Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2025 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 kwietnia 2025 r. w Toruniu sprawy

z powództwa (...) Funduszu (...) z siedzibą we W.

przeciwko M. K.

o zapłatę

oddala powództwo w całości.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek

Sygn. akt X C 158/25 upr

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 7 grudnia 2024 r. powód (...) Fundusz (...) z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie od pozwanej M. K. kwoty 604,64 zł wraz z dalszymi odsetkami w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że pozwana zawarła umowę pożyczki o numerze (...) w dniu 30 lipca 2019 r. Na podstawie umowy pożyczki pozwana otrzymała określoną kwotę pieniężną, jednocześnie zobowiązując się do jej zwrotu na warunkach precyzyjnie określonych w umowie. Pozwana nie wywiązała się z zobowiązania umownego, wobec czego (...) w dniu 17 grudnia 2020 r. zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności, cedując na jego rzecz całość praw i obowiązków wynikających z umowy o numerze (...).

Powód wskazał, że w dniu 2 lutego 2021 r. strony zawarły umowę ugody, która obowiązywała do 28 października 2021 r. Umowa ugody zawarta została przez strony za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Zgodnie z jej treścią pozwana złożyła wprost oświadczenie o uznaniu, tak co do zasady jak i wysokości, wierzytelności przysługującej poprzednio wierzycielowi pierwotnemu w kwocie 1.357,75 zł i zobowiązała się do jej spłaty. Powyższą ugodą, wierzytelność została rozłożona pozwanej na raty, których wysokość oraz terminy płatności zostały szczegółowo uregulowane postanowieniami umowy ugody. Pozwana dokonała na rzecz powoda wpłat w łącznej wysokości 1.000 zł. Według powoda zawarcie ww. ugody doprowadziło do zmiany terminu wymagalności roszczenia. Wobec niewywiązania się z warunków umowy, roszczenie dochodzone pozwem jest wymagalne z dniem 26 lutego 2021 r.

Na kwotę dochodzoną pozwem składa się kwota 604,64 zł tj. należność główna w wysokości 357,75 zł, wynikająca z pozostałej do spłaty kwoty ugody oraz 246,89 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, naliczonych od dnia 28 października 2021 r. do dnia poprzedzającego złożenie powództwa w sprawie.

Pozwana M. K. pomimo doręczenia odpisu pozwu wraz z załącznikami i zobowiązaniem do złożenia odpowiedzi na pozew, nie przedstawiła swojego stanowiska w sprawie, wobec czego w sprawie wydano wyrok zaoczny na podstawie art. 339 § 1 i 2 k.p.c.

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 30 lipca 2019 r. M. K. zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., dla której usługi pośrednictwa świadczy S.. (...). Inc. z siedzibą w Stanie D., działający przez S.. (...). Inc. Spółkę akcyjną Oddział w Polsce z siedzibą w W. oraz (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., ramową umowę pożyczki nr (...) – dalej „umowa ramowa”.

W umowie ramowej wskazano m.in., że przedmiotem niniejszej ramowej umowy pożyczki jest określenie zasad na jakich pożyczkodawca oraz pożyczkobiorca będą zawierać umowę pożyczki, na podstawie której pożyczkodawca wypłaci pożyczkobiorcy środki pieniężne, które pożyczkobiorca zobowiązany będzie zwrócić pożyczkodawcy na warunkach określonych w ramowej umowie pożyczki, z uwzględnieniem terminów płatności wynikających z harmonogramu (§2 ust. 2.1. umowy ramowej).

Zawarcie umowy ramowej uprawniało pożyczkobiorcę wyłącznie do występowania do pożyczkodawcy o zawarcie umów pożyczki oferowanych przez pożyczkodawcę pod marką (...) (§2 ust. 2.2. umowy ramowej).

W § 1 ust. 1.27 wskazano, że prowizja oznacza opłatę należną pożyczkodawcy od pożyczkobiorcy w wysokości określonej w umowie pożyczki z tytułu utrzymywania, obsługi i korzystania z pożyczki, jak również z bieżącej kontroli salda zadłużenia pożyczkobiorcy oraz badania wiarygodności kredytowej pożyczkobiorcy

W umowie ramowej uregulowano takie kwestie jak warunki udzielenia pożyczki, oświadczenia pożyczkobiorcy, oświadczenia pożyczkodawcy, rejestrację pożyczkobiorcy, zmianę danych pożyczkobiorcy, wniosek o udzielenie pożyczki, wstępną analizę wniosku o pożyczkę, udzielanie kolejnych pożyczek, opłaty, zwrot pożyczki, nieterminową spłatę pożyczki, prawo odstąpienia od umowy, reklamacje.

Zgodnie z § 12.1 umowy ramowej pożyczkobiorca spłaca na rzecz pożyczkodawcy pożyczkę zgodnie z warunkami umowy z uwzględnieniem terminów spłaty rat wskazanych w harmonogramie przelewem na konto bankowe do spłaty. W § 12.9 umowy ramowej wskazano przy tym, że strony ustalają, że kwoty które pożyczkobiorca wpłaci pożyczkodawcy zostaną w kolejności zaliczone na odsetki za nieterminową płatność pożyczki, odsetki kapitałowe, prowizję, kwotę pożyczki.

Zgodnie z § 13 umowy ramowej jeżeli pożyczka lub jej część nie zostanie uiszczona w terminie wskazanym w umowie pożyczki, spowoduje to uznanie niespłaconej części pożyczki za zadłużenie przeterminowane i w związku z tym pożyczkobiorca zobowiązany będzie do zapłaty oprócz nieterminowo spłaconej kwoty pożyczki również odsetek za czas opóźnienia. Odsetki związane z nieterminową płatnością naliczane są przez pożyczkodawcę w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w art. 481 § 2 ¹ k. c., tj. dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszą sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych).

Zgodnie z § 17 ust. 17.3 ramowej umowy pożyczkodawca ma prawo na trwałym nośniku wypowiedzieć niniejszą umowę za 2-miesięcznym okresem wypowiedzenia.

Zgodnie z § 17 ust. 17.5 pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym jeśli pożyczkobiorca zalega ze spłatą pożyczki lub jej części przez okres dłuższy niż 30 dni.

Niesporne, a nadto dowód:

- ramowa umowa pożyczki numer (...) wraz z załącznikami, k. 33-42.

W ramach ww. ramowej umowy pożyczki M. K. zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. pierwszą umowę pożyczki nr (...) na całkowitą kwotę pożyczki na następujących warunkach: całkowita kwota pożyczki: 1.000 zł, prowizja: 664,20 zł, odsetki 76,86 zł, a zatem całkowity koszt pożyczki wynosił 741,06 zł. Umowa została zawarta na 17 rat płatnych do 30 dnia każdego miesiąca od 30 sierpnia 2019 r. do 30 grudnia 2020 r. Przy czym kwota miesięcznej raty wynosiła 102,43 zł. Roczna stopa oprocentowania pożyczki dniu zawarcia umowy 10%, RRSO 124,2%, roczna stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego 14%.

Zgodnie z pkt 1 umowy określa ona szczegółowe warunki udzielonej pożyczki, zarówno w odniesieniu do kwoty wypłaconej, jak i kwoty należnej do spłaty. Realizacja wypłaty kwoty pożyczki nastąpi nie później niż w terminie 1 dnia roboczego od daty zawarcia niniejszej umowy. Zgodnie z dyspozycją pożyczkobiorcy wypłata kwoty pożyczki nastąpi na rachunek bankowy pożyczkobiorcy.

Umowa miała obowiązywać do dnia 30 grudnia 2020 r. z zastrzeżeniem, że wpływ na rachunek pośrednika (działającego w imieniu pożyczkodawcy) wszystkich należności wynikających z niniejszej umowy będzie stanowić skuteczne zwolnienie pożyczkobiorcy z obowiązków i zobowiązań wynikających z niniejszej umowy. Integralną częścią niniejszej umowy była ramowa umowa pożyczki nr (...), zapisana na koncie użytkownika w formie pliku PDF możliwego do zapisania w systemie komputerowym pożyczkobiorcy.

Założenia przyjęte do obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO): kwota pożyczki 1.000 zł, stopa oprocentowania pożyczki 10%, prowizja 664,20 zł, okres obowiązywania umowy (...), spłata w 17 równych miesięcznych ratach, kwota pożyczki jest wypłacana natychmiast w całości.

Zgodnie z pkt 6a umowy zapisy ramowej umowy pożyczki stosuje się do niniejszej umowy pożyczki, w tym szczególności w zakresie: zasad i terminu spłaty pożyczki w tym w szczególności kolejności zaliczania wpłat na poczet należności pożyczkodawcy, prawa pożyczkobiorcy do otrzymania w każdym czasie bezpłatnie harmonogramu spłaty pożyczki, informacji o kosztach, które pożyczkobiorca zobowiązany jest ponieść w związku z umową pożyczki, rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego i warunków jej zmiany, skutków braku płatności, terminu, sposobu i skutków odstąpienia pożyczkobiorcy od umowy pożyczki, prawa pożyczkobiorcy do spłaty pożyczki przed terminem, praw pożyczkobiorcy w zakresie danych osobowych, informacji o warunkach wypowiedzenia umowy i wskazania organu nadzoru właściwego w sprawach ochrony konsumentów.

Opłaty związane z nieterminową spłatą udzielonej pożyczki oraz innych kosztów określa tabela opłat i prowizji stanowiąca załącznik nr 1 do ramowej umowy pożyczki zawartej przez pożyczkobiorcę i przesłanej pożyczkobiorcy w momencie zawarcia ramowej umowy pożyczki oraz dodatkowo wraz z niniejszą umową pożyczki.

Niesporne, a nadto dowód:

- umowa pożyczki nr (...) wraz z załącznikami, k. 27-32.

Zgodnie z harmonogramem M. K. miała spłacać w 17 ratach po 102,43 zł pierwsze 16 rat i 102,18 zł ostatnia 17 rata w okresie od 30 sierpnia 2019 r. do 30 grudnia 2020 r. Według harmonogramu kwota raty podlegała zaliczeniu na kapitał w zmiennej kwocie (od 54,86 zł do 62,75 zł w zależności od miesiąca), odsetki w zmiennej kwocie (od 8,49 zł do 0,51 zł w zależności od miesiąca) i 39,08 zł tytułem prowizji co miesiąc (w ostatnim miesiącu 38,92 zł).

Niesporne, a nadto dowód:

- umowa pożyczki nr (...) wraz z załącznikami, k. 27-32;

W dniu 30 lipca 2019 r. wypłacono M. K. kwotę 1.000 zł tytułem pożyczki.

Niesporne, a nadto dowód:

- potwierdzenie wypłaty pożyczki z dnia 30 lipca 2019 r., k. 43-43v.

M. K. nie spłacała pożyczki w terminach wynikających z harmonogramu spłaty.

Niesporne.

Pismem z dnia 29 października 2019 r. Kancelaria (...) w imieniu pożyczkodawcy (...) wypowiedziała pozwanej M. K. umowę pożyczki o numerze (...) zawartą dnia 30 lipca 2019 r. wskazując, że zadłużenie z tytułu umowy wynosi 1.744,33 zł.

W wypowiedzeniu wskazano, że pożyczka stała się natychmiast wymagalna.

Pismem z dnia 29 października 2019 r. Kancelaria (...) w imieniu pożyczkodawcy (...) wezwała również M. K. do zapłaty zadłużenia w kwocie 1,744,33 zł na którą składały się: nieuregulowana w terminie kwota pożyczki 1.000 zł, opłata administracyjna 664,20 zł, odsetki maksymalne określone w art. 481 § 2 ¹ k.c. za cały okres spóźnienia, tj. 3,27 zł, odsetki kapitałowe naliczane są według stopy zmiennej w wysokości dwukrotności sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych, tj. dwukrotności odsetek ustawowych wskazanych w art. 359 § 2 k.c. (odsetki maksymalne), tj. 76,86 zł.

Dniem wymagalności pożyczki był 29 października 2019 r.

Niesporne, a nadto dowód:

- wypowiedzenie umowy pożyczki z dnia 29 października 2019 r. wraz z potwierdzeniem nadania przesyłki nr (...), k. 44-45;

- przedsądowe wezwanie do zapłaty, k. 44v.

W dniu 17 grudnia 2020 r (...) z siedzibą na M.zawarło z (...) Fundusz (...) z siedzibą we W. umowę przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacyjnych.

Zgodnie z umową (...) z siedzibą na M. przelał na (...) Fundusz (...) z siedzibą we W. wierzytelności nabyte m.in. od M. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które cedent nabył na mocy umowy cesji wierzytelności wskutek rozliczenia transakcji (...) przelała wierzytelności z umów (§ 2 ust. 1 lit. b umowy). Przejście wierzytelności na cesjonariusza zostało uzależnione od zapłaty ceny (§ 5 umowy).

W dniu 21 grudnia 2020 r. (...) (...)Fundusz (...) z siedzibą we W. zapłacił cenę za wierzytelności objęte umową.

W dniu 8 sierpnia 2024 r. strony zawarły aneks (...) do umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji zawartej 17 grudnia 2020 r. w zakresie ustalenia obowiązującego treści umowy: załącznika nr 7 do umowy – wykaz wierzytelności (wersja elektroniczna na CD) stanowiąca załącznik do niniejszego aneksu oraz załącznika nr 8 do umowy – wykaz wierzytelności (wersja papierowa).

Zgodnie z pkt 9483 umową została objęta wierzytelność wobec M. K. z tytułu umowy (...) z dnia 30 lipca 2019 r. w łącznej kwocie 1.345,87 zł w tym 1.000 zł kapitału, 156,32 zł prowizji, kwota odsetek umownych w wysokości 30,90 zł, kwota odsetek karnych w wysokości 158,65 zł

Dowód:

- umowa przelewu wierzytelności z dnia 17 grudnia 2020 r., k. 17a-23,

- aneks do umowy przelewu wierzytelności z 8 sierpnia 2024 r. wraz z wyciągiem z załącznika, k. 24-26,

- oświadczenie o zapłacie ceny, k. 25.

M. K. spłaciła co najmniej kwotę ok. 507,88 zł tytułem prowizji.

Fakt niesporny wynikający na podstawie art. 231 k.p.c. z załącznika do aneksu do umowy przelewu wierzytelności z 8 sierpnia 2024 r. wraz z wyciągiem z załącznikiem.

W dniu 2 lutego 2021 r. M. K., którą reprezentował pełnomocnik K. M., zawarła z (...) Funduszem (...) z siedzibą we W. umowę ugody w której wskazano, że zadłużenie wynika z umowy pożyczki nr (...) zawartej w dniu 30 lipca 2019 r. z (...) Sp. z o.o. i w dniu 17 grudnia 2020 r. zakupił wierzytelność od (...).

Na dzień zawarcia niniejszej ugody pozostała kwota do zapłaty w wysokości 1.357,75 zł (§ 1 ust. 2). W § 1 ust. 3 niniejszej ugody M. K. oświadczyła, że uznaje wierzytelność zarówno co do zasady, jak i wysokości i zobowiązała się do jej spłaty na warunkach określonych § 3 ugody.

Zgodnie z § 3 ugody wierzyciel wyraził zgodę na spłatę wierzytelności w kwocie 1.357,75 zł w siedmiu ratach: pierwsza rata w kwocie 200,00 zł płatna do dnia 25 lutego 2021 r., kolejne pięć rat w kwocie 200,00 zł płatnych do 25 dnia miesiąca, ostatnia rata w kwocie 157,75 zł płatna do dnia 25 sierpnia 2021 r.

Zgodnie z § 4 ust. 4 ugody strony ustaliły, że w przypadku rozwiązania ugody wierzyciel jest uprawniony do naliczania od całej pozostałej do zapłaty kwoty zadłużenia, odsetek za opóźnienie w wysokości równej dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie, obowiązującej w dacie powstania opóźnienia.

Dowód:

- ugoda z dnia 2 lutego 2021 r. wraz z pełnomocnictwem, k. 10-11 i 14-15.

W dniu 8 kwietnia 2021 r. strony zawarły aneks do ugody z dnia 2 lutego 2021 r., w którym strony zgodnie postanowiły, że zmianie ulegnie harmonogram spłat ugody z dnia 2 lutego 2021 r. Zgodnie z § 1 ust. 1 aneksu wierzyciel wyraził zgodę na spłatę wierzytelności w następujących ratach: pierwsza rata w kwocie 200,00 zł płatna do dnia 15 kwietnia 2021 r., przy czym rata uwzględnia nadpłatę w kwocie 200,00 zł, do zapłaty pozostała kwota 0,00 zł, kolejne pięć rat w kwocie 200,00 zł płatnych do 27 dnia miesiąca, ostatnia rata w kwocie 157,75 zł płatna do dnia 27 października 2021 r.

Dowód:

- aneks do ugody z dnia 8 kwietnia 2021 r. wraz z pełnomocnictwem, k. 12-13.

Wykonując postanowienia umowy ugody M. K. wpłaciła kwotę 1.000 zł. Na dzień 28 października 2021 r. M. K. nie spłaciła 357,75 zł tytułem umowy. Do dnia 7 grudnia 2024 r. maksymalne odsetki ustawowe za opóźnienie naliczone od powyższej kwoty wyniosły 246,89 zł.

Niesporne – wskazane w pozwie.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez stronę powodową. Przedłożone dokumenty nie budziły zastrzeżeń ani wątpliwości Sądu pod względem formalnym. Ich wiarygodność i prawdziwość nie była kwestionowana. Brak było wątpliwości co do ich autentyczności. W tym stanie rzeczy wobec niezłożenia odpowiedzi na pozew i niewdania się w spór w sprawie przez pozwaną Sąd na podstawie art. 339 § 2 k.p.c. przyjął za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu w całości. Sąd w pierwszej kolejności uznał, że roszczenie dochodzone pozwem nie jest usprawiedliwione w świetle art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, a jednocześnie w sprawie podstawy do przyjęcia przedawnienia roszczenia.

W pierwszej kolejności należy odnotować, że wobec niepodjęcia obrony przez stronę pozwaną, stosownie do treści art. 339 § 2 k.p.c., w którym określono podstawę faktyczną wyroku zaocznego, Sąd – jeżeli nie ma uzasadnionych wątpliwości – zobligowany jest do uznania podanej przez powoda podstawy faktycznej (tj. twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych) za zgodną z prawdą bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Niezależnie od ustalenia podstawy faktycznej sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego, albowiem negatywny wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 r., III CRN 30/72).

Nadto nie jest sporne w orzecznictwie, że Sąd jeśli ma wątpliwości czy umowa zawarta z konsumentem zawiera klauzule niedozwolone powinien dokonywać oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów, co do ich zgodności z prawem i to bez względu na inicjatywę pozwanego i nawet bez względu na to czy podejmuje się on jakiejkolwiek obrony w sprawie, dopuszczalne więc było w tym zakresie działanie Sądu z urzędu pomimo niepodjęcia obrony w sprawie przez pozwaną (tak w wyroku TSUE z dnia 7 listopada 2019 r., sygn. C - 419/18 i C – 483/18, a także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2020 r. I NSNc 57/20).

Podstawę oddalenia powództwa w pierwszej kolejności stanowi treść art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011 r. nr 126, poz.715 ze zm.) w brzmieniu sprzed nowelizacji obowiązującej od dnia 18 listopada 2022 r., albowiem Sąd uznał za abuzywne zapisy w warunkach umowy pożyczki z dnia 30 lipca 2019 r. o numerze (...) w tym naliczoną przez powoda kwotę prowizji w wysokości 664,20 zł.

W sprawie powód swoje roszczenie wywodzi wprawdzie z zawartej z pozwaną ugody z dnia 2 lutego 2021 r. wraz z aneksem do niniejszej ugody z dnia 8 kwietnia 2021 r. Niemniej zawarcie abuzywnej umowy pożyczki nie mogło zostać sanowane przez zawarcie przez pozwaną – konsumenta umowy ugody z powodem.

Sąd co do zasady nie zakwestionował faktu zawarcia pomiędzy stronami umowy pożyczki o numerze (...) z dnia 30 lipca 2019 r., ugody z dnia 2 lutego 2021 r. oraz aneksu do niniejszej ugody z dnia 8 kwietnia 2021 r.

Sąd podkreśla przy tym, że strona powodowa wykazała, że pozwana M. K. zawarła umowę kredytu konsumenckiego (pożyczki) w dniu 30 lipca 2019 r. na kwotę 1.000 zł, w której ponadto naliczono kwotę 664,20 zł tytułem prowizji.

Zgodnie z treścią art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi tysiąc złotych, powinna być stwierdzona pismem.

Stosownie do treści art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2018 r., poz. 993 ze zm.) – dalej: „u.k.k.” przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności między innymi umowę pożyczki.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Na podstawie art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając ugody pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Niewątpliwe pożyczkodawca (poprzednik prawny powoda) jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek na odległość i przy zawieraniu umów posługuje się wzorcami umownymi. Sąd może, a nawet powinien dokonywać oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów, co do ich zgodności z prawem.

Umowa pożyczki będąca przedmiotem postępowania została zawarta pomiędzy pożyczkodawcą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. jako przedsiębiorcą a pozwaną M. K. jako konsumentem, a jednocześnie nie budzi także żadnych wątpliwości, że treść poszczególnych postanowień umowy nie podlegała istotnym negocjacjom.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 3 września 2020 r. wydanym w połączonych sprawach C-84/19, C-222/19 i C-252/19 (ECLI:EU:C:2020:631) kompleksowo omówił zagadnienia związane z badaniem warunków umowy obejmujących pozaodsetkowe koszty kredytu. Trybunał potwierdził stanowisko zaprezentowane we wcześniejszym, wyroku z dnia 26 marca 2020 r. wydanym w sprawie C-779/19, że fakt, iż ogólna kwota pozaodsetkowych kosztów kredytu mieści się w limicie wynikającym z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 126, poz. 715) nie wyklucza badania poszczególnych warunków umowy. Co istotne, Trybunał zwrócił uwagę, że wydaje się, że przepis art. 385 ¹ k.c. przewiduje szerszą ochroną konsumenta niż przepisy dyrektywy 93/13 gdyż jego brzmienie umożliwia badanie adekwatności ceny czy też wynagrodzenia jeżeli nie dotyczą one świadczenia głównego. W motywach 69-78 Trybunał w sposób wyraźny wskazał, że świadczeniem głównym w przypadku umowy pożyczki jest co do zasady jej spłata z odsetkami. Pozostałe koszty mogą być uznane za świadczenie główne jeżeli sformułowane zostały w sposób jasny i przejrzysty, w tym w sposób umożliwiający konsumentowi zrozumienie różnic między nimi i ekonomicznego sensu ich wprowadzenia.

Podobnie stwierdzono w uchwale SN z 27 października 2021 r. III CZP 43/20, zgodnie z którą wynagrodzenie prowizyjne (prowizja), stanowiące wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki, przewidziane w umowie pożyczki, do której mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 1083 ze zm.), nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., a okoliczność, że pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie przekraczają wysokości określonej w art. 36a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, nie wyłącza oceny, czy postanowienia określające te koszty są niedozwolone (art. 385 ¹ § 1 k.c.).

W przypadku umowy pożyczki w ocenie Sądu jako główne świadczenia stron należy określić po stronie pożyczkodawcy wypłatę kapitału, bieżącą obsługę umowy, a po stronie pożyczkobiorcy terminowy zwrot kapitału i zapłatę wynagrodzenia (odsetek kapitałowych). W ocenie Sądu charakteru takiego nie można nadać zapłacie chociażby prowizji pożyczkodawcy. Tym samym kluczowe staje się określenie, czy postanowienia dotyczące kosztów pozaodsetkowych były sprzeczne z dobrymi obyczajami i jednocześnie rażąco naruszały interesy konsumenta.

Podkreślić należy oczywiście, że obciążenie pożyczkobiorcy prowizją i podobnymi opłatami jest dopuszczalne na gruncie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z art. 5 pkt 6 tej ustawy całkowity koszt kredytu - wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Jednakże sama dopuszczalność obciążenia pożyczkobiorcy prowizją z udzielenie pożyczki nie oznacza jednak, że może ona zostać ustalona przez pożyczkodawcę w sposób dowolny, oderwany od rzeczywistych kosztów, jakie zostały przez niego poniesione w związku z udzieleniem pożyczki.

W sprawie Sąd stwierdził, że umowa pożyczki została zawarta na kwotę 1.000 zł, a nadto prowizja ustalona w tej umowie wyniosła 664,20 zł. Jednocześnie z załącznika do umowy przelewu wierzytelności wynika, że na powoda przelano kwotę 1.000 zł tytułem kapitału i 156,32 zł tytułem prowizji 30,90 zł tytułem odsetek umownych oraz 158,65 zł tytułem skapitalizowanych odsetek. Powyższe oznacza, że pozwana spłaciła 507,88 zł tytułem prowizji jeszcze przed zawarciem umowy ugody. Jednocześnie po zawarciu umowy ugody pozwana spłaciła całą kwotę kapitału w wysokości 1.000 zł.

W sprawie Sąd stwierdził, że po pierwsze kwota pozaodsetkowych kosztów kredytu została wyznaczona na granicy wysokości maksymalnych kosztów pozaodsetkowych zgodnie z brzmieniem art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim na datę zawarcia umowy. Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone według wzoru zawartego w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim (w brzmieniu na datę zawarcia umowy) dla kwoty 1.000 zł w okresie spłaty 17 miesięcy wynosiły ok. 670 zł. Niemniej, jeszcze raz należy podkreślić, że formalna zgodność co do kwoty z ustawowym limitem maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu nie prowadzi do samoistnego uznania takich kosztów za uzasadnione

W ocenie Sądu relacja wysokości kosztów pozaodsetkowych w zawartej umowie pożyczki w kwocie 664,20 zł do udzielonego kapitału w kwocie 1.000 zł była rażąco nieproporcjonalna oraz ekonomicznie nieuzasadniona. Brak było obiektywnego uzasadnienia dla pobierania tak wysokich opłat w stosunku do udzielonej kwoty kapitału, co czyni je sprzecznymi z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumenta.

Sąd wziął pod uwagę, że w niniejszej sprawie umowę zawarto z wykorzystaniem wzorca umownego wykreowanego przez pożyczkodawcę, a przedmiotowy zapis umowy stanowił jej integralny i niezmodyfikowany w żaden sposób element. Nie był one więc przedmiotem jakichkolwiek negocjacji stron. Nie stanowi natomiast indywidualnego uzgodnienia postanowień umownych dokonanie przez konsumenta wyboru pomiędzy różnego rodzaju umowami oferowanymi przez pożyczkodawcę lub potencjalna możliwość negocjacji umowy. Kluczowe jest tylko to, czy postanowienia przedstawionej pozwanej umowy były faktycznie przedmiotem uzgodnień i negocjacji stron, a nie miało to miejsca w niniejszej sprawie. O indywidualnym uzgodnieniem umowy nie świadczy fakt, że zapoznaniu się z ofertą pożyczkodawcy, pozwana jako konsument złożyła wniosek o udzielenie konkretnego rodzaju pożyczki i dążyła do podpisania umowy. Wskazana okoliczność nie świadczy o indywidualnym uzgadnianiu postanowień umowy. Sama akceptacja propozycji pożyczkodawcy zawarcia takiej umowy czy przyjęcie oferty nie oznacza bowiem realnej możliwości, wpływu na kształt postanowień umowy przygotowanych na wzorcu przez przedsiębiorcę. Z uwagi na to uznać należy, że pozwana nie miała żadnego wpływu na treść tych postanowień poza jednoznaczną i prostą aprobatą równą zawarciu umowy lub też negacją wyrażającą się odmową nawiązania stosunku obligacyjnego.

W ocenie Sądu naliczona w sprawie opłata z tytułu prowizji pozostaje oderwana od faktycznych kosztów poniesionych przez pożyczkodawcę, w istocie nie stanowi więc „kosztu okołoodsetkowego”, te bowiem powinny być związane - zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń - z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Strona powodowa nie powołała się na żadne czynności, za które należałaby się opłata prowizyjna w tak wygórowanej wysokości, wskazując jedynie że jej wysokość nie przekracza limitu określonego ustawą.

Co więcej zaakceptowanie opłaty wskazanej w umowie, faktycznie stanowiłoby obejście przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.), pełniąc funkcję dodatkowego, nienależnego wynagrodzenia dla dającego pożyczkę. W tej sytuacji brak jest zatem podstaw do uznania zasadności domagania się należności z tego tytułu.

Z tych powodów Sąd z umowy pożyczki z dnia 30 lipca 2019 r. wyeliminował jako abuzywne postanowienia dotyczące prowizji w kwocie 664,20 zł.

Wobec wyeliminowania z umowy pożyczki postanowień o prowizji co do zasady pozwana była zobowiązana do zapłaty kwoty kapitału tj. 1.000 zł oraz należnych odsetek kapitałowych w kwocie 76,86 zł wynikające z umowy oraz ewentualne odsetki za opóźnienie w spłacie. Niemniej mając na względzie, że wykonując umowę ugody pozwana spłaciła kwotę kapitału w wysokości 1.000 zł, co przyznał powód w pozwie, a nadto do daty przelewu wierzytelności co najmniej kwotę 507,88 zł tytułem prowizji należy uznać, że pozwana spłaciła pożyczkę w całości.

Należy bowiem stwierdzić, że mając na względzie postanowienia umowne wynikające z § 12.9 umowy ramowej zgodnie z którymi ustalono, że kwoty które pożyczkobiorca wpłaci pożyczkodawcy zostaną w kolejności zaliczone na odsetki za nieterminową płatność pożyczki, odsetki kapitałowe, prowizję, kwotę pożyczki, odsetki za nieterminową płatność zostały pokryte co do zasady, skoro pożyczkodawca zaliczył na spłatę prowizji kwotę 507,88 zł. W tym stanie sprawy przelane na rzecz powoda wierzytelności w kwotach 30,90 zł tytułem odsetek umownych oraz 158,65 zł tytułem skapitalizowanych odsetek należy uznać w rzeczywistości za spłacone skoro pozwana nadpłaciła umowę pożyczki z uwagi na uznanie postanowień umowy za abuzywne.

Sąd podkreśla, że zawarcie ugody z dnia 2 lutego 2021 r. wraz z aneksem z dnia 8 kwietnia 2021 r. do niniejszej ugody nie może zostać potraktowane jako odnowienie zobowiązania w rozumieniu art. 506 k.c., albowiem jej treść powiela niedozwolone postanowienia pierwotnej umowy pożyczki. Co więcej, zawarcie tej ugody wraz z aneksem było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w myśl przepisu art. 58 § 2 k. c., jako że konsument będący stroną słabszą nie miał rzeczywistej możliwości negocjacji jej postanowień. Przy uwzględnieniu, że zawarta ugoda odnosi się do pierwotnego zobowiązania zawierającego postanowienia abuzywne, nie można przyjąć, iż miała ona skutek sanowania nieważności lub eliminacji klauzul abuzywnych z obrotu prawnego.

Zdaniem Sądu przedmiotową umową ugody pozwana nie mogła objąć kwot tytułem pozaodsetkowych kosztów kredytu albowiem ww. postanowienia umowne nie tylko nie wiążą pozwanej jako konsumenta na podstawie art. 385 ¹ § 1 k.c., ale również w tym zakresie stanowią nieważne postanowienia umowne które w świetle art. 58 § 3 k.c. i pozwana nie mogła uznać w tym zakresie swojego długu. Obciążenie pozwanej należnościami z tytułu pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości tak nadmiernej było bowiem sprzeczne z prawem i zasadami współżycia społecznego.

Ponownie należy podkreślić, że z uwagi na to, że po stronie pozwanej występuje konsument, któremu narzucono warunki umowne w samej umowie, to takie narzucenie miało również miejsce w przypadku umowy ugody. Z treści ugody wynika bowiem, że strona pozwana dążyła do spłaty swojego zobowiązania. Wobec tego pożyczkodawca oczekiwał od niej podpisania dokumentu ugody. Niemniej wobec zdaniem Sądu przedłożenie przedmiotowego dokumentu do podpisu pozwanej miało legitymizować naliczenie przez pożyczkodawcę wysokich pozaodsetkowych kosztów kredytu, jednakże było to działanie pozorne. Konsument nie miał żadnego wpływu na ustalenie wysokości kosztów i zapisów umowy w tym zakresie , a jego rola sprowadzała się do jego podpisania. Tym samym uznanie długu w zakresie pozaodsetkowych kosztów kredytu Sąd uznał za nieważne i niewiążące pozwanej.

Podkreślić jeszcze raz należy, że całość kapitału pożyczki została przez pozwaną już spłacona, a do zapłaty zgodnie z roszczeniem powoda pozostaje jedynie część prowizji i odsetek za opóźnienie, której dochodzenie w tym stanie faktycznym i prawnym należy uznać za bezpodstawne.

Nadto zdaniem Sądu nawet gdyby roszczenie pozwu uznać za zasadne w świetle art. 36a u.k.k., to pozostaje ono przedawnione. Zarówno zawarcie umowy pożyczki, jak i jej wypowiedzenie miało miejsce w 2019 r. Zgodnie z art. 117 § 2 k.c., w odniesieniu do konsumenta Sąd z urzędu bada kwestię przedawnienia roszczenia.

Przerwa biegu przedawnienia, której źródłem jest uznanie roszczenia polega, bowiem na tym, że z datą uznania dochodzi do anulowania skutków biegu terminu następującego przed przerwą, a po zdarzeniu skutkującym przerwę biegnie ono od nowa (por. Z. Radwański, Prawo cywilne część ogólna, Warszawa 2003, s. 346). W realiach gospodarczych częstą praktyką jest przesunięcie terminu płatności poszczególnych świadczeń, jednakże na bieg terminu nie ma wpływu określenie daty ich spełnienia, lecz moment zawarcia umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1974 r., II PR 81/74, OSP Nr 10, poz. 213).Gdyby strony chciały uniknąć tego skutku musiałyby doprowadzić do zawarcia umowy nowacji, której cechą charakterystyczną i wyróżniającą jest zaciągnięcie nowego zobowiązania połączone z wygaśnięciem poprzedniego (art. 506 k.c.). Uznanie długu z rozłożonym w czasie spełnieniem świadczenia nie może wpływać na termin przedawnienia w sytuacji, gdy już wcześniej nastąpiła wymagalność roszczenia. W sprawie natomiast wobec wypowiedzenia umowy pożyczki ze skutkiem natychmiastowym roszczenie stało się wymagalne z dniem 29 października 2019 r.

Zgodnie natomiast z treścią art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba, że zrzeka się zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przez upływem terminu jest nieważne. Stosownie do art. 117 § 2 ¹ k.c. po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Jedynie w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności (art. 117 ¹ § 1 k.c.).

W tym miejscu należy więc rozważyć czy zawarcie ugody z powodem, w której pozwana uznała roszczenie powoda zawierało w sobie zrzeczenie się zarzutu przedawnienia i odnowienie zobowiązania i zmianę daty wymagalności roszczenia.

Podkreślić należy, że składający oświadczenie o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia musi wprost lub w sposób dorozumiany objawić swoją wolę, że rezygnuje z przywileju jaki stwarza przedawnienie, tzn. iż pomimo upływu okresu przedawnienia można będzie nadal skutecznie dochodzić od niego spełnienia świadczenia. Nie wystarczy, aby było to tylko oświadczenie wiedzy, tak jak to jest przy uznaniu roszczenia, lecz oświadczenie o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia powinno zawierać wyraźny zamiar rezygnacji przez dłużnika z możliwości podniesienia wobec wierzyciela tego zarzutu (por. wyrok z 15 października 2004 r. II CK 68/04).

W kontekście powyższych rozważań, mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy w ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie zachowaniu pozwanej nie sposób przypisać waloru świadomej rezygnacji z możliwości skorzystania z zarzutu przedawnienia związanego z pierwszą wymagalnością roszczenia. Podkreślenia wymaga, że zrzeczenie się zarzutu przedawnienia jest szczególnym, osobistym uprawnieniem dłużnika, w wyniku którego jako oświadczenia woli dłużnika prowadzącego do unicestwienia przysługującego mu prawa podmiotowego kształtującego dochodzi w drodze jednostronnej czynności prawnej do przekształcenia zobowiązania niezupełnego ponownie w zupełne. Stąd też z uwagi na daleko idące skutki prawne zamiar i znaczenie tych następstw działania dłużnika muszą być niewątpliwe.

W świetle powyższego podpisana ugoda zawarta pomiędzy pozwaną a powodem z dnia 2 lutego 2021 r. wraz z aneksem z dnia 8 kwietnia 2021 r., w której pozwana uznała swój dług zdaniem Sądu nie zawierała w sobie dorozumianego zrzeczenia się zarzutu przedawnienia. Nie można mówić o tym, że pozwana zawierając z powodem przedmiotową ugodę zrzekła się jednocześnie zarzutu przedawnienia, gdyż nie wynika to ani z treści tej ugody, ani z okoliczności przedmiotowej sprawy. W szczególności ugoda zawierała szereg zapisów dotyczących zaciągniętego zobowiązania, jednakże w żadnym z nich nie było mowy o przedawnieniu i o tym, że pozwana mimo, iż roszczenie jest przedawnione, zobowiązuje się go spłacić w określonych ratach. Strona powodowa przygotowując treść ugody wykorzystała niewiedzę pozwanej co do jej sytuacji prawnej. Bank czy fundusz dysponujący fachową obsługą prawną mógł zadbać również i w swoim interesie, aby takie wyraźne oświadczenie o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia znalazło się w zapisach umowy. Tak się jednak nie stało i przerzucanie obecnie na pozwaną konsekwencji prawnych takiego stanu rzeczy byłoby nadużyciem i wykorzystaniem niewiedzy podmiotu słabszego jakim jest pozwana.

Z akt sprawy w żaden sposób nie wynika, że pozwana zrzekła się zarzutu przedawnienia. Jednocześnie trudno wyobrazić sobie sytuację, w której konsument należycie pouczony o terminie przedawnienia pierwotnego roszczenia, a także wszystkich skutków zawarcia ugody, świadomie zrzekłaby się zarzutu, który pozwoliłby jej zmniejszyć zadłużenie. W ocenie Sądu aby doszło do zrzeczenia się zarzutu przedawnienia roszczenia oświadczenie w tym przedmiocie musi być jasno i jednoznacznie wyartykułowane, i nie może być dorozumiane poprzez to, że strona płaciła początkowo zobowiązanie pozostając w niewiedzy, co do swojej sytuacji prawnej i przysługujących jej praw.

W tym stanie rzeczy zachodziły podstawy do przyjęcia przedawnienia roszczenia. Umowa pożyczki została zawarta w dniu 30 lipca 2019 r. i została wypowiedziana pismem z dnia 29 października 2019 r. i wobec tego stała się natychmiast wymagalna. W tym stanie rzeczy roszczenie z tytułu przedmiotowej pożyczki uległo przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2022 r. (art. 118 k.c. jako roszczenie związane z działalnością gospodarczą), a podstawy do jego odnowienia nie stanowiła zawarta umowa ugody.

W tym stanie rzeczy Sąd oddalił powództwo w całości.

Asesor sądowy Anna Bindas-Smoderek