Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 sierpnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek
Protokolant:	Ewa Myślewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lipca 2024 r. w Toruniu

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko M. Ś. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo w całości,

II.  zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz pozwanego M. Ś. (1) kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

Sygn. akt X{CF_KONFIG2} C 1447/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 marca 2023 r. (data nadania 3.04.2023 r.) (...) Spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego M. Ś. (1) kwoty 27.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości 2.209,32 z liczonymi od kwoty 36.000 zł od dnia 20.08.2020 r. do dnia 23.09.2021 r. oraz w wysokości 4.192,18 zł liczonymi od kwoty 27.000 zł od dnia 29.04.2021 r. do dnia 30.03.2023 r. oraz liczonymi od kwoty 33.402,13 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazano że żądanie pozwu obejmuje zwrot nienależnie uzyskanej przez pozwanego kwoty subwencji finansowej w ramach programu rządowego „Tarcza Finansowa (...) dla Małych i Średnich Firm” – dalej „Tarcza Finansowa”. Proces zawierania umowy odbywał się za pośrednictwem systemu bankowego z wykorzystaniem bankowości elektronicznej. Pozwany, za pośrednictwem formularza aplikacyjnego, złożył wniosek o przyznanie subwencji finansowej. W dniu 28 lipca 2020 r., w wyniku zautomatyzowanej pozytywnej weryfikacji formalnej poprawności wniosku, doszło do zawarcia pomiędzy stronami umowy subwencji finansowej nr (...), na podstawie której pozwany otrzymał subwencję finansową w wysokości 36.000 zł. Zgodnie z przyznanymi powodowi uprawnieniami do kontrolowania prawdziwości informacji i oświadczeń złożonych przez Beneficjenta, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości przysługiwało mu prawo do podjęcia decyzji o zwrocie subwencji. Powód wskazał, że pozwany będący komornikiem sądowym oświadczył, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był mikroprzedsiębiorcą albo małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu wskazanym w umowie subwencji, a także na dzień 31 grudnia 2019 r. oraz na dzień złożenia wniosku o subwencję prowadził działalność gospodarczą. Następnie powód ustalił, że w świetle postanowień umowy komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców, wobec czego nie może być Beneficjentem przedmiotowego Programu. W związku z powyższym powód wezwał pozwanego do zwrotu wypłaconej subwencji. Pozwany dokonał zwrotu kwoty 9.000 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany M. Ś. (1), wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu. Potwierdził, że doszło do zawarcia umowy subwencji finansowej pomiędzy stronami oraz wskazał, że jego status jako Beneficjenta został przez powoda zweryfikowany. Zdaniem pozwanego komornik sądowy miał prawo wystąpić o subwencję, ponieważ w rozumieniu przepisów krajowych i unijnych regulujących dostęp do środków pomocowych ma status przedsiębiorcy. Pozwany podkreślił, że celem Programu była ochrona miejsc pracy i promocja zatrudnienia oraz ochrona bezpieczeństwa finansowego obywateli, a wobec utrzymania zatrudnienia swoich pracowników pozwany zrealizował powyższy cel. Ponadto żaden przepis nie wskazuje, by komornicy nie byli przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów unijnych czy krajowych regulujących kwestię dostępu do pomocy państwa, w szczególności w stanach zaistnienia siły wyższej. Powód wypłacając pozwanemu subwencję mając wiedzę, że jest on komornikiem, zastosował zasadę racjonalnej uznaniowości.

Pozwany wskazał, że skierował do powoda pismo, w którym rozliczył subwencję poza dedykowanym systemem bankowym wraz z wnioskiem o jej umorzenie w 75%. Zdaniem pozwanego całkowity zwrot subwencji stałby w sprzeczności z zasadą sprawiedliwości społecznej i zasadą równości. Komornik działa bowiem na tych samych zasadach rynkowych, co inne podmioty gospodarcze, a Skarb Państwa nie finansuje jego działalności. Jednocześnie komornik sądowy uzyskał subwencję, znając w tym zakresie korzystne dla komorników stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości i przy braku właściwej weryfikacji wniosku przez (...), a następnie wykorzystał subwencję zgodnie z jej przeznaczeniem, działając w słusznej sprawie tj. utrzymując miejsca pracy, a przy tym zachowując pełne zdolności egzekucyjne w celu zachowania sprawnego działania wymiaru sprawiedliwości.

W dalszych pismach procesowych strony podtrzymały stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje.

Zgodnie z art. 21a ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o systemie instytucji rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1572 ze zm.) - dalej: „u.s.i.r.”, Rada Ministrów, w związku ze skutkami COVID-19, mogła powierzyć (...) realizację rządowego Programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego (art. 21a ust. 1 u.s.i.r.).

Na podstawie uchwały Rady Ministrów nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 roku w sprawie Programu rządowego „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” przyjęty został Program rządowy Tarcza Finansowa, stanowiący stanowi załącznik do tej uchwały (zgodnie z § 1 uchwały) – dalej „Program”.

Zgodnie z ww. uchwałą zasadniczym celem Programu była realizacja podstawowego interesu ekonomicznego Rzeczypospolitej Polskiej w postaci zapewnienia stabilności przedsiębiorstw i gospodarki. Program kierowany był do Beneficjentów, którzy łącznie wytwarzali istotną część polskiego PKB. Program miał na celu zapobiegnięcie ryzyka masowej upadłości Beneficjentów oraz zwolnień ich pracowników na skutek znaczących zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki w związku z epidemią COVID-19. Cele szczegółowe Programu były następujące:

1.  udostępnienie małym i średnim przedsiębiorcom finansowania na warunkach preferencyjnych, w istotnej części bezzwrotnego, dla zapewnienia płynności i stabilności finansowej w okresie poważnych zakłóceń w gospodarce w związku ze skutkami pandemii COVID-19;

2.  przekazanie rekompensat finansowych dla przedsiębiorców w związku ze szkodami w postaci utraconych dochodów lub dodatkowych kosztów poniesionych w wyniku pandemii COVID-19;

3.  przeciwdziałanie zakłóceniom w funkcjonowaniu gospodarki w okresie kryzysu gospodarczego, wywołanego pandemią COVID-19;

4.  stabilizacja finansowa małych i średnich przedsiębiorstw celem ochrony miejsc pracy i bezpieczeństwa finansowego obywateli;

5.  zapewnienie pomocy finansowej dla sektorów szczególnie silnie dotkniętych skutkami pandemii COVID-19.Istotnym celem programu była więc ochrona miejsc pracy i promocja zatrudnienia.

Realizację rządowego Programu powierzono (...). Założycielem (...) jest Skarb Państwa.

W celu realizacji Programu, (...) przyjął Regulamin ubiegania się o udział w Programie Rządowym „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” – dalej: „Regulamin” lub „Regulamin Tarczy Finansowej”. Wersja pierwotna Regulaminu obowiązywała od dnia 29 kwietnia 2020 roku. Wersja zmieniona Regulaminu została przyjęta w dniu 13 maja 2020 roku - z datą wejścia w życie w dniu 28 maja 2020 roku.

W definicjach zawartych w §1 ust. 2 Regulaminu określono, że Beneficjent oznacza na potrzeby określenia podmiotu uprawnionego do udziału w Programie, przedsiębiorcę w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa Przedsiębiorców pod warunkiem uznania, że podmiot ten spełnia warunki przyznaniu mu statusu Mikroprzedsiębiorcy lub MŚP, wnioskującego do (...) o udzielenie subwencji finansowej, lub któremu (...) udzielił subwencji finansowej.

Mikroprzedsiębiorca oznacza na potrzeby określenia podmiotu uprawnionego do udziału w Programie, zgodnie z niniejszym Regulaminem, Beneficjenta, który na 31 grudnia 2019 r. łącznie spełnia następujące warunki: (i) zatrudnia co najmniej jednego pracownika oraz nie więcej niż dziewięciu pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz (ii) jego roczny obrót za 2019 r. lub suma bilansowa w 2019 r. nie przekracza kwoty 2 mln EUR. Na potrzeby ustalenia statusu Mikroprzedsiębiorcy jako podmiotu uprawnionego do udziału w Programie zgodnie z niniejszym regulaminem, przez pracownika rozumie się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, przy czym za pracowników nie uważa się pracowników na urlopach macierzyńskich, ojcowskich, rodzicielskich wychowawczych i zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Określenie statusu Mikroprzedsiębiorcy powinno uwzględniać inne warunki określone w treści niniejszego regulaminu oraz złącznika I do Rozporządzenia Pomocowego.

Finansowanie programowe udzielane było za pośrednictwem Banków, przyjmujących w imieniu (...) wnioski, odwołania, przekazujących Beneficjentom decyzje (...), zawierających umowy subwencji finansowej w charakterze pełnomocników (...) i przekazujących Beneficjentom w imieniu (...) środki pieniężne tytułem subwencji finansowych (wyłącznie po uprzednim otrzymaniu tych środków od (...) §3 ust. 3 regulaminu).

Zgodnie z §3 ust. 6 Regulaminu w przypadku stwierdzenia złożenia przez Beneficjenta nieprawdziwych oświadczeń lub podania we wniosku nieprawdziwych informacji, (...) może podjąć decyzję o zobowiązaniu Beneficjenta do zwrotu całości lub części subwencji finansowej.

Zgodnie z § 10 ust. 11 Regulaminu (...) mógł, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności, z uwzględnieniem zasady racjonalności ekonomicznej, w tym wyważenia słusznych interesów danego Beneficjenta, ogółu wszystkich B Beneficjentów i Skarbu Państwa oraz realizacji celów szczegółowych określonych w Programie, odstąpić od stosowania niektórych spośród wymienionych wyżej Warunków Programowych, każdorazowo z zastrzeżeniem stosowania się do zasad i warunków decyzji Komisji Europejskiej dotyczącej Programu.

W rozdziale 3.1. Tarczy Finansowej wskazano, że Programem objęci byli: przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, z późn. zm.), tj. osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, będący mikro-, małymi lub średnimi przedsiębiorcami spełniającymi następujące kryteria:

1.  mikroprzedsiębiorca („Mikrofirma”) – to przedsiębiorca, który łącznie spełnia następujące warunki:

2.  zatrudnia co najmniej 1 pracownika oraz nie więcej niż 9 pracowników, z wyłączeniem właściciela, oraz

3.  jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza kwoty 2.000.000 EUR;

4.  małe i średnie przedsiębiorstwo („MŚP” lub „mała i średnia firma”) – to przedsiębiorca, który zatrudnia do 249 pracowników, z wyłączeniem właściciela, a jego roczny obrót nie przekracza 50.000.000 EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43.000.000 EUR, przy czym: (i) nie jest Mikrofirmą, lub (ii) nie jest beneficjentem Programu DP.

Z uwagi na pomocowy charakter Programu, polegający na udzielaniu subwencji finansowych w związku z istotnymi zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek COVID-19, oraz efektywność i szybkość rozpoznawania wniosków w interesie wszystkich aplikujących przedsiębiorców kwalifikujących się jako potencjalni Beneficjenci Programu, (...) został uprawniony do:

1.  stosowania możliwie automatycznych, uproszczonych i przyspieszonych procedur przyznawania subwencji finansowych, w tym ich realizowania za pośrednictwem kanałów elektronicznych (np. banków), wyłącznie z wykorzystaniem danych pochodzących od partnerów Programu oraz na podstawie oświadczeń składanych przez Beneficjentów Programu,

2.  przyjęcia, iż każdy Beneficjent Programu jest wypłacalny i zdolny do zwrotu i spłaty subwencji,

3.  do uznawania jakiegokolwiek warunku programowego, za spełniony wyłącznie w oparciu o oświadczenie Beneficjenta Programu, jego przedstawiciela lub osoby, która podaje się wobec (...) za Beneficjenta Programu lub jego przedstawiciela (rozdział 3.2 Załącznika nr 1 do Regulaminu).

Program, w tym krąg Beneficjentów Programu, został zatwierdzony na mocy decyzji Komisji Europejskiej z dnia 27 kwietnia 2020 r. C (2020) (...), (...) (...) ( (...)) – (...).

Dowód: Niesporne, a nadto:



uchwała nr 50/2020 Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie programu rządowego „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm”, RM-111-49-20 – Lex/el 2020,



regulamin ubiegania się o udział w Programie Rządowym „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm”, k. 30-46,



rejestr zmian regulaminu ubiegania się o udział w Programie Rządowym „Tarcza finansowa (...)dla małych i średnich firm”, k., 47-53,



decyzja Komisji Europejskiej z dnia 27 kwietnia 2020 r. C (2020) (...), (...) (...) ( (...)) – (...), k. 122-127.

W piśmie z dnia 2 kwietnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych informował Prezesa Krajowej Rady Komorniczej, że komornicy sądowi jako osoby posiadające status płatnika składek, a jednocześnie jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy systemowej, są uprawnieni do skorzystania z instytucji zwolnienia z obowiązku opłacania składek, o której stanowi 31zo ust. 1 lub 2 ustawy o COVID-19, pod warunkiem spełnienia przesłanek, które zawarte są w przepisach ustawy o COVID-19.

Dowód::



pismo (...)z dnia 2 kwietnia 2020 r., k. 104-105.

W wiadomościach e-mail z dnia 11 kwietnia 2020 r. jeden z komorników sądowych zwrócił się na adres e-mail (...) o udzielenie informacji, czy branża komornicza może skorzystać ze wsparcia oferowanego w ramach Tarczy Finansowej.

W odpowiedzi z dnia 18 kwietnia 2020 r. z adresu(...) udzielono odpowiedzi „ pańska branża może skorzystać ze wsparcia w ramach Tarczy Finansowej (...). Jednym z warunków skorzystania z tarczy jest także zatrudnianie co najmniej jednego pracownika, od którego pracodawca odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne. Od liczby pracowników uzależniona jest wysokość subwencji.”

Dowód:



wiadomość e-mail z dnia 18 kwietnia 2020 r.., k. 108.

(...) w komunikacie z dnia 17 maja 2020 r. wskazał, że przychodami ze sprzedaży (obroty gospodarcze) są m.in. również przychody niebędących podatnikami VAT (w tym Beneficjentów w zwolnionych podmiotowo z VAT).

Dowód: Niesporne, a nadto:



komunikat (...) S.A. z dnia 17 maja 2020 r., k. 251-252.

(...) w swoim komunikacie z 17 maja 2020 r. wskazywał że pkt 7. Szczegółowe informacje dotyczące ustalenia statusu przedsiębiorstwa znajdują się w Załączniku I Rozporządzenia Pomocowego.

Uzasadnienie prawne przyjęcia zawartej w Programie definicji przedsiębiorstw uprawnionych do ubiegania się o subwencje finansowe jest następujące m.in.:

(b) należy zaznaczyć, że odwołanie do prawa krajowego powinno być interpretowane przez pryzmat konieczności spójnej wykładni z prawem unijnym, zgodnie z fundamentalnymi zasadami prawa europejskiego, zważywszy na fakt, że rozporządzenie na gruncie prawa unijnego jest bezpośrednio stosowane w prawie krajowym nie tylko przez sądy unijne i krajowe, ale również przez jednostki.

(c) Trybunał Sprawiedliwości UE konsekwentnie stoi na stanowisku, że ustalenie rozmiarów przedsiębiorstwa oraz zależności powiązań, które go dotyczą musi być rozpatrywane na gruncie definicji MŚP, tj. bez znaczenia jest czy podmiot stanowi jednostkę w sensie formalnym czy też organizacyjnym, natomiast o jej statusie decydują powiązania z innymi przedsiębiorcami. Również krajowe sądy w swoim orzecznictwie odwołują się do definicji MŚP w świetle rozporządzeń unijnych.

(d) Stosowanie interpretacji, która wyłącznie uwzględniałaby odwołanie do definicji MŚP z ustawy Prawo przedsiębiorców oraz wykluczałaby stosowanie przepisów unijnych w kontekście wykonywania decyzji KE, oznaczałoby zatem działanie w sprzeczności z prawem unijnym oraz dotychczasowym orzecznictwem unijnym i krajowym.

(e) Ugruntowane orzecznictwo oraz poglądy doktryny wskazują, że: „Legalne definicje mikro-, małego i średniego przedsiębiorcy nie mają natomiast normatywnego znaczenia dla sposobu rozumienia tych pojęć na potrzeby przepisów prawa Unii Europejskiej o pomocy państwa i na potrzeby polskich przepisów dotyczących pomocy państwa oraz implementujących w tym zakresie przepisy prawa UE. W tych przypadkach należy stosować definicję mikro-, małego i średniego przedsiębiorcy zawartą w relewantnych przepisach prawa unijnego (zob. załącznik I do rozporządzenia Komisji (UE) Nr 651/2014 z 17.6.2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu, Dz. Urz. UE L Nr 187 z 26.06.2014 r., s. 1). (komunikat k. 163 – 167)

Dowód: Niesporne, a nadto:



komunikat (...) S.A. z dnia 17 maja 2020 r., k. 95-97.

Komornicy sądowi mieli wątpliwości co do możliwości skorzystania z Tarczy Finansowej (...) dla małych i średnich firm i wobec tego zwracali się o wydanie w tym przedmiocie opinii prawnych.

