Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

POSTANOWIENIE

Dnia 14 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 września 2023 r. w Toruniu sprawy

z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) (...) w T.

o ustalenie

postanawia:

1)  odrzucić pozew,

2)  zwrócić powodowi (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Toruniu kwotę 4.970 zł (cztery tysiące dziewięćset siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu opłaty od pozwu.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

Sygn. akt X C 1274/23

ZASADNICZE POWODY ROZSTRZYGNIĘCIA

Pozew w sprawie nie dotyczy sprawy cywilnej ani w ujęciu materialnoprawnym, ani też formalnym w rozumieniu art. 1 i art. 2 k.p.c., co uzasadnia odrzucenie pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. Z treści art. 189 k.p.c. wynika, że przedmiotem żądania powoda, a w konsekwencji także przedmiotem rozstrzygnięcia sądu wydanego po rozpoznaniu powództwa wniesionego na podstawie tego przepisu, powinno być określone prawo lub stosunek prawny, dla ustalenia których właściwa jest droga procesu cywilnego.

W ocenie Sądu w sprawie powódka swoje roszczenie nie opiera o żadne zdarzenie prawne, które mogłoby być źródłem stosunków cywilnoprawnych. Kwestia związana z automatami do gier hazardowych została uregulowana w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2023 r., poz. 227 ze zm.) – dalej: „u.g.h.” z której postępowania w sprawach urządzenia gier hazardowych oddano w reżim szeroko pojętego prawa administracyjnego. Istotą żądań sformułowanych w treści pozwu jest przy tym ustalenie, że gry na urządzeniach powoda wraz z wymienionym w pozwie oprogramowaniem typu F. nie są grami hazardowymi, a w konsekwencji urządzenia z oprogramowaniem wymienionym w pozwie nie są automatami do gier w rozumieniu ustawy o grach hazardowych. Dla dochodzenia tak sformułowanego żądania nie jest właściwa droga procesu cywilnego albowiem zgodnie z art. 2 ust. 6 u.g.h. minister właściwy do spraw finansów publicznych rozstrzyga, na wniosek lub z urzędu, w drodze decyzji, czy gry lub zakłady posiadające cechy wymienione w ust. 1-5a są grami losowymi, zakładami wzajemnymi, grami w karty albo grami na automacie w rozumieniu ustawy. To w tym postępowaniu powód może dowodzić, że gry z oprogramowaniem typu F. nie są grami hazardowymi, wynik każdej z gier logicznych na ww. urządzeniach jest przewidywalny dla grającego.

Sąd nadmienia przy tym, że wobec odrzucenia pozwu, jego los dzieli również zawarty w pozwie wniosek o udzielenie zabezpieczenie roszczenia.

Wobec odrzucenia pozwu przed doręczeniem go stronie pozwanej, należało zwrócić powódce kwotę uiszczoną tytułem opłaty od pozwu, po obniżeniu o kwotę równą opłacie minimalnej (art. 79 § 1 pkt 1 lit. b w zw. z ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Dz. U. z 2023 r., poz. 1144 ze zm.).

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

Sygn. akt X C 1274/23

UZASADNIENIE

W dniu 10 lipca 2023 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. złożyła pozew przeciwko Skarbowi Państwa – (...) (...) w T. wnosząc o:

1)  ustalenie, że urządzenia do gier logicznych z oprogramowaniem F. (...) F. (...) (...) F. (...) (...) nie są automatami do gier w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 88 ze zm.) i zarazem są urządzeniami niepodlegającymi pod ustawę o grach hazardowych;

2)  ustalenie, że gry na urządzeniach z oprogramowaniem F. (...), F. (...) (...), F. (...) (...) nie są grami hazardowymi w rozumieniu art. 1 pkt 2 in fine ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 88 ze zm.);

3)  ustalenie, że wynik każdej z gier logicznych na urządzeniach z oprogramowaniem F. (...), F. (...) (...), F. (...) (...) jest przewidywalny dla grającego;

4)  ustalenie, że działalność gospodarcza prowadzona przez powoda, polegająca na urządzaniu gier logicznych na urządzeniach z oprogramowaniem F. (...), F. (...) (...), F. (...) (...) jest działalnością zgodną z przepisami prawa;

5)  ustalenie, że powód ma prawo wykonywać działalność gospodarczą polegającą na urządzaniu gier logicznych na urządzeniach działających na oprogramowaniu F. (...), F. (...) (...), F. (...) (...) na terenie województwa (...) w ramach prawa do swobody działalności gospodarczej.

Powód złożył przy tym szereg wniosków dowodowych celem wykazania faktów jak: korzystanie przez powoda w sposób uprawniony z oprogramowania wskazanego w pozwie, charakteru gier, braku generatora liczb losowych oraz jakiegokolwiek elementu losowego w grach urządzanych przez powoda.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód od listopada 2022 r. prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest urządzenie gier logicznych na terenie województwa (...). Gry logiczne na urządzane są urządzeniach, które działają w oparciu o oprogramowanie F. (...), F. (...) (...), F. (...) (...) autorstwa G. S..R.O. z siedzibą w B.. Strona powodowa zawarła z ww. spółką (...) umowę licencyjną. Powód podkreślił, że uzyskał zapewnienia producenta oprogramowania oraz innych niezależnych podmiotów posiadających fachową widzę w zakresie informatyki, oprogramowania oraz gier, z których wynika, że oprogramowanie F. nie zawiera generatora liczb losowych ani nie posiada elementu losowości w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy o grach hazardowych.

Strona powodowa podniosła przy tym, że od lutego 202 r., pomimo że posiada ww. opinie, pozwany regularnie dokonuje wejść i przeszukań w lokalach znajdujących się w województwie (...), w którym powód prowadzi swoją działalność gospodarczą i łącznie zatrzymał 38 urządzeń do gier logicznych należących do powoda. Pozwany kwestionuje przedłożone przez stronę powodową opinie dotyczące legalności oprogramowania F..

W tym stanie rzeczy według powoda niezbędne jest uchylenie niepewności co do stanu prawnego i sytuacji prawnej powoda poprzez ustalenie przez sąd, że urządzenia do gier logicznych używane przez powoda w działalności gospodarczej nie podlegają ustawie o grach hazardowych, a jego działalności jest w pełni legalna i zgodna z przepisami prawa.

Sąd zważył co następuje.

Pozew podlegał odrzuceniu na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. albowiem droga sądowa w sprawie jest niedopuszczalna.

Pozwem złożonym w sprawie strona powód wnosi w pierwszej kolejności o ustalenie, że urządzenia do gier logicznych z oprogramowaniem F. (...), F. (...) (...) oraz F. (...) (...) nie są automatami do gier w rozumieniu ustawy o grach hazardowych i zarazem są urządzeniami niepodlegającymi pod ustawę o grach hazardowych, a w związku z tym ustalenie, że gry na ww. urządzeniach z oprogramowaniem typu F. nie są grami hazardowymi, a wynik każdej z gier logicznych jest przewidywalny dla grającego. Dalsze natomiast żądania pozwu tj. wniosek o ustalenie, że działalność gospodarcza prowadzona przez powoda na ww. urządzeniach z oprogramowaniem typu F. jest działalnością zgodną z przepisami prawa oraz że powód ma prawo wykonywać działalność gospodarczą na ww. urządzeniach na terenie województwa (...) w ramach prawa do swobody działalności gospodarczej byłoby w istocie logicznym wynikiem ustalenia co do charakteru gier na ww. urządzeniach.

Nie rozstrzygając o zasadności powództwa złożonego na podstawie art. 189 k.p.c., należy odntować, że zgodnie z treścią tego przepisu powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Niedopuszczalne jest na podstawie tego przepisu powództwo o ustalenie faktu poza jednym wyjątkiem ustalenia przez sąd faktu o charakterze prawotwórczym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2020 r. I PK 30/19, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 15 stycznia 2021 r. I ACa 780/19).

Na obecnym etapie meritum zagadnienia dotyczy art. 189 k.p.c. w powiązaniu z ww. art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. z których wynika, że przedmiotem żądania powoda, a w konsekwencji także przedmiotem rozstrzygnięcia sądu wydanego po rozpoznaniu powództwa wniesionego na podstawie tego przepisu, powinno być określone prawo lub stosunek prawny, dla ustalenia których właściwa jest droga procesu cywilnego.

Pojęcie drogi sądowej w najszerszym znaczeniu unormowane jest w art. 77 ust. 2 Konstytucji RP. Zgodnie z tym przepisem ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Zgodnie z art. 175 ust. 1 Konstytucji wymiar sprawiedliwości w Polsce sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Droga sądowa w sprawach cywilnych regulowana jest w przepisach kodeksu postępowania cywilnego i obejmuje postępowanie przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym. Kodeks ustanawia w tym zakresie domniemanie drogi sądów powszechnych, która, co do zasady, przysługuje we wszystkich sprawach cywilnych. Niedopuszczalność drogi sądowej na gruncie prawa cywilnego wystąpi, gdy sprawa nie ma charakteru sprawy cywilnej w rozumieniu art. 1 i art. 2 k.p.c. albo też do jej rozpoznania właściwy jest inny organ wskazany w ustawie (art. 199 ¹ k.p.c.).

Stosownie do treści art. 1 k.p.c. Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne). Zgodnie przy tym z art. 2 § 1 i 4 k.p.c. do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy. Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów.

Konstrukcja sprawy cywilnej opiera się zatem na kryterium materialnoprawnym i na kryterium formalnym. Pierwszy z nich dotyczy charakteru stosunku prawnego – sprawami cywilnymi są takie sprawy, w których ochrona prawna wynika z praw i obowiązków podmiotów o charakterze równorzędnym. Drugie kryterium wyraża się w przekazaniu określonych spraw, na mocy ustawy szczególnej, do zakresu działania sądów powszechnych. Sprawami cywilnymi, rozpoznawanymi według przepisów k.p.c. mogą być zatem także sprawy administracyjne, jeżeli zostały przekazane do rozpoznania sądom powszechnym.

Zasadniczo, pojęcie drogi sądowej należy rozumieć szeroko. Wobec tego na ogół prawie każde roszczenie procesowe, sformułowane jako żądanie zasądzenia, ustalenia czy ukształtowania stosunku prawnego, niezależnie od jego merytorycznej zasadności, może być zaliczone jako należące do drogi sądowej. Powyższe jest przy tym obciążone istotnym warunkiem tj. żądanie to ma dotyczyć podmiotów, których pozycja w ramach stosunku prawnego jest równorzędna. Istota sprawy cywilnej wiąże się bowiem z równouprawnieniem stron występujących w procesie. Ustalenie, czy sprawa ma cywilnoprawny charakter, a także czy należy do drogi sądowej, wymaga więc odniesienia się do dwóch kryteriów, tj. równorzędności stron, jak też do ekwiwalentności świadczeń. Odwołanie się do tych kryteriów pożądane jest zwłaszcza wtedy, gdy w danym sporze nakładają się stosunki cywilnoprawne i administracyjne, co może utrudniać właściwe zakwalifikowanie sprawy. W sensie materialnoprawnym sprawami cywilnymi są sprawy, w których ochrona prawna jest przewidziana ze względu na stan prawny oraz prawa i obowiązki podmiotów stosunków prawnych o charakterze równorzędnym. Sprawa nie będzie miała natomiast charakteru cywilnoprawnego, jeżeli jeden z podmiotów wyposażony zostanie w funkcje władcze. Przyznanie jednej ze stron władzy zwierzchniej w ramach działalności Państwa oznacza, że sprawa będzie mogła być uznana za cywilną jedynie na podstawie kryterium formalnoprawnego.

Dla oceny dopuszczalności drogi sądowej w sprawach, których tłem są działania organu administracji publicznej, istotne jest, czy istnieje w prawie publicznym uregulowanie pozwalające na działanie organu publicznego w danej materii, czy organ administracyjny ma lub miał prawo rozstrzygnąć określoną indywidualną sprawę w sposób władczy decyzją administracyjną, szerzej - czy dysponuje lub dysponował środkami prawnymi, które mógłby zastosować na podstawie prawa publicznego, czy istnieją przekonujące przesłanki aksjologiczne, uzasadniające zastosowanie konstrukcji właściwej dla prawa cywilnego oraz czy powód opiera jego roszczenie na zdarzeniach prawnych, które mogą stanowić źródło stosunków cywilnoprawnych równych podmiotów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2018 r., I UK 55/17).

W ocenie Sądu w sprawie powódka swojego roszczenia nie wywodzi z żadnego zdarzenia prawnego, które mogłoby być źródłem stosunków cywilnoprawnych. Kwestia związana z automatami do gier hazardowych została uregulowana w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. (Dz. U. z 2023 r., poz. 227 ze zm.) – dalej: „u.g.h.” z której postępowania w sprawach urządzenia gier hazardowych oddano w reżim szeroko pojętego prawa administracyjnego, a także karnego (karnego skarbowego).

Istotą żądań sformułowanych w treści pozwu jest ustalenie, że urządzenia wymienione w pozwie nie są automatami do gier w rozumieniu ww. ustawy o grach hazardowych. Dla dochodzenia tak sformułowanego żądania nie jest właściwa droga procesu cywilnego albowiem zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych minister właściwy do spraw finansów publicznych rozstrzyga, na wniosek lub z urzędu, w drodze decyzji, czy gry lub zakłady posiadające cechy wymienione w ust. 1-5a są grami losowymi, zakładami wzajemnymi, grami w karty albo grami na automacie w rozumieniu ustawy. Decyzja ministra właściwego do spraw finansów publicznych rozstrzygająca, czy gra jest grą na automatach w rozumieniu ustawy, wymagana jest, po pierwsze, na etapie planowania lub podjęcia realizacji przedsięwzięcia, a postępowanie w sprawie o jej wydanie inicjowane jest na wniosek podmiotu realizującego lub planującego realizację przedsięwzięcia, który powziął wątpliwości co do jego charakteru. Po drugie – decyzja taka jest niezbędna zawsze w sytuacji, gdy istnieją wątpliwości co do charakteru urządzanej gry (S. Babiarz (red.), K. Aromiński, Komentarz do art. 2 u.g.h. [w:] S. Babiarz (red.), Ustawa o grach hazardowych. Komentarz, lex/el).

Z treści pozwu wynika, że pomiędzy stronami niniejszego procesu istnieje spór co do tego, czy gry o oprogramowaniu zakupionym przez powoda stanowią gry hazardowe. W tych okolicznościach to w powyższym postępowaniu unormowanych w przepisach ustawy o grach hazardowych powód może dowodzić, że gry z oprogramowaniem typu F. nie są grami hazardowymi, wynik każdej z gier logicznych na ww. urządzeniach jest przewidywalny dla grającego. Stosownie bowiem do treści art. 2 ust. 7 ww. ustawy do wniosku o wydanie decyzji, o której mowa w ust. 6, należy załączyć opis planowanego albo realizowanego przedsięwzięcia, uwzględniający w szczególności zasady jego urządzania, przewidywane nagrody, sposób wyłaniania zwycięzców oraz, w przypadku gry na automatach, badanie techniczne danego automatu, przeprowadzone przez jednostkę badającą upoważnioną do badań technicznych automatów i urządzeń do gier, a w przypadku gier urządzanych przez sieć Internet opinię potwierdzającą zasady i prawidłowość oprogramowania do urządzania tych gier. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może zażądać przedłożenia takich dokumentów przez stronę także w postępowaniu prowadzonym z urzędu. Oznacza, to właśnie w tym postępowaniu mógłby zostać rozpoznane złożone w niniejszym pozwie wnioski dowodowe mające wykazać brak posiadania przez gry w oprogramowaniu typu F. brak posiadania przez te gry cech gier o jakich mowa w art. 1 pkt 2 ug.h., w tym szczególności brak generatora liczb losowych oraz jakiegokolwiek elementu losowego w grach urządzanych przez powoda.

Między powódką a naczelnikiem urzędu celno-skarbowego w przypadku problematyki gier losowych, również wobec podnoszonego w pozwie fakcie zatrzymywania urządzeń należących do powoda nie istnieje stosunek równorzędności. Powód załączył do pozwu interwencje składane na podstawie art. 127 § 1 k.k.s. co oznacza, że w związku z zajęciem urządzeń do gier toczy się postępowanie karne skarbowe. W przepisach art. 107 i następnych k.k.s. zostały bowiem uregulowane przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych. Nadto nie można pominąć, że stosownie do treści art. 89 i 90 u.g.h. naczelnik urzędu celno-skarbowego nakłada w drodze decyzji administracyjnej kary pieniężne m.in. na urządzającego gry hazardowe bez koncesji, bez zezwolenia lub bez dokonania wymaganego zgłoszenia. Wobec tego stosunek prawny łączący powoda z naczelnikiem urzędu celno-skarbowego nie opiera się na działaniu na zasadzie autonomii woli, lecz przeciwnie organ ten może władczo – bez zgody powoda określać jego pozycję prawną w tym nakładać określone sankcje karne.

Skoro obecnie z udziałem strony powodowej toczą się inne niż cywilne postępowania w których przedmiotem ustaleń jest m.in. to czy gry z oprogramowaniem F. (...), F. (...) (...) oraz F. (...) (...) są grami hazardowymi, to powód w toku powyższych postępowań powinien wykazywać fakty takie jak brak losowości gier z ww. oprogramowaniem. Należy przy tym, wskazać, że jeśli urządzający gry nie skorzysta z uprawnienia do wystąpienia o decyzję na podstawie art. 2 ust. 6 u.g.h. na etapie rejestracji automatu, organy celne uzyskują autonomiczne uprawnienie do dokonywania własnych ustaleń co do wystąpienia przesłanek uzasadniających wymierzenie kary na podstawie art. 89 i art. 90 u.g.h. Organy mają także prawo do samodzielnej oceny dokonanych ustaleń, z zachowaniem procedur przewidzianych w Ordynacji podatkowej i ustawy o grach hazardowych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 marca 2020 r. II GSK 3991/17).

W świetle powyższego pozew należało odrzucić na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. o czym orzeczono jak w pkt 1 postanowienia.

Wobec odrzucenia pozwu, jego los dzieli również zawarty w pozwie wniosek o udzielenie zabezpieczenie roszczenia.

Mając na względzie odrzucenie pozwu przed doręczeniem go stronie pozwanej, należało zwrócić powódce kwotę uiszczoną tytułem opłaty od pozwu, po obniżeniu o kwotę równą opłacie minimalnej (art. 79 § 1 pkt 1 lit. b w zw. z ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Dz. U. z 2023 r., poz. 1144 ze zm.) o czym orzeczono jak w pkt 2 postanowienia.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek