Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:	SSR Stanisław Dziurlikowski
Protokolant:	sekr. sądowy Marta Maresz

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2018 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

o zapłatę

I utrzymać w mocy nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Toruniu w dniu 16 listopada 2017 roku (V GNc 4222/17);

II kosztami postępowania związanymi z wniesieniem zarzutów obciążyć pozwanego (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.;

III zasądzić od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu pozostałych kosztów procesu.

Dnia 26 sierpnia 2019 roku Sąd Rejonowy w Toruniu stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w zakresie punktu II (drugiego) wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy. Orzeczenie podlega wykonaniu jako prawomocne. Tytuł wykonawczy wydano wierzycielowi (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w T. KRS (...) przeciwko dłużnikowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. KRS (...) oraz przyznano kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Przy wydaniu niniejszego tytułu wykonawczego pobrano opłatę sądową 6 zł SSR Stanisław Dziurlikowski

V GC 83/18

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 2 października 2018 r.

W pozwie złożonym w dniu 20 października 2017 r. powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. wniósł o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym od pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. kwoty 4300 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 31 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód twierdził, że jest w posiadaniu weksla in blanco wystawionego przez pozwanego, opiewającego na kwotę 4300 zł, wręczonego powodowi na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy o udzielenie poręczenia pakietu wadialnego. Umowę tę powód zawarł z pozwanym w związku z przystąpieniem pozwanego do przetargów publicznych. W związku z realizacją poręczenia, powód wypełnił będący w jego dyspozycji weksel i wezwał pozwanego do zapłaty kwoty poręczenia. Termin płatności weksla został oznaczony na dzień 30 sierpnia 217 r. Nadto powód wskazał, iż zgodnie z deklaracją wekslową, zawiadomił pozwanego o wypełnieniu weksla i wezwał ją do dobrowolnej zapłaty sumy wekslowej. Jednakże pozwany nie dokonał żadnej wpłaty na poczet zadłużenia wekslowego.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, z dnia 16 listopada 2017 r., sygn. akt V GNc 4222/17, tut. Sąd nakazał pozwanemu, by zapłacił powodowi kwotę żądaną pozwem wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postepowania lub złożyła zarzuty od nakazu zapłaty.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwany wniósł skutecznie zarzuty, zaskarżając powyższy nakaz w całości, wnosząc o uchylenie tegoż nakazu i oddalenie powództwa. Ponadto pozwana wniosła o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty.

Pozwany podniósł zarzut potrącenia wierzytelności przysługującej powodowi z wierzytelnością przysługującą pozwanemu w drodze umowy przelewu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej, czyli do kwoty 4300 zł. Pozwany nie zakwestionował w związku z tym wierzytelności istniejącej po stronie powoda objętej pozwem. Pozwany wskazał, że zgodnie z umową powierniczego przelewu wierzytelności zawartą w dniu 21 sierpnia 2017 r. w Z. pomiędzy M. S. (1) a powodem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z., powód nabył wierzytelność w wysokości 81384,16 zł tytułem odszkodowania za utracone korzyści polegające na nieosiągnięciu zysku (netto) przez cedenta w związku z wadliwie udzielonym przez poręczyciela tj. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. poręczeniem nr (...) z dnia 20 czerwca 2017 r., która została złożona w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego nr (...) toczącym się przed (...) K., tytułem zabezpieczenia wadium, skutkującym wykluczeniem cedenta z tego przetargu i pozbawieniem możliwości realizacji przedmiotowego zamówienia publicznego przez niego pomimo złożenia najkorzystniejszej oferty cenowej. Pozwany w dniu 22 sierpnia 2018 r. wystosował pismo do pozwanego, w którym oświadczył iż dokonał potrącenia wierzytelności przysługującej mu na podstawie umowy powierniczego przelewu z wierzytelnością przysługująca powodowi na mocy weksla z dnia 22 sierpnia 2018 r.

W odpowiedzi na zarzuty powód wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty w całości w mocy i zasądzenie od pozwanego dodatkowych kosztów zastępstwa procesowego. Powód zaprzeczył twierdzeniom pozwanego, w szczególności jakoby pozwanemu przysługiwała względem powoda jakakolwiek wierzytelność. Stwierdził, że wierzytelność, na którą powołuje się pozwany nigdy nie istniała. Podniósł, że powód nigdy nie został zawiadomiony o cesji wierzytelności oraz, że nigdy nie otrzymał zgodnego z prawem oświadczenia o potrąceniu jakichkolwiek wierzytelności. Jednocześnie wskazał, że M. S. (1) zaakceptował wszystkie warunki poręczenia udzielonego przez powoda i zrzekł się wszelkich roszczeń względem powoda z tego tytułu, w tym roszczeń z tytułu wykluczenia pozwanego z procedury przetargowej.

W piśmie procesowym pozwany wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny finansów i ekonomii na okoliczność weryfikacji szkody poniesionej przez M. S. (1) w wyniku nieprawidłowo wystawionego przez powoda poręczenia zapłaty wadium nr 309/W/2017z dnia 20 czerwca 2017 r. w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego pn.: „Dostawa mebli z płyty meblowej, mebli drewnianych, mebli metalowych i na metalowej podstawie, koszarowego sprzętu kwaterunkowego oraz polowego sprzętu kwaterunkowego o nr (...). Pozwany ponadto odniósł się do - oświadczenia M. S. (2), w którym zaakceptował oświadczenie o udzielenie poręczenia zapłaty wadium i uznał, że spełnia ona wszystkie wymogi określone w SIWZ oraz że nie będzie sobie rościł żadnych pretensji do powoda w razie wykluczenia go z procedury przetargowej z powodu braków w wyżej wymienionym oświadczeniu - poprzez wskazanie, że zrzeczenie się roszczeń odnosi się jedynie do braków a nie do błędów w wystawionym poręczeniu zapłaty wadium.

W piśmie procesowym z dnia 7 sierpnia 2018 r. (data stempla pocztowego) powód odniósł się do §7 pkt 2 Regulaminu Udzielania Poręczeń Wadialnych w (...) Sp. z o.o.. Wskazał, iż ten przepis Regulaminu stanowi, że wniosek o udzielnie indywidualnego poręczenia w ramach pakietu wadialnego musi zawierać wskazanie daty do jakiej zobowiązany (pozwany) powinien otrzymać poręczenie oraz dane umożliwiające powodowi zidentyfikowanie przetargu, przez co rozumie się nazwę i numer przetargu. Wskazał także, iż z tego przepisu w żaden sposób nie wynika, żeby powód był zobowiązany do weryfikowania treści dokumentów przetargowych, w tym SIWZ, a zgodnie z umową o udzielenie poręczenia pakietu wadialnego analizie podlega wniosek o udzielnie poręczenia, ewentualnie powód dokonuje oceny sytuacji finansowej zobowiązanego (§3 pkt 3). Powód zauważył również, że treść oświadczenia o udzieleniu poręczenia odpowiada danym przekazanym przez M. S. (2) zawartym we wniosku o udzielenie poręczenia.

Pozwany w piśmie procesowym z dnia 7 sierpnia 2018 r. (data stempla pocztowego) wskazał, że zmiany terminów w postępowaniu przetargowym nr (...) ZP miały miejsce w dniu 08 czerwca 2017 r. zgodnie z ogłoszeniem (...) K. dot. zmiany terminów przetargu, a więc powód wydając przedmiotowe poręczenie nr (...) musiał wiedzieć o zmianie, tym bardziej, że powód wpisał prawidłowo termin początkowy (tj. 22.06.2017 r. – zmieniony także w dniu 08.06.2017 r.). Powołał się także na §8 ust. 6 Regulaminu, z którego według pozwanego wynika, że to obowiązkiem powoda jest samodzielnie weryfikować SIWZ zamawiającego, w których określone są warunki udzielenia poręczenia w przetargu o nr (...).

Sąd ustalił, co następuje:

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie m.in. udzielania poręczeń wadialnych. W dniu 8 listopada 2016 r. powód zawarł z pozwanym umowę o udzielnie poręczenia pakietu wadialnego nr (...). Na mocy tej umowy powód udzielił poręczenia za zobowiązania pozwanego wobec (...) Zarządu (...) w B.. Na zabezpieczenie poręczenia pozwany wystawił do dyspozycji powoda weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową. Powód w związku z realizacją poręczenia wypełnił będący w jego dyspozycji weksel in blanco w dniu 22 sierpnia 2017 r. i wezwał pozwanego do zapłaty kwoty poręczenia pismem z tego samego dnia.

(okoliczności bezsporne, dowody: umowa o udzielenie poręczenia wadialnego nr (...), weksel – k. 5 oświadczenie poręczyciela o udzieleniu poręczenia zapłaty wadium (...) – k.12, deklaracja wekslowa – k. 15,16, wezwanie do wykupu weksla – k. 18-19)

Nakazem zapłaty z dnia 16 listopada 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. V GNc 4222/17, który wydał tut. Sąd, zobowiązano pozwanego do zapłaty w terminie dwóch tygodni kwoty, na którą opiewał przedmiotowy weksel in blanco lub by w tym terminie wniósł zarzuty. Nakaz zapłaty wraz z odpisem pozwu został doręczony pozwanemu 14 grudnia 2017 r.

(dowód: nakaz zapłaty z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie V GNc 4222/17 – k. 22, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 24)

Pozwany w dniu 21 sierpnia 2017 r. zawarł umowę powierniczego przelewu wierzytelności z M. S. (1),w której określono iż powód nabywa wierzytelność od w wysokości 81384,16 zł tytułem odszkodowania za utracone korzyści polegające na nieosiągnięciu zysku (netto) przez cedenta w związku z wadliwie udzielonym przez poręczyciela tj. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. poręczeniem nr (...) z dnia 20 czerwca 2017 r., która została złożona w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego nr (...) toczącym się przed (...) K., tytułem zabezpieczenia wadium, skutkującym wykluczeniem cedenta z tego przetargu i pozbawieniem możliwości realizacji przedmiotowego zamówienia publicznego przez niego pomimo złożenia najkorzystniejszej oferty cenowej.

(dowód: umowa powierniczego przelewu wierzytelności – k. 31-32)

Pozwany pismem z dnia 22 sierpnia 2017 r. (tj. przed doręczeniem nakazu zapłaty wraz z z odpisem pozwu) złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności wynikającej z umowy powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 21 sierpnia 2017 r. z wierzytelnością (...) Sp. z o.o. w wysokości 4300 zł, które skierował do powoda.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu wierzytelności – k. 33, potwierdzenie odbioru oświadczenia o potrąceniu wierzytelności – k. 34-35)

Pismem z dnia 27 lipca 2017 r. M. S. (1) wezwał powoda do zapłaty kwoty 81.384,16 zł. Przysługującej mu tytułem odszkodowania za wadliwie złożone poręczenie zapłaty wadium nr (...)

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 27 lipca 2017 r. – k. 36)

25 sierpnia 2017 r. oraz 2 sierpnia 2017 r. powód w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty z dnia 27 lipca 217 r. oraz na oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z dnia 22 sierpnia 2017r. zaprzeczył, że M. S. (1) a także pozwanemu w niniejszej sprawie przysługuje jakakolwiek wierzytelności względem powoda.

(dowód: odpowiedź na wezwanie do zapłaty z dnia 27 lipca 2017 r. – k. 54, odpowiedź na oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z dnia 22 sierpnia 2017 r. – k. 55-56)

Ogłoszeniem z dnia 8 czerwca 2017 r. (...) K. zmienił terminy przetargu nr (...), termin składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu z 14 czerwca 2017 r. na 22 czerwca 2017 r. oraz termin minimalnego okresu, w którym oferent będzie związany ofertą z „do dnia 11 sierpnia 2017 r.” na „ do dnia 18 sierpnia 2017 r.”

(dowód: Ogłoszenie (...) Zarządu (...) z dnia 8 czerwca 2017 r. – k. 109)

W dniu 20 czerwca 217 r. M. S. (1) otrzymał do zapoznania oraz podpisał Oświadczenie Poręczyciela o udzieleniu poręczenia zapłaty wadium (...), dotyczącej przetargu numer (...) – Części III, IV i V zamówienia, z którego wynika, że poręczenie zostało udzielone na okres od 22 czerwca 2017 r. do dnia 11 sierpnia 2018 r. z zastrzeżeniem, że termin o którym mowa powyżej oznacza termin do wezwania Poręczyciela przez Zamawiającego do wykonania obowiązku realizacji poręczenia.

(dowód: Oświadczenie Poręczyciela o udzieleniu poręczenia zapłaty wadium z dnia 20 czerwca 2017 r. – k. 71-73)

Pismem z dnia 4 lipca 2017 r. (...) Zarząd (...) poinformował M. S. (1) o odrzuceniu oferty złożonej w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego pn. „Dostawa mebli z płyty meblowej, mebli drewnianych, mebli metalowych i na metalowej podstawie, koszarowego sprzętu kwaterunkowego oraz polowego sprzętu kwaterunkowego” na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 7b ustawy Prawo zamówień publicznych tj. w części I zamówienia z uwagi na nie dostarczenie do Zamawiającego dokumentu gwarancji ubezpieczeniowej, której dotyczyła umowa o gwarancję ubezpieczeniową, w związku z czym Zamawiający nie dysponował dokumentem stanowiącym wadium a jedynie informacją o ustanowienie takiego dokumentu, a dokument polisy dostarczony przez Wykonawcę (M. S. (1)) nie spełnia wymogów określonych przez Zamawiającego w pkt 10 siwz, w związku z czym Zamawiający nie mógł uznać że wadium zostało prawidłowo wniesione, w części III, części IV, części V zamówienia oferta została odrzucono ze względu na to, że poręczenie nie obejmuje pełnego okresu związania ofertą (obejmuje termin do dnia 11 sierpnia 2017 r. a nie jak Zamawiający zastrzegł do 18 sierpnia 2017 r.)

(dowód: Informacja (...) Zarządu (...)/VIII – k. 38-42)

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z powołanych dokumentów oraz z zeznań świadka B. K.. Autentyczność i prawdziwość dowodów z dokumentów nie była kwestionowana w toku postępowania, ich wiarygodność i moc dowodowa nie budzi zatem wątpliwości.

Świadek B. K. zeznał, iż u powoda zajmuje się poręczeniami wadialnymi i obsługiwał pana M. S. (1) i firmę (...). W pewnym momencie współpracy pojawiły się problemy wynikające z tego, że jego firma musiała zrealizować poręczenie wadialne, bo Firma (...) zrezygnowała z podpisania umowy. Firma (...) zgłosiła roszczenia względem firmy, w której pracuje świadek. Zeznał także, iż to on obsługiwał Pana S. telefonicznie, ponieważ pan S. składał zamówienia tą drogą. Umowa poręczenia wadialnego została sporządzona zgodnie z tym czego chciał pan M. S. (1), który wskazał telefonicznie, o który konkretnie przetarg mu chodzi. Pan S. osobiście odebrał i podpisał Oświadczenie Poręczyciela. Zapoznał się z jego treścią i nie zgłosił do niego żadnych uwag. Świadek zeznał również, że pan M. S. (1) miał możliwość naniesienia poprawek. Oceniając dowód w postaci zeznań świadka B. K., Sąd miał na uwadze, że świadek ten jest związany ze stroną powodową i prezentował jej punkt widzenia w sprawie. Sąd nie miał jednak podstaw, aby nie nadać waloru wiarygodności zeznaniom tego świadka, co do okoliczności umowy zawartej między stronami. Zeznania świadka były bowiem rzeczowe, logiczne, spójne, a przede wszystkim zgodne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Co więcej strona pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów przeciwnych, które by wiarygodność świadka podważyły.

Okolicznością bezsporną w sprawie było, że złożony przez powoda weksel miał charakter weksla gwarancyjnego, tj. zabezpieczał wykonanie innej czynności prawnej. Wystawienie weksla gwarancyjnego ma na celu zabezpieczenie zobowiązania ze stosunku cywilnoprawnego (podstawowego) i polega na tym, iż dłużnik stosunku podstawowego podpisuje blankiet wekslowy w miejscach przeznaczonych na podpis zobowiązanego, wręcza wierzycielowi i upoważnia go do wypełnienia stosownie do wyników obrachunku podstawowego stosunku prawnego. Przez te czynności przydana zostaje wierzytelności dodatkowa podstawa w postaci zobowiązania wekslowego. Wierzycielowi przysługują wówczas dwa roszczenia, mianowicie ze stosunku kauzalnego oraz z weksla. Umożliwia to wierzycielowi dochodzenie roszczeń nie tylko w drodze zwykłego procesu, lecz także w postępowaniu odrębnym nakazowym. Łączność między zobowiązaniem z weksla gwarancyjnego ,a zobowiązaniem ze stosunku podstawowego oznacza, że zaspokojenie jednego powoduje wygaśnięcie drugiego, oraz że bezpodstawność roszczenia cywilnoprawnego pociąga za sobą bezpodstawność roszczenia opartego na wekslu ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2005 r., IV CK 362/04, lex nr 589994).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego w postępowaniu nakazowym dopuszczalne jest - po przekazaniu sprawy do sądu na skutek zarzutów - powoływanie się na podstawę faktyczną i prawną wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym został wystawiony dokument uzasadniający wszczęcie postępowania nakazowego. Dlatego też formalne ograniczenia procesowe nie pozbawiają dłużnika w ramach postępowania sądowego, wszczętego na skutek wniesienia zarzutów, do podnoszenia przeciwko roszczeniu z weksla tych wszystkich zarzutów, jakie mu przysługują na podstawie przepisów prawa materialnego. Jeżeli więc łączy go z powodem stosunek prawny cywilny, w związku z którym dłużnik zaciągnął wobec posiadacza weksla zobowiązanie wekslowe, to może on podnosić również wszelkie zarzuty wynikające z tego stosunku (art. 16 Prawa wekslowego). Jeżeli weksel jest wystawiony in blanco, dłużnikowi przysługuje także zarzut uzupełnienia weksla niezgodnie z zawartym przez strony porozumieniem (art. 10 Prawa Wekslowego). Podniesienie przez dłużnika zarzutów wynikających ze stosunku cywilnego łączącego strony zmusza wierzyciela - w celu ich zwalczenia - do powoływania się na okoliczności faktyczne dotyczące tego stosunku oraz na przepisy prawne ten stosunek normujące. W ten sposób spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego, na którym oparty był pozew wniesiony w postępowaniu nakazowym, przenosi się na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Ten ostatni bowiem stosunek rozstrzyga o tym, czy i w jakim zakresie istnieje po stronie dłużnika zobowiązanie wekslowe zaciągnięte wobec wierzyciela w celu zabezpieczenia wierzytelności cywilnej. Powoływanie się przez powoda na stosunek prawa cywilnego, w związku z którym wręczony został wierzycielowi weksel, nie stanowi jednak w swej istocie zmiany powództwa. Przedmiotem powództwa pozostaje nadal roszczenie wekslowe, sąd zaś bada jedynie i rozstrzyga, czy i w jakim zakresie podniesione przez dłużnika zarzuty, oparte na stosunku cywilnoprawnym lub na zawartym przez strony porozumieniu co do uzupełnienia weksla wystawionego in blanco, czynią roszczenie wekslowe powoda bezzasadnym. Wynika z tego, że zarówno zarzuty podniesione przez dłużnika, jak i twierdzenie faktyczne powoda zgłaszane na ich odparcie mogą się obracać wyłącznie w granicach roszczenia objętego wekslem ( vide m.in. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNCP 1968, nr 5, poz. 79).