Dowód:



opinia prawna w sprawie dopuszczalności występowania przez Komorników sądowych o przyznanie środków z (...) na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców, W. 21 maja 2020 r. Kancelaria Radcy Prawnego dr K. Ś., k. 111-115.

W komunikacie z dnia 2 czerwca 2020 r. (...) informował, że Program wprost nie przewiduje wyłączenia przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą związaną z prowadzeniem Placówki Szkolnictwa, z możliwością uzyskania wsparcia. W ocenie (...), w przypadku gdy podmiot prowadzący Placówkę Szkolnictwa jest przedsiębiorcą, tj. wykonuje działalność gospodarczą w formie: (i) jednoosobowej działalności gospodarczej wpisanej do (...) albo jako wspólnik spółki cywilnej, albo (ii) jako podmiot wpisany do KRS, wówczas jest on uprawniony do ubiegania się o udzielenie subwencji finansowej w ramach Programu, pod warunkiem spełnienia pozostałych kryteriów określonych w Programie oraz Regulaminie Programu.

Dowód: Niesporne, a nadto:



komunikat (...) S.A. z dnia 2 czerwca 2020 r., k. 99.

W piśmie z dnia 19 czerwca 2020 r. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, w nawiązaniu do pisma Departamentu Wykonania Orzeczeń i Probacji z dnia 18 maja 2020 r. zawierającego stanowisko w sprawie zagadnień dotyczących sytuacji komorników sądowych w trakcie epidemii COVID-19 wskazał, że pomimo tego, iż komornicy sądowi, zgodnie z art. 33 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych nie zostali zaliczeni do kategorii przedsiębiorców w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej i nie mogą prowadzić działalności gospodarczej, to jednocześnie w praktyce wpisywani są do rejestru REGON.

Ponadto, na podstawie odesłania zawartego w art. 33 u.k.s., znajdują do nich zastosowanie przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych od osób fizycznych, ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Nadto komornicy sądowi organizują i prowadzą kancelarię komorniczą, zatrudniają pracowników na podstawie umowy o pracę, zlecenie, o dzieło lub umowy o świadczenie usług, a koszty działalności egzekucyjnej takie jak koszty osobowe i rzeczowe pokrywają z uzyskanej przez siebie prowizji z opłat egzekucyjnych

Dlatego też, w ocenie Ministra Sprawiedliwości, dzięki zrównaniu przez ustawodawcę komorników sądowych z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą, w aspekcie pracowniczego stosunku łączącego komornika z jego pracownikami, powinni oni korzystać z pomocy podobnej do tej, którą otrzymują inni pracodawcy w okresie pandemii koronawirusa. Natomiast wyłączenie komorników sądowych z możliwości skorzystania z niektórych form pomocy przewidzianej w tarczach antykryzysowych oraz brak objęcia wszystkimi unormowaniami tarcz antykryzysowych komorników sądowych jak się wydaje, nie wynika z brzmienia obecnie obowiązujących przepisów, a z ewentualnego niewłaściwego ich stosowania przez organy wypłacające środki pomocowe.

Dowód :



pismo Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z 19.06.2020 r., k. 106-107

Szczegółowe warunki wsparcia finansowego oraz zobowiązania Beneficjenta Programu określała umowa subwencji finansowej zawierana pomiędzy (...) a przedsiębiorcą ubiegającym się o subwencję finansową. Integralną część umowy subwencji finansowej stanowił Regulamin (§ 11 ust. 5 umowy subwencji finansowej).

Umowy subwencji były zawierane z Beneficjentami Programu za pośrednictwem systemu bankowego z wykorzystaniem środowiska informatycznego i sieciowego udostępnianego przez banki. Finansowanie w ramach Tarczy Finansowej (...) było udzielane po złożeniu wniosków przez przedsiębiorców za pośrednictwem kanałów elektronicznych (banków). Wniosek o udzielenie subwencji finansowej udostępniany był w bankowości elektronicznej banku jako interfejs i służył zebraniu wszelkich oświadczeń składanych przez podmiot ubiegający się o subwencję finansową – musiał on zaakceptować oświadczenia, które były w formularzu aplikacyjnym dostępnym w bankowości elektronicznej. Nie było możliwości dodania uwag do formularza. Proces był w pełni automatyczny. Automatycznie też system pobierał dane z ZUS oraz KAS. Nie było jednak automatycznego sprawdzenia Beneficjenta w bazie CEIDG.

W dalszej kolejności oświadczenia wpisane we wniosku implementowane były do projektu umowy subwencji finansowej udostępnianej w systemie bankowości elektronicznej, która następnie była podpisywana przez Beneficjenta z wykorzystaniem narzędzi autoryzacyjnych banku, w którym aplikował o subwencję.

Dowód:



zeznania świadka M. T., k.237v-238,



zeznania świadka R. M., k.238v-239,



przesłuchanie M. Ś. (1) w charakterze strony, k. 274v-275.

M. Ś. (1) jest komornikiem sądowym przy Sądzie Rejonowym w (...). Prowadzi kancelarię komorniczą, jako pracodawca zatrudnia pracowników. Na dzień 31 grudnia 2019 r. liczba zatrudnionych pracowników według wniosku wynosiła 3 osoby.

W dniu 28 lipca 2020 r. złożył wniosek o przyznanie subwencji finansowej w wysokości 36.000 zł jako Komornik sądowy w (...) M. Ś. Kancelaria Komornicza w(...). W treści wniosku podał numer NIP (...), a także nr REGON (...). Jako rachunek bankowy wskazał rachunek prowadzony dla Kancelarii komorniczej ( (...)). Jako (...) - Działalność prawnicza.

M. Ś. (1) oświadczył, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był mikroprzedsiębiorcą i prowadził działalność gospodarczą. Na skutek COVID-19 jego przychody w kwietniu 2020 r. spadły o 30%. Pozwany złożył wniosek za pośrednictwem formularza aplikacyjnego, korzystając z bankowości elektronicznej – związanej z rachunkiem bankowym prowadzonym dla Kancelarii Komorniczej. Komornik sądowy

W wyniku pozytywnej weryfikacji wniosku w dniu 28 lipca 2020 r. została pomiędzy stronami zawarta umowa o udzielenie subwencji finansowej nr (...). Proces zawarcia umowy odbywał się drogą elektroniczną za pośrednictwem Bankowości Elektronicznej. Pozwany złożył wniosek za pośrednictwem formularza aplikacyjnego, korzystając z bankowości elektronicznej – związanej z rachunkiem bankowym prowadzonym dla Kancelarii Komorniczej.

Na podstawie zawartej umowy przyznano mu w drodze decyzji, a następnie wypłacono kwotę subwencji w wysokości 36.000 zł.

Składając przedmiotowy wniosek komornik sądowy M. Ś. (1) kierował się pismem Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2020 r., a także informacjami (...), że komornicy sądowi są uprawnieni do ubiegania się o wsparcie z Tarczy Finansowej.

Dowód :



umowa subwencji finansowej nr (...) k. 17-22,



decyzja k. 23,



potwierdzenie dokonania wypłaty subwencji k. 24



przesłuchanie M. Ś. (1) w charakterze strony, k. 274v-275

Pismem z dnia 9 grudnia 2020 r. (...) wezwał komornika sądowego M. Ś. (1) do zwrotu wypłaconej subwencji finansowej w łącznej kwocie 36.000 zł . (...) wskazał, że nie spełnia on warunków Programu, gdyż nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców. Wezwany jako komornik sądowy, jest funkcjonariuszem publicznym i organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym. W rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą i nie może prowadzić działalności gospodarczej.

Dowód :



wezwanie do zwrotu subwencji z dnia 9.12.2020 r. wraz z potwierdzeniem nadania k. 25-27,



wezwanie do zwrotu subwencji z dnia 19.11.2021 r. k. 28,przesłuchanie M. Ś. (1) w charakterze strony, k. 274v-275.

W komunikacie z dnia 31 grudnia 2020 r. (...) informował, że Program wprost nie przewiduje wyłączenia osób prawnych kościołów i innych związków wyznaniowych oraz ich jednostek organizacyjnych, prowadzących działalność gospodarczą, z możliwością uzyskania wsparcia. W przypadku, gdy osoba prawna lub jednostka organizacyjna kościoła lub innego związku wyznaniowego, wykonująca działalność gospodarczą, otrzymała wsparcie w ramach Programu, (...) nie będzie dochodził zwrotu subwencji finansowych tylko z tego powodu, że podmioty te nie posiadają wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, pod warunkiem spełnienia pozostałych kryteriów określonych w Programie oraz Regulaminie Programu.

