Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2020 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: sędzia Katarzyna Malinowska

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2020 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w Z.

przeciwko Bank (...) S.A w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.576,12 zł (tysiąc pięćset siedemdziesiąt sześć złotych dwanaście groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1117 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku, do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

sędzia Katarzyna Malinowska

UZASADNIENIE

Powód (...) M. wniósł pozew przeciwko Bank (...) S.A. w W., domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 1577 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż swoje roszczenie wywodzi z umowy pożyczki gotówkowej z dnia 22 listopada 2017 roku, którą pozwana zawarła z wierzycielem pierwotnym. Umowa została zawarta na okres 96 miesięcy, tymczasem pożyczkobiorca zwrócił pożyczkę już po 5 miesiącach. W związku z tym, po myśli art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, kwota prowizji ustalonej w umowie pożyczki powinna zostać rozliczona i zwrócona pożyczkobiorcy proporcjonalnie do czasu trwania umowy. Zdaniem powoda należna bankowi prowizja mieści się w definicji „całkowitego kosztu kredytu” ulegającego obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie. Powód wskazał jeszcze, że roszczenie dochodzone w pozwie z tytułu zwrotu prowizji nabył od pierwotnego wierzyciela na podstawie umowy cesji.

W odpowiedzi na pozew pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa w całości. Wskazał, iż stan faktyczny w sprawie nie jest sporny. Poddał natomiast pod ocenę ważność - z perspektywy art. 58 § 2 k.c. – umowy cesji wierzytelności jako zawartej przez zbywcę pod wpływem błędu lub podstępu wywołanego przez powoda, min w zakresie wartości cedowanego roszczenia , co skutkowało nieważnością umowy.

Odnosząc się natomiast do zasadności roszczenia powoda, pozwany wskazywał, iż prowizja za udzielenie kredytu nie podlega obniżeniu i zwrotowi, gdyż jest pobierana za jednorazową czynność jaką jest właśnie udzielenie kredytu. Obowiązek obniżenia kosztów kredytu odnosi się wyłącznie do kosztów rozłożonych w czasie. O tym, czy dany koszt jest rozłożony w czasie, nie decyduje termin jego wymagalności, ani też fakt, kiedy konsument go faktycznie poniósł, ale okres, do którego odnosi się ten koszt. A zatem koszty pobierane za jednorazowe usługi nie ulegają obniżeniu w razie spłaty kredytu przed terminem. Obniżeniu podlegają wyłącznie koszty rozciągnięte w czasie (np. odsetki), stosunkowo do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Prowizja natomiast nie jest zależna od czynnika czasu – stanowi wynagrodzenie za czynności przygotowawcze związane z udzieleniem kredytu. A zatem, zdaniem pozwanej, obniżka całkowitego kosztu kredytu, w przypadku wcześniejszej jego wcześniejszej spłaty, może obejmować jedynie odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy, które faktycznie pozostają w związku z przedwcześnie spłaconą kwotą.

Ustosunkowując się do zarzutów, powód wskazał, iż kwestia uregulowania ceny nabycia wierzytelności jest materią dotyczącą stron umowy cesji i nie wpływa na jej ważność. Co do zasadności dochodzenia zwrotu części prowizji, powód podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w pozwie.

Po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, Sąd uznał - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne i że sprawa może zostać rozpoznana na posiedzeniu niejawnym (art. 148 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c.).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 22 listopada 2017 roku E. K. zawarła z (...) Bankiem S.A. we W. umowę o pożyczkę gotówkową. Kwota pożyczki wyniosła 70482,81 zł, przy czym kwota 1662,07 zł przeznaczona została na zapłatę prowizji za udzielenie pożyczki. Pożyczkobiorca zobowiązał się spłacić pożyczkę w 96 ratach.

okoliczność bezsporna, a ponadto umowa pożyczki k. 13-15

Kwota pożyczki została spłacona w dniu 11 kwietnia 2018 r. roku

okoliczność bezsporna

E. K. przeniosła na rzecz (...) sp. z o.o. w Z., wierzytelność przysługującą jej w stosunku do następcy prawnego (...) Banku S.A – Banku (...) S.A. w postaci roszczenia o zwrot prowizji za udzielenie pożyczki. Umowa sprzedaży wierzytelności została zawarta w dniu 31 października 2019 roku.

okoliczność bezsporna, a ponadto umowa sprzedaży wierzytelności k. 21

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny pomiędzy stronami pozostawał bezsporny.

Spór pomiędzy stronami sprawdzał się do ustalenia, czy zasadne jest żądanie przez powoda zwrotu części uiszczonej prowizji, proporcjonalnie do czasu, o który obowiązywanie umowy uległo skróceniu, w związku z przedterminową całkowitą spłatą pożyczki.

Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083) w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Przepis ten stanowi implementację treści art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki (Dz.Urz.UE.L Nr 133, str. 66, dalej „Dyrektywa 2008/48/WE”), zgodnie z którym konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim na całkowity koszt kredytu składają się wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Jednak po myśli art. 49 ust. 1 ww. ustawy całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu jedynie o koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Pozwana stała na stanowisku, że prowizja za udzielenie kredytu nie podlega obniżeniu, gdyż jest pobierana za jednorazową czynność udzielenia kredytu i nie ma związku z okresem obowiązywania umowy.

W ocenie Sądu stanowisko pozwanej nie jest słuszne, albowiem – po pierwsze – literalne brzmienie art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim przewiduje, że w razie wcześniejszej spłaty kredytu obniżeniu ulega właśnie całkowity koszt kredytu. Przepis ten nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 ustawy. Po drugie, należy podkreślić, że brak jest definicji legalnej pojęcia „prowizja”, nie ma zatem podstaw do automatycznego przyjęcia, że jest ona ustalana za każdym razem w oderwaniu od okresu, na który została zawarta umowa. Niejednokrotnie zdarza się, że pod pojęciem „prowizji” kryją się dodatkowe koszty, którymi pożyczkodawcy obciążają konsumentów na wypadek niespłacenia pożyczki w terminie. Pozwana stwierdziła jednak, że w jej przypadku prowizja zawarta w umowie z dnia 30 sierpnia 2017 roku dotyczyła tylko i wyłącznie konkretnej czynności w postaci udzielenia kredytu. W takim przypadku, zgodnie z regułami dowodzenia wyrażonymi art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. obowiązek udowodnienia tego, że prowizja dotyczyła rzeczywiście poniesionych kosztów, związanych z udzieleniem kredytu, spoczywa na stronie pozwanej, która jednak w niniejszej sprawie powinności tej nie sprostała.

W tym miejscu należy przytoczyć wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 września 2019 roku wydany w sprawie C‑383/18 mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 (...), orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Sąd Rejonowy Lublin‑Wschód w L. z siedzibą w Ś. (Polska) postanowieniem z dnia 28 maja 2018 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 czerwca 2018 r., dotyczącej wykładni art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE. W orzeczeniu tym Trybunał stwierdził, że art.16 ust. 1 ww. Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.

(...) stanął na stanowisku, iż art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE należy interpretować w taki sposób, aby wykładnia ta pozwalała na ochronę interesów konsumenta, jak również gwarantowała równowagę stron. W wypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca ponownie mógłby dysponować zwróconą kwotą w celu udzielenia nowego kredytu i w ten sposób zyskać nową prowizję. Ponadto, odmienne rozwiązanie mogłoby doprowadzić do praktyki, w ramach której kredytodawcy stosowaliby koszty jedynie formalnie niezależne od okresu obowiązywania umowy o kredyt, tak aby uniknąć sytuacji, w której będzie ich dotyczyła obniżka całkowitego kosztu kredytu. Gdyby bowiem obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, ponieważ – jak wskazał Rzecznik Generalny w pkt 54 opinii – wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank, a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku. Ponadto, jak podkreślił Rzecznik Generalny w pkt 53 i 55 opinii, zakres swobody działania, jakim dysponują instytucje kredytowe w swoich rozliczeniach i organizacji wewnętrznej, w praktyce bardzo utrudnia określenie przez konsumenta lub sąd kosztów obiektywnie związanych z okresem obowiązywania umowy.

Według (...) co podkreślił również sąd odsyłający - ograniczenie możliwości obniżenia całkowitego kosztu kredytu jedynie do kosztów wyraźnie związanych z okresem obowiązywania umowy, pociągałoby za sobą ryzyko, że konsument zostanie obciążony wyższymi jednorazowymi płatnościami w chwili zawarcia umowy o kredyt, ponieważ kredytodawca mógłby próbować ograniczyć do minimum koszty zależne od okresu obowiązywania umowy.

Powyższa interpretacja nie narusza przy tym interesów kredytodawców. Fakt włączenia kosztów, które nie zależą od okresu obowiązywania umowy, do obniżki całkowitego kosztu kredytu nie może w sposób nieproporcjonalny działać na niekorzyść kredytodawcy. Należy bowiem przypomnieć, że jego interesy są uwzględniane w drodze, po pierwsze, art. 16 ust. 2 dyrektywy (...), który przewiduje prawo kredytodawcy do otrzymania rekompensaty za ewentualne koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą kredytu, oraz po drugie, art. 16 ust. 4 tej dyrektywy, który przyznaje państwom członkowskim dodatkową możliwość zapewnienia, aby rekompensata była dostosowana do warunków kredytu i warunków rynkowych dla ochrony interesów kredytodawcy.

Należy również zauważyć, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu kredytodawca wcześniej odzyskuje pożyczoną sumę, która jest wówczas dostępna do celów ewentualnego zawarcia nowej umowy o kredyt. Niewątpliwie możliwość wcześniejszego dysponowania pożyczonym kapitałem jest dla pożyczkodawcy korzystna.

Kompetencja do dokonania przez (...) wiążącej wykładni omawianej Dyrektywy wynika z treści art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE C 202 z 2016 r., s. 47 dalej (...)). Zgodnie z jego treścią Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym o wykładni Traktatów oraz o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii, co oznacza, że dokonana przez Trybunał wykładnia wspomnianych aktów ma charakter wiążący. Jeżeli zatem (...) dokonał wykładni konkretnego przepisu prawa unijnego, np. zawartego w dyrektywie, przesądzając, który z dwóch lub więcej potencjalnie wchodzących w grę sposobów rozumienia tego przepisu uważa za prawidłowy to taki sam sposób interpretacji powinien być przyjmowany w później wydawanych wyrokach sądów krajowych, w których znajdzie zastosowanie ten przepis (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 roku, sygn. akt III CZP 45/19, Biul. SN 2019 nr 11-12).

Odnosząc się na koniec do zarzutu pozwanej odnośnie nieważności umowy cesji, należy wskazać, że Sąd nie dopatrzył się jej wadliwości. Zgodnie z zasadą swobody umów, strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, nie wyłączając również ceny. Jest na jasno określona na 50% wyegzekwowanego od pozwanego świadczenia.

Co więcej, takie ustalenie nieważności umowy mogłoby mieć miejsce wyłącznie w ramach postępowania z udziałem E. K. jako strony w ramach powództwa z art. 58 kc.

Uznając zatem roszczenie powoda za zasadne w pełni, uwzględniając mechanizm redukcji prowizji, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda 1576,12 zł. Kwota prowizji za udzielenie kredytu została bowiem ustalona w wysokości 1662,07 zł. Pożyczka została zawarta na okres 96 miesięcy, przy czym została spłacona już po 5 miesiącach. Dzieląc kwotę prowizji na 96 miesięcy, a wynik mnożąc przez 5 otrzymamy zatem kwotę 86,55 zł ( (...),07/96x5). Jest to kwota prowizji należna pozwanej. Skoro wierzyciel pierwotny uiścił na rzecz pożyczkodawcy kwotę pełnej prowizji, to kwota 1576,12 zł podlega zwrotowi z racji spłaty pożyczki przed terminem określonym w umowie ( (...),07-86,55).

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 §1 i 2 k.p.c. biorąc pod uwagę wynik postępowania. Z racji tego, że powództwo zostało uwzględnione w całości Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 4367 zł, na którą składają się : 900 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, 200 zł tytułem uiszczonej opłaty od pozwu oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.