Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia Jolanta Wojciechowska

Protokolant: Starszy Sekretarz Sądowy Małgorzata Kunińska

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2024 w Toruniu, na rozprawie sprawy z powództwa Banku (...) SA w W. przeciwko K. K. (1) i B. K. o zapłatę;

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda Banku (...) SA w W. na rzecz pozwanych in solidum kwotę 3.634,- zł (trzy tysiące sześćset trzydzieści cztery zł ) tytułem zwrotu pozwanym kosztów postępowania.

Sygn. akt X C 96/24

UZASADNIENIE

Pozwem z 29 grudnia 2023 powód Bank (...) S.A. w W. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych K. i B. K. kwoty 25.769,95 zł tytułem dodatkowego świadczenia z tytułu waloryzacji kapitału wypłaconego pozwanym na podstawie uznanej za nieważną umowy kredytu denominowanego do CHF, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dacie wydania wyroku, w konsekwencji uprzedniego ustalenia przez sąd na podstawie art. 358 (1) par. 3 kc zmiany wysokości świadczenia nienależnego, którego zwrot przysługuje bankowi od pozwanych w wyniku stwierdzonej prawomocnie nieważności umowy ( waloryzacja należnej powodowi sumy ). Powód swe roszczenia wywodził z umowy kredytu hipotecznego nr (...) H. (...)/T na cele budowlano – remontowe zawartej 6. X. 2005 pomiędzy stronami.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 13 stycznia 2023 uprawomocnił się wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu wydany w sprawie I C 297/20, mocą którego ustalono nieistnienie stosunku prawnego pomiędzy Powodowym bankiem i małżonkami K. wynikającego z umowy kredytu z 6. X. 2005 nr (...) H. (...)/T. Strony w drodze porozumienia dokonały rozliczenia całości roszczenia banku o zwrot kapitału kredytu, co jednak zdaniem powoda nie może być uznane za prowadzące do zaspokojenia banku w całości. Niniejszym pozwem powodowy bank dochodzi wartości, o którą spełnione przez pozwanych zgodnie z wyrokiem świadczenie o zwrot wypłaconego im kapitału powinno zostać podwyższone z uwagi na istotną zmianę siły nabywczej pieniądza. Powodowi przysługuje prawo żądanie nie tylko nominalnej kwoty kapitału udostępnionego pozwanym ale także prawo dochodzenia dalszego, dodatkowego świadczenia wynikającego z waloryzacji udostępnionego kapitału bowiem :

1.  siła nabywcza tej kwoty znacząco spadła,

2.  nie ma zastosowania przepis art.. 358(1) par. 4 kc ograniczający waloryzację ponieważ działalność gospodarcza powoda nie polega na bezumownym udostępnianiu środków pieniężnych;

3.  zdaniem powoda z orzecznictwa TSUE wynika, iż nawet jeśli wątpliwości budzi dochodzenie rekompensaty czyli wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, czego powód w tym postępowaniu nie dochodzi, to dopuszczalne jest dochodzenie waloryzacji udostępnionego kapitału kredytu.

Na wypadek kwestionowania wysokości dochodzonego świadczenia strona powodowa wnioskowała o dowód z opinii biegłego celem wyliczenia obecnej wartości kapitału udostępnionego pozwanym a nadto o przesłuchanie pozwanych w charakterze strony na okoliczność wysokości kwoty nominalnej udostępnionej przez bank i ich świadomości odnośnie skutków upadku umowy.

Pozwani, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w odpowiedzi na pozew k. 95 i dalej wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu a także o oddalenie wniosku o opinię biegłego i przesłuchanie pozwanych.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 6 października 2005 pomiędzy stronami została zawarta umowa kredytu hipotecznego denominowanego do CHF nr (...) H. (...)/T na cele budowlano-remontowe. Kwota kredytu została wyrażona jako złotowa równowartość 49.817,54 franków szwajcarskich. W umowie wskazano, iż w przypadku wzrostu kursu CHF w okresie między dniem zawarcia umowy a dniem uruchomienia transzy kredytu, bank może obniżyć kwotę kredytu wyrażoną w CHF w takim stopniu, aby nie przekraczała 56,66 % wartości przedmiotu kredytowania ( § 1 ust. 1 i ust. 5 umowy). Kredyt przeznaczony był na sfinansowanie kupna działki i budowy domu jednorodzinnego w Ł., czego koszt wynosił 211.799,- zł. Termin spłaty kredytu miał upłynąć 1 października 2035.

W § 1 ust. 3 umowy ustalono, że kwota w CHF określona w ust. 1 stanowi kwotę, w oparciu o którą będzie obliczona kwota kredytu wyrażona w złotych przy uruchomieniu kredytu oraz przy spłacie rat kapitału i odsetek.

Kolejne zapisy umowy dotyczyły spłat kredytu. W § 9 ust. 1 ustalono, że będzie spłacany w terminach i kwotach określonych w harmonogramie stanowiącym integralną część umowy, na rachunek wskazany w umowie, przy czym harmonogram zostanie przekazany przez bank po zakończeniu okresu realizacji kredytu. Zgodnie z ust. 2 kredytobiorca był zobowiązany dokonywać spłat kredytu w złotych według kursu sprzedaży ogłoszonego przez Bank na dzień spłaty określony w umowie.

W umowie wskazano, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, kwota kredytu w złotych zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty kredytu w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z tabelą kursów z dnia uruchomienia środków. Natomiast spłata kredytu wraz z odsetkami następuje w złotych, w ratach określonych w walucie bazowej kredytu w umowie kredytu po ustalonym według tabeli kursów kursie sprzedaży.

Wypłata kredytu nastąpiła w transzach, przy czym ostatnia transza została wypłacona 17. X. 2006 na rachunek zbywcy nieruchomości.

Dowód: umowa kredytu 19 – 22 oraz aneksy do niej k. 23 – 25 i zaświadczenie o datach wypłaty transz k. 26.

Pozwani w okresie objętym umową dokonywali spłat kredytu zgodnie z harmonogramem wynikającym z umowy. Spłata następowała w złotych polskich. Ostatnia wpłata na poczet umowy nastąpiła 3 stycznia 2023.

Dowód: historia spłat kredytu k. k. 26 – 30.

Wyrokiem z 13 stycznia 2023 Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawie VIII Ca 690/22 zmienił wyrok sądu pierwszej instancji wydany w sprawie I C 297/20 w ten sposób, że ustalił nieistnienie stosunku prawnego pomiędzy powodowym bankiem a pozwanymi wynikającego z umowy kredytu z 6. X. 2005 nr (...) H. (...)/T

Dowód: wyrok SO w Toruniu k. 72 z uzasadnieniem k. 73 – 81 oraz wyrok SR w Toruniu z uzasadnieniem k. 60 – 71.

Strony rozliczyły się z kwot świadczonych w toku wykonywania nieważnej umowy w drodze porozumienia kompensacyjnego ( bezsporne ).

Pismem z 5 grudnia 2023 powód wezwał pozwanych do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 57.

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy. Ich autentyczność i rzetelność nie były kwestionowane w toku procesu i nie budziły wątpliwości Sądu. Kwoty operacji finansowych związanych w wykonywaniem umowy kredytu wynikały z dokumentów wystawionych lub złożonych przez stronę powodową.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął dowód z opinii biegłego jako nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż wyliczenie wysokości roszczenia nie wiąże się z wykorzystaniem jakichkolwiek wiadomości specjalnych a nadto dowód ten był nieprzydatny do oceny zasadności roszczenia pozwu. Sąd oddalił także wnioski o przesłuchanie w charakterze strony pozwanych albowiem okoliczności na które mieli zeznawać nie były w sprawie sporne oraz o przesłuchanie pełnomocnika powoda albowiem jego zeznania także miały dotyczyć okoliczności bezspornych.

Powód oparł swoje żądanie na treści art. 358 ¹ § 3 k.c. W myśl tego przepisu w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie, przy czym zgodnie z § 4 z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Powód twierdził, iż przepis ten nie stanowi przeszkody dla uwzględnienia roszczenia o dokonanie waloryzacji, gdyż nienależne świadczenie nie pozostaje w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, gdyż z tym związane jest udzielanie kredytów. Skoro umowa kredytu upadła, strony powinny rozliczyć się na zasadach nienależnego świadczenia, w oderwaniu od umowy kredytu. Sąd nie podzielił w tym zakresie stanowiska powoda. Należy bowiem podkreślić, że ustawodawca w § 4 posłużył się sformułowaniem „w związku”, co należy interpretować w ten sposób, że waloryzacja sądowa jest wykluczona jeżeli świadczenie miało jakikolwiek związek z prowadzonym przedsiębiorstwem. Niewątpliwie taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie. Obowiązek zwrotu wzajemnych świadczeń wziął się z tego, że powód prowadząc przedsiębiorstwo udzielił pozwanym kredytu. Roszczenie banku o zwrot wypłaconej kwoty nigdy by nie powstało, gdyby powód nie prowadził przedsiębiorstwa. Zatem nadal istnieje związek pomiędzy świadczeniem przysługującym powodowi a prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem.

Warto też zauważyć na marginesie, że za wydłużenie czasu, w którym biorący kredyt korzystają z kapitału im powierzonego w związku z umową kredytową, odpowiadają w znacznym stopniu same banki, które od wielu lat konsekwentnie i wbrew orzecznictwu sądów odmawiają przyznania, że postanowienia umowne wprowadzające mechanizm waloryzacji kursem waluty obcej były abuzywne. Zmuszanie kredytobiorców do dochodzenia roszczeń w procesach cywilnych powoduje wydłużenie czasu potrzebnego do rozliczenia roszczeń restytucyjnych obu stron, przyczyniając się do utraty realnej wartości roszczeń obu stron na skutek inflacji.

W ocenie Sądu dopuszczenie do sytuacji, w której bank będzie dochodził od pozwanego konsumenta roszczeń wykraczających poza zwrot kapitału kredytu, powiększonego o odsetki ustawowe za opóźnienie, w szczególności zaś wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału kredytu, pozbawiłoby Dyrektywę Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich jej skuteczności i doprowadziło do rezultatu niezgodnego z jej celami. Nie można bowiem mówić o pełnej ochronie konsumenta (kredytobiorcy) przed sprzecznym z prawem działaniem przedsiębiorcy (banku), jeśli co prawda umowa o takich cechach utraci moc, ale jednak w jej miejsce wejdzie inne świadczenie płatne na rzecz profesjonalisty, które może okazać się zbliżone do zakwestionowanych warunków umowy. Taka sytuacja mogłaby osłabiać skuteczność ochrony zagwarantowanej konsumentom przez dyrektywę 93/13. Jak wskazał TSUE w wyroku z 15 czerwca 2023 r. wydanym w sprawie C-520/21 w kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną w całości ze względu na brak możliwości dalszego obowiązywania po usunięciu z niej nieuczciwych warunków, art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty. Należy wskazać, że dyrektywa 93/13 bardziej niż do zagwarantowania równowagi umownej pomiędzy prawami i obowiązkami stron umowy zmierza raczej do unikania naruszenia równowagi pomiędzy tymi prawami i obowiązkami ze szkodą dla konsumentów.

Powód jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą na własne ryzyko. Nie ulega wątpliwości, iż w pewnym stopniu model jego działalności opierał się na udzielaniu kredytów w oparciu o nieuczciwie skonstruowane umowy. Stąd też po stwierdzeniu nieważności umowy powód nie może domagać się od konsumentów wynagrodzenia, które mógłby uzyskać zawierając ważną umowę kredytu. Przedsiębiorca nie może spodziewać się osiągnięcia zysku z wykonania umowy kredytu, której postanowienia naruszają obowiązujące przepisy.

Sąd nie podziela stanowiska powoda, że wyrok wydany w sprawie C-520/21 nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy oprócz wynagrodzenia za korzystanie z kapitału banki zostały również pozbawione możliwości zwaloryzowania wypłaconych środków. Brak jest podstaw do przyjęcia, że w opinii TSUE zwaloryzowane przez Sąd świadczenie nie stanowi „rekompensaty”. Ponadto, we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia ( postanowienie z 12 sierpnia 2021 r., sygn. I C 1297/21, LEX nr 3320802 ) w swoim pytaniu wymienił wszelkie, dopuszczalne przez prawo polskie świadczenia, które teoretycznie mogłyby przysługiwać bankom, w tym również waloryzację świadczenia. Z uwagi zatem na tak sformułowane pytanie należy uznać, że wyrok TSUE odnosi się również do waloryzacji sądowej. Żaden fragment uzasadnienia wyroku nie wskazuje, aby intencją Trybunału było wyłączenie z zakresu pojęcia „rekompensata” roszczenia banku opartego o treść art. 358 ^{( 1)} § 3 k.c.

Ponadto odwołać należy się w tym miejscu, zgodnie zresztą z wnioskiem strony pozwanej, do wyroku TSUE z 11 grudnia 2023 wydanego w sprawie C-756/22, zgodnie z którym art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 Dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że w kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentem przez instytucję bankową za nieważną w całości ze względu na to, że umowa ta zawiera nieuczciwe warunki, bez których nie może ona dalej obowiązywać, stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa państwa członkowskiego, zgodnie z którą instytucja ta ma prawo żądać od tego konsumenta zwrotu kwot innych niż kapitał wypłacony na poczet wykonania tej umowy. Tym samym poprzez użycie określnika w postaci : „kwot innych niż kapitał wypłacony” rozwiano wątpliwości, na których w istocie powód opierał roszczenie dochodzone pozwem.

Rozwiewając dalej wątpliwości powoda przywołać można także postanowienie Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 stycznia 2024r. w sprawie C-488/23, z którego wynika iż art. 6 ust. 1 i art. 7 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że w kontekście uznania za nieważną w całości umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentem przez instytucję kredytową, a to ze względu na to, że umowa ta zawierała nieuczciwe warunki, bez których nie mogła dalej obowiązywać, przepisy te stoją na przeszkodzie wykładni państwa członkowskiego, zgodnie z którą instytucja ta ma prawo żądać od tego konsumenta, poza zwrotem kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty, rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej danego pieniądza po wypłaceniu tego kapitału rzeczonemu konsumentowi.

Jak zasadnie wskazują pozwani, w przytaczaną linię orzeczniczą Trybunału Sprawiedliwości doskonale w kontekście niniejszej sprawy wpisuje się wyrok z 16 marca 2023 wydany w sprawie C-6/22, w którym Trybunał podkreślił, że po orzeczeniu o nieważności umowy zakazanym jest stosowanie takich przepisów prawa krajowego, które w sowich skutkach doprowadziłyby do „podziału strat” pomiędzy byłymi stronami nieważnej umowy konsumenckiej. Stosowanie tego typu przepisów prawa krajowego godziłoby w cele dyrektywy konsumenckiej 93/13 takie jak przywrócenie sytuacji prawnej i faktycznej bez nieuczciwego warunku umowy oraz zniechęcanie przedsiębiorców do stosowania tego typu warunków w umowach z konsumentami. Ochrona konsumenta rozciąga się także na etap następczy po unieważnieniu umowy czyli etap oceny i wyrokowania co do skutków unieważnienia. Uwzględnienie żądania pozwu stanowiłoby zdaniem sądu oczywiste obejście tak zakreślonych celów dyrektywy konsumenckiej i swoistą „reaktywację” nieważnej umowy.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd oddalił powództwo na podstawie powołanych wyżej przepisów.

O kosztach orzeczono w myśl art. 98 § 1, § 1 ¹ i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.