Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2025

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia Jolanta Wojciechowska

Protokolant: Starszy Sekretarz Sądowy Małgorzata Kunińska

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2025 w Toruniu, na rozprawie sprawy z powództwa K. G. przeciwko (...) Bankowi (...) SA w W. o zapłatę;

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki K. G. na rzecz powoda Banku (...) SA w W. kwotę 3.617,- zł ( trzy tysiące sześćset siedemnaście zł ) tytułem zwrotu pozwanemu kosztów postępowania, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia od daty prawomocności wyroku do dnia zapłaty,

Sygn. akt X C 935/24 upr

UZASADNIENIE

Powódka K. G. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) Bank (...) Spółka akcyjna z siedzibą w W. kwoty 14 957,09 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21 maja 2024 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż w dniu 30 października 2018 roku zawarła z pozwanym umowę pożyczki nr (...), zgodnie z którą powódce udzielono pożyczki w kwocie 26 863,77 złotych. Z kwoty udzielonego kredytu przeznaczono kwotę: 3 000 złotych na cele konsumpcyjne, 13 460,68 złotych na spłatę zobowiązań kredytowych, 2 457,47 złotych na sfinansowanie prowizji oraz 7 945,62 złotych na spłatę składki ubezpieczeniowej. Zgodnie z umową pożyczka oprocentowana była zmienną stopą procentową, która w dniu umowy wynosiła 9,99 % w skali roku. Łączna wysokość odsetek miała wynosić 15 797,86 złotych. Pożyczka miała zostać spłacona przez powódkę w 120 ratach miesięcznych. Dodała, że na całkowity koszt pożyczki wskazany w umowie składały się kwota prowizji w wysokości 2 457,47 złotych oraz kwota odsetek obliczonych za cały okres umowy 15 797,86 złotych. Wyjaśniła, że w dniu 26 marca 2024 roku złożyła pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego z uwagi na naruszenie przez bank obowiązków wynikających z art. 45 ust.1 ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1497, dalej: u.k.k.), w postaci wadliwego wyliczenia i wskazania całkowitej kwoty do zapłaty oraz RRSO i braku wskazania założeń do ustalenia tego wskaźnika, co oznacza odwołanie się do art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k.

Z uzasadnienia pozwu wynika, iż powódka upatruje powyższych naruszeń w naliczeniu i wskazaniu przez pozwanego w umowie całkowitej kwoty do zapłaty oraz rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania pożyczki (dalej: „RRSO”). Zarzuciła nadto, iż bank również naliczał odsetki nie tylko od całkowitej kwoty pożyczki, także naliczał odsetki od kwoty pobranej prowizji za udzielenie pożyczki. Wadliwie wyliczył i wskazał całkowitą kwotę do zapłaty jednocześnie wskazując, że całkowita kwota pożyczki to kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów pożyczki, które pożyczkodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy pożyczki. Ponadto powódka wskazała, że korzystając z sankcji kredytu darmowego zwraca pożyczkę w wysokości nominalnej, tj. bez odsetek i innych kosztów w terminach i w sposób określony w umowie. Dodatkowo w tym samym piśmie strona pozwana została wezwana do zwrotu pobranych przez pożyczkodawcę kwot oraz uiszczonych przez pożyczkobiorcę kosztów poprzez zapłatę. Na kwotę objętą wezwaniem do zapłaty składały się: pobrana przez pożyczkodawcę z kwoty pożyczki prowizja oraz uiszczone odsetki przez pożyczkobiorcę na dzień złożenia oświadczenia przez powódkę. W konsekwencji postawiła w pozwie zarzut naruszenia przez bank obowiązków informacyjnych uregulowanych w art. 30 ust, 1 pkt 6, 7 oraz 10 i 16 w zw. z art. 49 ust. 1 ukk.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Bank (...) Spółka akcyjna z siedzibą w W. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Motywując swoje stanowisko pozwany zarzucił, iż powódka nie mogła skutecznie złożyć oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego z uwagi na to, iż pozwany w sposób prawidłowy wskazał przed zawarciem umowy oraz w samej umowie wszystkie parametry wskazane w ustawie o kredycie konsumenckim w szczególności prawidłowo, w sposób jasny i jednoczesny wskazał całkowitą kwotę pożyczki, całkowity koszt pożyczki oraz całkowitą kwotę do zapłaty na podstawie umowy. Pozwany był uprawniony do naliczania odsetek od wypłaconej kwoty, która obejmuje również te środki udostępnione powódce, które zostały przeznaczone zgodnie z jej wolą na sfinansowanie kosztów związanych z pożyczką. W konsekwencji, prawidłowo ustalony został też wskaźnik rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Podniósł także, że oświadczenie o zastosowaniu sankcji kredytu darmowego zostało złożone przez powódkę po upływie terminu prekluzyjnego – jednego roku określonego w art. 45 ust. 5 u.k.k. Niniejsze oświadczenie zostało złożone w dniu 26 marca 2024 roku i doręczone pozwanemu w dniu 28 marca 2024 roku, czyli po upływie roku. Wedle pozwanego brak jest podstaw do zastosowania sankcji kredytu darmowego i na tej podstawie powództwo powinno zostać oddalone. Odnosząc się do wyrażonego w pozwie roszczenia pozwany nie zgadza się z zawartą argumentacją powódki i kwestionuje żądanie pozwu co do zasady, jak i co do wysokości.

W replice na odpowiedź na pozew z dnia 30 października 2024 roku powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika podtrzymał w całości dotychczasowe stanowisko w sprawie wyrażone w pozwie oraz zakwestionował twierdzenia pozwanego, których wyraźnie nie przyznał, a w szczególności zaprzeczył, iż doszło do upływu terminu na złożenie oświadczenia w trybie art. 45 u.k.k., do nie naruszenia przez pozwanego art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. z uwagi na fakt, iż pobieranie odsetek od pozaodsetkowych kosztów kredytu takich, jak prowizja jest prawnie dopuszczalne. Powód nie zgadza się z tym, iż pozwany w sposób prawidłowy wskazał wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz wszystkie założenia do wyliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Powód również zaprzecza, aby pozwany w sposób prawidłowy i wyczerpujący określił procedury i warunki, na jakich koszty kredytu mogą ulec zmianie, zwłaszcza gdy następuje jego wcześniejsza spłata (art. 30 ust. 1 pkt 10 i pkt 16 w zw. z art. 49 ust. 1 u.k.k.). Natomiast zastosowanie sankcji kredytu darmowego jest możliwe tylko i wyłącznie w przypadku braku wypełnienia przez Bank obowiązków informacyjnych określonych w art. 30 u.k.k.

Pismem z dnia 9 grudnia 2024 roku powódka wniosła o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c. z uwagi na toczące się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprawy o sygnaturze akt: C-566/24, C-472/23, C-71/24, bowiem rozstrzygniecie niniejszej sprawy zależy od wyniku opisanych postępowań, w których zwrócono się z pytaniami prejudycjalnymi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącymi sankcji kredytu darmowego.

Na rozprawie z 20 marca 2025 roku Sąd postanowił pominąć dowód z przesłuchania strony powodowej, albowiem prawidłowo wezwana nie stawiła się na rozprawę oraz nie uwzględnić wniosku powódki o zawieszenie postępowania. Pełnomocnik powódki wniósł zastrzeżenie w trybie art. 162 k.p.c. powołując się na art. 235 ²§2 k.p.c.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

W dniu 30 października 2018 roku powódka K. G. zawarła z pozwanym (...) Bank (...) Spółka akcyjna z siedzibą w W. umowę pożyczki nr (...) z pakietem ubezpieczeniowym ( dowód : umowa k. 19-25 ).

Na podstawie przedmiotowej umowy Bank udzielił powódce pożyczki gotówkowej w kwocie 26 863,77 złotych (§ 1 ust. 1 umowy). Na kwotę udzielonej pożyczki składały się: całkowita kwota pożyczki w wysokości 16 460,68 złotych (§ 1 ust. 2 umowy), prowizja w wysokości 2 457,47 złotych (§ 2 ust. 1 umowy) oraz kredytowana składka z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia w kwocie 7 945,62 złotych (§ 2 ust. 2 umowy). Pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wynosiła 9,99 % w stosunku rocznym (§ 5 ust. 1). Bank poinformował pożyczkobiorcę o tym, iż oprocentowanie może ulegać zmianom odpowiednio w zależności od wzrostu lub spadku wysokości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i wskazał sposób tej zmiany. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) została oznaczona na 25,87 % (§ 1 ust. 5).

Całkowity koszt pożyczki wynosi 26 200,95 złotych (§ 1 ust. 3), zaś całkowita kwota do zapłaty opiewała na kwotę 42 661,63 złotych (§ 1 ust. 4). Całkowita kwota do zapłaty jest sumą całkowitej kwoty pożyczki i całkowitego kosztu pożyczki. Suma odsetek za cały okres kredytowania na dzień zawarcia umowy określona została na 15 797,86 złotych (§ 6 ust. 3). Pożyczka miała być spłacona w 120 równych miesięcznych ratach kapitałowo – odsetkowych (§ 6 ust. 1). Pierwsza rata w kwocie 435,90 złotych, druga rata i kolejne, do przedostatniej raty włącznie w kwocie 355,02 złotych. Natomiast płatność ostatniej raty na dzień 10 listopada 2028 roku w kwocie 333,37 złotych (§ 6 ust. 2). Wskazano ograniczenie górnego poziomu wzrostu stawki referencyjnej i ustalono, iż jeżeli wysokość oprocentowania ustalonego w oparciu o zmianę stawki referencyjnej Narodowego Banku Polskiego przekroczy wysokość stopy odsetek maksymalnych określonej w kodeksie cywilnym, pożyczkodawca pobierać będzie odsetki naliczone według stopy odsetek maksymalnych (§ 5 ust. 4). Bank zgodnie z umową został zobowiązany poinformować pożyczkobiorcę o zmianach w ww. kwestiach a pożyczkobiorca w przypadku braku akceptacji zmiany oprocentowania ma prawo do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy (§ 5 ust. 6).

Powódka K. G. oświadczyła, że przed zawarciem umowy otrzymała formularz informacyjny, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, pisemną informację o ryzyku walutowym oraz ryzyku zmiany cen rynkowych zabezpieczeń dla pożyczkobiorców, informacje niezbędne do podjęcia decyzji w zakresie zaciąganej pożyczki oraz wyjaśnienia zgłaszanych wątpliwości. Ponadto została poinformowana, iż ponosi ryzyko stopy procentowej, polegające na wzroście raty pożyczki w przypadkach, o których mowa w § 5 umowy, ponosi ryzyko zmiany cen rynkowych zabezpieczeń spłaty pożyczki. Bankowi przysługuje umowne prawo potrącenia wymagalnych należności z tytułu niniejszej umowy z wierzytelnościami pożyczkobiorcy z tytułu środków zgromadzonych na rachunkach oszczędnościowo – rozliczeniowych pożyczkobiorcy. Powódka zrozumiała i przyjęła na siebie wyżej wymienione ryzyka.

Bezsporne, a nadto dowód :

- odpis umowy pożyczki nr (...), k. 19-24;

- oświadczenie powódki, k. 25;

- formularz informacyjny, k. 66-68v;

- informacja o ryzyku stopy procentowej, ryzyku walutowym oraz ryzyku zmiany cen rynkowych zabezpieczeń, k. 69-70 .

Pismem z dnia 26 marca 2024 roku powódka K. G. złożyła pozwanemu oświadczenie w trybie art. 45 ust. 1 Ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wraz z ostatecznym przedsądowym wezwaniem do zapłaty kwoty 14 957,09 złotych. Na wskazaną kwotę do zapłaty składały się: pobrana przez pozwanego kwota 2 457,47 złotych tytułem prowizji oraz kwota 12 499,62 złotych zapłacona przez powódkę tytułem odsetek, wynikające z zaświadczenia z dnia 11 kwietnia 2024 roku o wysokości poniesionych kosztów z tytułu zawartej umowy. W oświadczeniu powołała się na naruszenie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, a w szczególności art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k.

Pismem z dnia 3 kwietnia 2024 roku pozwany odmówił uznania roszczeń powódki uzasadniając tym, iż nie doszło do skutecznego złożenia oświadczenia przez powódkę o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wszelkie rozliczenia z tytułu umowy pożyczki dokonywane były w oparciu o postanowienia zaakceptowane przez powódkę wskutek podpisania tej umowy. Pozwany uznał, że sankcja kredytu darmowego nie ma w sprawie zastosowania a przedstawione w piśmie zarzuty są całkowicie bezpodstawne, bowiem umowa, którą zawarła powódka z Bankiem zawiera wszystkie elementy wymagane w ustawie o kredycie konsumenckim.

Bezsporne, a nadto dowód :

- odpis oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, k. 26;

- odpis potwierdzenia nadania, k. 27-27v;

- odpis pisma pozwanego z dnia 3 kwietnia 2024 roku, k. 28-30v;

- ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 7 maja 2024 roku, k. 31-32;

- odpis potwierdzenia nadania, k. 33-33v.

