Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2025 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Dawid Kobus
Protokolant:	sekretarz sądowy Karolina Chechłowska-Kamińska

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2025 r. w Toruniu na rozprawie

w postępowaniu w sprawach gospodarczych

sprawy z powództwa: Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe - Nadleśnictwo C.

przeciwko pozwanemu: A. S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6094,47 zł (sześć tysięcy dziewięćdziesiąt cztery złote czterdzieści siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 kwietnia 2024 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1800,00 zł (tysiąc osiemset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu,

3.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Toruniu kwotę 400,00 zł (czterysta złotych) tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy ustawy,

4.  nakazuje zwrócić powodowi ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Toruniu kwotę 150,00 zł (sto pięćdziesiąt złotych) tytułem niewykorzystanej zaliczki na wydatki.

Sygn. akt V GC 1331/24 upr

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z 7 lutego 2025 r.

Pozwem z dnia 27 sierpnia 2024 roku powód – Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Nadleśnictwo C. z siedzibą w C. wystąpił na drogę sądową przeciwko pozwanemu A. S. o zapłatę kwoty 6 094,47 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania według norm przepisanych.

Z uzasadnienia stanowiska powoda wynika, że z pozwanym zawarł umowę sprzedaży drewna, na podstawie której pozwany miał nabyć własność drewna wydanego przez powoda, po cenach netto określonych w załącznikach do umowy. Umowa określała termin jej wykonania, tj. odbioru drewna. Z relacji powoda wynika, że pozwany nie wykonał w całości umowy, tj. nie odebrał w terminie drewna, co według postanowień umowy stanowiło podstawę do nałożenia na pozwanego kary umownej. Dochodzona pozwem kwota stanowi właśnie karę umowną, którą powód nałożył na pozwanego wobec niewykonania umowy.

Nakazem zapłaty z dnia 19 września 2024 roku wydanym w postępowaniu upominawczym V GNc 2298/24 starszy referendarz sądowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu w zakresie kwoty należności głównej wraz z odsetkami.

Pozwany zaskarżył skutecznie nakaz zapłaty w całości wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwany wskazał, że nie uznaje roszczenia powoda, zobowiązanie zostało przez niego wykonane, a powód nie udowodnił przysługującego mu roszczenia.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany dodał, że wykonał wszystkie zobowiązania wynikające z łączącej go z powodem umowy, podkreślając przy tym, że powód domaga się jedynie zapłaty kary umownej a nie ceny sprzedaży drewna. Z uzasadnienia stanowiska pozwanego wynika, że powód narzucił mu wzorzec umowy, w którym ujęte zostały konsekwencje niewykonania zobowiązania polegającego na nieodebraniu drewna.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 9 października 2023 roku w C. powód – Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo C. z siedzibą w C. zawarł z pozwanym – A. S., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w D. umowę sprzedaży, której przedmiotem było drewno o całkowitej ilości 620m ³ o łącznej wartości netto 125 860 zł. Umowa przewidywała, że kupujący, którym był pozwany zobowiązany był do odbioru drewna w terminie zgodnym z harmonogramem, oraz do zapłaty sprzedawcy, którym był powód, ceny za każdą odebraną część drewna. Realizacja umowy miała nastąpić w okresie od 18 października 2023 roku do 30 grudnia 2023 roku. Umowa przewidywała również, że nieodebranie drewna przez kupującego stanowi niewykonanie zobowiązania; w przypadku zaś gdy kupujący odbierze mniej niż 60% umówionej na ten okres ilości drewna zobowiązany będzie zapłacić sprzedawcy tytułem kary umownej kwotę stanowiącą 10% wartości drewna nieodebranego w tym okresie. Również odstąpienie od umowy nie wyłączało obowiązku zapłaty przez kupującego kary umownej z tytułu nieodebrania drewna wyliczonej w oparciu o ilość drewna pierwotnie umówioną.

/dowód: umowa sprzedaży drewna k. 6-11, załącznik do umowy k. 11, zeznania świadka B. F. k. 66-67/

Zgodnie z harmonogramem pozwany odebrać miał drewno: w październiku 2023 roku – wówczas 207 m ³, w listopadzie 2023 roku – wówczas 207 m ³ i w grudniu 2023 roku – wówczas 206 m ³.

/dowód: harmonogram k. 11v/

Ostatecznie okres realizacji sprzedaży drewna został określony na przedział od 18 października 2023 roku do 26 lutego 2023 roku.

/dowód: aneks do umowy sprzedaży nr (...) k. 14/

Pozwany nie odebrał całości drewna. Pismem z dnia 3 kwietnia 2024 roku powód poinformował pozwanego, że w związku z faktem nieodebrania przez niego całości drewna, zostanie nałożona na pozwanego kara umowna w kwocie 6 094,47 zł. Kara ta została obliczona w sposób następujący:

620 m3 (jako ilość całkowita drewna, wynikająca z umowy) x 60% = 372 m3

372 m3 – 71,78 m3 (drewna odebranego przez pozowanego) = 300,22 m3 (ilość nieodebranego drewna, od której należało obliczyć karę umowną)

300,22 m3 x 203 zł (cena za 1 m3 drewna) x 10% = 6 094,47 zł.

/dowód: pismo powoda z 3 kwietnia 2024 roku k. 16, zeznania świadka B. F. k. 66-67/

Powód wystawił notę księgową na kwotę kary umownej, oraz pismem z dnia 27 maja 2024 roku wezwał pozwanego do zapłaty należności.

/dowód: nota księgowa k. 15, wezwanie do zapłaty k. 18-19/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, którym przyznał pełen walor wiarygodności, a także na podstawie zeznań świadka B. F., pracownika powoda, którego zeznania uznał również za wiarygodne.

Na podstawie art. 299 k.p.c. Sąd pominął dowód z przesłuchania stron, albowiem obie prawidłowo zawiadomione o terminie rozprawy nie stawiły się.

Ustalony stan faktyczny pozostał niesporny w zakresie zawarcia umowy. Pozwany przyznał, że z powodem łączyła go umowa sprzedaży drewna, na mocy której zobowiązany był do odbioru drewna, i która przewidywała karę umowną za niewykonanie tego obowiązku. Stanowisko pozwanego w zasadzie ograniczyło się do stwierdzenia, że zobowiązanie zostało przez niego wykonane, a powód nie wykazał w sposób wystarczający faktu niewykonania. Pozwany kwestionował, by powód skutecznie udowodnił przysługujące mu roszczenie.

Podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 483 k.c., zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna) (§ 1). Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej (§ 2). Na podstawie art. 484 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły (§ 1). Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana (§ 2). Na podstawie przepisu art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Kara umowna stanowi surogat odszkodowania należnego wierzycielowi z tytułu odpowiedzialności kontraktowej dłużnika. Stanowi dodatkowe zastrzeżenie umowne i może być zastrzeżona zarówno na wypadek niewykonania zobowiązania lub jego nienależytego wykonania. Kara umowna jako surogat odszkodowania należy się wierzycielowi wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez dłużnika zobowiązania niepieniężnego jest następstwem okoliczności, za które on ponosi odpowiedzialność (art. 471 k.c.), chyba, że strony zmodyfikowały zakres odpowiedzialności z tego tytułu. W ramach swobody kontraktowej, strony mogą bowiem ustalić, że dłużnik będzie zobowiązany do zapłaty określonej sumy, z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, nawet w sytuacji gdy nie będzie ponosił za to odpowiedzialności, co dopuszczają przepisy ustawy. Na podstawie art. 473 § 1 k.c. - dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. Strony zaostrzając na podstawie art. 473 § 1 k.c. odpowiedzialność dłużnika przez oderwanie jej od zasady winy muszą jednak w umowie ściśle określić mające uzasadniać odpowiedzialność dłużnika okoliczności, niemieszczące się w granicach wyznaczonych przez art. 472 k.c. Gdy jednak strony nic innego nie zastrzegły, ani co innego nie przewiduje szczególny przepis ustawy - niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego stanowiące podstawę żądania zapłaty kary umownej, wynika z niezachowania przez dłużnika należytej staranności (art. 472 k.c.), czyli z jego winy w postaci, co najmniej, niedbalstwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2017 r., sygn. akt V CSK 28/17). Kara umowna od odszkodowania różni się jedynie tym, że należy się ona bez względu na wysokość szkody (art. 484 § 1 k.c.). Obowiązkiem wierzyciela jest zatem wykazanie istnienia ważnej umowy oraz niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika. Dłużnik natomiast, który nie wywiązał się z obowiązków umownych, ponosi co do zasady odpowiedzialność kontraktową, o ile nie udowodni, że nienależyte wykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 września 2016 r., sygn. akt I ACa 302/16). Przy czym na podstawie art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Przekładając powyższe rozważania na stan faktyczny ustalony w przedmiotowej sprawie, wskazać należy, że strony procesu zawarły ważną umowę w której zastrzeżono możliwość naliczenia kary umownej w wysokości 10% wartości drewna nieodebranego w tym okresie, przy czym dotyczyło to ilości drewna nieodebranego od części 60% całości drewna zamówionego w umowie.

W ocenie Sądu powód sprostał obowiązkom dowodowym z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. i wykazał zarówno zasadność, jak i wysokość swojego roszczenia. Powód przedłożył zarówno umowę wraz z aneksem o przedłużeniu terminu realizacji umowy, a także pismo z dnia 3 kwietnia 2024, z którego wynika zakres wykonania umowy i wysokość kary umownej. Przedłożył również notę księgową, którą wraz ze wspomnianym pismem doręczył pozwanemu. Świadek B. F. potwierdził, że pozwany już wcześniej nie wykonał umowy, za co została na niego nałożona kara umowna, którą zapłacił, i następnej umowy również nie zrealizował. Zeznania świadka zatem korespondują z treścią dokumentów, wzmacniając zasadność i wysokość roszczenia, poprzez jego wykazanie.

Powód w oparciu o postanowienia umowy (§ 5 pkt. 7 i 8 umowy) prawidłowo dokonał obliczenia kary umownej. Gwoli wyjaśnienia, całość zamówionego w umowie drewna wynosiła 620,00 m ³. Z umowy wynikało, że kara umowna znajduje zastosowanie m.in. w przypadku, gdy drewno nie zostanie odebrane w 60%. Owe 60% stanowiło 372 m ³ drewna. Zatem od ilości niezrealizowanej należało obliczyć karę umowną w wysokości 10% wartości nieodebranego drewna. Innymi słowy ilością minimalną, w zakresie odbioru której zobowiązany był kupujący pozwany – było 372 m ³ drewna. Wielkość stanowiła ta – swoistą „minimalną całość”. Charakterystyczne dla kar umownych jest to, że oblicza się je najczęściej od wielkości wartości całości lub określonej części przedmiotu umowy. Powód jednak przyjął, że podstawę obliczenia kary umownej stanowi pewna minimalna część, która wedle postanowień umowy powinna być zrealizowana. Zgodnie z postanowieniami umowy od wielkości 372 m ³ należało obliczyć najpierw wielkość nieodebranego drewna. Tą obliczono jako różnicę między tą minimalną ilością, a ilością odebraną przez pozwanego (71,78 m ³), i wówczas wynik wynosił 300,22 m ³ drewna nieodebranego. Zgodnie z załącznikiem do umowy ( k. 11) wartość 1 m ³ drewna wynosiła 203 zł netto. Zatem wartość całości nieodebranego drewna z owych minimalnych 60% wynosiła 60 944,66 zł. Tym samym kara umowna w wysokości 10% tej wartości wynosiła 6 094,47 zł.

Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty zwrócił uwagę, że przecież powód domaga się zapłaty kary umownej, a nie ceny sprzedaży drewna. Tak, ponieważ zapłata ceny drewna nie miała w tym przypadku żadnego znaczenia. Miałoby to znaczenie w sytuacji, gdyby pozwany zalegał z zapłatą ceny, ale ta miała następować dopiero po odebraniu danej partii drewna. Pozwany wydaje się nie rozumieć postanowień umowy. Zaznaczyć należy, że umowa polegała na tym, że strony uzgodniły ilość drewna, która okresowo, we wskazanych terminach miała zostać przez pozwanego odebrana. Przykładowo w październiku 2023 roku, zgodnie z harmonogramem miało to być 207 m ³, w listopadzie 2023 roku również 207 m ³ i w grudniu 2023 roku miało to być 206 m ³ drewna. Dopiero po odbiorze danej części miała następować zapłata ceny za tę właśnie część. W zakresie ilości 620 m ³ drewna umowa ta dotyczyła zamówienia takiej właśnie ilości, przygotowania takiej ilości drewna do odbioru. Powód, aby wydać pozwanemu drewno musiał poczynić przygotowania, i udostępnić ostatecznie to drewno pozwanemu do odbioru, zatem wykonać pewne czynności. I tak powód realizował umowę – poprzez wcześniejsze przygotowanie drewna do odbioru. W sytuacji, gdy przygotowane, specjalnie pod zawartą z pozwanym umowę, drewno nie zostało odebrane, po stronie powoda powstawała szkoda. Z charakterystyki działania powoda wynika, że drewno nie było dostępne „od ręki” i wymagało odpowiednich przygotowań ze strony powoda – prawdopodobnie ścięcia, celem jego wydania. Nie dziwi więc, że powód zabezpieczył się na ewentualność nieodebrania przygotowanego drewna przez potencjalnego swojego kontrahenta i umieścił stosowną klauzulę umowną.

Na marginesie pozwany sugerował, że klauzula ta jest abuzywna. W sprzeciwie od nakazu zapłaty wskazał, że powód jako przedsiębiorstwo państwowe jest znacznie silniejszą stroną umowy, dlatego narzuca wzorzec umowy, bez możliwości jego negocjacji. Podkreślić należy, że zarzut abuzywności postanowień umowy (przy czyn wprost nie został wyartykułowany przez pełnomocnika profesjonalnego) jest niezasadny, bowiem nie może go podnosić przedsiębiorca w sporze z przedsiębiorcą, wyjątek dotyczy jedynie osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (art. 385 ⁵ § 1 k.c.). Z okoliczności niniejszej sprawy wynika jasno, że umowa ta dotyczyła samego przedmiotu działalności pozwanego, zatem nabierała ona zawodowego charakteru.

Mając na uwadze powyższe rozważania, sąd w punkcie 1 wyroku uznał powództwo za zasadne w całości i na podstawie art. 483 i 484 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6094,47 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 kwietnia 2024 roku.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. Data ich naliczenia nie była sporna – powód domagał się zapłaty w terminie 14 dni od daty otrzymania noty księgowej, która została prawidłowo doręczona pozwanemu w dniu 11 kwietnia 2024 roku.

W zakresie kosztów postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, 1[1] i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu i całością kosztów obciążył pozwanego na rzecz powoda. Kwota 1 800 zł stanowiła koszty zastępstwa procesowego. W zakresie opłaty sądowej od pozwu, powód był zwolniony, z mocy ustawy w zakresie opłaty od pozwu. A w związku z tym Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2024 roku, poz. 959) nakazał pobrać od pozwanego kwotę 400 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu.

Na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał zwrot powodowi zaliczki, uiszczonej tytułem kosztów stawiennictwa świadka, która to zaliczka nie została wykorzystana.