Dowód: Niesporne, a nadto:



komunikat (...) S.A. z dnia 31 grudnia 2020 r., k. 98

W dniu 2 sierpnia 2021 r. komornik sądowy M. Ś. (1) skierował do powoda pismo, w którym rozliczył subwencję poza dedykowanym systemem bankowym i złożył wniosek o jej umorzenie w 75%. Następnie złożył oświadczenie o rozliczeniu umowy subwencji i w dniu 21 września 2021 r. dokonał zwrotu kwoty 9.000 zł. M. Ś. (3) nie miał innej możliwości rozliczenia się z subwencji, albowiem formularze bankowe były zablokowane.

W piśmie z dnia 19 listopada 2021 r. (...) poinformowało komornika sądowego M. Ś. (1), że nie zachodzą okoliczności uzasadniające możliwość złożenia Oświadczenia o Rozliczeniu i należy dokonać zwrotu wypłaconej subwencji.

Dowód :



wezwanie do zwrotu subwencji z dnia 19.11.2021 r wraz z kopią niedoręczonej koperty k. 28- 29,



wniosek o umorzenie subwencji k. 116-119,



potwierdzenie dokonania przelewu na kwotę 9.000 zł k. 121,



przesłuchanie M. Ś. (1) w charakterze strony, k. 274v-275.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów, którym Sąd w całości dał wiarę, a żadna ze stron nie kwestionowała ich wiarygodności.

Zeznania komornika sądowego M. Ś. (1) złożone w charakterze strony pozwanej były spójne z dokumentacją zgromadzoną w toku postępowania, logicznie i przekonujące, obrazowały w klarowny sposób motywy jakimi kierował się pozwany zawierając sporną umowę.

Zeznania świadków M. T. oraz R. M., Sąd uznał za wiarygodne. Jednakże miały one jedynie znaczenie niejako poboczne, prezentujące techniczny sposób składania wniosków oraz zawierania umów. Nadto fakty, na które zostali powołani świadkowie, w tym w szczególności: fakty odpytania zewnętrznych podmiotów takich jak US/KS/ZUS czy następczej weryfikacji statusu przedsiębiorców po stronie Beneficjentów w istocie nie były kwestionowane. Jednocześnie jednak, wykazana następcza kontrola nie miała przesądzającego znaczenia dla uprawnienia komornika sądowego do uzyskania subwencji z Tarczy Finansowej.

Sąd pominął dowody z dokumentów wskazanych w pkt 3, 5, 6, 7, 8 pisma przygotowawczego powoda z dnia 3 kwietnia 2024 r. na podstawie art. 235 (2) § 1 pkt 1 i 3 k.p.c. Powód formułując wnioski dowodowe w zakresie przedmiotowych dowodów w istocie wprost wskazywał, że mają one dowodzić nieprzysługiwania komornikom sądowym statutu przedsiębiorcy. Pismo Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 27 stycznia 2022 r. a także stanowiska Krajowej Rady Komorniczej z 6 lipca 2015 r., 15 grudnia 2016 r. oraz Prezesa UOKIK z dnia 31 marca 2014 r. nie mogły stanowić dowodu w tym zakresie. Status komornika przy zawieraniu przedmiotowej umowy Sąd oceniał bowiem jako element stanu prawnego, a nie jako element stanu faktycznego. Jednocześnie fakt, że komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców nie był kwestionowany. Sporem objęte było to czy komornikowi sądowemu przysługiwał status Beneficjenta w świetle przepisów regulujących Program rządowy Tarcza Finansowa. Tym samym, pominięte dokumenty podobnie jak wyroki sądów powszechnych wskazane w pkt 5-7 pisma przygotowawczego powoda z dnia 3 kwietnia 2024 r. mogły być rozpatrywane jedynie pod kątem przedłużenia stanowiska strony powodowej, a nie element stanu faktycznego. Warto tu bowiem podkreślić, że przeciwnie do strony powodowej, strona pozwana formułując wnioski dowodowe w zakresie pism, stanowisk, komunikatów powoływała je nie na fakt statutu komornika sądowego jako przedsiębiorcy lecz weryfikowania przez komorników sądowych ich uprawnień do ubiegania się o pomoc z Tarczy Finansowej, a także stanowisk organów, w tym Ministerstwa Sprawiedliwości oraz (...), które były znane pozwanemu na dzień składania wniosku o udzielenie subwencji, a zatem okoliczności istotne na datę zawarcia umowy pomiędzy stronami. Powołane przez powoda stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości z 2022 r. było zatem niemiarodajne dla ustalenia zgodnej woli stron w dacie zawierania umowy, co miało miejsce dwa lata wcześniej.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Bezspornym w sprawie pozostaje fakt, że (...) Spółce akcyjnej z siedzibą w W. przysługiwało prawo realizacji rządowego Programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego w związku ze skutkami COVID-19 „Tarcza Finansowa (...) dla małych i średnich firm” oraz fakt zawarcia przez strony umowy umowę subwencji finansowej nr (...) z dnia 28 lipca 2020 r., na podstawie której pozwany otrzymał kwotę 36.000 zł.

W ocenie powoda subwencja finansowa wypłacona pozwanemu podlega zwrotowi, bowiem komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów z dnia 6 marca 2018 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1292 ze zm.) – dalej „u.p.p.”, w związku z czym nie mógł on być Beneficjentem Programu rządowego Tarcza Finansowa. Oświadczenia złożone przez pozwanego, dotyczące posiadania statusu przedsiębiorcy oraz powadzenia działalności gospodarczej zawarte w umowie subwencji należy uznać za nieprawdziwe. W konsekwencji złożenia nieprawdziwych oświadczeń po stronie pozwanej powstał obowiązek zwrotu subwencji. Powód podkreślił, że z uwagi na pomocowy charakter Programu oraz szybkość rozpoznawania wniosków w interesie aplikujących przedsiębiorców został uprawniony do stosowania uproszczonych procedur przyznawania subwencji, m.in. na podstawie oświadczeń składanych przez Beneficjentów Programu. (...) przyznane zostało uprawnienie do kontrolowania (już po zawarciu umowy) prawdziwości informacji i oświadczeń złożonych przez Beneficjentów, a w przypadku stwierdzenia nieprawdziwości takich informacji lub oświadczeń - uprawnienie do podjęcia decyzji o zwrocie subwencji.

Pozwany nie kwestionował okoliczności, że złożył wniosek o przyznanie subwencji, mając świadomość treści art. 33 ustawy o komornikach sądowych obowiązującej od dnia 1 stycznia 2019 r., podnosił jednak, że rozumienie pojęcia Beneficjenta Tarczy Finansowej przez samego powoda w tym okresie było inne, niż zostało to zaprezentowane w pismach wzywających do zwrotu subwencji.

Zarzuty pozwanego okazały się zasadne, szczególnie w zakresie podniesionej podstawy prawnej żądania pozwu wywodzonej z art. 415 k.c., ewentualnie 471 k.c. alternatywnie zaś jako bezpodstawne wzbogacenie w rozumieniu art. 405 k.c.

Z przywołanych powyżej regulacji dotyczących Tarczy Finansowej w tym w szczególności Regulaminu ubiegania się o udział w Programie Rządowym „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” nie było kwestionowane, że Programem miały zostać objęte podmioty - przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców tj. osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, będący mikro-, małymi lub średnimi przedsiębiorcami spełniającymi kryteria w przypadku mikroprzedsiębiorcy takie jak: zatrudnia co najmniej 1 pracownika oraz nie więcej niż 9 pracowników, z wyłączeniem właściciela oraz jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza kwoty 2.000.000 EUR.

Z powyższych uregulowań wynikał więc co do zasady wniosek, że aby zostać zakwalifikowanym do kategorii mikroprzedsiębiorcy należało mieć status przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo Przedsiębiorców.

Status prawny komorników reguluje natomiast ustawa o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r. („u.k.s.”), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2019 roku (art. 306 u.k.s.). Zgodnie z ustawą komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym (art. 2 ust. 1 u.k.s.) oraz organem władzy publicznej w zakresie wykonywanych czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym (art. 3 ust. 1 u.k.s). W ustawie wskazano, że komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej (art. 33 ust. 1 u.k.s.), tj. w rozumieniu Prawa przedsiębiorców. Komornik nie może prowadzić działalności gospodarczej (art. 33 ust. 2 u.k.s.) Przepisy przejściowe u.k.s. przewidywały roczny termin na dostosowanie się do zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez komorników sądowych (art. 301 ust. 3 u.k.s.). Termin ten upłynął w dniu 1 stycznia 2020 roku. Ustawa od dnia 1 stycznia 2019 r. pozbawiła więc komorników sądowych statusu przedsiębiorcy.

Z powyższego wynika zatem, że pomimo iż działalność komornika w pewnym sensie ma cechy przedmiotowe i funkcjonalne działalności gospodarczej (o czym również w dalszej części uzasadnienia), to jednak nie pozwala to na uznanie komornika za przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, bowiem jako funkcjonariusz publiczny podejmuje on czynności z zakresu imperium państwowego. Biorąc pod uwagę literalne brzmienie przepisów komornicy sądowi nie mogli zatem skorzystać ze wsparcia finansowego zapewnianego w ramach Programu rządowego „Tarcza Finansowa (...) dla Małych i Średnich Firm” realizowanego przez powoda. Tak też swoje stanowisko argumentował (...) na etapie wnoszenia pozwu i popierał taką interpretację w toku postępowania.

Należy mieć jednak na uwadze fakt, jakie stanowisko w tym przedmiocie – a było ono odmienne – zostało wyrażone przez Ministerstwo Sprawiedliwości oraz sam (...) S.A. w okresie poprzedzającym złożenie wniosku przez komornika sądowego M. Ś. (3) tj. a w szczególności od daty uruchomienia Programu do 28 lipca 2020 r.

Podkreślić należy, że Tarcza Finansowa miała przede wszystkim charakter pomocowy dla podmiotów, które znalazły się w trudnej sytuacji ekonomicznej w związku z epidemią COVID-19, a w szczególności miał zapobiegać masowym zwolnieniom pracowników na skutek znaczących zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki w związku z epidemią COVID-19. Niewątpliwe komornicy sądowi są pracodawcami. Celem rozwiania wątpliwości, czy również komornicy sądowi mogą korzystać z subwencji przewidzanej w Programie występowali m.in. do (...) o udzielenie informacji, czy mogą korzystać ze wsparcia w postaci subwencji w ramach Programu. Odpowiedzi udzielane przez (...) były jednoznacznie twierdzące. Również argumenty za przyjęciem wykładni funkcjonalnej co do pojęcia „przedsiębiorcy” w świetle warunków Programu przedstawione zostały przez Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w piśmie z 19 czerwca 2020 r. (k. 106-107). Zatem to dopiero na skutek uzasadnionego ww. stanowiskiem (wyrażonym ze strony Ministra Sprawiedliwości, czyli organu nadzoru nad działalnością komorników, będącego w dodatku członkiem Rady Ministrów – a więc twórcy Programu) przeświadczenia komorników, że ich grupa zawodowa została objęta Programem, następnie występowali oni z wnioskami o przyznanie subwencji. Wnioski te były akceptowane.

W tym stanie rzeczy odnotować należy, że powołany przez powoda art. 415 k.c. normuje podstawową zasadę odpowiedzialności opartej na winie sprawcy szkody. Za szkodę odpowiada osoba, której zawinione zachowanie jest źródłem powstania tej szkody. Zdarzeniem sprawczym w rozumieniu art. 415 k.c. jest zarówno działanie, jak i zaniechanie. Pierwsze polega na zachowaniu się aktywnym, drugie na zachowaniu się biernym. Zaniechanie może być uznane za „czyn” wtedy, gdy wiąże się z ciążącym na sprawcy obowiązkiem czynnego działania i niewykonaniem tego obowiązku. Czyn sprawcy, pociągający za sobą odpowiedzialność cywilną musi wykazywać znamiona niewłaściwości postępowania od strony przedmiotowej, co określa się mianem bezprawności czynu, i od strony podmiotowej, co określa się jako winę w znaczeniu subiektywnym (J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Księga trzecia. Zobowiązania. Komentarz do art. 415 k.c. LEX/el). Należy przy tym rozdzielić zakresy pojęć bezprawności i winy, co oznacza, że pojęcie winy należy odnieść jedynie do opisania podmiotowych cech zachowania się sprawcy szkody. Jednocześnie, nie jest sporne, że dopiero czyn bezprawny może być oceniany w kategoriach czynu zawinionego w rozumieniu art. 415 k.c. Bezprawność – jako przedmiotowa cecha czynu sprawcy – jest ujmowana jako sprzeczność z obowiązującym zasadami porządku prawnego. Źródła tych zasad wynikają z norm powszechnie obowiązujących jako reguł postępowania wyznaczonych przez nakazy i zakazy wynikające z norm prawa pozytywnego, w szczególności prawa cywilnego, karnego, administracyjnego, pracy, finansowego itp. oraz nakazów i zakazów wynikających z zasad współżycia społecznego (dobre obyczaje). Na podstawie prawa cywilnego winę można przypisać podmiotowi prawa, gdy istnieją podstawy do negatywnej oceny jego zachowania z punktu widzenia zarówno obiektywnego, jak i subiektywnego (tzw. zarzucalność postępowania) (por. Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Księga trzecia. Zobowiązania. Komentarz do art. 415 k.c. LEX).

W zakresie odpowiedzialności kontraktowej z art. 471 k.c. wierzyciel ma prawo oczekiwać, że dłużnik spełni obciążające go świadczenie, a więc że zachowa się zgodnie z treścią zobowiązania, zaspokajając jednocześnie określony w jego treści interes wierzyciela. Naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania można dochodzić jednak tylko wówczas, gdy strony łączył umowny stosunek zobowiązaniowy, czyli wtedy, gdy istniała ważna umowa. Artykuł 471 k.c. nie znajdzie zastosowania w wypadku zawarcia umowy nieważnej, a naprawienia szkody powstałej w takich okolicznościach lub innego roszczenia można wówczas poszukiwać w oparciu o podstawy pozostające w ramach innych reżimów odpowiedzialności (wyrok SN z dnia 15 listopada 2001 r., III CKN 506/00).

Mając zatem na uwadze przywołane powyżej podstawy prawne żądania, w świetle okoliczności sprawy, dla rozstrzygnięcia powstałego sporu należało uznać że relewantny dla rozstrzygnięcia sporu jest moment zawierania umowy i informacje publicznie przekazywane wówczas przez stronę powodową oraz inne organy państwa co do interpretacji pojęcia Beneficjenta w rozumieniu umowy i Regulaminu na datę powstania zobowiązania.

Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95 przyjął na tle art. 65 k.c. tzw. kombinowaną metodę wykładni. Wskazana metoda wykładni przyznaje pierwszeństwo - w wypadku oświadczeń woli składanych innej osobie - temu znaczeniu oświadczenia woli, które rzeczywiście nadały mu obie strony w chwili jego złożenia (subiektywny wzorzec wykładni). Podstawą tego pierwszeństwa jest zawarty w art. 65 § 2 k.c. nakaz badania raczej, jaki był zgodny zamiar stron umowy, aniżeli opierania się na dosłownym brzmieniu umowy. To, jak strony, składając oświadczenie woli, rozumiały je można wykazywać zarówno za pomocą dowodu z przesłuchania stron, jak i innych środków dowodowych. Dla ustalenia, jak strony rzeczywiście pojmowały oświadczenie woli w chwili jego złożenia może mieć znaczenie także ich postępowanie po złożeniu oświadczenia, np. sposób wykonania umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 1998 r., I PKN 532/97).

Jeżeli okaże się, że strony różnie rozumiały treść złożonego oświadczenia woli, to za prawnie wiążące - zgodnie z kombinowaną metodą wykładni - należy uznać znaczenie oświadczenia woli ustalone według wzorca obiektywnego. W tej fazie wykładni potrzeba ochrony adresata oświadczenia woli, przemawia za tym, aby było to znaczenie oświadczenia, które jest dostępne adresatowi przy założeniu - jak określa się w doktrynie i judykaturze (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95) - starannych z jego strony zabiegów interpretacyjnych. Na ochronę zasługuje bowiem tylko takie zaufanie adresata do znaczenia oświadczenia woli, które jest wynikiem jego starannych zabiegów interpretacyjnych. Potwierdza to nakaz zawarty w art. 65 § 1 k.c., aby oświadczenia woli tłumaczyć tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje.

Z art. 65 § 2 k.c. wynika nakaz kierowania się przy wykładni umowy jej celem. Nie jest konieczne, aby był to cel uzgodniony przez strony, wystarczy cel zamierzony przez jedną stronę, który jest wiadomy drugiej. Należy podzielić pogląd, że także na gruncie prawa polskiego, i to nie tylko w zakresie stosunków z udziałem konsumentów (art. 385 § 2 k.c.), wątpliwości należy tłumaczyć na niekorzyść strony, która zredagowała umowę. Ryzyko wątpliwości wynikających z niejasnych postanowień umowy, nie dających usunąć się w drodze wykładni, powinna bowiem ponieść strona, która zredagowała umowę.

Po pierwsze zatem należy odnotować, że strona powodowa nie wykazała, aby w dacie zawierania umowy z pozwanym nie posiadała informacji o tym, że pozwany jest komornikiem sądowym, zaś jego wniosek wiąże się z wykonywaną przez niego funkcją publiczną. Dowodzi tego choćby treść decyzji o pozytywnej weryfikacji i przyznaniu subwencji kierowanej do pozwanego – określonego właśnie jako komornika sądowego. Pozwany nie miał innej możliwości złożenia wniosku niż poprzez zaznaczenie oświadczeń przygotowanych w formularzu. Pozwany na każdym etapie procedowania nad zasadnością przyznania subwencji określany był jako komornik sądowy, wskazano również jego nr NIP oraz REGON związany z prowadzoną działalnością, a także właściwe PKD. Komornik sądowy w celu złożenia wniosku używał systemu bankowego – a konkretnie rachunku bankowego dla prowadzonej kancelarii komorniczej. Zatem należało uznać, że pozwany wykazał, że ubiegał się o pomoc w ramach wykonywanego zawodu.

Jednocześnie nie sposób uznać, że wnioski o wypłatę subwencji nie były na tym etapie jakkolwiek weryfikowane. Sąd posiada bowiem wiedzę że w niektórych przypadkach dotyczących komorników sądowych wnioski takie były rozpatrywane odmownie (w całości bądź w części), jednak nie miało to związku ze statusem komornika jako potencjalnego Beneficjenta Programu, a innymi przesłankami wynikającymi z Programu (por. k. 120). W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z Regulaminem powód miał prawo zweryfikować na podstawie informacji uzyskanych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów dane przedstawione przez wnioskodawcę i złożone oświadczenia i na tej podstawie podjąć decyzję o wypłacie subwencji finansowej w wysokości wnioskowanej, wysokości mniejszej niż wnioskowana lub odmówić wypłaty subwencji finansowej. Powód podejmował bowiem decyzję o wypłacie subwencji finansowej w wysokości wnioskowanej, jeśli przedstawione przez wnioskodawcę dane znalazły potwierdzenie w informacjach uzyskanych przez powoda, a Przedsiębiorca spełniał warunki wypłaty subwencji finansowej określone w Umowie oraz oświadczenia złożone przez Przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą w związku z zawarciem niniejszej Umowy będą prawdziwe. Natomiast decyzję o odmowie wypłaty powód podejmował po stwierdzeniu, że Przedsiębiorca nie spełnia warunków wypłaty subwencji finansowej lub oświadczenia złożone w związku z umową są nieprawdziwe.

Tym samym bez wątpienia powód miał wiedzę że pozwany jest komornikiem już w dacie składania wniosku – dane do decyzji o przyznaniu subwencji jak wynika z mechanizmu opisanego przez strony, pochodziły z formularza wniosku składanego za pośrednictwem systemu bankowego, pełniącego rolę pełnomocnika.

W sprawie jednocześnie zostało wykazane, że powód na datę zawarcia umowy uznawał, że Beneficjentem Programu mogą być także komornicy sądowi jako podmioty które wprawdzie nie są przedsiębiorcami, ale w odniesieniu do pełnionej przez nich funkcji zastosowanie mają odpowiednie przepisy jak dla przedsiębiorców. Wynika to zarówno z przywoływanych komunikatów kierowanych do opinii publicznej przez centralne ograny państwa, Krajową Radę Komorniczą, która konsultowała się z właściwymi ministerstwami, jak również ze stanowiska samego (...), kierowanego bezpośrednio do komorników.

W ocenie Sądu uznanie, że komornicy mogą być Beneficjentami Programu subwencji wynika z wykładni celowościowej Programu i taką wykładnię przyjął w dacie zawierania umowy (...), a następnie wykładnia ta została zmieniona przez powoda w toku wykonywania umowy subwencji.

Podkreślić bowiem należało, że z treści uchwały Rady Ministrów nr 50/2020, Programu i Regulaminu wynika, że podstawowym celem tych działań była pomoc podmiotom, które znalazły się w trudnej sytuacji ekonomicznej w związku z epidemią COVID-19. Wprost o tym stanowi § 2 ust. 2 Regulaminu, który wskazuje, że: „Zasadniczym celem Programu jest realizacja podstawowego interesu ekonomicznego Rzeczypospolitej Polskiej w postaci zapewnienia stabilności przedsiębiorstw i gospodarki. [...] Program ma na celu zapobiegnięcie ryzyka masowej upadłości Beneficjentów oraz zwolnień ich pracowników na skutek znaczących zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki w związku z epidemią COVID-19”. Wynika to zarówno z przywoływanych komunikatów kierowanych do opinii publicznej przez centralne ograny państwa, Krajową Radę Komorniczą, która konsultowała się z właściwymi ministerstwami, jak również ze stanowiska samego (...), kierowanego bezpośrednio do komorników.

Właśnie w zakresie zasadniczych celów Programu komornicy sądowi są podmiotami, których sposób zorganizowania i funkcjonowania jest podobny do działalności przedsiębiorców. Komornicy organizują bowiem i prowadzą kancelarię komorniczą (art. 7 ust. 1 u.k.s.), zatrudniają pracowników na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o świadczenie usług (art. 153 ust. 1 u.k.s.), koszty działalności egzekucyjnej, takie jak koszty osobowe i rzeczowe, pokrywają z uzyskanej przez siebie prowizji z opłat egzekucyjnych (art. 152 u.k.s.). Do komorników stosuje się przepisy ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.), ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.). oraz ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1373 ze zm.), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (art. 33 ust. 3 u.k.s.). W zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych komornik sądowy może korzystać z tych samych rozwiązań, które przewidziane są dla przedsiębiorców. Ustawodawca zrównał więc w tym zakresie pozycję komorników sądowych z pozycją osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Potwierdzone to też zostało w trakcie pandemii COVID-19, kiedy to Zakład Ubezpieczeń Społecznych informował Prezesa Krajowej Rady Komorniczej, że komornicy sądowi jako osoby posiadające status płatnika składek, a jednocześnie jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy systemowej, są uprawnieni do skorzystania z instytucji zwolnienia z obowiązku opłacania składek, o której stanowi 31zo ust. 1 lub 2 ustawy o COVID-19, pod warunkiem spełnienia przesłanek, które zawarte są w przepisach ustawy o COVID-19.

W okresie pandemii COVID-19 faktyczne skutki wprowadzenia ustawowych ograniczeń w prowadzeniu działalności dotknęły komorników sądowych w analogiczny sposób jak przedsiębiorców. Komornicy sądowi prowadzili bowiem bieżącą działalność związaną z funkcjonowaniem kancelarii, w tym w szczególności zatrudnieniem pracowników. Zakazy i ograniczenia związane z pandemią także ich dotknęły, czego przykładem był powszechnie znany wówczas zakaz wykonywania wyroków eksmisyjnych. Komornicy sądowi w chwili otrzymania dotacji spełniali, tak jak inni przedsiębiorcy, warunki Programu do otrzymania dotacji, czyli spadły im przychody do odpowiedniego, zdefiniowanego w Programie poziomu – jak wynika z dokumentacji zgromadzonej w aktach odmowy (...)w stosunku do Komorników nie dotyczyły wówczas kwestii rozumienia pojęcia Beneficjenta a innych przesłanek wynikających z Programu (por. k. 120).

Jednocześnie podkreślić, należy, że na skutek pozytywnej decyzji wydanej po zawarciu umowy (...) wypłacił środki, które zostały spożytkowane przez pozwanego komornika sądowego zgodnie z umową, tj. na pokrycie bieżących kosztów prowadzonej działalności – powodowy (...) nie negował tej okoliczności. Wypłacenie tych środków spowodowało, że pozwany nie musiał podejmować niekorzystnych decyzji dotyczących jego działalności, jak np. zwolnienia pracowników czy zleceniobiorców. W związku z tym pozbawianie go prawa do skorzystania z pomocy przewidzianej Programem nie znajduje uzasadnienia.

Tym samym, komornicy w rozumieniu komunikatów kierowanych do nich co najmniej do końca lipca 2020 r. przez Ministerstwo Sprawiedliwości, a także sam (...) byli traktowani na potrzeby określenia Beneficjenta, tak jak przedsiębiorcy. W ocenie Sądu bowiem doszło do uznania, że podmiot ten spełnia kryteria przyznania mu statusu Mikroprzedsiębiorcy, w związku z czym spełnia definicję Beneficjenta wykładaną celowościowo (a nie, że jest mikroprzedsiębiorcą w rozumieniu u.p.p.). Podobnie (...) wykładał pojęcie Beneficjenta w tym czasie zarówno w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność edukacyjną jak i do podmiotów kościelnych – nie ma przy tym podstaw do przyjęcia różnego traktowania przez (...) podmiotów na rynku znajdujących się w podobnej do siebie sytuacji.

Niewiarygodne w tym kontekście są twierdzenia powoda o złożeniu przez pozwanego nieprawdziwych informacji we wniosku subwencyjnym, dokonaniu przez (...) na tym etapie, ze względu na uproszczoną procedurę jedynie formalnej analizy poprawności wniosku – pozwany lojalnie wskazywał od chwili złożenia wniosku, że wnosi i udzielenie subwencji jako komornik sądowy. Na wiedzę tę po stronie powodowej wskazuje – co Sąd zaznaczał już wcześniej także określenie pozwanego jako strony w treści wydanej decyzji o udzieleniu subwencji. Świadczy to także o intencjonalnym uznaniu komorników za Beneficjentów w rozumieniu programu, a nie jako przedsiębiorców w rozumieniu u.p.p.

W świetle powyższego w żaden sposób nie jest usprawiedliwione żądanie wywodzone przez powoda na podstawie art. 415 k.c. bądź alternatywnie na art. 471 k.c., a powiązane przez niego ze złożeniem nieprawdziwych oświadczeń przez pozwanego i naruszeniem w ten sposób §3 ust. 6 oraz §11 ust. 13 Regulaminu, uzasadniając obowiązek zwrotu subwencji złożeniem nieprawdziwych oświadczeń przez pozwanego. Pozwany w treści wniosku o skorzystanie z pomocy jasno zaznaczył, że jest komornikiem sądowym. Sporny status komornika jako statusu przedsiębiorcy w rozumieniu warunków Programu na dzień składania wniosku został rozstrzygnięty na korzyść komorników. Powód zatem miał pełną świadomość, że pozwany jest komornikiem, a umowa została poparta decyzją (...) o przyznaniu subwencji. To, że następnie nastąpiła reinterpretacja przepisów i zmiana oceny statusu komorników nie może prowadzić do uznania, że pozwany w jakikolwiek sposób wprowadził powoda w błąd, tudzież złożył nieprawdziwe oświadczenie w zakresie tego, czy jego działalność zawodowa objęta jest działaniem Programu. Przeciwnie – oświadczenia pozwanego złożone w ramach wniosku o udzielenie subwencji należy uznać jako zgodne z ówczesną oceną statusu komorników sądowych stosowaną przez sam Fundusz.

Zdaniem Sądu, powód jednocześnie nie może skutecznie uzasadniać swojego powództwa faktem, że sam proces składania wniosków, a następnie zawierania umów, był zinformatyzowany i zautomatyzowany, a powód nie dokonywał w jego ramach indywidualnej analizy poszczególnych wniosków, weryfikacji prawdziwości lub zgodności z prawem złożonych oświadczeń. Pozostaje to bez znaczenia dla oceny zasadności powództwa, albowiem problem nie dotyczy indywidualnej analizy wniosku pozwanego, ale faktycznie dokonanej przez Fundusz oceny statusu całej kategorii wnioskodawców, jakimi byli komornicy sądowi.

W ocenie Sądu działania powodowego Funduszu świadczą o tym, że to po jego stronie leży zmiana interpretacji pojęcia Beneficjenta już w toku wykonywania umowy. Z tego względu wzywanie komornika do zwrotu subwencji, zablokowanie możliwości złożenia wniosku o umorzenie i możliwości zwrotu części subwencji należy traktować jako brak lojalności kontraktowej i naruszenie art. 354 k.c. Wszystko to prowadzi do przekonania o braku odpowiedzialności pozwanego, ze względu na nieistnienie winy lub bezprawności – a zatem o niezasadności roszczenia jako takiego, niezależnie od przyjętej podstawy prawnej żądania kontraktowej, deliktowej czy też w zakresie bezpodstawnego wzbogacenia. Zgodnym zamiarem stron było bowiem zawarcie umowy pomiędzy (...) a pozwanym jako komornikiem sądowym traktowanym jako podmiot który spełnia wymagania jak dla Mikroprzedsiębiorcy tj. dotyczące zatrudnienia i poziomu obrotu.

Jednocześnie należy podkreślić, ze nawet gdyby jednak uznać, że §11 ust. 13 Regulaminu został spełniony, tj. powód po weryfikacji uznał, że pozwany nie jest przedsiębiorcą, a zatem nie może być Beneficjentem Programu. To jednakże z pewnością nie można uznać pozwanego za bezpodstawnie wzbogaconego stosownie do treści art. 405 k.c., a co za tym idzie, by ponosił on z tego tytułu odpowiedzialność za szkodę. Przesłanka braku podstawy prawnej, o której stanowi ten przepis, oznacza brak tytułu prawnego do przesunięcia korzyści majątkowej z majątku zubożonego do wzbogaconego. Przez tytuł prawny należy rozumieć przepis ustawy lub aktu wydanego na jej podstawie, akt administracyjny, czynność prawną czy wreszcie orzeczenie sądowe. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy tej podstawy prawnej nie było w momencie przesunięcia majątkowego, jak i o późniejsze jej odpadnięcie (L. Jantowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2024, art. 405).

W świetle powyższego z całą pewnością nie można uznać, by podstawa prawna do uzyskania świadczenia odpadła, albowiem nie uległy zmianie same przepisy regulujące warunki korzystania z Programu, a jedynie ich interpretacja. Z kolei pozwany – jak wskazano wyżej – pozostawał w uzasadnionym przekonaniu, że istnieje podstawa prawna do uzyskania subwencji. Niewątpliwie również świadczenie zostało wykorzystane zgodnie z celami jej przyznania (§2 Regulaminu), bowiem środki pieniężne zostały spożytkowane na pokrycie bieżących kosztów prowadzonej działalności – wynagrodzenia pracowników kancelarii, czego powodowy Fundusz nie negował. Wypłacenie tych środków spowodowało, że pozwany nie musiał podejmować niekorzystnych decyzji dotyczących jego działalności jako pracodawcy, jak np. zwolnienia pracowników. W zakresie osiągnięcia celu Programu nie sposób zatem uznać, aby powód poniósł jakąkolwiek szkodę. Środki subwencyjne zostały zużyte na cele zgodnie z Programem, tj. utrzymanie miejsc pracy i wsparcie podmiotów polskiej gospodarki w związku z pandemią i spadkiem dochodów Beneficjenta. Nie sposób też uznać, by strona powodowa jakkolwiek wykazała istnienie szkody co do zasady – wykazanie to nie ogranicza się do określenia kwoty żądania matematycznie wyliczonego w pozwie.

Nie można również uznać, by subwencja była świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410 k.c. Zgodnie z art. 411 pkt 1 k.c. że nie można bowiem żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany. Niewątpliwie status prawny komornika sądowego był dla (...) znany, skoro jeszcze przed składaniem przez komorników wniosków o subwencje występowały wątpliwości prawne, które należało rozstrzygnąć. (...) niewątpliwie miał świadomość, że komornicy sądowi w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.p.p. przedsiębiorcami nie są, a mimo to zajął wówczas stanowisko na korzyść pozwanego i przyznał mu subwencję, w związku z czym w myśl art. 411 pkt 1 k.c. zwrot subwencji powodowi się nie należy.

O braku zasadności powództwa świadczy również treść §10 ust. 11 Regulaminu, który stanowił, że (...) mógł, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności z uwzględnieniem zasady racjonalności ekonomicznej, w tym wyważenia słusznych interesów danego Beneficjenta, ogółu wszystkich Beneficjentów i Skarbu Państwa oraz realizacji celów szczegółowych określonych w Programie, odstąpić od stosowania niektórych spośród wymienionych wyżej warunków programowych, każdorazowo z zastrzeżeniem stosowania się do zasad i warunków decyzji Komisji Europejskiej dotyczącej Programu. Zapis ten przewidywał zatem w pewnych wypadkach odstąpienie od warunków programowych. Do takiego odstąpienia niewątpliwie doszło w niniejszej sprawie. Nawet gdyby bowiem uznać, że komornik sądowy od samego początku nie spełniał warunku Programu dotyczącego bycia przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.p.p., to powód, zarówno wyrażając stanowisko w wiadomościach mailowych skierowanych do komorników w odpowiedzi na ich zapytania, jak i następnie poprzez wydawanie pozytywnych decyzji w przedmiocie wniosków o subwencję, niewątpliwie uznał, że od konieczności spełnienia ww. warunku odstępuje i przyznał wnioskowaną subwencję. Trudno uznać za zasadne żądanie zwrotu tak przyznanej subwencji z tego tylko tytułu, że podmiot ją przyznający ostatecznie zmienił zdanie i jednak stwierdził, że od stosowania tych zasad nie odstępuje. Tego typu zachowanie takiego podmiotu – jako realizującego rządowy Program udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego – również godzi w ww. zasady zaufania obywatela do państwa i jednoznaczności prawa.

Pozwany zasadnie w sprawie podniósł również zarzut nadużycia prawa przez powoda. Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania art. 5 k.c. konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (postanowienie SN z 21 grudnia 2021 r., IV CSK 578/21).

Na skutek pozytywnej decyzji wydanej po zawarciu umowy powód wypłacił środki, które zostały spożytkowane przez komornika sądowego zgodnie z umową, tj. na pokrycie bieżących kosztów prowadzonej działalności, dzięki czemu mógł utrzymać miejsca pracy. Następcze pozbawienie prawa do skorzystania z przewidzianej Programem pomocy nie znajduje w ocenie Sądu uzasadnienia. W ocenie Sądu oczekiwanie od pozwanego, że zwróci uzyskane środki pieniężne, które już zostały przeznaczone m.in. na wypłaty pensji pracowników, jest zachowaniem ewidentnie sprzecznym z zasadami współżycia społecznego i przejawem nadużycia prawa podmiotowego. Z tego też względu rzeczony przepis z art. 5 k.c.

Nie ulega wątpliwości, że pozwany złożył wniosek o przyznanie mu subwencji finansowej mając na względzie stanowisko Ministra Sprawiedliwości wyrażone w piśmie z dnia 19 czerwca 2020 r., zgodnie z którym „w ocenie Ministra Sprawiedliwości dzięki zrównaniu w wielu aspektach przez ustawodawcę Komorników Sądowych z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą, powinni oni korzystać z pomocy podobnej do tej, którą otrzymują inni pracodawcy w okresie pandemii koronawirusa, a wspomniane wyłączenie Komorników Sądowych z możliwości skorzystania z niektórych form pomocy przewidzianych w tarczach antykryzysowych, jak się wydaje, nie wynika z brzmienia obecnie obowiązujących przepisów, a z ewentualnego niewłaściwego ich stosowania przez organy wypłacające środki”. W ocenie Sądu przeświadczenie pozwanego o tym, że grupa komorników sądowych została objęta Programem było uzasadnione, a dla objęcia tym Programem nie jest ważna dosłowna treść art. 33 ust. 1 i 2 u.k.s., a faktyczne wypełnianie cech prowadzenia działalności gospodarczej, na co wskazywało również samo Ministerstwo Sprawiedliwości. Nieostrości tworzonych aktów prawnych nie mogą w ocenie Sądu obciążać pozwanego. Pozwany działał bowiem w zaufaniu do państwa, sugerując się oficjalnym komunikatem z Ministerstwa Sprawiedliwości o możności kwalifikowania komorników jako spełniających warunek przyznania im statusu Beneficjenta w rządowym Programie. Państwo w stosunku do obywatela nie może zastawiać pułapek legislacyjnych, a następnie korzystając z nich, obciążać uprawnionych, którzy w zaufaniu do państwa podjęli określone decyzje w zakresie prowadzonej działalności i wydali otrzymane środki zgodnie z oczekiwaniami władzy. Nie mogą ponosić negatywnych konsekwencji tego, że ta sama władza państwowa, która tworzyła przepisy i je intepretowała zmieniła nagle wykładnię przepisów (por. wyrok SO w Warszawie z dnia 25 października 2023 r., sygn. akt I C 243/23).

Podkreślić należy, że to komornicy sądowi wykazali się należytą starannością, uzależniając złożenie wniosków o wypłatę dofinansowania od potwierdzenia takiej możliwości przez organy władzy państwowej, uznające że Program posługuje się pojęciem „przedsiębiorcy” w znaczeniu funkcjonalnym, a nie literalnym. Ponadto w sprawie komornik sądowy dochował należytej staranności i pomimo zablokowania przez stronę powodową możliwości rozliczenia subwencji zgodnie z jej zasadami, nie tylko wypełnił stosowne dokumenty, ale również zwrócić zwrotną część subwencji w kwocie 9.000 zł.

W niniejszej sprawie zasada jednoznaczności prawa, związana z jasnością przepisu została naruszona, skoro sam organ administracji publicznej - Minister Sprawiedliwości, a także powód, nie mogli zdecydować się, czy wsparcie komornikom sądowym się należy czy nie. Oczywiście szczególny okres pandemii 2020 r. i konieczność niezwłocznego przyjmowania przepisów chroniących obywateli przed skutkami wprowadzanych ograniczeń usprawiedliwiają niedoskonałości ówczesnych aktów prawnych, ale obecnie Skarb Państwa -w tym przypadku reprezentowany przez spółkę akcyjną której jest jedynym akcjonariuszem – z tego tytułu nie może oczekiwać korzyści i domagać się ich ochrony prawnej.

Pozwany działał w oparciu o zasadę zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa. Każdy przepis prawny powinien być skonstruowany poprawnie z punktu widzenia językowego i logicznego – dopiero spełnienie tego warunku podstawowego pozwala na jego ocenę w aspekcie pozostałych kryteriów. Wymóg jasności oznacza nakaz tworzenia przepisów klarownych i zrozumiałych dla ich adresatów, którzy od racjonalnego ustawodawcy oczekiwać mogą stanowienia norm prawnych niebudzących wątpliwości co do treści nakładanych obowiązków i przyznawanych praw. Związana z jasnością precyzja przepisu powinna przejawiać się w konkretności nakładanych obowiązków i przyznawanych praw, tak by ich treść była oczywista i pozwalała na wyegzekwowanie (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 marca 2001 r., sygn. K 24/00).

Nadto odnotować należy, że przeciwna interpretacja ww. przepisów byłaby niezgodna z art. 2 Konstytucji stanowiącym, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, czyli z zasadami demokratycznego państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej. Sprawiedliwość społeczna jest celem, który ma urzeczywistniać demokratyczne państwo prawne. Nie jest demokratycznym państwem prawnym państwo, które nie realizuje idei sprawiedliwości, przynajmniej pojmowanej jako dążenie do zachowania równowagi w stosunkach społecznych i powstrzymywanie się od kreowania nieusprawiedliwionych, niepopartych obiektywnymi wymogami i kryteriami przywilejów dla wybranych grup obywateli. Należy tu odnieść się do formuły sprawiedliwości dystrybutywnej. Sprawiedliwość dystrybutywna dotyczy zasad i trybu rozdziału dóbr, korzyści czy przywilejów. Do tych kategorii można zaliczyć pomoc w postaci subwencji na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników. Sprawiedliwość dystrybutywna pozostaje w ścisłym związku z zasadą równości. Zasada sprawiedliwości społecznej wymaga, aby zróżnicowanie prawne podmiotów (ich kategorii) pozostawało w odpowiedniej relacji do różnic w ich sytuacji faktycznej jako adresatów danych norm prawnych. Wyrażona w ten sposób sprawiedliwość rozdzielcza oznacza, że równych traktować należy równo, podobnych należy traktować podobnie i nie wolno tworzyć takiego prawa, które różnicowałoby sytuacje prawną podmiotów, których sytuacja faktyczna jest taka sama (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 kwietnia 2022 r. I GSK 251/22 i powołane tam orzecznictwo i literatura).

Sumując należy stwierdzić, że z literalnej wykładni przywołanych zapisów Regulaminu Tarczy Finansowej wynikałoby więc, że skoro Program stosuje się tylko do przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 u.p.p. (§ 1 ust. 2 Regulaminu), a komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów tej ustawy (art. 33 ust. 1 u.k.s.), to komornicy sądowi nie mogą skorzystać z tego Programu. Tak też argumentował (...) na etapie wnoszenia pozwu i popierał taką interpretację w toku postępowania. Niemniej prawidłowa interpretacja przepisu prawa, a także zgodnego zamiaru stron w chwili zawierania umowy, wskazuję że strona powodowa przyjęła, że w odniesieniu do pełnionej przez komorników sądowych funkcji zastosowanie mają odpowiednie przepisy jak dla przedsiębiorców. Jednocześnie, w toku wykonywania umowy strona powodowa zmieniał swoje stanowisko w zakresie rozumienia pojęcia Beneficjenta, co nie może obciążać w żadnej mierze pozwanego. Przy czym jak się wydaje na gruncie niniejszego postępowania – uznanie komorników sądowych przez (...) na etapie składania wniosków – za podmioty mogące być Beneficjentami Programu było zasadne i całkowicie zgodne z celami Programu. Uwzględnienie roszczenia powoda sprzeczne byłoby również z zasadami współżycia społecznego, a jego dochodzenie należy traktować jako przejaw nadużycia prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c.

Z tych wszystkich powodów w pkt I wyroku Sąd orzekł o oddaleniu powództwa w całości.

W pkt II wyroku Sąd orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹ i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. To strona pozwana wygrała postępowanie w całości, wobec czego powód powinien zwrócić jej koszty związane z jej udziałem w sprawie. Na poniesione przez pozwanego koszty złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 3.600 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1935) oraz opłata skarbowa od złożonego do akt dokumentu pełnomocnictwa – 17 zł (art. 1 ust. 1 pkt 2 w zw. z pkt IV załącznika ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, Dz.U. z 2023 r. poz. 2111).

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek