Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2024r.

Sąd Rejonowy w Toruniu – V Wydział Gospodarczy

w składzie:

przewodniczący: SSR Maciej J. Naworski

protokolant: sekretarz sądowy I. serafin

po rozpoznaniu dnia 18 kwietnia 2024r.,

w T.

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) sp. z o.o. w S. ( KRS (...) )

przeciwko (...) Pamięć i Tożsamość im. św.(...) w organizacji w T. ( NIP (...) )

o zapłatę

1.  umarza postępowanie do kwoty 2.850zł,

2.  zasądza od pozwanego (...) Pamięć i Tożsamość im. św. (...)w organizacji w T. na rzecz powoda (...) sp. z o.o. w S. kwotę 30.400zł ( trzydzieści tysięcy czterysta złotych ) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 4 grudnia 2023r. do dnia zapłaty,

3.  ustala, że pozwany odpowiada solidarnie z (...) S.A. w R., w stosunku do której Sąd Rejonowy w Gliwicach zatwierdził układ w postępowaniu pod sygnaturą XII GRz 5/20,

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.280zł ( pięć tysięcy dwieście osiemdziesiąt złotych ) z odsetkami w wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania w tym 3.600zł ( trzy tysiące sześćset złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VGC 560/24

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. w S. żądała od (...) Pamięć i Tożsamość im św. (...) w organizacji w T. 33.250zł z odsetkami tytułem części wynagrodzenia za wykonane roboty. Pozwany był bowiem inwestorem, powódka podwykonawcą a wykonawca, który działał na jego zlecenie, nie zapłacił powódce dochodzonej części wynagrodzenia chociaż upłynął termin spełnienia świadczenia ( k. 5 – 6 ).

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa, ponieważ po pierwsze, generalny wykonawca nie uchyla się od zapłaty, lecz wykonuje w ratach układ zatwierdzony w postępowaniu restukturyzacyjnym, po drugie, prawo zamówień publicznych nie daje podwykonawcy roszczenia przeciwko inwestorowi, po trzecie powódka zawarła z generalnym wykonawcą umowę dostawy i montażu dachu a nie o umowę o roboty budowlane albo dostawy i usługi w rozumieniu ustawy prawo zamówień publicznych, po czwarte, zatrzymana część wynagrodzenia stawiała kaucję gwarancyjną, wobec czego nie jest elementem wynagrodzenia i nie podpada pod hipotezę art. 647 ¹ k.c. i po piąte wreszcie, powódka przedmiot umowy wykonała wadliwe ( k. 62 – 73 ).

W toku procesu powódka cofnęła pozew do kwoty 2.850zł, ponieważ generalny wykonawca ją zapłacił ( k. 103 i 104v. ).

Sąd ustalił, co następuje:

W 2019r. (...) Pamięć i Tożsamość im św. (...)w organizacji w T. zawarła z (...) S.A. w R. umowę o roboty budowlane, której przedmiotem była siedziba muzeum; umowa została zawarta w trybie zamówień publicznych.

Bezsporne ( preambuła umowy, k. 19 ).

W 2019r. (...) S.A. w R. zawarła z (...) sp. z o.o. w S. umowę zatytułowaną „o roboty budowlane”, której przedmiotem było wykonanie i zamontowanie konstrukcji dachu na budowie siedziby (...) Pamięć i Tożsamość w T..

Bezsporne ( umowa, k. 19 – 31 ).

(...) sp. z o.o. w S. zobowiązała się względem (...) S.A. w R. do wykonania i zamontowania konstrukcji dachu z drewna klejonego.

Bezsporne ( umowa, § 1 pkt 1 i 3, § pkt 1 i 3, k. 20v. i 21v. ).