W niniejszej sprawie pozwany nie kwestionował jednak ani prawidłowości wypełnienia weksla ani nie czynił zarzutu odnośnie prawidłowości stosunku podstawowego łączącego strony. Pozwany zgłosił zarzut potrącenia wierzytelności przysługującej powodowi (czym uznał istnienie roszczenia powoda) z wierzytelnością wynikającą z umowy powierniczego przelewu wierzytelności. Powód swoim obowiązkom dowodowym sprostał, złożył dokumenty dotyczące istnienia stosunku podstawowego i uzasadniające roszczenie cywilnoprawne z tego stosunku. Sąd uznał, że zgodnie ze stosunkiem podstawowym istniejącym między stronami zobowiązanie z weksla jest zasadne, a weksel został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową.

W przedmiotowej sprawie mając na uwadze przedłożoną umowę powierniczego przelewu wierzytelności nie budziła wątpliwości w świetle art. 509 k.c. i n. legitymacja strony pozwanej do zgłoszenia zarzutu potrącenia w niniejszym postępowaniu. Nie było toteż kwestionowane przez stronę pozwaną. Przedmiotem spory była wyłącznie zasadność wierzytelności przedstawianej do potrącenia przez pozwanego.

W myśl art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Należy wskazać, że potrącenie jest zawsze jednostronną czynnością prawną, oświadczeniem woli uprawnionego podlegającą zasadom prawa cywilnego materialnego, zarówno gdy chodzi o określenie przesłanek jak i skutków. Taki charakter zachowuje niezależnie od tego, czy o którąkolwiek z wierzytelności wzajemnych toczy się jakiekolwiek postępowanie, a jeżeli proces został wszczęty, niezależnie od tego czy oświadczenie składane jest na S. rozpraw, czy poza nią, czy w dowolnym czasie. Natomiast zarzut jest to twierdzenie pozwanego o istnieniu określonej okoliczności faktycznej niesprzeczne z twierdzeniami powoda, uzasadniające skutek skierowany przeciwko powództwu. Zarzut ten zmierza do trwałego zniweczenia żądania powoda. Zarzut ten należy do szczególnej kategorii, gdyż podnosząc go pozwany czyni użytek z własnego prawa podmiotowego. W doktrynie (M. Pyziak-Szafnicka, Potrącenie w prawie cywilnym, Zakamycze 2002, s. 237-238 i poglądy tamże powołane) wskazuje się, że jeżeli oświadczenie o potrąceniu zostaje złożone przed wszczęciem postępowania sądowego albo w czasie jego trwania, ale poza postępowaniem, a w jego toku pozwany zgłasza tylko zarzut potrącenia, powołując się na dokonaną czynność prawną i jej efekt, tj. umorzenie wierzytelności, przyjmuje się, że mamy wtedy do czynienia z czynnością procesową; z punktu widzenia kwalifikacji zdarzeń cywilnoprawnych a podniesienie zarzutu można uznać za oświadczenie wiedzy o pewnym fakcie (umorzeniu wierzytelności). W tej sytuacji zarzut potrącenia porównuje się do zarzutu zapłaty. Druga sytuacja ma miejsce, gdy pozwany w toku procesu dokonuje potrącenia i jednocześnie podnosi zarzut procesowy. Tego rodzaju zachowanie należy zakwalifikować do szczególnej kategorii czynności prawnych, które mają podwójną naturę, tj. są oświadczeniami woli w rozumieniu prawa cywilnego, a jednocześnie stanowią czynności procesowe. W trakcie postępowania sądowego uprawniony może połączyć w jednym oświadczeniu obie czynności: złożenie oświadczenia woli o potrąceniu i zgłoszenie zarzutu potrącenia. Oświadczenie woli o potrąceniu wywołuje skutek prawny od chwili złożenia go w taki sposób, ażeby druga strona mogła się z nim zapoznać (art. 61 k.c.). Z chwilą dojścia do adresata oświadczenia tego nie można bez jego zgody odwołać; działa ono z mocą wsteczną od chwili, w której potrącenie stało się możliwe (art. 499 k.c.).

W postępowaniu nakazowym , zgodnie z treścią art. 493 § 3 k.p.c. do potrącenia mogą być przedstawione tylko wierzytelności udowodnione dokumentami, o których mowa w art. 485 k.p.c. (dokument urzędowy , zaakceptowany przez dłużnika rachunek , wezwanie dłużnika do zapłaty i pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu, zaakceptowane przez dłużnika żądanie zapłaty, zwrócone przez bank i nie zapłacone z powodu braku środków na rachunku bankowym). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem prezentowanym w licznych judykatach przewidziane w art. 493 § 3 k.p.c. wymaganie udowodnienia wierzytelności przedstawionej do potrącenia dokumentami wskazanymi w art. 485 k.p.c. nie dotyczy sytuacji, w której do potrącenia doszło przed doręczeniem pozwanemu nakazu zapłaty i pozwu (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20 czerwca 2013 r. I ACa 615/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 października 2012 r. I ACa 639/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 maja 2010 r. V ACa 130/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2009 r. I CSK 487/08) . W związku z powyższym Sąd uznał, że zgłoszenie zarzutu potrącenia jest w niniejszej sprawie dopuszczalne.

Powołując się na treść art. 498 k.c. oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego (uzasadnienie wyroku z 18 kwietnia 2000 r., III CKN 720/98, LEX nr 51368 i uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 listopada 2010 r., VI ACa 364/10, Gazeta Prawna (...)) Sąd pierwszej instancji wskazał, że dla wywołania skutku potrącenia konieczne jest jednoczesne zaistnienie następujących przesłanek: wzajemność wierzytelności, jednorodzajowość wierzytelności, ich wymagalność oraz zaskarżalność. Zarzut nieistnienia zobowiązania wynikający z oświadczenia o potrąceniu wymaga dokładnego określenia wierzytelności, jej wysokości, wykazania jej istnienia oraz wyrażenia woli potrącenia w celu wzajemnego umorzenia skonkretyzowanych wierzytelności. Natomiast przez wymagalność wierzytelności rozumie się stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności, a dłużnik jest obowiązany spełnić świadczenie. Jest to stan potencjalny, o charakterze obiektywnym, którego początek następuje od chwili, w której wierzytelność zostaje uaktywniona. Wówczas też następuje początek biegu przedawnienia i dopuszczalności potrącenia (wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2008 r., V CSK 367/07, LEX nr 371387).

Odnosząc się do stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie należy przede wszystkim rozważyć, czy wierzytelność na którą powołuje się pozwany rzeczywiście istnieje, bądź czy pozwany należycie udowodnił jej istnienie. Wierzytelność ta, jak twierdzi pozwany, wynika ze stosunku prawnego jaki łączył powoda z M. S. (1). Stosunek ten powstał na podstawie udzielonego poręczenia nr (...) przez powoda - M. S. (1). Pozwany nabył wierzytelność przysługującą (jak twierdził M. S. (1) i pozwany) M. S. (1) względem powoda wynikającą z wadliwie udzielonego przez powoda poręczenia nr (...) z dnia 20 czerwca 2017 r. co skutkowało wykluczeniem M. S. (1) z przetargu i pozbawieniem go możliwości realizacji przedmiotowego zamówienia publicznego, w związku z czym M. S. (1) poniósł szkodę (z tytułu utraconych korzyści) w wysokości 81.384,16 zł.

M. S. (1) w dniu 20 czerwca 2017 r. otrzymał do zapoznania oraz podpisał Oświadczenie Poręczyciela o udzieleniu poręczenia zapłaty wadium (...), dotyczącej przetargu numer (...) – Części III, IV i V zamówienia, z którego wynika, że poręczenie zostało udzielone na okres od 22 czerwca 2017 r. do dnia 11 sierpnia 2018 r. z zastrzeżeniem, że termin o którym mowa powyżej oznacza termin do wezwania Poręczyciela przez Zamawiającego do wykonania obowiązku realizacji poręczenia. Jak wynika z zeznań świadka B. K. M. S. (1) zapoznał się z treścią tego oświadczenia, mimo to nie zgłosił do niego żadnych uwag. Pod treścią oświadczenia widnieje także zapis „Akceptuję treść Oświadczenia o udzieleniu poręczenia zapłaty wadium i uznaję, że spełnia ono wszystkie wymogi określone w SIWZ oraz nie będę rościć żądnych pretensji do K- (...) w razie wykluczenia mnie z procedury przetargowej z powodu braków w wyżej wymienionym Oświadczeniu”, który M. S. (1) również podpisał. Według Sądu fakt, że Zobowiązany (M. S. (1)) w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zawarł umowę poręczenia wadialnego celem pozytywnego rozpatrzenia jego oferty w przetargu publicznym zobowiązuje go do dokładnego zapoznania się z treścią zawieranej przez siebie umowy, tym bardziej iż zawiera ją w związku z prowadzeniem działalności zarobkowej. Przedsiębiorcy traktowani są w obrocie jako profesjonaliści. Wymaga się od nich m.in. odpowiedniej wiedzy w dziedzinie, którą się zajmują, staranności w działaniu, wysokiej jakości świadczonych usług czy towarów. Niezachowanie należytej ostrożności w kontaktach z innymi przedsiębiorcami (kontrahentami) musi z oczywistych względów być traktowane na niekorzyść przedsiębiorcy, który ostrożności tej nie zachował, bowiem prowadzenie działalności gospodarczej zawsze wiąże się z ryzykiem wystąpienia sporu pomiędzy uczestnikami obrotu gospodarczego, w związku z czym wymaga się od przedsiębiorców wyżej wspomnianej ostrożności w zawieraniu umów z innymi przedsiębiorcami.

Pozwany próbował w toku procesu podważyć złożone przez M. S. (1) oświadczenie, wskazując, że zapis Oświadczenia Poręczyciela o udzielnie poręczenia zapłaty wadium: „…nie będę rościć żadnych pretensji do K- (...) w razie wykluczenia mnie z procedury przetargowej z powodu braków w wyżej wymienionym Oświadczeniu” odnosi się jak stanowi ten zapis tylko do braków w oświadczeniu a nie do błędów. Według Sądu argumentacja pozwanego w tym zakresie jest zupełnie nietrafna, bowiem w treści tego oświadczenia prócz zapisu odnoszącego się do zrezygnowania z wszelkich pretensji do Poręczyciela jest także zapis o tym, że Zobowiązany akceptuje treść oświadczenia (w którym podano okres obowiązywania poręczenia wytłuszczonym drukiem ) a także, że uznaje, że spełnia ono wszystkie wymogi określone w SIWZ. M. S. (1) jako profesjonalista wykazał się w tym zakresie rażącą nieostrożnością, co należy traktować na jego niekorzyść.

Pozwany w toku postępowania forsował pogląd, iż zgodnie z § 8 ust. 6 regulaminu obowiązującego strony (Regulamin Udzielania Poręczeń Wadialnych w (...) Sp. z o.o. – na podstawie § 5 umowy o udzielnie poręczenia pakietu wadialnego nr (...)) poręczyciel zobowiązany jest do udzielania poręczeń zgodnie z warunkami przetargu określającymi okres związania ofertą. Powód według pozwanego winien na podstawie regulaminu samodzielnie weryfikować SIWZ zamawiającego. Pozwany słusznie wywodził, iż z regulaminu nie wynika odpowiedzialność po stronie Poręczyciela by weryfikować samodzielnie zgodność poręczenia z zapisami SIWZ. Zgodnie z § 8 ust. 6 „Poręczenie wadialne udzielane jest na czas określony obejmujący okres związania ofertą, określony w warunkach przetargu (jednak nie dłuższy niż 3 miesiące). W sytuacji przedłużonego okresu związania ofertą na wniosek Zamawiającego lub też z inicjatywy Zobowiązanego, K- (...), na wniosek Zobowiązanego i w ramach pozostałego do wykorzystania czasu trwania i wartości Pakietu Wadialnego, bezzwłocznie przekazuje Zamawiającemu poręczenie na nowy, wydłużony okres związania ofertą.” . Pozwany powołał się także na § 7 pkt 2 regulaminu stanowiący: „Wniosek o udzielnie indywidualnego poręczenia w ramach pakietu wadialnego musi zawierać szczegółowe dane na temat przetargu, a w szczególności : 1) wartość przetargu, 2) wartość wymaganego wadium, 3) datę do jakiej Zobowiązany powinien otrzymać poręczenie oraz dane umożliwiające K- (...) zidentyfikowanie przetargu.” W ocenie Sądu żaden z tych zapisów regulaminowych nie nakłada obowiązku na Poręczyciela do badania Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ), ani do sprawdzania na bieżąco zmian w tej Specyfikacji. Inna sytuacja miałaby miejsce, gdyby do samego wniosku złożonego przez Zobowiązanego (M. S. (1)) dołączony był SIWZ, wtedy zgodnie z § 3 wymienionego regulaminu wniosek o udzielenie indywidualnego poręczenia w ramach pakietu wadialnego poddawany jest analizie dokonywanej przez K- (...), a więc z nim również załącznik. W niniejszym przypadku jednak zgodnie z zeznaniami świadka B. K. przedmiotowy wniosek został złożony telefonicznie, poprzez wskazanie którego zamówienia publicznego ma dotyczyć poręczenie. Nawet gdyby przyjąć, iż tak złożony wniosek, który odnosił się jedynie do podania numeru zamówienia będącego przedmiotem poręczenia, w ten sposób zawierał postanowienia SIWZ to zgodnie z § 7 pkt 1, § 6 pkt 1 i 2 należałoby rozważyć czy wniosek ten spełniał wymogi formalne nałożone przez regulamin. Można założyć, iż mimo braków wniosku (niezłożenie go na odpowiednim wzorze stanowiącym załącznik do regulaminu) powód akceptując ten wniosek i sporządzając Oświadczenie Poręczyciela konwalidował w ten sposób wniosek. W zebranym materiale dowodowym nie ma jednak informacji kiedy wniosek o udzielenie poręczenia został złożony przez M. S. (1), czy po dokonaniu zmian w SIWZ (w dniu 08.06.2017 r.), czy przed tą datą, nie ma więc możliwości weryfikacji, czy powód w dniu otrzymania wniosku o udzielenie poręczenia wiedział o zmianie okresu, na który poręczenie powinno zostać udzielone i czy w związku z tym był związany postanowieniami SIWZ sporządzając Oświadczenie Poręczyciela. W ocenie Sądu jednak ta okoliczność nie ma większego znaczenia dla sprawy (nawet przy założeniu, że powód w dniu sporządzania Oświadczenia wiedział o zmianie w SIWZ, a mimo to nie uwzględnił tej zmiany w Oświadczeniu), albowiem w dniu 20 czerwca 2017 r. M. S. (1) miał możliwość weryfikacji treści sporządzonego przez powoda Oświadczenia i naniesienia na to Oświadczenie ewentualnych poprawek (pozostało jeszcze bowiem 2 dni do ostatecznego terminu składania ofert w przetargu numer (...)), mimo to M. S. (1) jeszcze w tym samym dniu po zapoznaniu się z treścią Oświadczenia zaakceptował i uznał jej zgodności z SIWZ przedmiotowego zamówienia publicznego. Jako profesjonalny przedsiębiorca stanowiło to, jak wcześniej zauważono, rażący brak troski o własny interes gospodarczy, za który nie może odpowiadać w ocenie Sądu powód.

Zgodnie z art. 496 k.p.c. po przeprowadzeniu rozprawy Sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Biorąc pod uwagę powyższe oraz to, że powyższy zarzut nie zasługiwał na uwzględnienie bowiem pozwany nie udowodnił istnienia wierzytelności na którą się w toku procesu się powoływał, a roszczenie wekslowe dochodzone pozwem jest zasadne w stosunku do pozwanej spółki na podstawie art. 9 w zw. z art. 101 Ustawy Prawo wekslowe należało utrzymać w mocy nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Toruniu z dnia 16 lipca 2017r. w sprawie GNc 4222/17.

Zgodnie z art. 108 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Niniejszą sprawę strona pozwana przegrała w całości, dlatego też zgodnie z art. 98 k.p.c. to ją należało obciążyć kosztami postępowania wywołanego wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty w postepowaniu nakazowym. W związku z tym, pozwana została obciążona kosztami opłaty od zarzutów od nakazu zapłaty, o czym orzeczono w pkt. II sentencji wyroku. O kosztach należnych powodowi od pozwanej orzeczono natomiast w nakazie zapłaty z dnia 11 grudnia 2014 r., który stosownie do art. 496 k.p.c. został utrzymany w mocy. W pkt. III sentencji zasądzono od pozwanego (...) Sp. z o.o. kwotę 300 zł tytułem zwrotu pozostałych kosztów procesu. (zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz.U. z 2015 r., poz. 1804/).

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień.

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego

3.  Regulamin Udzielania Poręczeń Wadialnych wszyć do akt.

4.  Z wpływem lub za 22 dni.