W okresie od 10 grudnia 2018 roku do dnia 10 kwietnia 2024 roku powódka K. G. spłacała na bieżąco dotychczasowe raty kredytu niniejszej umowy. Na dzień wystawienia zaświadczenia o obsłudze kredytu kwota spłaconego kapitału pożyczki wynosi 10 996,54 złotych, kwota spłaconych odsetek 12 499,62 złotych. W dniu 30 października 2018 roku Bank pobrał prowizję za udzielenie pożyczki w kwocie 2 457,47 złotych. Natomiast składka z tytułu ubezpieczenia pożyczki wyniosła 7 945,47 złotych.

Bezsporne, a nadto dowód :

- odpis zaświadczenia o zestawieniu spłaty pożyczki z dnia 11 kwietnia 2024 roku, k. 29-30v.

Sąd ustalił opisany powyżej stan faktyczny na podstawie dokumentów złożonych przez strony. Dowody te nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a także Sąd także nie znalazł podstaw, by kwestionować ich wiarygodność i moc dowodową.

Sąd oddalił wniosek strony powodowej o zawieszenie postępowania w sprawie. W ocenie sądu brak było podstaw do zawieszenia postępowania. Każda z wymienionych spraw zawisłych przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dacie zamknięcia rozprawy była już zakończona - w sprawie C-472/23 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w dniu 13 lutego 2025 r., natomiast sprawa C-71/24 została wykreślona z wokandy przez prezesa trybunału na skutek cofnięcia pytań prejudycjalnych przez sądy krajowe. Poza tym, w ocenie sądu rozstrzygnięcie sprawy nie zależy bezpośrednio od wyniku prowadzonego w jakiejkolwiek innej sprawy, również prowadzonej przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c.).

Natomiast na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. Sąd pominął wnioski dowodowe o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania powódki oraz o dodatkowe zobowiązanie pozwanego dotyczące zobowiązania się do wypowiedzenia o sposobie wyliczenia odsetek umownych oraz sposobie wyliczenia RRSO.

Sąd zważył, co następuje:

Opisany wyżej stan faktyczny nie był sporny, a nadto znalazł potwierdzenie w treści załączonych do pozwu oraz odpowiedzi na pozew dowodów z dokumentów oraz kopii dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron i nie budziła wątpliwości Sądu. Sąd dał im wiarę w całości, jako że tworzyły spójny obraz okoliczności niniejszej sprawy.

Mając na uwadze całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz po dokonaniu oceny prawnej umowy zawartej pomiędzy powódką a pozwanym, Sąd doszedł do wniosku, ze powództwo nie zasługiwało jednak na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 22 ¹ k.c., za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Nie ulega wątpliwości, że powódka w stosunku zobowiązaniowym z pozwanym jest konsumentem.

Nie budzi wątpliwości, że przedmiotowa umowa pożyczki nr (...) z pakietem ubezpieczeniowym jest umową o kredyt konsumencki określoną w art. 3 ust. 1 u.k.k. Zgodnie z treścią tego przepisu, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550,00 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy, za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Jak z kolei stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Okoliczności niniejszej sprawy nie dają podstaw do przyjęcia, że powódka zawarła przedmiotową umowę pożyczki w innym charakterze niż konsument w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Swoje roszczenie powódka opierała na zarzucie naruszenia przez pozwanego obowiązków wskazanych w art. 45 ust. 1 u.k.k., tj. art. 30 ust. 1 pkt 6, 7, 10 i 16 u.k.k. w zw. z art. 49 ust. 1 u.k.k.

Podstawę prawną powództwa w niniejszej sprawie stanowił art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Jak stanowi ten ostatni, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.

W myśl art. 189 k.p.c. powódka może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. W ocenie Sądu biorąc pod uwagę spór stron na tle skuteczności złożonego przez pożyczkobiorcę oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego oraz fakt, że umowa w dalszym ciągu jest wykonywana, powódka miała interes prawny w wytoczeniu powództwa, gdyż ustalenie czy umowa jest objęta sankcją kredytu darmowego usunęłaby niepewność strony co do tego w jaki sposób należy ją w dalszym ciągu wykonywać.

W orzecznictwie nie budzi wątpliwości, iż w przypadku kwestionowania przez stronę postanowień umownych, czy to z uwagi na ich abuzywność, nieważność, czy też skorzystanie z sankcji kredytu darmowego, dopóki kwestionowana umowa nie zostanie wykonana w całości lub z innych przyczyn nie przestanie wiązać, strona umowy ma interes prawny w ustaleniu czy i na jakich warunkach strony związane są umową kreującą kwestionowany stosunek.

Interes prawny w sprawie o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa nie decyduje wprost o zasadności powództwa, a jedynie warunkuje możliwość badania i ustalania istnienia roszczenia.

Należało zatem rozważyć, czy powódka skutecznie złożyła pozwanemu oświadczenie w trybie art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1028 z późn. zm.) o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Pozwany wskazywał, że oświadczenie powódki jest bezskuteczne, ponieważ zostało złożone po upływie rocznego terminu. W ocenie pozwanego wydano przedmiot umowy powódce w dniu 30 października 2018 roku i należy przyjąć, że właśnie wtedy umowa została wykonana w rozumieniu art. 45 ust. 5 u.k.k. – wtedy bowiem pozwany przeniósł własność przedmiotu pożyczki na rzecz powódki. Zdaniem pozwanego oznacza to, że uprawnienie powódki do złożenia oświadczenia co do sankcji kredytu darmowego upłynęło już w 2019 roku.

W świetle dyspozycji art. 45 ust. 1 u.k.k. w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Sankcja kredytu darmowego polega zatem na uprawnieniu konsumenta do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Art. 45 u.k.k. implementuje art. 23 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U.UE.L z dnia 22 maja 2008 r.), który nakazuje stosowanie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji, mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z tą dyrektywą.

Zgodnie z przepisem art. 45 ust. 5 u.k.k. uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Ustawodawca nie sprecyzował, co rozumie pod pojęciem "wykonania" umowy, co doprowadziło do powstania różnych interpretacji tego terminu w orzecznictwie sądów powszechnych. Pojawiła się koncepcja, w myśl której moment, od którego zaczyna biec roczny termin na wygaśnięcie uprawnienia konsumenta do złożenia oświadczenia o sankcji kredytu darmowego, oznacza przede wszystkim stan, w którym wszelkie zobowiązania obu stron umowy o kredyt konsumencki zostały w pełni wykonane, nie można odnosić tego wyłącznie do wykonania zobowiązania po stronie kredytodawcy. Nie ma przy tym znaczenia, czy zostały one wykonane w terminie, dobrowolnie, czy też przymusowo, np. w drodze egzekucji komorniczej. Należy przy tym zaznaczyć, że chodzi tutaj o zobowiązania określone treścią umowy o kredyt konsumencki bez uwzględnienia skutków sankcji kredytu darmowego (por. wyrok Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 28 września 2017 r., sygn. akt I C 531/17, LEX nr 2374797 i wyrok Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 7 lipca 2017 r., sygn. akt X C 615/17, LEX nr 2491273).

Zgodnie z inną koncepcją zwrot "wykonanie umowy" użyty w art. 45 ust. 5 u.k.k., od którego zaczyna biec roczny termin na wygaśnięcie uprawnienia konsumenta do złożenia oświadczenia o sankcji kredytu darmowego, oznacza dzień wykonania umowy przez pożyczkodawcę, czyli dzień przekazania kwoty pożyczki. Przemawiać ma za tym fakt, że w przeciwnym wypadku unicestwiony byłby cel tego przepisu. Ma on za zadanie ograniczyć uprawnienie konsumenta krótkim terminem prekluzyjnym, tak aby ustabilizować stosunek prawny i aby pożyczkodawca nie pozostawał w nieskończoność w niepewności co do zakresu swojej wierzytelności. Gdyby zaś wygaśniecie uprawnienia zależało od wykonania umowy przez pożyczkobiorcę (konsumenta), mógłby on przez jej celowe niewykonywanie odwlekać upływ tego terminu. Niedopuszczalne jest, aby jedna ze stron stosunku prawnego mogła według własnej woli regulować rozpoczęcie biegu (wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 13 czerwca 2018 r., sygn. XIV C 1375/17, LEX nr 2515155).

W ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, słuszne jest zapatrywanie przedstawione w pierwszym z przytoczonych poglądów, ponieważ literalne brzmienie art. 45 ust. 5, odnoszącego się do wykonania umowy, nie daje podstaw by twierdzić, że mowa w nim o wykonaniu świadczenia przez jedną tylko ze stron tej umowy – w tym wypadku kredytodawcę, jako podmiot dopuszczający się naruszeń.

Jak trafnie wskazuje się w piśmiennictwie: „Przez wykonanie umowy należy rozumieć sytuację, w której należycie wypełniono wszystkie obowiązki w ramach stosunku kredytu konsumenckiego, w tym obowiązki powstające z mocy ustawy (np. odnośnie do zapłaty odsetek za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 k.c.). Chodzi o obowiązki dotyczące świadczenia głównego i świadczeń ubocznych, po stronie konsumenta oraz kredytodawcy, wykonane dobrowolnie lub przymusowo. (…) W typowych przypadkach umowę o kredyt konsumencki uznaje się za wykonaną w dniu, w którym konsument spłacił ostatnią należność z tytułu tej umowy na rzecz kredytodawcy. (…) Możliwe są jednak sytuacje, w których ostatnia czynność w ramach stosunku kredytu konsumenckiego należy do kredytodawcy. W takim wypadku roczny termin określony w art. 45 ust. 5 biegnie od daty wykonania tej czynności przez kredytodawcę”.1

Innymi słowy, umowa może zostać uznana za wykonaną dopiero z tą chwilą, gdy obie strony wykonały wszystkie świadczenia, do których były wzajemnie zobowiązane. W przeciwnym razie, umowa nie może zostać uznana za wykonaną do czasu spełnienia pozostałych świadczeń przez strony.

Takim świadczeniem jest niewątpliwie obowiązek spłaty kredytu przez kredytobiorcę. Skoro do chwili wytoczenia powództwa obowiązek ten nie został jeszcze zrealizowany, to nie rozpoczął biegu roczny termin, o którym mowa w art. 45 ust. 5 u.k.k.

Powódka zarzuciła, iż umowa pożyczki, którą zawarła z pozwanym nie spełnia wymogów przewidzianych przez ustawę o kredycie konsumenckim i w konsekwencji narusza art. 30 ust. 1 pkt 6, 7, 10 i 16 w zw. z art. 49 ust. 1 u.k.k.

Należy przy tym podkreślić, iż badaniu w przedmiotowej sprawie podlegała zgodność zapisów umowy z przepisami umowy o kredycie konsumenckim obowiązującymi na dzień jej zawarcia, a więc na 30 października 2018 roku.

Z argumentacją strony powodowej o naruszeniu przez bank obowiązków informacyjnych nie sposób się jednak zgodzić. W zawartej z powódką umowie jednoznacznie wskazano ( par. 1 i 2 umowy ) że :

- całkowita kwota pożyczki czyli bez jej kredytowanych kosztów to 16.460,68 zł;

- całkowity koszt pożyczki obejmuje prowizję 2.457,47 zł oraz ubezpieczenie 7.945,62 zł,

- wypłata nastąpi jednorazowo i zostanie przekazana częściowo na wskazany przez nią rachunek jej innego zobowiązania a częściowo na inny jej rachunek do jej dyspozycji.

W ocenie Sądu przywołane postanowienia umowy zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i precyzyjny, w związku z czym, podnoszony przez powódkę zarzut należało uznać za chybiony.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., umowa o kredyt konsumencki powinna określać m.in. rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. Powódka zarzucała, że pozwany wadliwie wyliczył i wskazał całkowitą kwotę do zapłaty oraz rzeczywistą roczną stopę oprocentowania kredytu, a nadto naliczał odsetki nie tylko od całkowitej kwoty kredytu jak również od kwoty kredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej.

Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta to suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 8 u.k.k.). Całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem jednak kosztów opłat notarialnych, ponoszonych przez konsumenta (art. 5 pkt 6 u.k.k.). Z kolei całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt (art. 5 pkt 7 u.k.k.).

W umowie łączącej strony, w § 1 ust. 2 wskazano, że całkowita kwota pożyczki wynosi 16 460,68 złotych i jest to kwota, która nie obejmuje kredytowanych przez Bank kosztów pożyczki w postaci prowizji. Z kolei w § 1 ust. 3 umowy wskazano, ile wynosi całkowity koszt pożyczki (26 200,95 zł), na który składają się naliczone odsetki umowne, prowizja oraz składka ubezpieczeniowa. Kwota kredytowanej prowizji i składki ubezpieczeniowej wchodzi wobec tego w zakres całkowitej kwoty do zapłaty, ale nie wchodzi w zakres całkowitej kwoty pożyczki. Jako całkowitą kwotę do zapłaty w umowie kredytu wskazano kwotę 42 661,63 złotych (§ 1 ust. 4 umowy), stanowiącą sumę całkowitej kwoty pożyczki (16 460,68 zł) i całkowitego kosztu pożyczki (26 200,96 zł) - a więc w sposób ściśle odpowiadający definicji z art. 5 pkt 8 u.k.k.

Zgodnie z art. 5 ust. 10 u.k.k., stopa oprocentowania kredytu to stopa oprocentowania wyrażona, jako stałe lub zmienne oprocentowanie, stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. Zgodnie z art. 5 ust. 12 u.k.k., rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt kredytu, ponoszony przez konsumenta, wyrażony, jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym.

W art. 5 pkt 10 u.k.k. pojęcie "stopy oprocentowania kredytu" ustawodawca zdefiniował w ten sposób, że ograniczył jego zakres do oprocentowania stosowanego do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. Pojęcie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania jest szersze niż pojęcie stopy oprocentowania kredytu, gdyż odwołuje się do pojęcia całkowitego kosztu kredytu, ponoszonego przez konsumenta, i oznacza go, jako określoną wartość procentową całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym (art. 5 pkt 12 u.k.k.).

Obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Wynika to z treści art. 5 pkt 7 u.k.k., w którym expressis verbis mowa jest o "kredytowanych kosztach kredytu". Ustawa nie zakazuje kredytowania takich kosztów, a jedynie wyłącza je z zakresu pojęcia całkowitej kwoty kredytu (por. wyrok SO w Warszawie z dn. 31 marca 2023 r., V Ca 3217/22). Potwierdza to także wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., I NSK 9/18, w którym Sąd Najwyższy wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Za taką tezą, jak podniósł Sąd Najwyższy, przemawia wyraźna treść art. 5 pkt 7 u.k.k. Z tezy tej wynikają zatem dwa istotne wnioski - po pierwsze, składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, prowizja - nawet jeśli jest kredytowana - nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu. Istota omawianego w tym miejscu zagadnienia została wyjaśniona w wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2016 r., C-377/14. Sprowadza się ona do tego, że włączenie jakiejkolwiek kwoty, należącej do całkowitego kosztu kredytu, do całkowitej kwoty kredytu może mieć wpływ na obliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i w konsekwencji może wpłynąć na prawidłowość informacji, które kredytodawca powinien wskazać w danej umowie o kredyt. Również w literaturze wskazuje się, iż dopuszczalne jest finansowanie kosztów kredytu, udzielonego przez bank, oraz naliczanie odsetek od kwoty, przeznaczonej na ten cel. Pojęcie "wypłaconej kwoty", o której mowa w art. 5 pkt 10 u.k.k., obejmuje także część kapitału kredytu przeznaczoną na sfinansowanie koszów związanych z tym kredytem. Przemawia za tym wykładnia językowa omawianego przepisu - przepis ten nie wymaga, aby wypłata nastąpiła do rąk konsumenta. Wypłata może być również dokonana w celu pokrycia zobowiązań konsumenta (w tym zobowiązań do zapłacenia kosztów związanych z kredytem). Wniosek ten potwierdza również wykładnia systemowa - na tle przepisów o kredycie bankowym przyjmuje się, że odsetki nalicza się od całości kapitału kredytu, niezależnie od sposobu wypłacenia tego kapitału ( zob. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 5).

Zasady obliczania i założenia przyjęte do obliczenia RRSO zostały zresztą wprost określone w umowie w § 1 ust. 6 oraz w pkt 3 Formularza informacyjnego ( k. 66 akt ) i RRSO zostało tam określone zgodnie ze wzorem określonym w załączniku nr 4 do ustawy o kredycie konsumenckim. Bank wskazał, iż do wyliczenia wielkości, o których mowa w ust. 1-5 niniejszej umowy przyjmuje się, że umowa pożyczki będzie obowiązywać przez czas, na który została zawarta oraz, że strony wypełnią zobowiązania wynikające z umowy pożyczki w terminach określonych w tej umowie. Dlatego należało uznać, że zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. jest chybiony. Jednocześnie należy wskazać, że powódka spłacała raty kredytu zgodnie z harmonogramem spłaty i nie kwestionowała sposobu zaliczania spłat i naliczania odsetek, ani nie wypowiedziała umowy pożyczki.

Następnie powódka zarzucała, że pozwany Bank w umowie kredytu z dnia 30 października 2018 roku nie określił procedury i warunków, na jakich koszty kredytu mogą ulec zmianie, jak również brak jest informacji co do wcześniejszej spłaty pożyczki, a więc naruszył art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 u.k.k.

W myśl art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 u.k.k. umowa o kredyt powinna zawierać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie (pkt 10) oraz prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem (pkt 16).

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k., w umowie należy zawrzeć informacje o terminie, sposobie i skutkach odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym.

W przedmiotowej umowie pożyczki znajdują się postanowienia określające prawo konsumenta do przedterminowej spłaty pożyczki oraz procedurę przedterminowej spłaty. W umowie nie wprowadzono ograniczeń co do wcześniejszej spłaty pożyczki. Uprawnienie to przysługuje pożyczkobiorcy w całym okresie wykonywania umowy pożyczki i może on ją spłacić wcześniej w całości bądź w części. Przepisy u.k.k. nie narzucają, w jaki sposób w przypadku wcześniejszej częściowej spłaty ma dojść do rozliczenia z konsumentem.

W ocenie Sądu § 15 umowy w sposób wyczerpujący czyni zadość wymogom stawianym przez cytowaną regulację. Zapisy umowy zawarte w § 15 ust. 1-6 w sposób wyczerpujący określają procedurę spłaty pożyczki przez terminem. Przewidziano tam informacje dla powódki o tym, że ma prawo odstąpić od zawartej umowy w terminie 14 dni i poprzez złożenie podpisanego oświadczenia o odstąpieniu od umowy w placówce Banku lub wysłanie na adres Banku za pośrednictwem poczty. Jeżeli oświadczenie woli zostało wysłane na adres Banku, termin do odstąpienia uważa się za zachowany, jeżeli wysłanie nastąpiło przed jego upływem. Tak sformułowane postanowienia, zawierają wszystkie istotne informacje, które konsument powinien posiadać decydując się na odstąpienie od umowy. Sposób rozliczenia wcześniejszej spłaty pożyczki uzupełnia art. 49 ust. 1 u.k.k. z którego wynika, że całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócony czas obowiązywania umowy.

Zgodnie z § 7 ust. 1 umowy kredytobiorca uprawniony jest do wcześniejszej spłaty części lub całości pożyczki przed terminem ustalonym zgodnie z § 6. Spłata dokonywana jest zgodnie z pisemną dyspozycją pożyczkobiorcy. Wskazano w § 7 ust. 2 umowy, iż wcześniejsza częściowa spłata kwoty pożyczki powoduje skrócenie okresu kredytowania lub zmniejszenie wysokości rat kapitałowo – odsetkowych przy zachowaniu dotychczasowego okresu kredytowania stosownie do dyspozycji pożyczkobiorcy. W § 7 ust. 3 spłata o której mowa w ust. 2, zostanie zaliczona na poczet spłaty pożyczki, po dokonaniu rozliczenia wymaganych zobowiązań i odsetek naliczonych od dnia wcześniejszej spłaty, o których mowa § 6 ust. 8.

Na marginesie należy nadmienić, że zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 6, 10 i 15-16 u.k.k. w zw. z art. 49 ust. 1 u.k.k. powódka powołała dopiero w pozwie, nie wspominając o nich w oświadczeniu skierowanym do pozwanego o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Wbrew twierdzeniom strony powodowej, art. 30 u.k.k. nie nakłada na Bank obowiązku informowania konsumenta o treści art. 49 u.k.k. Przepis ten adresowany jest bowiem do Banku - precyzuje, w jaki sposób (proporcjonalnie ) Bank ma dokonać rozliczenia po przedterminowej spłacie. Konsument jest informowany o samym uprawnieniu do przedterminowej spłaty, i tak też było w przypadku przedmiotowej umowy kredytu.

W konsekwencji należało uznać, że nie zaktualizowała się żadna z podstaw uzasadniających stwierdzenie, że umowa zawarta przez powódkę i pozwanego narusza art. 30 u.k.k. i przez to uzasadnia skorzystanie z sankcji kredytu darmowego, co z skutkowało oddaleniem powództwa w całości. Sądowi znane jest najnowsze orzecznictwo TSUE dotyczące sankcji kredytu darmowego, jednak powódka nie wykazała, by kwestionowane postanowienia umowne miały istotny wpływ na ocenę jej – jako konsumenta, co do zaciągniętego zobowiązania, a pozwany Bank nie sprostał obowiązkowi informacyjnemu. Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, należało stwierdzić, że powódka K. G. w umowie pożyczki z dnia 30 października 2018 roku otrzymała wszelkie niezbędne informacje dotyczące zaciągniętego kredytu.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1, § 11 k.p.c. oraz 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powódka przegrała proces w całości, wobec czego jest obowiązana zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty procesu w całości. Sąd zasądził od powódki K. G. na rzecz pozwanego (...) Bank (...) Spółka akcyjna z siedzibą w W. zwrot kosztów procesu w wysokości 3617 zł, na którą to kwotę składały się: koszty zastępstwa procesowego ustalone na podstawie zastosowanego odpowiednio § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 z późn. zm.) w kwocie 3600 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Kwota 3617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu została od powódki na rzecz pozwanego zasądzona wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, zgodnie z brzmieniem art. 98 § 11 k.p.c., w myśl którego, od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

1 zob. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, W. 2018, art. 45, tezy 56-58.