(...) S.A. w R. zobowiązała się zapłacić (...) sp. z o.o. w S. wynagrodzenie w wysokości 950.000zł płatne w ratach: 20 procent zaliczkowo, 70 pro-cent na podstawie faktur częściowych po zaakceptowaniu kolejnych robót, 7 procent w terminie 45 dni od podpisania protokołu odbioru końcowego i 3 procent w terminie 45 dni od upływu terminu rękojmi za wadu. W odniesieniu do ostatnich dwóch pozycji strony stwierdziły, że stanowią „kwotę wstrzymaną z płatności na poczet zabezpieczenia należytego wykonania” umowy.

Bezsporne ( umowa, § 3 pkt 5, k. 21v. ).

(...) S.A. w R. zgłosiła (...) Pamięć i Tożsamość im św. (...) w organizacji w (...) sp. z o.o. w S. jako podwykonawcę robót przy budowie siedziby muzeum i przekazała mu odpis umowy podwykonawczej; podwykonawca i umowa zostały zaakceptowane.

Bezsporne ( oświadczenie, k. 32 ).

(...) sp. z o.o. w S. wykonała prace w okresie do czerwca 2020r.; zostały przyjęte bez zastrzeżeń przez (...) S.A. w R. i (...) Pamięć i Tożsamość im św. (...) w organizacji w T. dnia 25 czerwca 2020r.

Bezsporne ( protokół odbioru końcowego, k. 40 ).

(...) S.A. w R. zapłaciła (...) sp. z o.o. w S. 855.000zł przed dokonaniem odbioru robót a po tej dacie 14.250zł oraz 2.850zł już w toku procesu.

Bezsporne.

W styczniu 2021r. Sąd Rejonowy w Gliwicach zatwierdził układ przyjęty w uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu (...) S.A. w R., który przewiduje konwersję 20 setnych wierzytelności (...) sp. z o.o. w S. o wynagrodzenie na akcje, umorzenie kolejnych 20 setnych i spłatę pozostałej części w 20 ratach płatnych kwartalnie, po upływie roku od dnia zatwierdzenia układu.

Bezsporne ( postanowienie, k. 79v. – 80 )

(...) sp. z o.o. w S. otrzymała akcje (...) S.A. w R. o wartości 19.000zł.

Bezsporne.

27 listopada 2023r. (...) Pamięć i Tożsamość im św.(...) w organizacji w T. odebrała wezwanie do zapłaty (...) sp. z o.o. w (...).250zł w terminie 7 dni.

Bezsporne ( wezwanie i potwierdzenie odbioru, k. 47 – 49 ).

Sąd zważył, co następuje:

I.

Stan faktyczny w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia był bezsporny wobec czego Sąd ustalił go na podstawie zgodnych oświadczeń stron i art. 230 k.p.c.

Sąd oddalił wniosek strony powodowej o przesłuchanie świadka, ponieważ dowód z jego zeznań był nieprzydatny do dokonania ustaleń w zakresie prawidłowości wykonania robót ( art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. ) a także zbędny, z uwagi na zaniechania procesowe pozwanego ( art. 235 § 1 pkt 2 k.p.c. ).

Sąd oddalił wniosek o uzyskanie dokumentów prywatnych od osób trzecich, ponieważ strona, która o to wnosi powinna podjąć próbę uzyskania ich we własnym zakresie i wy-kazać, że posiadacz dokumentów odmówił jej do nich wglądu. Z niczego nie wynika bowiem aby Sąd miał wyręczać strony w zdobywaniu tego typu materiałów; brak jest bowiem w tym zakresie pozytywnego przepisu. Analogia z art. 250 § 1 zd. 2 k.p.c. uzasadnia natomiast opinię, że sąd ma prawo zwrócić się o dokumenty, dopiero, gdy za-biegi stron okażą się bezskuteczne. Akta postępowania restrukturyzacyjnego są zaś jawne dla osób, które mają potrzebę ich przejrzenia ( art. 206 ustawy prawo restukturyzacyjne ).

Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie stron, ponieważ dowód ten ma jedynie komplementarny charakter ( art. 299 ).

II.

Przed przystąpieniem do zasadniczych rozważań należy poczynić następujące uwagi ogólne.

Po pierwsze, proces cywilny jest de lege lata kontradyktoryjny i obowiązuje w nim zasa-

da prawdy formalnej. W konsekwencji na stronach spoczywa obowiązek przeprowadzenia postępowania w tym zwłaszcza postępowania dowodowego; strony ponoszą też ryzyko zaniechań i niepowodzeń w tym zakresie.

Po drugie, ciężar dowodu faktów istotnych dla rozstrzygnięcia spoczywa na stronie, która wywodzi z nich skutki prawne ( ei incumbit probatio qui dicit – art. 6 k.c. ).

Po trzecie, w przypadku zawarcia umowy w reżimie ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo zamówień publicznych ( tekst j. Dz. U. z 2019r., poz. 1843 ze zm., powoływanej dalej jako ustawa prawo zamówień publicznych ), która znajduje zastosowanie w sprawie z uwagi na datę zawarcia umowy, przypadającą przed dniem wejścia w życie Ustawy z dnia 11 września 2019r. Prawo zamówień publicznych ( Dz. U. poz. 2019 – art. 91 ust. 1 wymienionej ostatnio ustawy ) zamawiający dokonuje bezpośredniej zapłaty wymagal-nego wynagrodzenia, bez odsetek, przysługującego podwykonawcy, który zawarł zaak-ceptowaną przez zamawiającego umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, lub dostawy, lub usługi, w przypadku uchylenia się od obowiązku zapłaty przez wykonawcę zamówienia na roboty budowlane ( art. 143c ust. 1 i 3 ustawy prawo zamówień publicznych ).

Po czwarte, zamawiający odpowiada za zapłatę wynagrodzenia solidarnie z wykonawcą ( art. 143c ust. 8 ustawy prawo zamówień publicznych )

Po piąte, inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą ( generalnym wykonawcą ) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych ( art. 647 ¹ § 1 k.c. ).

III.

Sąd umorzył postępowanie w części, w której powód cofnął pozew ( art. 355 § 1 k.p.c. )

IV.

1. Powództwo było uzasadnione.

Zamawiający na gruncie ustawy prawo zamówień publicznych a inwestor – kodeksu cywilnego, odpowiada solidarnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcom umowy o roboty budowlane; wierzyciel może zatem kierować roszczenie przeciwko każdemu z nich ( art. 366 § 1 k.c. i art. 143c ust. 1 i 8 ustawy prawo zamówień publicznych ).

Wykonawca nie zapłacił powódce 30.400zł, wobec czego Sąd uwzględnił żądanie.

Zwraca uwagę, że pozwany nie podnosił zarzutów co do wysokości roszczenia.

2. Sąd zasądził od pozwanego odsetki za opóźnienie w wysokości określonej w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych ( tekst j. Dz. U. z 2023., poz. 1790 ), ponieważ umowa o roboty budowlane należy do transakcji handlowych. Rzecz oceniać należy zaś z punktu widzenia stosunku prawnego leżącego u podstaw roszczenia o wynagrodzenie. Ten powstał natomiast pomiędzy przedsiębiorcami ( (...) S.A. i powódką ).

Z kolei wyłącznie odpowiedzialności przewidziane w art. art. 143c ust. 2 ustawy prawo zamówień publicznych dotyczy tylko tych odsetek, do uiszczenia których zobowiązany jest wykonawca.

Jeżeli zamawiający nie spełni świadczenia w miejsce wykonawcy już po wezwaniu, to popada we „własne” opóźnienie, co z kolei rodzi obowiązek zapłaty odsetek; od należności z transakcji handlowej należą się zaś odsetki w transakcjach handlowych.

3. Ze zrozumiałych względów Sąd zastrzegł, że odpowiedzialność pozwanego jest solidarna z wykonawcą, co wyklucza nieuzasadnione wzbogacenie powódki.

V.

1. Zarzuty, które podnosił pozwany były nieuzasadnione. Należy jednak poddać je szczegółowej analizie.

Pozwany utrzymywał, że ustawa prawo zamówień publicznych nie uzasadnia jego odpo-wiedzialności; nakładając na niego obowiązek spełnienia świadczenia za wykonawcę, nie daje podwykonawcy odpowiadającego mu roszczenia.

Przytoczona opinia nie zasługuję na akceptację.

Przepis art. 143c ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych w odróżnieniu od art. 647 ¹ § 1 k.c. nie posługuje się wprawdzie określeniem, że zamawiający odpowiada soli-darnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, jednak treść regulacji i intencja ustawodawcy są jednoznaczne. Wykreowanie zobowiązania naturalnego z pew-nością bowiem nie leżało w zamyśle legislatora. Zresztą problem rozstrzyga expressis verbis art. 143c ust. 8 ustawy prawo zamówień publicznych, który stanowi, że do solidarnej odpowiedzialności zamawiającego i wykonawcy z tytułu wykonanych robót budowlanych stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Pomijając to, że termin odpowiedzialność wprost pada w powołanym unormowaniu, do istoty solidarności należy zasada, zgodnie z którą to wierzyciel wybiera dłużnika, przeciwko któremu kieruje pretensje.

Podkreślić też trzeba, że wbrew pozwanemu ratio legis art. 143c ustawy prawo zamówień

publicznych stanowi ochrona podwykonawcy, którą ustawodawca zapewnia mu kosztem zamawiającego. D. lex, sed lex.

2. Zdaniem pozwanego nie ponosi on odpowiedzialności względem powódki, ponieważ wykonawca nie uchyla się od zapłaty lecz, nie wykonując zobowiązania zgodnie z jego treścią, korzysta z dobrodziejstwa prawa restukturyzacyjnego.

Był to najpoważniejszy z argumentów pozwanego.

Zgodnie z art. 143c ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych, zamawiający powinien zapłacić wynagrodzenie podwykonawcy, jeżeli uchyla się on od obowiązku świadczenia.

Termin uchylania się ma natomiast wydźwięk pejoratywny i sugeruje zwłokę dłużnika w rozumieniu art. 476 k.c. a zatem działanie zawinione, bezpodstawne, które sprowadza się do niewykonania zobowiązania na skutek okoliczności objętych jego odpowiedzialnością a zatem wynikające z niedołożenia należytej staranności. Niewątpliwie zaś skorzystanie z rozwiązań prawa restrukturyzacyjnego jest działaniem w pełni legalnym, które znosi zarówno zwłokę jak i opóźnienie dłużnika. Układ w relacji wykonawcy i powódki przewiduje natomiast konwersję 20 setnych wierzytelności na akcje, umorzenie kolejnych 20 setnych i spłatę pozostałej części w ratach.

Nie przesądza to jednak sprawy na korzyść pozwanego.

Otóż, nie można zapominać, że ustawa prawo zamówień publicznych nie posługuje się nomenklaturą cywilnoprawną albo czyni to nieporadnie. Proste rozumowanie, zgodnie z którym uchylanie się od zapłaty jest równoznaczne z działaniem zawinionym, nie znajduje zatem wystarczającego usprawiedliwienia.

Podkreślić trzeba, że celem ustawodawcy była ochrona podwykonawców i zapobieganie pogorszeniu się ich sytuacji ekonomicznej do czego prowadzi brak zapłaty za wykonane roboty przez wykonawcę. Innymi słowy, aby podwykonawcy nie utracili płynności finansowej i nie stanęli w obliczu upadłości, za wykonawcę spełnić należne im świadczenie powinien jego kontrahent ( zamawiający ). Z tego punktu widzenia przyczyna, z powodu której wykonawca nie płaci podwykonawcom, nie ma znaczenia. Podwykonawca ponosi bowiem identyczne, negatywne konsekwencje tego faktu, niezależnie od tego, czy wykonawca nie chce mu zapłacić, chociaż może to zrobić, czy też nie jest w stanie uczynić zadość roszczeniu z uwagi na inne okoliczności, w tym zwłaszcza brak środków.

W rezultacie na gruncie art. 143c ustawy prawo zamówień publicznych termin uchylanie się od zapłaty wynagrodzenia przez wykonawcę obejmuje każdy przypadek niewyko-nania zobowiązania, nie zaś bezpodstawną odmowę świadczenia.

Dla porządku trzeba też odnotować, że zgodnie z art. 167 ust. 1 ustawy prawo restrukturyzacyjne, układ nie narusza praw wierzyciela wobec współdłużników restrukturyzującego się dłużnika.

3. Pozwany też bronił się twierdzeniem, że umowa, którą powódka zawarła z wyko-nawcą nie stanowiła umowy o roboty budowlane, ani nawet dostawy i usługi, lecz inną, której nie dotyczy art. 143c ustawy prawo zamówień publicznych. W grę weszła bowiem mieszana umowa dostawy i montażu z przewagą świadczenia z art. 606 k.c.

Argumentacja była zupełnie chybiona.

Bezsporne było bowiem, że powódka za 950.000zł wybudowała konstrukcję dachu nad budynkiem pozwanego. Teza, że budowa dachu za prawie 1.000.000zł nie stanowi robót budowlanych jest tak daleko nietrafna, że nie wymaga szerszej polemiki. Wystarczy odnotować, cum grano salis zresztą, że przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania obiorcy częściami albo periodycznie ( art. 605 in. princ. k.c. ). Powódka wykonała zaś dla pozwanej dach „zgodnie z projektem warsztatowym” – przygotowała drewniane elementy i je zmontowała; nie chodziło zatem o oznaczone co do gatunku drewno, dostarczane częściami albo periodycznie, lecz o konstrukcję zadaszenia. Można przy tym zadać pytanie o znaczenie terminu usługa na gruncie art. 143c ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych w kontekście zobowiązania powódki do „montażu” dachu.

Niezrozumiałe jest przy tym twierdzenie, że wykonawca nie złożył pozwanemu umowy o podwykonawstwo, skoro sama potwierdziła ten fakt ( k. 32 ).

4. Podobnie należy ocenić zarzut, że powódka dochodzi zwrotu kaucji gwarancyjnej a nie części wynagrodzenia.

Różnica jest tylko wyłącznie semantyczna.

W grę wchodziła bowiem część wynagrodzenia, które miało być płatne w późniejszym terminie w interesie inwestora ( zamawiającego ) i generalnego wykonawcy ( wykonaw- cy ), którym ułatwia uzyskanie odszkodowania w związku z nienależytym wykonaniem umowy przez podwykonawcę. Nie musi go bowiem dochodzić skoro sam jest zobowiązany do zapłaty i może skorzystać z potrącenia. Teza, że w takim wypadku należność podwykonawcy traci przymiot wynagrodzenia, idzie jednak zbyt daleko.

Zresztą umowa, którą powódka zawarła z wykonawcą wprost określa część należności płatnych po odbiorze, mianem wynagrodzenia.

Odmienna ocena jest uzasadniona w przypadku, w którym strona wpłaca kontrahentowi określone środki ( kaucję ) na zabezpieczenie jego ewentualnych roszczeń; wówczas bo-

wiem prawo do ich zwrotu ma podstawę w tym porozumieniu. Tak jednak nie było w sprawie.

5. Wreszcie pozwana podniosła, że prace powódki były obarczone wadami.

Także w tym zakresie nie miała racji. Nie wykazała, że wady w ogóle występowały; ciężar udowodnienia, że prace powódki były nieprawidłowe obciążał zaś pozwanego, zgodnie z art. 6 k.c. Ponadto, pozwany nie wykazał, że skorzystał z procedury przewidzianej w art. 143 ust. 4 ustawy prawo zamówień publicznych, która zapewnia zamawiającemu ochronę przed nieuzasadnionymi roszczeniami podwykonawców.

W rezultacie nie miał podstawy aby odmówić spełnienia świadczenia a jego zarzut trafił w próżnię.

VI.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 i 98 § 1 ¹ k.p.c.