zł wynosiły bowiem kwotę 15.094,97 zł.

Podkreślić należy, że formalna zgodność co do kwoty z ustawowym limitem maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu nie prowadzi do samoistnego uznania takich kosztów za uzasadnione. W sprawie pożyczkodawca obok wprowadził opłatę tytułem prowizji której wysokość stanowiła 86,32% udzielonego kapitału, przy czym stanowiła również znaczne obciążenie pożyczkobiorcy co do kwoty albowiem kwota 11.621,02 zł stanowi znaczne obciążenie pożyczkobiorcy, który jak wskazał we wniosku na dzień składania posiadał dochód miesięczny w kwocie 1.636,02 zł. W ocenie Sądu na podstawie zawartej umowy pożyczki konsument nie mógł w sposób przejrzysty ustalić na poczet jakich wzajemnych świadczeń musi uiścić należności stanowiącą prawie wielokrotność pożyczonego kapitału. Nie tłumaczy tego treść umowy, która wprawdzie zawiera definicję prowizji jednak ogólne sformułowanie, że jest to opłata należna pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy ustalonej kwoty środków pieniężnych w ramach umowy pożyczki. Nadto, pożyczkodawca obok prowizji wprowadził drugą opłatę w postaci opłaty przygotowawczej, która miała dotyczyć przygotowania umowy.

Zdaniem Sądu zapisy umowy dotyczące prowizji i opłaty przygotowawczej stanowią próbę obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych.

W tym stanie sprawy prowizja w wysokości 11.621,02 zł oraz opłata przygotowawcza w wysokości 550 zł powinny podlegać wyeliminowaniu z treści umowy jako abuzywne postanowienie umowne. Tym samym, roszczenie dochodzone pozwem w tym zakresie podlegałoby również oddaleniu na podstawie art. 385 ¹ § 2 k.p.c.

Ponadto, co do dochodzonej pozwem należności głównej zdaniem Sądu za abuzywne należało uznać postanowienia § 5 ust. 1 umowy zgodnie z którym pożyczkobiorca może mieć tylko jedną niespłaconą pożyczkę, a kolejna może zostać udzielona jedynie wówczas, gdy poprzednia zostanie całkowicie spłacona. Takie postanowienie wymuszało bowiem na pożyczkobiorcy zawarcie kolejnej umowy pożyczki na kwotę obejmującą nie tylko objętą obecnym zapotrzebowaniem konsumpcyjnym, lecz również spłatę wcześniejszej poprzez tzw. w ramach Opcji Pożyczki na Spłatę.

Z wniosku o zawarcie umowy pożyczki wynikało, że pozwany ubiegał się o kwotę 3.000 zł wypłacaną na zweryfikowany rachunek bankowy oraz 10.462,50 zł w ramach Opcji Pożyczki na Spłatę.

Podkreślić w sprawie należy, że umowę zawarto z wykorzystaniem wzorca umownego wykreowanego przez pożyczkodawcę, a przedmiotowy zapis umowy stanowił jej integralny i niezmodyfikowany w żaden sposób element. Nie był one więc przedmiotem jakichkolwiek negocjacji stron. Nie stanowi natomiast indywidualnego uzgodnienia postanowień umownych dokonanie przez konsumenta wyboru pomiędzy różnego rodzaju umowami oferowanymi przez pożyczkodawcę lub potencjalna możliwość negocjacji umowy. Kluczowe jest tylko to, czy postanowienia przedstawionej pozwanemu umowy były faktycznie przedmiotem uzgodnień i negocjacji stron, a nie miało to miejsce w niniejszej sprawie. O indywidualnym uzgodnieniem umowy nie świadczy fakt, że zapoznaniu się z ofertą pożyczkodawcy, pozwany jako konsument złożył wniosek o udzielenie konkretnego rodzaju pożyczki i dążył do podpisania umowy. Wskazana okoliczność nie świadczy o indywidualnym uzgadnianiu postanowień umowy. Sama akceptacja propozycji pożyczkodawcy zawarcia takiej umowy czy przyjęcie oferty nie oznacza bowiem realnej możliwości, wpływu na kształt postanowień umowy przygotowanych na wzorcu przez przedsiębiorcę. Z uwagi na to uznać należy, że pozwany nie miał żadnego wpływu na treść tych postanowień poza jednoznaczną i prostą aprobatą równą zawarciu umowy lub też negacją wyrażającą się odmową nawiązania stosunku obligacyjnego.

Taki zapis umowny jednocześnie w świetle art. 385 ¹ § 1 k.p.c. statuował jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy albowiem w ten sposób pożyczkodawca nie tylko zabezpieczał sobie spłatę poprzedniej pożyczki i jej odnowienie, ale również sztucznie zawyżał aktualną wysokość zobowiązania co pozwalało mu na chociażby naliczenie wyższych w świetle art. 36a ustawy o kredycie konsumenckich pozaodsetkowych kosztów kredytu. W sprawie natomiast pożyczkodawca niewątpliwe z tego przywileju skorzystał albowiem naliczył prowizję w kwocie 11.621,02 zł. W przypadku natomiast gdyby ustalenie wysokości prowizji miało za podstawę kwotę 3.000 zł maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu mogły wynosić nie więcej 3.339,04 zł (przy 150 tygodniach obowiązywania pożyczki). Z tych powodów postanowienie § 5 ust. 1 umowy należało uznać za niewiążące pozwanego jako konsumenta, a tym samym pozwany w ramach zawartej umowy nie miał obowiązku spłaty kwoty 10.462,25 zł tytułem spłaty poprzedniej pożyczki.

Ponadto, odnośnie do powyższej kwoty 10.462,25 zł, zdaniem Sądu, strona powodowa nie wykazała złożonymi w sprawie dowodami, że została ona wypłacona zgodnie z dyspozycją pożyczkobiorcy. Zgodnie z § 5 ust. 3 umowy kwota do wypłaty stanowi sumę wypłaconą przez pożyczkodawcę na zweryfikowany rachunek bankowy pożyczkobiorcy lub wskazany przez niego we wniosku w ramach Opcji pożyczki na spłatę. W treści umowy nie wskazano przy tym na jakie cele zostaje przeznaczona przedmiotowa pożyczka. Jednocześnie z załączonego do pozwu wniosku o udzielenie pożyczki wynika, że kwota wnioskowanej pożyczki miała zostać wypłacona w wysokości 3.000 zł na zweryfikowany rachunek bankowy oraz w kwocie 10.462,25 zł w ramach Opcji Pożyczki na Spłatę. Przy czym w tej ostatniej dyspozycji pomimo pozostawienia miejsca na wpisanie rachunku bankowego nie wskazano żadnego numeru czy to rachunku bankowego, czy pożyczki. Tym samym, zdaniem Sądu strona powodowa nie wykazała również, że wypłata kwoty 10.462,25 zł na rachunek wskazany w potwierdzeniu wypłaty jak na karcie 66, był objęty uzgodnieniem stron badanej umowy, a nadto by pożyczka na rachunek której przekazano kwotę 10.462,25 zł była wcześniejszą pożyczką pozwanego. W tym zakresie strona powodowa pomimo zobowiązania zakreślonego w zobowiązaniu z dnia 24 września 2024 r. nie złożyła żadnych dowodów, a zatem w świetle art. 233 § 2 k.p.c. to powoda obciążają skutki niezłożenia przedmiotowych dokumentów. O ile bowiem Sąd na podstawie dowodów załączonych do pozwu w postaci historii rachunku bankowego pozwanego mógł ustalić, że kwota 3.000 zł została wypłacona na rachunek bankowy pozwanego, to w przypadku kwoty 10.462,25 zł w żadne sposób nie wykazano, by ww. kwota została rozdysponowana w świetle § 5 ust. 3 umowy na wskazany przez pozwanego rachunek bankowy w ramach Opcji pożyczki na spłatę.

W świetle powyższych rozważań należy natomiast podkreślić, że pozwany dotychczas spłacił co najmniej kwotę 5.553 zł. Powyższe wynika z tego, że powód tytułem należności głównej dochodził kwoty 7.909,25 zł, a całkowita kwota pożyczki według umowy wynosiła 13.462,25 zł, a zatem otrzymana przez pozwanego kwota pożyczki w wysokości 3.000 zł wraz z należnymi od tej kwoty odsetkami została w całości spłacona, przed wytoczeniem powództwa w sprawie.

Sumując powództwo oddalono w oparciu o art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. jako nieudowodnione w odniesieniu do legitymacji procesowej oraz co do wysokości. To na powodzie spoczywa ciężar wykazania okoliczności, na które się powołuje, tymczasem w niniejszej sprawie powód obowiązkowi temu nie sprostał.

O kosztach procesu orzeczono w pkt II wyroku na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. To pozwany wygrał postępowanie w całości, wobec czego powód powinien zwrócić mu koszty związane z jego udziałem w sprawie. Te zawierają się w kwocie 3.600 zł i obejmują wynagrodzenie pełnomocnika w osobie adwokata zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 r., poz. 1964). Jednocześnie w sprawie co do kosztów procesu znajdzie zastosowanie art. 1126 k.p.c. albowiem została złożona kaucja na zabezpieczenie roszczeń.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek