Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

Protokolant: sekretarz sądowy Paulina Pietrzyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 listopada 2024 r. w Toruniu sprawy

z powództwa F. W.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Zakładu Karnego w I. Oddział Zewnętrzny w T.

o zapłatę

I.  oddala powództwo w całości;

II.  zasądza od powoda F. W. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w I. Oddział Zewnętrzny w T. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  przyznaje adwokatowi W. M. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Toruniu kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) powiększoną o należną stawkę podatku VAT w wysokości 23%, tj. łącznie kwotę 6.642 zł (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa złote) tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

Sygn. akt X C 1273/23

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 21 sierpnia 2023 r. powód F. W. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w I. Oddział Zewnętrzny w T. kwoty 51.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w okresie od 14 września 2022 r. do 4 października 2022 r. powód przebywał Zakładzie Karnym w I. w Oddziale Zewnętrznym w T., gdzie został przetransportowany z Aresztu Śledczego w P.. W tym okresie ppor. M. B. – wychowawczyni w Zakładzie Karnym sporządziła projekt oceny okresowej skazanego w dniach 24 września 2022 r. oraz 4 października 2022 r. Powód zarzucił, że w projekcie z dnia 24 września 2022 r., sporządzonym przez ppor. M. B. zostały zawarte nieprawdziwe informacje dotyczące niespłacania przez powoda zobowiązań finansowych oraz nierealizowania programu resocjalizacyjnego – Indywidualnego Programu Oddziaływania (ocena negatywna), a także co do ilości nagród przyznanych powodowi. Po interwencji powoda, w dniu 4 października 2022 r. ppor. M. B. sporządziła nowy projekt oceny okresowej powoda, w którym wskazała że powód realizuje obowiązek alimentacyjny, ocena realizacji zadań Indywidualnego Programu Oddziaływania została zmieniona na umiarkowaną. Jednak w opinii penitencjarnej skierowanej do Sądu Okręgowego w Łodzi, widnieją informacje sporządzone w projekcie oceny z dnia 24 września 2022 r., wskutek czego na jej podstawie orzeczono o wyższej karze łącznej dla powoda. Ponadto, wydanie projektu opinii pozbawiło powoda możliwości zakwalifikowania go do odbywania kary pozbawienia wolności w ramach zakładu karnego typu półotwartego, gdzie mógłby pracować i spłacać swoje zobowiązania. Nadto za wskazywanie uchybień, których dopuściła się ppor. M. B. powód został przetransportowany do Zakładu Karnego w K. oddalonego ok. 400 km od miejsca zamieszkania, co określił mianem „odwetu”, a co według niego doprowadziło do zerwania więzi rodzinnych powoda.

Na dochodzoną przez powoda kwotę składa się: kwota 16.000 zł tytułem odszkodowania za szkodę będąca konsekwencja poświadczenia nieprawdy, w tym samym wydania surowszego wyroku łącznego oraz pozbawienia powoda możliwości zakwalifikowania go do podgrupy R-2 (zakładu typu półotwartego), w tym także pozbawienia możliwości zatrudnienia w Zakładzie Karnym na płatnym etacie oraz kwota 35.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, z tytułu doznanych przez powoda cierpień psychicznych, strat moralnych, poprzez odseparowanie i pozbawienie powoda osobistego kontaktu z jego rodziną.

W odpowiedzi na pozew, pozwany Skarb Państwa – Dyrektor Zakładu Karnego w I. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Zakwestionował powództwo co do zasady jak i co do wysokości. Wskazał, że powód nie udowodnił domniemanej szkody, jej wysokości oraz nie wykazał normalnego związku przyczynowego. W uzasadnieniu przyznał, że we wskazywanym przez powoda terminie przebywał on w Oddziale Zewnętrznym w T. Zakładu Karnego w I.. Wskazał, że w projekcie oceny okresowej z dnia 24 września 2022 r. ppor. M. B. omyłkowo wskazała ilość nagród powoda jako 7 zamiast 8. Pozwany wskazał, że wychowawczyni nie zawarła informacji o spłacaniu alimentów przez powoda, bowiem alimenty te były ściągane w trybie egzekucji komorniczej, zatem powód sam dobrowolnie tego obowiązku nie realizował. Jednocześnie powód po zapoznaniu się z opinią nie zgłaszał żadnych uwag, a opinia została zaakceptowana przez Komisję Penitencjarną. Dopiero w dniu 4 października 2022 r., powód zgłosił zastrzeżenia, i w tym dniu dokonano korekty liczby nagród oraz informacji o spłacaniu zobowiązań alimentacyjnych, jednocześnie Komisja Penitencjarna podtrzymała swoją decyzję, na którą powód wniósł skargę do Sądu Okręgowego w Toruniu, który to utrzymał w mocy decyzję Komisji. Pozwany wskazuje, że ocena okresowa dotyczyła jedynie okresu od ostatniego posiedzenia Komisji Penitencjarnej tj. od dnia 7 kwietnia 2022 r., a powód w tym okresie nie brał udziału w programie resocjalizacyjnym w zakresie aktywizacji zawodowej i promocji zatrudnienia. Co do orzeczenia wyższej kary w wyroku łącznym, pozwany wskazał, że ocena okresowa nie jest podstawą przy orzekaniu, bowiem Sąd bierze pod uwagę opinię sporządzoną o skazanym od pierwszego dnia jego aktualnego pobytu w Zakładzie Karnym. W zakresie zadośćuczynienia, pozwany wskazał, że subiektywne poczucie skrzywdzenia nie może być podstawą do zadośćuczynienia. Pozwany wskazał przy tym, że powód na posiedzeniach komisji penitencjarnej nie zgłaszał złego samopoczucia, ani nie wyrażał chęci rozmowy z psychologiem.

Sąd ustalił, co następuje.

Powód F. W. został doprowadzony do odbywania kary pozbawienia wolności w dniu 4 maja 2016 r. Zgodnie z decyzją Komisji Penitencjarnej F. W. został skierowany do odbywania kary w warunkach zakładu karnego typu zamkniętego. Zachowanie powoda było oceniane na właściwym poziomie. Był ukarany jedynie raz karą nagany, natomiast wielokrotnie oraz regularnie nagradzany. Karę pozbawienia wolności odbywał w systemie programowego oddziaływania obejmującego spłatę alimentów oraz aktywizacją zawodową. Zadania wynikającego z indywidualnego programu oddziaływania (dalej również: „IPO”) realizował w sposób właściwy. Był uczestnikiem programów podnoszących kompetencje społeczne oraz resocjalizacyjnych. W dniu 17 grudnia 2017 r. był biernym uczestnikiem zdarzenia w jednostce - podczas kontroli celi mieszkalnej ujawniono u powoda przedmioty niedozwolone w postaci pamięci przenośnej typy pendrive oraz 5 tabletek niewiadomego pochodzenia.

W latach 2017 i 2018 r. powód podczas odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym nr (...)w Ł. brał m.in. udział w zajęciach psychoedukacyjnych dla osób, które prowadziły pojazd w stanie nietrzeźwości oraz zajęciach pt. „Kształtowanie i doskonalenie umiejętności rodzicielsko-wychowawczych”.

W dniu 13 listopada 2018 r. Komisja Penitencjarna pozytywnie oceniła postępy powoda w procesie resocjalizacji co skutkowało przeklasyfikowaniem do dalszego odbywania kary w warunkach zakładu karnego typu półotwartego.

W związku z trudną sytuacją rodzinną oraz koniecznością przeprowadzenia pilnego remontu domu powód w dniu 16 października 2019 r. otrzymał zgodę na przerwę w wykonywaniu kary pozbawienia wolności.

W związku z niepowrotem z przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności, powód został doprowadzony do dalszego odbywania kary w dniu 8 lutego 2021 r. do Aresztu Śledczego w Ł.. W dniu 22 lutego 2021 r. Komisja Penitencjarna z uwagi na niepowrót z przerwy w karze oraz toczące się postępowanie w kolejnej sprawie skierowała powoda do odbywania kary w warunkach zakładu karnego typu zamkniętego. W dniu 11 kwietnia 2021 r. powód był czynnym uczestnikiem zdarzenia. W trakcie kontroli osobistej w bieliźnie osadzonego ujawniono telefon komórkowy z aktywną kartą SIM. Za powyższe ukarano powoda dyscyplinarnie pozbawieniem możliwości otrzymywania paczek żywnościowych na okres trzech miesięcy.

Dowody:

- zaświadczenia, k. 185-186,

- opinia na potrzeby postępowania II AKa 67/23, k. 46-47,

- przesłuchanie powoda F. W. na rozprawie w dniu 24 września 2024 r., k. 253v-255v.

F. W. odbywając karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w P. w okresie od 20 stycznia 2022 r. do 13 lipca 2022 r. był zatrudniony nieodpłatne.

Dowody:

- zaświadczenie, k. 175,

- przesłuchanie powoda F. W. na rozprawie w dniu 24 września 2024 r., k. 253v-255v.

Od 2021 r. powód m.in. z uwagi na czynności procesowe oraz za posiadanie telefonu komórkowego przebywał w Areszcie Śledczym w P.. Powód miał dobre opinie ww. jednostce i liczył, że w kolejnej ocenie, która miała być wystawiona we wrześniu/październiku 2022 r. zostanie mu zmieniony typ zakładu karnego do odbywania kary na zakład półotwarty w którym będzie mógł być odpłatnie zatrudniony. O takiej możliwości zapewniali go funkcjonariusze ww. jednostki. W tej jednostce odwiedzała go konkubina.

Dowód:

- przesłuchanie powoda F. W. na rozprawie w dniu 24 września 2024 r., k. 253v-255v.

F. W. ma zobowiązania alimentacyjne. Spłata zobowiązań alimentacyjnych przez powoda była oceniana w ramach realizowania przez niego Indywidualnego Programu Oddziaływania podczas odbywania kary pozbawienia wolności. Wobec F. W. w trakcie osadzenia była prowadzona egzekucja komornicza podczas której komornik sądowy dokonywał zajęć. Procedura zajęcia komorniczego w Zakładzie Karnym polega na przesłaniu przez komornika dokumentu do jednostki penitencjarnej z informacją o zajęciach. W okresie od 7 kwietnia do 24 września 2022 r. wobec powoda z urzędu dokonano potrąceń w dniu 17 sierpnia 2022 r. na kwotę 75,54 zł oraz 26 września 2022 r. na kwotę 124,15 zł. Poza zajęciem komorniczym powód gdy był zatrudniony odpłatne w AŚ P. nie dokonywał żadnej dobrowolnej spłaty alimentów. Jednocześnie w analizowanym okresie 4 sierpnia 2022 r. powód otrzymał wynagrodzenie za zatrudnienie odpłatne w kwocie 188,84 zł po potrąceniu z ww. kwoty środków na akumulacje oraz po potrąceniu komorniczym zostało powodowi do dyspozycji 57,46 zł. W dniu 16 sierpnia 2022 r. powód zrobił zakupy w kantynie w zakładzie karnym. W dniu 6 września 2022 r. powód otrzymał wynagrodzenie za wykonywanie pracy na terenie zakładu karnego w kwocie 310,38 zł, po potrąceniu komorniczym, oraz na akumulacje zostało mu do dyspozycji 95,94 zł. W dniu 9 września 2022 r. powód dokonał zakupów w kantynie zakładu karnego za kwotę 85,60 zł.

Dowód:

- notatka służbowa por. W. W. z 29 stycznia 2024 r., k. 33-34,

- notatka służbowa ppor. M. B. z 27 stycznia 2024 r., k. 35-38,

- zeznania świadka M. B. na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2024 r., k. 110v-112, k. 113v-114

W dniach od 14 września 2022 r. do dnia 4 października 2022 r. F. W. przebywał w Zakładzie Karnym w I. Oddziale Zewnętrznym w T., gdzie został przetransportowany z Aresztu Śledczego w P., celem wzięcia udziału w czynnościach procesowych w innej sprawie (świadek w innej sprawie).

F. W. wówczas odbywał karę w ramach grupy R1/P – recydywista zakładu penitencjarnego, odbywanie kary w zakładzie zamkniętym. Jednocześnie F. W. nadal odbywał karę w ramach indywidualnego programu oddziaływania i miał wyznaczone dwa cele – spłatę alimentów oraz aktywizacje zawodową.

Okoliczność niesporna, a nadto dowód:

- zeznania świadka M. B. na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2024 r., k. 110v-112, k. 113v-114,

- przesłuchanie powoda F. W. na rozprawie w dniu 24 września 2024 r., k. 253v-255v.

W dniu 24 września 2022 r. ppor. M. B., na podstawie akt osobowych powoda, sporządziła projekt oceny okresowej, w którym wskazała, że F. W. w analizowanym okresie tj. od 7 kwietnia 2022 r. do 24 września 2022 r. był 7 razy nagradzany. Nie jest zatrudniony na terenie tutejszej jednostki, przy czym jest zainteresowany podjęciem pracy. Karę pozbawienia wolności odbywa w systemie programowego oddziaływania, niemniej nie spłaca zobowiązań finansowych i nie brał udziału w programie readaptacyjno-edukacyjnym z zakresu aktywizacji zawodowej. Był uczestnikiem dwóch zdarzeń na terenie jednostki: w 2018 r. ujawniono przy nim pendrive, a w 2021 r. mini telefon komórkowy. Poziom realizacji zadań indywidualnego programu oddziaływania został oceniony negatywnie, a zadania indywidualnego programu odziaływania jako wymagające aktualizacji. Postępy w procesie resocjalizacji zostały ocenione jako umiarkowane. Zalecono pozostawienie powoda w dotychczasowej podgrupie R-1/P, aktualnie nie daje gwarancji właściwego funkcjonowania w warunkach zwiększonej samodyscypliny (szczególnie mając na uwadze udział w zdarzeniu na terenie jednostki w kwietniu 2021 r.).

Ocenę okresową skazanego sporządza się nie rzadziej niż co pół roku. Wychowawca sporządza projekt oceny, który nie jest podpisywany. Ocena wydawana jest po posiedzeniu komisji penitencjarnej. Ocenie podlega zachowanie osadzonego od ostatniej oceny. Elementy negatywne co do zachowania osadzonego są powtarzane w kolejnych opiniach, mogą one mieć wpływ na zmianę typu zakładu.

Dowody:

- projekt oceny okresowej z dnia 24 września 2022 r., k. 39-40,

- notatka służbowa ppor. M. B. z 27 stycznia 2024 r., k. 35-38.

- zeznania świadka W. W. na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2024 r., k. 114v-115v.

W dniu 27 września 2022 r. w Zakładzie Karnym w I. Oddziale Zewnętrznym w T. odbyło się posiedzenie Komisji Penitencjarnej, na której obecny był F. W.. Komisja Penitencjarna dokonała negatywnej oceny realizacji przez powoda Indywidualnego Programu Oddziaływania oraz umiarkowanej oceny postępów powoda w procesie resocjalizacji. Wskazano, że w dalszym ciągu powód powinien odbywać karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu zamkniętego dla recydywistów penitencjarnych albowiem aktualnie nie daje gwarancji właściwego funkcjonowania w warunkach zwiększonej samodyscypliny (szczególnie mając na uwadze udział w zdarzeniu na terenie jednostki w kwietniu 2021 r.).

W trakcie posiedzenia powód nie zgłaszał zastrzeżeń co do jego oceny, z którą był zapoznany.

Dowody:

- decyzja Komisji Penitencjarnej z dnia 27 września 2022 r., k. 44,

- zeznania świadka M. B. na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2024 r., k. 110v-112, k. 113v-114,

- zeznania świadka W. W. na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2024 r., k. 114v-115v.

F. W. nie był zadowolony z opinii albowiem liczył na zmianę typu zakładu karnego aby mógł podjąć pracę odpłatną, w tym pracę poza jednostką penitencjarną. Powód uważał, że ocena została wykonana przedwcześnie albowiem miała zostać sporządzona po jego powrocie do Aresztu Śledczego w P., gdzie przebywał przed przetransportowaniem do OZ w T..

Dowód:

- zeznania świadka D. G. na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2024 r., k. 112v-113,

- przesłuchanie powoda F. W. na rozprawie w dniu 24 września 2024 r., k. 253v-255v.

W dniu 4 października 2022 r. powód zgłosił zastrzeżenia co do projektu oceny okresowej z dnia 24 września 2022 r. tj. wskazał na nieprawidłową ilość nagród oraz ocenę co do realizacji zadań indywidualnego programu oddziaływania.

W dniu 4 października 2022 r. ppor. M. B. sporządziła kolejny projekt oceny okresowej, w którym wskazano, że powód spłaca zobowiązania alimentacyjne oraz poprawiono ocenę realizacji Indywidualnego Programu Oddziaływania na umiarkowaną. Ponadto ppor. M. B. dokonała przeliczenia nagród przyznanych powodowi i ustaliła, że w opinii mylnie zamiast 8 nagród wpisano 7.

Dowody:

- projekt oceny okresowej z dnia 4 października 2022 r., k. 41-41v,

- zeznania świadka M. B. na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2024 r., k. 110v-112, k. 113v-114,

- przesłuchanie powoda F. W. na rozprawie w dniu 24 września 2024 r., k. 253v-255v.

Następnie na posiedzeniu w dniu 4 października 2022 r. Komisja Penitencjarna dokonała zmian w ocenie okresowej powoda, wskazując że realizację przez skazanego Indywidualnego Programu Oddziaływania oraz postępy w procesie resocjalizacji ocenia jako umiarkowane. W uzasadnieniu wskazano, że powód w analizowanym okresie otrzymał 8 nagród. Podtrzymano kwalifikację co do typu zakładu karnego w którym powód winien odbywać karę tj. w zakładzie karnym typu zamkniętego dla recydywistów penitencjarnych aktualnie nie daje gwarancji właściwego funkcjonowania w warunkach zwiększonej samodyscypliny (szczególnie mając na uwadze udział w zdarzeniu na terenie jednostki w kwietniu 2021 r.).

Dowody:

- decyzja Komisji Penitencjarnej z dnia 4 października 2022 r., k. 45.

Powód złożył skargę na decyzję klasyfikacyjną Komisji Penitencjarnej Oddziału Zewnętrznego w T. Zakładu Karnego w I..

Postanowieniem z dnia 30 listopada 2022 r. Sąd Okręgowy w Toruniu utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Komisji Penitencjarnej Oddziału Zewnętrznego w T. Zakładu Karnego w I. z dnia 27 września 2022 r. Sąd wskazał, że w opinii okresowej skazanego poddaje się okresowym ocenom postępów w resocjalizacji nie rzadziej niż co 6 miesięcy, dlatego też decydująca jest liczba nagród udzielonych skazanemu w okresie ostatnich 6 miesięcy. Wskazanie, że powód był nagradzany 7 razy zostało skorygowane. Różnica w ilości udzielonych powodowi nagród regulaminowych nie miała jednak wpływu na podjętą wobec niego decyzję. Nadto, Sąd Penitencjarny wskazał, że ocena postępów powoda jako skazanego w resocjalizacji leżała w gestii Komisji Penitencjarnej i jest ona uznaniowa. Wydana decyzja jest pozbawiona wad prawnych. Ocena dokonana przez Komisję Penitencjarną została oceniona jako prawidłowa, nie zawierała elementów świadczących o dowolności, lecz zawierała uzasadnienie, argumentację i nie ma podstaw do zmiany czy uchylenia zaskarżonej decyzji.

Dowody:

- postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 30 listopada 2022 r. w sprawie III Kow 1562/22/s, k. 50-51v

Ponadto w odpowiedzi na skargę powoda z 8 października 2022 r. Zastępca Dyrektora Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w B. oddalił zarzuty powoda, a skargę uznał za bezzasadną. Wskazał, że projekt oceny z dnia 24 października 2022 r., w którym wskazano omyłkowo nieprawidłową ilość uzyskanych nagród oraz nie zawarto informacji o potrąceniach zajęć komorniczych z tytułu spłaty alimentów, został sprostowany w projekcie z dnia 4 października 2022 r., który następnie został przedstawiony Komisji Penitencjarnej. W związku z czym utrzymano podgrupę klasyfikacyjną R-1/P.

Dowody:

- pismo z dnia 12 grudnia 2022 r., k. 63-63,

- skarga powoda z dnia 8 października 2022 r., k. 147-150.

Na wniosek Sądu Okręgowego w Łodzi do sprawy XVIII K 180/22 w dniu 29 września 2022 r. Ł. L. – starszy wychowawca DP w ZK I. sporządził opinię w której wskazano, że powód w dniu 8 lutego 2022 r. zaczął odbywać karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w Ł.. Posiada podgrupę kwalifikacyjną R-1/P. Od początku odbywania kary pozbawienia wolności był nagradzany wielokrotnie, natomiast raz był karany dyscyplinarnie. W opinii wskazano, że realizacja nałożonych zadań podczas ostatniej oceny okresowej została oceniona jako negatywna. Skazany dotychczas nie brał udziału w programach resocjalizacji realizowanych na terenie jednostki.

Dowody:

- opinia o skazanym z 29 września 2022 r., k. 48-49, 224-225,

W dniu 22 listopada 2022 r. psycholog kpt. Ł. P. sporządził opinię psychologiczną dotyczącą powoda, z która została sporządzono pod kątem oceny zdolności samotnego pobytu w celi mieszkalnej. W opinii wskazano, że aktualna kondycja psychiczna powoda nie budzi niepokoju.

Dowody:

- opinia psychologiczna, k. 43.

W dniu 22 grudnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi wydał wyrok łączny, którym wymierzył skazanemu F. W. karę łączna 7 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności. W ww. wyroku sąd dokonywał oceny 21 wyroków wydanych wobec powoda. Wydanym wyrokiem łącznym podlegała łączeniu kara 7 lat pozbawienia wolności obejmująca skazania na kary i kary łączne wymierzone w 5 innych sprawach (w tym poprzednich sprawach dotyczących wyroku łącznego) oraz kara łączna 1 roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że kara łączna wymierzona powodowi ww. wymiarze została wymierzona na zasadzie asperacji, nieznacznie zbliżonej do zasady absorpcji. Sąd mógł bowiem wymierzyć karę od 7 lat pozbawienia wolności do 8 lat i 5 miesięcy pozbawienia wolności. Sąd wymierzając ww. karę wziął pod uwagę – duże odstępy czasowe między czynami, godzenie przez czyny w różne dobra prawne, a także dużą liczbę przestępstw wchodzących w skład zbiegu. Nadto Sąd powołał się na opinię o skazanym z jednostki penitencjarnej, w której zachowanie powoda oceniono jako poprawne – był wielokrotnie nagradzany regulaminowo i tylko raz karany dyscyplinarnie. Nadto Sąd wskazał, że z opinii wynika, iż powód nie brał udziału w programach resocjalizacyjnych, zaś realizacja nałożonych na niego zadań podczas ostatniej oceny okresowej (w ramach systemu programowego oddziaływania) została oceniona jako negatywna.

Powód nie zgodził się z powyższym wyrokiem i złożył apelację.

W dniu 17 marca 2023 r. na wniosek Sądu Apelacyjnego w Łodzi do sprawy II AKa 67/23 sporządzono opinię o powodzie na potrzeby postępowania apelacyjnego. Opinia została sporządzona przez Zakład Karny w K.. W ww. opinii wskazano, że w opiniowanym okresie (od 2016 r.) powód był dwa razy ukarany dyscyplinarnie oraz pięćdziesiąt cztery razy nagradzany kodeksowo. Ogólnie zachowanie powoda oceniono jako dobre. Stosował się do zasad i regulaminu panującego w zakładzie karnym. Jest zainteresowany podjęciem pracy. Kontakt z bliskimi utrzymuje za pośrednictwem korespondencji tradycyjnej, korespondencji telefonicznej oraz widzeń. Wskazano, że powód zadania wynikające z indywidualnego programu oddziaływania realizował w sposób właściwy, Podejmował prace nieodpłatne oraz odpłatne a z zarobionych pieniędzy starał się realizować zobowiązania alimentacyjne. W opinii odnotowano również m.in. incydenty z udziałem powoda, a także fakt niepowrotu z przerwy w karze.

Na skutek apelacji wniesionej przez powoda, Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie II AKa 67/23 utrzymał w mocy ww. wyrok łączny. W poczet materiału dowodowego zaliczono ww. opinię z 17 marca 2023 r. Od wyroku nie było sporządzane uzasadnienie.

Dowody:

- opinia o skazanym z 29 września 2022 r., k. 48-49, 224-225,

- notatka służbowa ppor. M. B. z 27 stycznia 2024 r., k. 35-38,,

- opinia o skazanym z 17 marca 2023 r., k. 46-47, k. 241-242,

- wyrok łączny Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie XVIII K 180/22 wraz z uzasadnieniem, k. 53-55 i 57-63, 226-237,

- wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie II AKa 67/23, k. 56,

- apelacja od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi, k. 238-240.

W odpowiedzi na skargę powoda, w dniu 20 stycznia 2023 r. Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej uznał skargę z 16 grudnia 2022 r. dotyczącą sposobu rozpatrzenia skargi za bezzasadną. Wskazał, że kwestie dotyczące sporządzenia oceny okresowej oraz sposobu rozpoznania skargi z dnia 8 października 2022 r. były przedmiotem postępowania wyjaśniającego i ponowna analiza dokumentacji nie dała podstaw do zmiany wcześniejszego stanowiska.

W dniu 29 stycznia 2023 r. powód wniósł skargę na Zastępcę Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w B.. W dniu 14 lutego 2023 r. Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej uzupełnił odpowiedz na skargę powoda, w której wskazał, że wychowawca zapoznał go z treścią opinii penitencjarnej. W opinii zawarto dane znane powodowi, które wychowawca otrzymał również w rozmowie z nim. Na powyższe powód w dniu 22 lutego 2023 r. wniósł skargę.

Dowody:

- pismo z dnia 20 stycznia 2023 r., k. 64-64v,

- pismo z dnia 14 lutego 2023 r., k. 65-65v,

- uzupełnienie skargi z dnia 16 grudnia 2022 r., k. 158-161,

- skarga powoda z dnia 29 stycznia 2023 r., k. 164-165v,

- skarga powoda z dnia 22 stycznia 2023 r., k. 171-174.

Odbycie kary łącznej orzeczonej ww. wyrokiem powód winien zakończyć 31 lipca 2024 r., niemniej z uwagi na wydanie kolejnych postanowień w zakresie zaliczeń powód został zwolniony z odbycia kary w grudniu 2023 r.

Okoliczności niesporne i dowody:

- dane z akt sprawy XVIII K 180/23 – k. 224 akt XVIII K 180/23,

- przesłuchanie powoda F. W. na rozprawie w dniu 24 września 2024 r., k. 253v-255v.

W dniu 28 marca 2023 r. powód złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez ppor. M. B., polegającego na tym, że jako funkcjonariusz publiczny poświadczyła w sporządzanych przez siebie dokumentach – projektach oceny okresowej skazanego z dnia 24 września 2022 r. oraz 4 października 2022 r., nieprawdę co do okoliczności mających znaczenie prawne, a następnie użyła tychże dokumentów tj. o czyn z art. 271 § 1 k.k.

Śledztwo zainicjowane tym zawiadomieniem zostało umorzone postanowieniem z dnia 12 lutego 2024 r. wobec stwierdzenia, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego. Na postanowienie o umorzeniu śledztwa, zażalenie wniósł F. W.. Postanowieniem z dnia 20 maja 2024 r. postanowienie o umorzeniu śledztwa zostało utrzymane w mocy, w uzasadnieniu wskazano że zgromadzone dowody nie pozwalają na sporządzenie postanowień o przedstawieniu zarzutów. Prokurator Okręgowy wskazał, że M. B. nie miała zamiaru popełnienia przestępstwa, ani na możliwość jego popełnienia się nie godziła.

Dowody:

- zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa wraz z załącznikami, k. 140-144,

- przyjęcie zawiadomienia, k. 187,

- postanowienie o wszczęciu dochodzenia, k. 188,

- protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie, k. 189-193,

- postanowienie o umorzeniu dochodzenia, k. 194-196,

- zażalenie na postanowienie o umorzeniu dochodzenia, k. 197-199v,

- zarządzenie o przyjęciu zażalenia, k. 200,

- protokół posiedzenia, k. 201,

- postanowienie w sprawie II Kp 672/23, k. 202-202v,

- postanowienie o przedłużeniu dochodzenia, k. 203-204,

- postanowienie o wszczęciu śledztwa, k. 205,

- protokół przesłuchania świadka, k. 206-209,

- postanowienie o umorzeniu śledztwa, k. 212-214,

- zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa, k. 215-217v,

- zarządzenie o przyjęciu zażalenia, k. 218,

- postanowienie prokuratora Prokuratury Okręgowej w Toruniu o utrzymaniu w mocy postanowienia z dnia 12 lutego 2024 r. o umorzeniu śledztwa, k. 219-223.

Powód F. W. odbywał karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym zamkniętym. Po czynnościach procesowych do których był przetransportowany do Zakładu Karnego w I. – Oddział Zewnętrzny w T. został przetransportowany do Aresztu Śledczego w Ł. z uwagi na inne czynności procesowe. Następnie został przetransportowany do Zakładu Karnego w Ł., a kolejno do Zakładu Karnego w K. w którym przebywał do opuszczenia zakładu karnego w dniu 17 grudnia 2023 r.

Zakład karny w K. jest oddalony od miejsca zamieszkania powoda o 400 km, co utrudniało mu widzenia z konkubiną. Od przerwy w karze w 2021 r. w Areszcie Śledczym w P. powód nie miał widzeń ze swoimi dziećmi.

Dowody:

- przesłuchanie powoda F. W. na rozprawie w dniu 24 września 2024 r., k. 253v-255v.

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów przedłożonych przez strony, akt sprawy prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Łodzi o sygn. XVIII K 180/22, a także akt Prokuratury Okręgowej w Toruniu o sygn. 074-4.Ds.3521.2023, a także zeznań świadków i przesłuchania powoda.

Sąd w pełni dał wiarę dowodom w postaci dokumentów. Ich wiarygodność i moc dowodowa nie była nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd również nie znalazł podstaw aby odmówić im wiarygodności i mocy dowodowej. Odnośnie do dokumentów złożonych przez stronę pozwaną pełnomocnik pozwanego wyjaśnił na rozprawie, że dokumentacja przechowywana jest w systemie, dlatego też wydruki ocen i opinii wydanych wobec powoda mają daty wydruku, niemniej na podstawie akt XVIII K 180/22 możliwe było ustalenie dat wydania dokumentów.

Za wiarygodne Sąd uznał również zeznania świadków M. B. i W. W.. Świadek M. B. jest wychowawcą w Oddziale Zewnętrznym w T. Zakładu Karnego w I.. Świadek w swoich zeznaniach opisała proces sporządzania projektu opinii okresowej na temat powoda F. W. oraz okoliczności temu towarzyszących. Jej zeznania pokrywały się z pozostałym zgromadzonym materiałem. Świadek W. W. był zastępcą kierownika penitencjarnego, brał udział w Komisji Penitencjarnej dotyczącej powoda. Świadek szczegółowo opisał funkcjonowanie organu Komisji Penitencjarnej oraz sposób sporządzania opinii o skazanym.

Zeznania świadka D. G. nie miały mocy dowodowej w zakresie okoliczności na które zeznawał świadek i nie były przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy. Świadek przebywał w Oddziale Zewnętrznym w T. Zakładu Karnego w I. w tym samym czasie co powód. Wiedza świadka na temat wydanych opinii opierała się głównie na wiadomościach uzyskanych od powoda. Świadek w dużej mierze przedstawiał swoje oceny sytuacji opisanej mu przez powoda co do sporządzenia opinii, nie odnosząc się do faktów. Świadek nie był bezpośrednim uczestnikiem komisji penitencjarnej na której przedstawiono powodowi projekt oceny. Świadek nie miał również w istocie bliższych wiadomości o relacjach powoda z rodziną, a także możliwości zarobkowych powoda w zakładzie półotwartym.

Odnośnie do przesłuchania powoda Sąd dał F. W. wiarę jedynie w części, w jakiej korespondowały one z pozostałym materiałem dowodowym. Powód zeznawał szczerze co do historii swojego pobytu w zakładzie karnym, w tym przyznał m.in. okoliczności niepowrotu z przerwy karze, a także relacji rodzinnych – przyznał, że od 2021 r. dzieci nie odwiedzały go w zakładzie karnym. Niemniej odnośnie do wydania wobec niego opinii zeznania powoda były częściowo niewiarygodne jak chociażby co do przebiegu komisji penitencjarnej i tego, że zgłaszał na niej zastrzeżenia, a także że o problemach w kontakcie z wychowawcą, albowiem nie znalazło to potwierdzenia w innych dowodach. Odnośnie do wpływu opinii okresowej na orzeczoną wobec powoda karę łączną należało uznać, że była to jedynie ocena sytuacji przez powoda, która nie znajdowała potwierdzenia w wydanych wyrokach Sądu Okręgowego w Łodzi. Podobnie niewiarygodne było twierdzenie powoda, że z uwagi na wydanie przedmiotowej opinii został karnie przeniesiony do Zakładu Karnego w K..

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. Sąd pominął wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka P. C.. Świadek dwukrotnie nie stawił się celem przesłuchania. Niemniej Sąd nie znalazł podstaw aby zarządzać przymusowe doprowadzenie świadka celem złożenia zeznań. Świadek był powołany na okoliczności wskazane w pkt 6 pozwu, co do których byli przesłuchani inni świadkowie wskazani przez powoda tj. D. G. oraz M. B.. Strona powodowa w swoim zastrzeżeniu co do pominięcia dowodu z zeznań świadka nie wskazała, żadnych istotnych okoliczności, co do których dotychczas nie było przeprowadzone postępowanie, a co do których konieczne byłoby przesłuchanie ww. świadka.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął również wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa albowiem wniosek ten zmierzał do przedłużenia postępowania w sprawie z uwagi na to, że w sprawie nie została wykazane roszczenie co do swej zasady.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Powód F. W. domagał się kwoty 16.000 zł tytułem odszkodowania z tytułu poświadczenia nieprawdy przez funkcjonariusza Zakładu Karnego w I. Oddziału Zewnętrznego w T. ppor. M. B.. Zarzucał, że w sporządzonym przez nią projekcie oceny okresowej poświadczyła nieprawdę w zakresie otrzymanych przez powoda nagród, regulowania przez niego zobowiązań alimentacyjnych oraz oceny realizacji Indywidualnego Programu Oddziaływania. W konsekwencji powód został skazany na wyższą karę pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem łącznym oraz stracił możliwość odbywania kary pozbawienia wolności w zakładzie półotwartym przez co utracił możliwość zarobkowania. Nadto domagał się kwoty 35.000 zł tytułem zadośćuczynienia za cierpienia psychiczne oraz starty moralne związane z poświadczeniem nieprawdy przez funkcjonariusza Zakładu Karnego w I. Oddziału Zewnętrznego w T. ppor. M. B.. Powód został osadzony w zakładzie karnym oddalonym od miejsca zamieszkania jego rodziny o 400 km, w związku z czym został pozbawiony osobistego kontaktu z rodziną. Utracił perspektywy na przyszłość i jego nastój uległ znacznemu obniżeniu.

Zgodnie z treścią art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Przesłanką odpowiedzialności wynikającej z art. 417 § 1 k.c. jest, aby szkoda wyrządzona została przy wykonywaniu „władzy publicznej”, a zatem chodzi tutaj o skutki funkcjonowania państwa, czyli zarówno działania, jak i zaniechania polegające na wykonywaniu funkcji władczych i realizacji zadań władzy publicznej. Organem władzy publicznej jest każdy podmiot, który wykonuje władzę publiczną, kształtując w drodze przymusu sytuację prawną jednostki. Odpowiedzialność za szkodę danej osoby prawnej na podstawie powyższego przepisu wymaga przede wszystkim ustalenia przynależności ustrojowej osoby fizycznej, której niezgodne z prawem zachowanie spowodowało szkodę. Z kolei pojęcie wykonywania władzy publicznej określone w art. 417 § 1 k.c. obejmuje tylko takie działania, które ze swej istoty, a więc ze względu na charakter i rodzaj funkcji przynależnej władzy publicznej, wynikają z kompetencji określonych w samej Konstytucji RP oraz innych przepisów prawa. Ich wykonywanie z reguły łączy się z możliwością władczego kształtowania sytuacji jednostki.

Okolicznościami warunkującymi powstanie obowiązku naprawienia szkody są: wyrządzenie szkody, bezprawne działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, z której wystąpieniem ustawa łączy powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej po stronie określonych podmiotów, istnienie adekwatnego związku przyczynowego między szkodą a bezprawnym działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej.

W przypadkach objętych treścią tego przepisu podstawę prawną przyznania zadośćuczynienia pieniężnego może stanowić między innymi art. 448 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny

Przesłanką ochrony dóbr osobistych na podstawie art. 23 w zw. z art. 24 § 1 k.c. jest bezprawność ich zagrożenia lub naruszenia. Bezprawne jest zachowanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Przepis 24 § 1 k.c. ustanawia domniemanie bezprawności działania. Dlatego w procesie o ochronę dóbr osobistych to pozwany ma obowiązek wykazać, że jego działanie nie było bezprawne. Działanie nie jest bezprawne zwłaszcza wówczas, gdy jest oparte na przepisie obowiązującego prawa. Dla stwierdzenia naruszenia dobra osobistego należy jednak w każdym wypadku ustalić, czy cierpienia i upokorzenia wynikające z pobytu w zakładzie karnym związane z legalną formą karania przekraczają poziom związany z samym uwięzieniem, czy są zgodne z rozsądnymi w sytuacji uwięzienia potrzebami, a ich intensywność nie przekracza nieuniknionego poziomu cierpienia nieodłącznie związanego z pozbawieniem wolności.

Odpowiedzialność odszkodowawcza w tym przypadku powstaje, gdy dojdzie do kumulatywnego zaistnienia trzech wskazanych wyżej przesłanek. W orzecznictwie przyjmuje się, że w procesach odszkodowawczych w pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, oraz dokonanie oceny jego bezprawności i zawinienia sprawcy, następnie ustalenie, czy po stronie poszkodowanego wystąpiła szkoda i jakiego rodzaju. Ustalenie w procesie zaistnienia obu tych przesłanek warunkuje dopiero podjęcie działań zmierzających do wykazania, że zachodzi między nimi normalny związek przyczynowy.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego, Sąd nie ustalił po aby funkcjonariusze jednostki Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w I. Oddziału Zewnętrznego w T., w tym w szczególności ppor. M. B. bezprawnego i niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej.

W trakcie pobytu powoda w Oddziale Zewnętrznym w T. Zakładu Karnego w I. przypadł termin sporządzenia oceny okresowej za okres od 7 kwietnia 2022 r. do 24 września 2022 r., której projekt sporządziła w dniu 24 września 2022 r. ppor. M. B.. W projekcie tym, zawarła informację o otrzymanej przez powoda ilości nagród 7, nie zawarła informacji o potrąceniach komorniczych z tytułu spłaty alimentów oraz negatywnie oceniła realizację Indywidualnego Programu Oddziaływania. Zawarte w projekcie informacje, ppor. M. B. uzyskała od powoda lub z działu finansowego. Następnie ocena została przedstawiona podczas posiedzenia Komisji Penitencjarnej w dniu 27 września 2022 r. Komisja Penitencjarna przyjęła projekt oceny i wydała w tym zakresie decyzję.

Na skutek zastrzeżeń powoda ostatecznie ww. opinia okresowa została przeprowadzona na nowo w dniu 4 października 2022 r. na kolejnym posiedzeniu komisji penitencjarnej na którym sprostowano ilość nagród przyznanych powodowi w okresie oceny z 7 na 8, a także zgodnie z nowym projektem oceny okresowej sporządzonym przez ppor. M. B. zmieniono ocenę realizacji Indywidualnego Programu Oddziaływania na umiarkowaną (decyzja komisji penitencjarnej z dnia 4 października 2022 r). W tym zakresie wychowawczyni oraz komisja penitencjarna uwzględniła zastrzeżenia powoda, że nie miał on możliwości realizowania dobrowolnie obowiązku alimentacyjnego, niemniej należy większą wagę przyznać temu, że ww. obowiązek jest realizowany poprzez zajęcie komornicze.

Komisja Penitencjarna działała w sprawie na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U., poz. 2231 ze zm.).

Stosownie do treści § 38 Regulaminu komisja składa się co najmniej z trzech osób. W skład komisji wchodzą, w szczególności, kierownicy działów penitencjarnego, ochrony oraz ewidencji lub osoby ich zastępujące. Pracami komisji kieruje dyrektor lub inna wyznaczona przez niego osoba. Przewodniczący wyznacza sekretarza spośród członków komisji. W posiedzeniu komisji uczestniczy wychowawca skazanego, którego dotyczy wniosek o wydanie decyzji lub opinii. Jednocześnie zgodnie z § 39 Regulaminu komisja ogłasza decyzje oraz wyraża opinie po wysłuchaniu skazanego i w jego obecności. Decyzje i opinie sporządza się na piśmie wraz z uzasadnieniem i zamieszcza w teczce osobopoznawczej skazanego. Jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze, decyzje, oceny i opinie komisji penitencjarnej podaje się do wiadomości ogółu skazanych, za zgodą skazanego, którego sprawa dotyczy.

Zgodnie z § 49 ust. 1 Regulaminu skazanego poddaje się okresowym ocenom postępów w resocjalizacji nie rzadziej niż co 6 miesięcy. Oceny postępów skazanego w resocjalizacji dokonuje się także przed: 1) zmianą decyzji klasyfikacyjnej; 2) wystąpieniem do sądu penitencjarnego o zmianę rodzaju lub typu zakładu karnego, jeżeli sąd penitencjarny jest wyłącznie właściwy do wydania postanowienia w tym przedmiocie; 3) podjęciem decyzji w przypadkach, o których mowa w art. 76 § 1 pkt 5 i 6 Kodeksu; 4) nabyciem przez skazanego uprawnień do warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Stosownie przy tym do § 50 Regulaminu przy dokonywaniu ocen okresowych w postępach skazanego w resocjalizacji, komisja penitencjarna uwzględnia w szczególności: 1) stosunek skazanego do popełnionego przestępstwa; 2) stopień przestrzegania przez skazanego porządku i dyscypliny; 3) stosunek skazanego do pracy; 4) charakter kontaktów skazanego z rodziną i wywiązywanie się z obowiązku łożenia na jej utrzymanie; 5) zachowanie skazanego wobec innych skazanych i przełożonych; 6) zmiany w zachowaniu się skazanego w okresie od ostatniej oceny.

W sprawie komisja penitencjarna działała zgodnie z ww. zasadami. Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z § 49 i 50 Regulaminu co do zasady w opinii bierze się pod uwagę okres ostatnich 6 miesięcy tj. do poprzedniej opinii. Dlatego też w projekcie opinii ppor. M. B. wskazała jedynie nagrody za okres od sporządzenia ostatnie opinii. Ich nieprawidłowa liczba w projekcie z dnia 24 września 2022 r. stanowiła przy tym jedynie omyłkę, która nie miała przesądzającego wpływu na ostateczną ocenę postępów skazanego, czy rekomendacje co do decyzji klasyfikacyjnej w zakresie rekomendacji co do dalszego osadzenia w zakładzie karnym typu R1/P.

Jednocześnie w sprawie należy podkreślić, że ocena postępów powoda w resocjalizacji czy też co do poziomu realizowania zadań indywidualnego programu oddziaływania leżała w gestii komisji penitencjarnej i co do zasady jest ona uznaniowa. Uznaniowość decyzji komisji penitencjarnej nie stanowi jednak o jej dowolności. Wydane w sprawie decyzje komisji penitencjarnej zawierały bowiem uzasadnienie i argumentację i nie zawierała elementów świadczących o dowolności, co wskazano w postanowieniu Sądu Okręgowego w Toruniu III Wydział Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych z dnia 30 listopada 2022 r. sygn. III Kow 1562/22/s (k. 50-51).

Podobnie podjęcie decyzji o skierowaniu skazanego do odpowiedniego rodzaju zakładu karnego (dla recydywistów lub dla odbywających karę po raz pierwszy) należy do kompetencji komisji penitencjarnej (art. 76 § 1 pkt 1 k.k.w.), chyba że sąd, orzekając karę pozbawienia wolności, określi w wyroku rodzaj zakładu karnego, w którym skazany ma odbywać karę (art. 62 k.k.). W piśmiennictwie podnosi się, że decyzje komisji penitencjarnej o skierowaniu do określonego zakładu mogą być podejmowane w każdym czasie i wielokrotnie (jeżeli szczególne względy resocjalizacyjne za tym przemawiają). Przepis pozwala więc na pewną elastyczność. Tym niemniej decyzja komisji penitencjarnej w przedmiocie klasyfikacji podlega kontroli sądu penitencjarnego w trybie art. 76 § 2 k.k.w., a w trybie § 3 tego przepisu – kontroli innych organów postępowania wykonawczego (dyrektora okręgowego Służby Więziennej albo Dyrektora Generalnego Służby Więziennej). Taka decyzja może być również wzruszona wskutek skargi skazanego, wniesionej w trybie art. 7 k.k.w. do sądu penitencjarnego, w aspekcie zgodności z prawem. Artykuł 7 § 4 k.k.w. przewiduje nawet możliwość wstrzymania jej wykonania.

W celu wyboru właściwego systemu wykonywania kary, rodzaju i typu zakładu karnego oraz rozmieszczenia skazanych wewnątrz zakładu karnego – komisja penitencjarna dokonuje ich klasyfikacji (art. 82 § 1 k.k.w.) w oparciu o takie przesłanki jak: uprzednie odbywanie kary pozbawienia wolności, umyślność lub nieumyślność czynu, czas pozostały do odbycia kary pozbawienia wolności, stopień demoralizacji i zagrożenia społecznego, czy też rodzaj popełnionego przestępstwa. Wydaną na tej podstawie decyzję klasyfikacyjną weryfikuje się niezwłocznie po ujawnieniu nowych okoliczności mających wpływ na klasyfikację. Klasyfikacja skazanego nie jest zatem aktem jednorazowym (nie jest czynnością statyczną), podlega ona korekturom i zmianom w przypadkach uzasadnionych potrzebami oddziaływania na skazanego. Klasyfikacja ponowna (reklasyfikacja) jest efektem zmian, jakie zachodzą w zachowaniu i postawach skazanego.

W sprawie zarówno w ocenie okresowej z dnia 24 września 2022 r. (decyzja komisji penitencjarnej z dnia 27 września 2022 r.) oraz z dnia 4 października 2022 r oprócz kwestii związanych z liczbą nagród w ostatnich 6 miesiącach oraz oceną poziomu realizacji zadań indywidualnego programu oddziaływania, wskazywano na takie okoliczność jak fakt, że powód w pozwanej jednostce nie był zatrudniony, niemniej był zainteresowany podjęciem pracy, w tym opisano jego wcześniejsze zatrudnienie podczas odbywania kary. Zwrócono uwagę na dwa zdarzenia na terenie jednostki: w 2018 r. ujawniono przy nim pendrive, a w 2021 r. mini telefon komórkowy. W obu projektach oceny oraz ostatecznych ocenach okresowych – decyzjach komisji penitencjarnej – postęp w procesie resocjalizacji określono jako umiarkowany. Zalecono pozostawienie powoda w dotychczasowej podgrupie R-1/P, aktualnie nie daje gwarancji właściwego funkcjonowania w warunkach zwiększonej samodyscypliny (szczególnie mając na uwadze udział w zdarzeniu na terenie jednostki w kwietniu 2021 r.).

W ocenie Sądu oceny prawidłowości (zgodności z prawem) tak podjętej decyzji komisji penitencjarnej jedynie mógł dokonać i dokonał w niniejszej sprawie sąd penitencjarny. Sąd cywilny w sprawie o zadośćuczynienie nie jest uprawniony do badania decyzji komisji penitencjarnych. W orzecznictwie sądowym podnosi się, że przyznanie sądowi cywilnemu możliwości badania tego typu kwestii oznaczałoby nie tylko dopuszczenie dwutorowości postępowania sądowego w zakresie nadzoru nad wykonywaniem kary pozbawienia wolności, lecz także skutkowałoby pozbawieniem znaczenia przyjętego przez ustawodawcę trybu postępowania i oddziaływania sądu penitencjarnego na skazanego osadzonego w zakładzie karnym. Gdyby skazany mógł – bez zaskarżenia decyzji w trybie przewidzianym w kodeksie karnym wykonawczym – skutecznie dochodzić ochrony bezpośrednio przed sądem cywilnym, to przewidziany i uregulowany w kodeksie karnym wykonawczym tryb postępowania penitencjarnego nie tylko nie mógłby spełniać funkcji zakładanych przez ustawodawcę, lecz w istocie straciłby rację bytu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 r., IV CSK 276/11, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 lipca 2015 r., VI ACa 1143/14).

W sprawie należało zatem odnotować, że powód zaskarżył decyzję Komisji Penitencjarnej do Sądu Okręgowego w Toruniu, który to wyżej wskazanym postanowieniem z dnia 30 listopada 2022 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Komisji Penitencjarnej Oddziału Zewnętrznego w T. Zakładu Karnego w I. z dnia 27 września 2022 r. Sąd Penitencjarny wskazał, że ocena postępów powoda jako skazanego w resocjalizacji leżała w gestii Komisji Penitencjarnej i jest ona uznaniowa. Wydana decyzja jest pozbawiona wad prawnych. Ocena dokonana przez Komisję Penitencjarną została oceniona jako prawidłowa, nie zawierała elementów świadczących o dowolności, lecz zawierała uzasadnienie, argumentację i nie ma podstaw do zmiany czy uchylenia zaskarżonej decyzji.

Nadto powód złożył skargę na działania Komisji Penitencjarnej oraz ppor. M. B. do Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w B., która została oddalona jako bezzasadna. Nie dopatrzono się bezprawności i uchybień ani w działaniu Komisji Penitencjarnej ani wychowawcy – ppor. M. B..

W tym stanie rzeczy należy stwierdzić, że kontrola bezprawności wydanej decyzji komisji penitencjarnej została przeprowadzona i nie może ona ponownie odbywać się w niniejszym procesie.

Ponadto już tylko dla porządku należy odnotować, że powód w dniu 28 marca 2023 r. złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez ppor. M. B., polegającego na tym, że jako funkcjonariusz publiczny poświadczyła w sporządzanych przez siebie dokumentach – projektach oceny okresowej skazanego z dnia 24 września 2022 r. oraz 4 października 2022 r., nieprawdę co do okoliczności mających znaczenie prawne, a następnie użyła tychże dokumentów tj. o czyn z art. 271 § 1 k.k. Śledztwo zainicjowane tym zawiadomieniem zostało umorzone postanowieniem z dnia 12 lutego 2024 r. wobec stwierdzenia, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego. Postanowieniem z dnia 20 maja 2024 r. postanowienie o umorzeniu śledztwa zostało utrzymane w mocy, w uzasadnieniu wskazano że zgromadzone dowody nie pozwalają na sporządzenie postanowień o przedstawieniu zarzutów. Prokurator Okręgowy wskazał, że M. B. nie miała zamiaru popełnienia przestępstwa, ani na możliwość jego popełnienia się nie godziła.

W tym stanie rzeczy należy uznać, że w sprawie nie ma żadnej podstawy by uznać postępowanie ppor. M. B. za bezprawne i mogące stanowić podstawę wyrządzenia szkody powodowi. Po pierwszym posiedzeniu komisji penitencjarnej ppor. M. B. uwzględniła zastrzeżenia powoda i dokonała sprostowania projektu oceny, zamieściła w niej prawidłową liczbę nagród tj. 8, wskazała informację o potrąceniu komorniczym z tytułu zobowiązań alimentacyjnych oraz oceniła realizację Indywidualnego Programu Oddziaływania jako umiarkowany, pomimo że powód nie dokonywał dobrowolnie spłaty zobowiązania alimentacyjnego i nie brał udziału w programie readaptacyjno-edukacyjnym nie ze swojej winy. Należy wskazać, że zrozumiałe było rozumowanie wychowawczyni, która uznała, że potrącenia komornicze należności z tytułu alimentów nie stanowią dobrowolnej spłaty swoich zobowiązań alimentacyjnych, więc nie należy ich traktować jako dobrowolnych wychodzących z inicjatywy powoda. Sporządzając projekt oceny okresowej wychowawczyni działała na podstawie przepisów prawa w oparciu o wszelkie dostępne jej informacje pozyskane z systemów elektronicznych oraz z rozmów przeprowadzonych z powodem. Działała ona w oparciu o przepisy prawa. Pomyłka dotycząca ilości nagród stanowi jedynie omyłkę a nie celowe działanie mające na celu zatajenie bądź zaniżenie ich ilości na niekorzyść powoda. Przeprowadzone postępowania przez prokuraturę czy Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej nie dowiodły, że ppor. M. B. dopuściła się nieprawidłowości w związku z wykonywanymi przez nią obowiązkami. Nadto, należy jeszcze raz podkreślić, że rekomendacja dotycząca utrzymania grupy R1/P była przede wszystkim uzasadniona uczestnictwem w zdarzeniu na terenie jednostki w 2021 r. tj. gdy znaleziono u powoda telefon komórkowy.

W sprawie nie wykazano jednocześnie związku przyczynowego między sporządzeniem wyżej opisanych projektów i ostatecznych ocen okresowych a szkodą, która w szczególności miałaby wynikać z wyższego wymiaru kary łącznej orzeczonej wobec powoda a także braku zmiany klasyfikacji zakładu karnego.

Po pierwsze w sprawie nie ma żadnych podstaw aby uznać, że ocena okresowa stanowiła podstawę do orzeczenia wyższego wymiaru kary wyroku łącznego wobec powoda. Powód zarzucał, że na skutek oceny okresowej z 24 września 2022 r. w której realizacja nałożonych zadań została oceniona negatywnie, a wnioski te zostały powtórzone w opinii z 29 września 2022 r., Sąd nie zastosował wobec niego zasady pełnej absorbcji.

W odniesieniu do zarzutów powoda, należy odnotować, że w uzasadnieniu wyroku łącznego XVIII K 180/22 Sąd wskazał dowody na których się oparł wydając orzeczenie. Wśród tych dowodów znajduje się nie powoływana przez powoda opinia okresowa z dnia 27 września 2022 r. (z projektem z dnia 24 września 2022 r.), lecz opinia o skazanym sporządzona na wniosek Sądu Okręgowego w Łodzi do sprawy XVIII K 180/22 w dniu 29 września 2022 r. przez Ł. L. – starszego wychowawcę DP w ZK I.. Powyższa opinia nie odnosiła bowiem do oceny ostatnich 6 miesięcy odbywania kary, lecz całości tego okresu, od początku. Wychowawca w tej opinii wskazał m.in. że powód w dniu 8 lutego 2022 r. zaczął odbywać karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w Ł.. Posiada podgrupę kwalifikacyjną R-1/P. Od początku odbywania kary pozbawienia wolności był nagradzany wielokrotnie, natomiast raz był karany dyscyplinarnie. W opinii wskazano, że realizacja nałożonych zadań podczas ostatniej oceny okresowej została oceniona jako negatywna. Skazany dotychczas nie brał udziału w programach resocjalizacji realizowanych na terenie jednostki.

Jednocześnie należy odnotować, że wydanym wyrokiem łącznym podlegała łączeniu kara 7 lat pozbawienia wolności obejmująca skazania na kary i kary łączne wymierzone w 5 innych sprawach (w tym poprzednich sprawach dotyczących wyroku łącznego) oraz kara łączna 1 roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że kara łączna wymierzona powodowi ww. wymiarze została wymierzona na zasadzie asperacji, nieznacznie zbliżonej do zasady absorpcji. Sąd mógł bowiem wymierzyć karę od 7 lat pozbawienia wolności do 8 lat i 5 miesięcy pozbawienia wolności, a wymierzył karę 7 lat i 8 miesięcy.

Dla porządku wypada przypomnieć, że zasada absorpcji sprowadza się do wymierzenia kary łącznej na poziomie najwyższej z kar podlegających połączeniu. Z kolei zasada asperacji ma zastosowanie w tych przypadkach, w których orzeczona kara łączna jest wyższa od najwyższej z kar podlegających połączeniu, ale jest jednocześnie niższa od sumy łączonych kar.

Z treści uzasadnienia wyroku łącznego nie wynika w żaden sposób, że oceny okresowe sporządzone przez ppor. M. B. przesądziły w jakikolwiek sposób o wydłużeniu kary łącznej wymierzonej powodowi. Podkreślić bowiem należy, że Sąd Okręgowy w Łodzi brał wiele okoliczności pod uwagę wymierzając przedmiotową karę co szczegółowo wskazał w treści uzasadnienia. Tylko dla porządku należy wskazać, że Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim duże odstępy czasowe między czynami, godzenie przez czyny w różne dobra prawne, a także dużą liczbę przestępstw wchodzących w skład zbiegu. Nadto Sąd powołał się na opinię o powodzie z jednostki penitencjarnej, w której zachowanie powoda oceniono jako poprawne – był wielokrotnie nagradzany regulaminowo i tylko raz karany dyscyplinarnie. Tylko jako jeden z wielu argumentów sąd karny wskazał, że z opinii wynika, iż powód nie brał udziału w programach resocjalizacyjnych, zaś realizacja nałożonych na niego zadań podczas ostatniej oceny okresowej (w ramach systemu programowego oddziaływania) została oceniona jako negatywna.

Jednocześnie, o tym, że ocena okresowa Komisji Penitencjarnej Zakładu Karnego w I. Oddziału Zewnętrznego w I. z 27 września 2022 r. (z projektem z dnia 24 września 2022 r.) nie miała żadnego wpływu na wysokość kary łącznej przesądza fakt, że na wniosek Sądu Apelacyjnego w Łodzi w toku postępowania apelacyjnego II AKz 67/23 na zlecenie sądu odwoławczego sporządzono kolejną opinię o powodzie tj. opinię Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w K. z dnia 17 marca 2023 r., która swoim zakresem obejmowała cały okres odbywania kary pozbawienia wolności. W tej opinii w żaden sposób nie odnoszono się do oceny okresowej z 24 września 2022 r. (czy też 4 października 2022 r.). Sąd apelacyjny rozpoznający sprawę z apelacji powoda utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi XVIII K 180/20.

Tym samym, nie ma żadnego związku przyczynowego między wydaniem oceny okresowej przez Komisji Penitencjarnej Zakładu Karnego w I. Oddziału Zewnętrznego w I. z 27 września 2022 r. (z projektem z dnia 24 września 2022 r.) a wydanym wobec powoda wyrokiem łącznym.

Odnośnie natomiast do kwalifikacji powoda do zakładu karnego to też z treści samej opinii nie wynika by pomyłka co do ilości nagród czy ocena realizacji programu indywidualnego oddziaływania miała jakikolwiek wypływ na zalecenie pozostawienie powoda w dotychczasowej podgrupie R-1/P. W uzasadnieniu stanowiska wychowawcy w projekcie oceny, jak i samej decyzji komisji penitencjarnej w tym zakresie wskazano bowiem, że powód nie daje gwarancji właściwego funkcjonowania w warunkach zwiększonej samodyscypliny szczególnie mając na uwadze udział w zdarzeniu na terenie jednostki w kwietniu 2021 r. Powód zarzucając wychowawcy popełnienie w ocenie okresowej w istocie ważkiego błędu jaką była omyłka w ilości nagród, czy też wskazanie w istocie faktu – braku dobrowolnego spłacania zobowiązań alimentacyjnych (co nie jest równoznaczne z zajęciami komorniczymi), pomijał bowiem wszystkie inne dane zawarte w opinii, a które nie były kwestionowane co do swej prawidłowości. Jednocześnie, powód w żaden sposób nie wykazał, że w przypadku zmiany podgrupy i zakwalifikowania go do dalszego odbywania kary w zakładzie typu półotwartego z całą pewnością uzyskałby wynagrodzenie i to w kwocie, która odpowiadałaby w całym tym okresie co najmniej kwocie dochodzonej w pozwie (k. 16.000 zł).

Już tylko dla porządku należy odnotować, że zgodnie z art. 448 § 1 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę albo zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Dokonanie oceny, czy w konkretnej sytuacji naruszenie dóbr osobistych rzeczywiście nastąpiło - nie może być przy tym dokonywane wedle miary indywidualnej wrażliwości (ocena subiektywna) zainteresowanego, ta bowiem może być niekiedy bardzo duża ze względu na cechy osobowościowe, związane ze szczególną drażliwością i przewrażliwieniem (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 31 grudnia 2009 r., III APa 24/2009, OSP 2011, z. 3, poz. 35).

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał że obiektywnie oceniając opisaną sytuację brak jest przesłanek do uznania, iż przez sam fakt przebywania powoda w zakładzie karnym oddalonym o 400 km nie miał on możliwości osobistego kontaktu z rodziną, bowiem sam wskazywał że kontakt ten utrzymywał poprzez korespondencję tradycyjną bądź telefonicznie. Należy wskazać, że zadaniem jednostki penitencjarnej w stosunku do osadzonego odbywającego karę pozbawienia wolności jest izolacja. Dyskomfort związany z przebywaniem w jednostce penitencjarnej i alienacja od świata zewnętrznego w tym od bliskich, jest bezpośrednio związany z pozbawieniem wolności, które stanowi konsekwencje postępowania powoda. Psycholog, który w dniu 22 listopada 2022 r. sporządził opinię o powodzie nie wskazywał na jego zły stan psychiczny czy obniżony nastrój. W świetle powyższego nie było podstaw do przeprowadzania w sprawie dowodu z opinii biegłego sądowego psychologa.

Podsumowując powód nie udowodnił, aby działanie ppor. M. B. było bezprawne, ani też aby pozostawało w jakimkolwiek związku przyczynowym z faktem wymierzenia powodowi kary łącznej pozbawienia wolności w innym rozmiarze niż to było uzasadnione w świetle przepisów ustawy. Nadto powód nie wykazał bezprawności zarówno projektu oceny okresowej oraz samej decyzji komisji penitencjarnej o utrzymaniu rekomendacji do dalszego odbywania kary w zakładzie typu zamkniętego. Tym samym powód nie wykazał by wydanie wobec powoda projektu oceny okresowej z dnia 24 września 2022 r. i ostatecznej decyzji komisji penitencjarnej z dnia 27 września 2022 r. doprowadziło do szkody po stronie powoda, a także do naruszenia jego dóbr osobistych, dlatego z powyższych względów Sąd w pkt I wyroku na podstawie art. 417 § 1 k.c. i art. 448 k.c. powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. w punkcie II wyroku, obciążając nimi stronę powodową jako przegrywającą sprawę. Na koszty te składały się koszty zastępstwa procesowego pozwanego sprawowanego przez radcę prawnego w wysokości 5.400 zł zgodnie z § 2 pkt 6 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 ze. zm.).

Sąd nie znalazł podstaw aby w sprawie zastosować art. 102 k.p.c. Do zastosowania art. 102 k.p.c. nie wystarczy jedynie ustalenie, że strona znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, przepis ten wymaga bowiem wystąpienia „wypadku szczególnie uzasadnionego”. Podobnie sam fakt korzystania przez stronę ze zwolnienia od kosztów sądowych nie zwalnia jej z obowiązku zwrotu kosztów procesu na rzecz przeciwnika. Szczególną okolicznością wskazaną w art. 102 k.p.c. może być precedensowy charakter rozpoznawanej sprawy, zmiana stanu prawnego zaszła w trakcie procesu, rozbieżności w obowiązującym orzecznictwie lub też okoliczności związane z zachowaniem się stron w trakcie procesu, a nie samo subiektywne przekonanie powoda, nie poparte żadnymi uzasadnionymi obiektywnie okolicznościami, o słuszności jego żądań.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę nie zachodził żaden szczególnie uzasadniony wypadek uzasadniający nie obciążanie powoda kosztami procesu należnymi pozwanemu. Niezasadnie wytoczone przez powoda powództwo, szczególnie wobec treści wcześniejszych rozstrzygnięć sądu penitencjarnego oraz okręgowego inspektoratu służby więziennej, spowodowało konieczność podjęcia obrony przez pozwanego, a to z kolei wywołało konieczność poniesienia przez niego określonych kosztów związanych z przedmiotowym procesem. Jednocześnie Sąd dostrzegł, że w toku procesu sytuacja powoda uległa zmianie – opuścił on zakład karny, obecnie pracuje. Fakt, że na powodzie ciąży obowiązek zapłaty grzywien czy też alimentów sam w sobie nie uzasadnia zwolnienia powoda od obowiązku poniesienia kosztów procesu.

Wobec oddalenia powództwa w całości, w punkcie III wyroku kosztami nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu przez adw. W. M., Sąd obciążył Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Toruniu na podstawie § 6 i § 8 ust. 6 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. poz. 763). Koszty te wyniosły kwotę 5.400 zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług w wysokości 23%, tj. łącznie kwotę 6.642 zł.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek