Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2022r.

Sąd Rejonowy w Toruniu – V Wydział Gospodarczy

w składzie SSR Maciej J. Naworski

po rozpoznaniu

dnia 29 września 2022r. w T.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy

z powództwa (...) sp. z o.o. w G. – D. ( KRS (...) )

przeciwko A. G. ( NIP (...) )

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego A. G. na rzecz powoda (...) sp. z o.o. w G. – D. kwotę 6.296,64zł ( sześć tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt sześć złotych i dziewięćdziesiąt cztery grosze ) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 listopada 2021r. do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.217zł ( dwa tysiące dwieście siedemnaście złotych ) z odsetkami w wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania w tym 1.800zł ( tysiąc osiemset złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VGC 849/22

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. w G. – D. domagała się od A. G. 6.297zł kary umownej. Zobowiązała się bowiem sprzedać powódce określoną ilość pszenżyta i nie wywiązała z umowy; strony zastrzegły zaś w takim przypadku karę umowną w dochodzonej wysokości ( k. 4 – 5 ).

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa, ponieważ powódka nie odebrała zaś towaru w terminie wobec czego umowa się rozwiązała; powódka nie przedłużyła zaś skutecznie terminu jej obowiązywania: przedstawiła oświadczenie kierowane do osoby trzecie, a adresowane do powódki, złożyła po dacie zakończenia umowy; pozwana zerwała ją zresztą po tej dacie ( k. 40 – 41 ).

Sąd ustalił co następuje:

A. G. prowadzi gospodarstwo rolne.

Bezsporne.

9 września 2021r. A. G. zobowiązała się sprzedać (...) sp. z o.o. w G. – (...) ton pszenżyta paszowego po 845zł netto za tonę. Strony ustaliły termin „dostawy/odbioru” na okres od 10 do 31 października 2021r. wyznaczany w trybie roboczym w opcji kupującego oraz warunki dostawy: „załadowany na środek transportu w miejscowości (...), 29 – 130 M.”.

Dowód: umowa nr (...), k. 18.

Strony postanowiły też, że jeżeli umowa nie zostanie wykonana w całości albo w części w okresie „dostawy/odbioru”, to kupujący może wyznaczyć sprzedawcy dodatkowy termin 14 dni na jej wykonanie, że umowa obowiązuje od dnia jej zawarcia do „końca realizacji” oraz, że ulega rozwiązaniu po jej wykonaniu, na skutek zgodnych oświadczeń przed wykonaniem oraz w razie odstąpienia od niej zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego i zastrzegły na rzecz kupującego karę umową w wysokości 30% wartości zakupu na wypadek niewydania zboża w ilości, jakości i terminie określonym w umowie.

Dowód: umowa nr (...), k. 18.

Do dnia 31 października 2021r. pszenżyto nie zostało wydane a 1 listopada 2021r. A. G. oświadczyła (...) sp. z o.o. w G. – D., że zrywa z nią umowę.

Bezsporne.

Sąd zważył co następuje:

I.

1. Stan faktyczny w znacznej części był bezsporny wobec czego Sąd ustalił go na podstawie zgodnych oświadczeń stron. W pozostałej części Sąd ustalił fakty w oparciu o dowody z dokumentów. Treść umowy nie budziła zresztą wątpliwości a była kluczowa da sprawy.

2. Przed przystąpieniem do zasadniczych rozważań należy podkreślić, że po pierwsze, przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej za nienależyte wykonanie umowy są poniesienie szkody przez wierzyciela, nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika i zwykły związek przyczynowy pomiędzy nimi ( art. 471 oraz art. 361 § 1 i 2 k.c. ). Domniemywa się przy tym, że nienależyte wykonanie zobowiązanie jest następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność ( art. 471 k.c. ); odpowiada zaś za dołożenie należytej staranności ( art. 472 k.c. ).

Po drugie, kara umowna, której poświęcony jest art. 483 k.c., stanowi zryczałtowane odszkodowanie z tytułu niewykonania zobowiązania niepieniężnego. W konsekwencji odpowiedzialność za zapłatę kary umownej, pomijając art. 484 k.c., kształtuje się identycznie jak w przypadku typowego odszkodowania. Przyjmuje się przy tym powszechnie, że wierzyciel zwolniony jest z konieczności dowodzenia szkody, ponieważ jej wystąpienie nawet w minimalnym zakresie aktualizuje odpowiedzialność dłużnika. Szkoda, w symbolicznej wysokości występuje natomiast w każdym przypadku nienależytego wykonania zobowiązania.

Po trzecie, oświadczenia woli, w tym stanowiące elementy umowy zawartej na piśmie, podlegają wykładni ( art. 65 § 1 i 2 k.c. ).

Po czwarte, przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę ( art. 535 k.c. ).

Po piąte, jeżeli strona dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do jej wykonania z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu tego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki ( art. 491 § 1 k.c. ).

Po szóste wreszcie, de lege lata proces cywilny jest kontradyktoryjny i obowiązuje w nim zasada prawdy formalnej; na stronach spoczywa więc obowiązek przeprowadzenia postępowania, w tym zwłaszcza, postępowania dowodowego oraz ryzyko niepowodzenia i zaniechań w tym zakresie. Ciężar dowodu faktów spoczywa natomiast na tej stronie, która wywodzi z nich skutki prawne ( art. 6 k.c. – ei incumbit probatio, qui dicit ).

II.

Powództwo było uzasadnione.

Pozwana przyznała bowiem przesłanki swojej odpowiedzialności za zapłatę kary umownej a w szczególności tę, że nie sprzedała zboża powódce. Determinowało to zaś treść rozstrzygnięcia, skoro spór dotyczył tylko zasady żądania.

III.

1. Pomimo tego, zarzuty pozwanej należało poddać szczegółowej analizie.

Po pierwsze, twierdziła, że umowa, rozwiązała z upływem terminu „dostawy/odbioru” a więc 31 października 2021r. Powódka nie zakreśliła jej bowiem skutecznie dodatkowego terminu na spełnienia świadczenia, ponieważ zakończył się on przed złożeniem jej oświadczenia.

Rozumowanie pozwanej nie było prawidłowe.

W tym miejscu wypada zaznaczyć, że wprawdzie pisemne oświadczenia woli podlegają wykładni na zasadach ogólnych ( art. 65 § 1 i 2 k.c. ), jednak nie można zapominać, że treść umowy stanowi fakt podlegający dowodzeniu; ciężar dowodu spoczywa natomiast

na tej stronie, która wywodzi z powołanych okoliczności skutki prawne.

Pozwana nie wnioskowała jednak o przeprowadzenie dowodów na okoliczność rozumienia umowy; zresztą w świetle art. 247 in fine k.p.c. skuteczność ewentualnego wniosku była wątpliwa.

Treść umowy była zaś jasna.

Pozwana miała przygotować dla pozwanego określoną ilość zboża w oznaczonym terminie.

Przypadkowi niewykonania kontraktu przez sprzedającego strony poświeciły dwa uregulowania.

Zgodnie z pierwszym, powódka mogła wyznaczyć jej dodatkowy termin 14 dni na realizację obowiązku. Brak sprecyzowania rygoru uzasadnia opinię, że chodziło o określenie terminu na odstąpienie od umowy, o którym mowa w art. 491 § 1 zd. 1 k.c. zwłaszcza, że strony odwołały się potem do oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Nie ma natomiast uzasadnienia teza, że kupujący miał obowiązek skorzystać z tego rozwiązania. Wskazuje na to posłużenie się przez strony słowem „może” w odniesieniu do dalszego terminu nie zaś sformułowaniem, że go „wyznacza”.

W rezultacie powódka, gdyby chciała od umowy odstąpić, co łączy się ze zwrotem spełnionych już świadczeń, musiałby dać pozwanej dodatkowe 14 dni.

Drugie postanowienie przewidywało karę umowną zastrzeżoną expressis verbis na wypadek niewydania przez sprzedającego towaru w ilości, jakości lub terminie oznaczonym w umowie.

Brzmienie przytoczonego postanowienia umownego wskazuje, że było samodzielne i nie zostało powiązane z omówionym najpierw; scil., kara nie była uzależniona od uprzedniego wezwania powoda do wykonania umowy w terminie 14 dni.

Nie miała też racji pozwana twierdząc, że po bezskutecznym upływie terminu obioru zboża umowa uległa rozwiązaniu a postanowienia dotyczące kar wygasały. Strony wprost opisały bowiem przyczyny rozwiązania umowy i nie ujęły pośród nich upływu terminu wydania zboża.

Umowa nie była też terminowa w tym znaczeniu, że miała wiązać strony tylko przez określony czas. Przeciwnie, miała obowiązywać „do końca realizacji” a termin „dostawy/odbioru”, dotyczył innej kwestii.

Z kolei zerwanie umowy nie mogło odnieść zamierzonego skutku i uwolnić pozwaną z więzów obligacyjnych, skoro nie znajdowało podstaw ani w treści kontraktu ani obowiązujących przepisów.

W rezultacie umowa trwała także po 31 października 2021r. a zatem pozwana miała w dalszym ciągu obowiązek świadczenia względem powódki a skoro go nie wykonała, o czym świadczy oświadczenie o zerwaniu umowy, to powinna zapłacić karę umowną.

2. Odnotować wypada też, że strony określając wzajemne obowiązki postanowiły, że pozwana miała zapewnić powódce zboże załadowane na środek transportu. Nie twierdziła jednak nawet, że tak było, skoro ze sprzeciwu wynika, że zboże zalegało w jej magazynie.

3. Nie miało natomiast znaczenia, dlaczego do 31 października 2021r. ( ani w późniejszym terminie ) stronom nie udało się wykonać umowy a w tym, czy to pozwana zerwała kontakt z powódką i nie przygotowała zboża, czy też powódka, niesłusznie, przyjechała po zboże w inne niż umówione miejsce.

W pierwszym przypadku rzecz jest oczywista.

Gdyby zachodził drugi, to powódka nie wykonałaby obowiązku odbioru rzeczy i ponosiła odpowiedzialność za szkodę, którą wyrządziła przez to pozwanej. Sam fakt powstania takiego roszczenia nie zwalniał jednak sprzedającej z obowiązku świadczenia zboża ani zapłaty kary umownej. Ten rezultat mogła osiągnąć składając drugiej stronie odpowiednie oświadczenia woli; nie złożyła ich jednak, poza zakomunikowaniem zerwania umowy.

Nawet przy tym, gdyby do stanowiska pozwanej podjeść z najwyższą życzliwością, do czego przecież nie ma szczególnych podstaw, to, pomijając dodatkowo kwestie językowe, uprawnienie do odstąpienia od umowy i zwolnienia się tym samym z obowiązku wydania zboża, wymagało, w myśl powołanego już art. 491 § 1 k.c. zakreślenia drugiej stronie terminu na wykonanie umowy. Pozwana nie uczyniła tego jednak; umowa nie przewidywała zaś dla niej umownego prawa odstąpienia. W grę, co oczywiste, nie wchodził też przypadek utraty znaczenia przez umówione świadczenie, o którym mowa w art. 492 zd. 2 k.c.

Oświadczenie pozwanej z dnia 1 listopada 2021r. było więc bezskuteczne.

Pozwana nie przeciwstawiła przy tym żądaniu kary umownej własnego roszczenia ani nie zniweczyła go żadnym oświadczeniem.

4. Pozwana miała więc rację tylko w tym zakresie, że powódka oświadczenie o zakreśleniu jej dodatkowego terminu do wydania zboża złożyła już po terminie odbioru; pierwotne zaadresowała bowiem do osoby trzeciej. Jak jednak była mowa, nie miało to żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia.

IV.

1. W rezultacie Sąd zasądził od pozwanego dochodzoną kwotę na podstawie art. 483 § 1 k.c., ponieważ pacta sunt servanda.

2. Sąd zasądził od pozwanego odsetki zgodnie z żądaniem, ponieważ pozwana go nie kwestionowała a było usprawiedliwione w świetle art. 481 § 1 k.c.

3. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 k.p.c.

4. Sąd rozstrzygnął sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. Przeprowadzenie rozprawy nie było potrzebne a strony nie złożyły wniosków w trybie art. 148 ¹ § 3 k.p.c.