Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2025r.

Sąd Rejonowy w Toruniu – V Wydział Gospodarczy

w składzie:

przewodniczący: SSR Maciej J. Naworski

protokolant: sekretarz sądowy Aleksandra Frąckiewicz

po rozpoznaniu dnia 17 lipca 2025r.,

w T.

na rozprawie

sprawy

z powództwa(...) (...)

przeciwko (...)w T. ((...) )

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) w T. na rzecz powoda (...) kwotę 10.000zł ( dziesięć tysięcy złotych ) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lipca 2024r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.317zł ( dwa tysiące trzysta siedemnaście złotych ) z odsetkami w wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku zapłaty do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania w tym 1.800zł ( tysiąc osiemset złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VGC 307/25

UZASADNIENIE

(...) domagała się od (...) (...)w T. 10.000zł z odsetkami. Zapłaciła je bowiem pozwanej tytułem zaliczki na poczet ceny pięciu samochodów. Pozwana nie zaoferowała jednak pojazdów w umówionym czasie i z tego względu świadczenie utraciło dla powódki znaczenie, co uzasadnia żądanie ( k. 4 – 5 ).

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa, ponieważ strony w dalszym ciągu łączy u-mowa a samochody są gotowe do odbioru ( k. 63 – 65 ).

Sąd ustalił, co następuje:

(...) 12 lipca 2023r. zawarła z (...) (...)w T. pięć jednobrzmiących umów, na podstawie których (...)zobowiązała się sprzedać jej pięć samochodów A. po 263.764,51zł za sztukę w termi-nie do 31 stycznia 2024r. pod warunkiem, że do dnia 13 lipca 2025r. otrzyma po 2.000zł zaliczki na każdy z nich.

Dowód: umowy, k. 8 – 22.

Zmiana umów wymagała formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Dowód pkt I ppkt 4 każdej z umów, k. 8 – 22.

(...)zapłaciła (...) zaliczki łącznej w wysokości 10.000zł dnia 14 sierpnia 2023r.

Dowód: pokwitowanie, k. 28.

20 czerwca 2024r. (...) wezwała (...) (...)do zwrotu 10.000zł; pismo doręczono 26 czerwca 2024r.

Dowód: wezwanie z potwierdzeniem odbioru, k. 29 – 30.

Sąd zważył, co następuje:

I.

Przed rozpoczęciem zasadniczych rozważań należy poczynić następujące uwagi ogólne.

Po pierwsze, proces cywilny jest kontradyktoryjny i obowiązuje w nim zasada prawdy formalnej. W rezultacie na stronach spoczywa obowiązek przeprowadzenia postępowania, zwłaszcza dowodowego, oraz ryzyko zaniechania i niepowodzenia w tym zakresie.

Po drugie, ciężar dowodu określonego faktu spoczywa na stronie, która wywodzi z niego skutki prawne ( art. 6 k.c. – ei incumbit probatio, qui dicit oraz excipiendo reus fit actor ).

Po trzecie, ten kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby jest zobowiązany do jej wydania ( art. 405 k.c. ); przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się zaś do nienależnego świadczenia ( art. 410 § 1 k.c. ).

Po czwarte wreszcie, świadczenie jest nienależne, jeżeli świadczący nie był zobowiązany do świadczenia ( condictio indebiti ) albo zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty ( condictio causa data, causa non secuta – art. 410 § 2 k.c. ).

II.

Stan faktyczny był bezsporny wobec czego Sąd ustalił go w oparciu o zgodne oświadczenia stron i art. 230 k.p.c.; zdumienie budzi przy tym, że obie strony przytaczały fakty w ograniczonym zakresie i w zupełnym oderwaniu od treści umów, na które się powoływały.

Dla porządku Sąd zaznacza, że dokumenty nie budziły wątpliwości i nie były kwestionowane.

Sąd dał wiarę świadkom, ponieważ wypowiadali się spójnie i logicznie a nie było postaw do wniosku, że zeznawali nieprawdę. Nie było jednak potrzeby opierania ustaleń na ich słowach.

III.

1. Powództwo było uzasadnione.

Warunkiem związania stron umowami sprzedaży, zgodnie z ich treścią, było bowiem uiszczenie przez powódkę zaliczki w terminie do 13 lipca 2023r. Zastrzegły przecież expressis verbis, że powstanie skutków sprzedaży nastąpi po uznaniu rachunku bankowego sprzedającego w tej dacie kwotą zaliczki, stwierdzając, że w grę wchodzi umowa pod warunkiem zawieszającym. Wprawdzie strony nieprecyzyjne posłużyły się terminologią prawną, ponieważ chodziło o warunek potestatywny, jednak ich intencja nie bu-dzi wątpliwości; chciały, aby umowa była skuteczna tylko wtedy, gdy powódka zapłaci pozwanej zaliczkę do 13 lipca 2023r.

Przypomnieć trzeba dla zasady, że warunek potestatywny polega na uzależnieniu powstania lub ustania skutków czynności prawnej od zdarzenia przyszłego i niepewnego, które równocześnie zależy tylko od woli jednej ze stron. ( Na temat warunku potestatywnego zob. np. (...) [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 2 pod red.(...), Warszawa 2021, s. 734 i n. ). Zapłata zaliczki z pewnością zaś jest uzależniona od decyzji wpłacającego.

Sąd meriti stoi przy tym na stanowisku, że w stosunkach między przedsiębiorcami zastrzeżenie warunku tego typu jest dopuszczalne i mieści się w granicach swobody kontraktowania ( art. 353 ¹ k.c. ).

W konsekwencji nie doszło do nawiązania żadnej z umów, ponieważ powódka nie zapłaciła pozwanej zaliczek w terminie. Miała więc prawo zażądać ich z powrotem, ponieważ nie istniała po stronie pozwanej żadna przyczyna przysporzenia.

Dla porządku trzeba zaś odnotować, że zaaprobowanie opinii o niedopuszczalności warunku potestatywnego tym bardziej uzasadnia roszczenie. Zwrot świadczenia z nieważnej umowy nie podlega bowiem dyskusji.

2. Niczego nie zmienia zapłata zaliczki po terminie i przyjęcie jej przez pozwaną. Pozwana była bowiem bierna i nie tylko nie wykazała, ale nawet nie opisała przyczyny, która uprawnia ją do zatrzymania świadczenia powódki. Do pomyślenia jest wprawdzie, że strony zawarły nowe umowy sprzedaży, jednak nie jest rolą Sądu zastępowanie stron w przytaczaniu faktów i uzasadnieniu ich stanowiska. Ciężar sformułowania odpowiednich twierdzeń i ich udowodnienia spoczywał zaś na pozwanej, skoro to ona uważała, że nie musi oddawać powódce środków, które przyjęła, chociaż żadna umowa z nią jej nie wiązała.

3. Nawet zaś gdyby przyjąć, że strony w sierpniu 2023r. ponownie nawiązały umowę sprzedaży pięciu samochodów na podobnych co poprzednio warunkach, rację miała stronna powodowa.

Przecież pozwana miała sfinalizować transakcję do 31 stycznia 2024r. i nie udowodniła, że tak było. Jej oświadczenie nie zastępowało dowodu, a tego przecież nie zaoferowała; nie wykazała w szczególności, że od 31 stycznia 2024r. przetrzymuje 5 A. gotowych do odbioru przez pozwaną.

W tym miejscu trzeba zaś zwrócić uwagą na zasadniczą różnicę jaka zachodzi w świetle art. 477 k.c. pomiędzy opóźnieniem dłużnika a więc niezawinionym brakiem świadczenia w terminie a zwłoką, czyli uchybieniem, za które ponosi odpowiedzialność. Dłużnik w myśl art. 472 k.c. odpowiada zaś dołożenie należytej staranności a domniemywa się w świetle art. 471 k.c., że nie dołożył on staranności właściwej miary. Spóźnione spełnienie świadczenia jest przy tym przejawem nienależytego wykonania zobowiązania.

W konsekwencji to na dłużniku, który zaniedbał świadczenia w terminie, spoczywa konieczność udowodnienia, że był tylko w opóźnieniu.

Pozwana nie przeprowadziła natomiast żadnego dowodu zmierzającego w tym kierunku. Jasne jest zaś, że dopiero w lipcu 2024r. roku oświadczyła powódce, że ma dla niej samochody, czego zresztą nie udokumentowała. Trzeba więc było stwierdzić, że od lutego 2024r. była w zwłoce z wykonaniem umowy.

Zwłoka dłużnika uprawnia zaś wierzyciela do odmowy przyjęcia spóźnionego świadczenia, jeżeli to utraciło dla niego znaczenie.

Powódka przeprowadziła natomiast dowód, że obecnie samochodów nie potrzebuje. Za-mierzała bowiem kupić je w celu wynajęcia ich osobie trzeciej. Ta jednak, z uwagi na brak pojazdów na początku 2024r., zorganizowała je gdzie indziej. Wypełniła się więc hipoteza art. 477 § 2 k.c.

Żądanie zwrotu zaliczki nie pozostawia przy tym wątpliwości, że ten kto ją zapłacił, nie wyraża już woli trwania w stosunku obligacyjnym i spełnia wymogi wypowiedzenia u-mowy. Wypowiedzenie umowy zawartej bez zachowania formy szczególnej, również nie wymaga żadnej formy ( art. 77 § 2 k.c. ). Pamiętać zaś trzeba, że o zawarciu umowy sprzedaży można wnioskować tylko na podstawie zachowania stron w sierpniu 2024r. Pisemne umowy sprzedaży, obejmujące pactum de forma, utraciły bowiem skuteczność.

Powódka wezwała zaś pozwaną do zwrotu 10.000zł w czerwcu 2024r.; ostatecznie, za oświadczenie o wypowiedzeniu, należy uznać pozew; nie jest to jednak konieczne.

IV.

1. Sąd uwzględnił więc żądanie na podstawie art. 410 § 2 w związku z art. 405 k.c.

2. Sąd zasądził od pozwanej odsetki za opóźnienie na zasadzie art. 481 § 1 w zwią-zku z art. 455 k.c.

3. Sąd orzekł o kosztach na podstawie art. 98 § 1 i 3 i art. 98 § 1 ¹ k.p.c. uwzględniając wydatek związany z kosztem stawiennictwa świadka.

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej,

dnia 24.09.2025r.

Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Toruniu stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w całości oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy.

Orzeczenie podlega wykonaniu jako prawomocne z dniem 19.08.2025r.

Powód: (...) ( (...)

Pozwany: (...) (...) (...)

Tytuł wykonawczy wydano pełnomocnikowi powoda adwokatowi (...)oraz przyznano wierzycielowi od dłużnika kwotę 120zł tytułem zwrotu kosztów postępowania klauzulowego.

Starszy referendarz sądowy (...)