Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2025 roku

Sąd Rejonowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Andrzej Kurzych

Protokolant sekretarz sądowy Karolina Grudzińska

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2025 roku w T.

sprawy M. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o świadczenie rehabilitacyjne

na skutek odwołania od decyzji z 15 maja 2025 roku, nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje M. L. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 lutego 2025 roku do 28 lutego 2025 roku i zwalnia ją z obowiązku zwrotu wypłacanego za ten okres świadczenia rehabilitacyjnego w kwocie 5.097,68 zł (pięć tysięcy dziewięćdziesiąt siedem złotych sześćdziesiąt osiem groszy) wraz z odsetkami w kwocie 129,85 zł (sto dwadzieścia dziewięć złotych osiemdziesiąt pięć groszy).

sędzia Andrzej Kurzych

IV U 267/25

UZASADNIENIE

Decyzją z 15 maja 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na podstawie art. 17 ust. 1 i art. 66 ust. 2-3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2025 r., poz. 501; dalej jako ustawa zasiłkowa) odmówił ubezpieczonej M. L. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 lutego do 28 lutego 2025 r. i od 10 marca 2025 r. do 24 marca 2025 r. oraz na podstawie art. 84 ust. 1, ust. 1a, ust. 2 pkt 3 i ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r., poz. 350; dalej jako ustawa systemowa) zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 do 28 lutego 2025 r. w kwocie 5.097,68 zł wraz z odsetkami w kwocie 129,85 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że decyzją z 19 lutego 2025 r. przyznał ubezpieczonej prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 25 listopada 2024 r. do 24 marca 2025 r. oraz wypłacił jej świadczenie rehabilitacyjne za okres od 25 listopada 202 r. do 9 marca 2025 r. Świadczenie rehabilitacyjne za okres od 1 lutego do 28 lutego 2025 r. wynosiło 5.097,68 zł. Pismem z 7 marca 2025 r. ubezpieczona poinformowała, że rezygnuje z dniem 10 marca 2025 r. ze świadczenia rehabilitacyjnego w związku z podjęciem pracy. Zostało przeprowadzone z płatnikiem składek Cukiernią (...) w B. celem ustalenia, czy ubezpieczona uczestniczyła w rekrutacji. Pismem z 25 marca 2025 r. płatnik poinformował, że ubezpieczona brała udział w rekrutacji w dniu 11 lutego 2025 r. W ocenie organu rentowego, okoliczność ta stanowiła nadużycie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, co prowadziło do odmowy prawa do świadczenia za sporny okres oraz nałożenie na ubezpieczoną obowiązku zwrotu wypłaconych świadczeń.

W obszernym odwołaniu ubezpieczona wskazała, że nie naruszyła warunków zwolnienia lekarskiego. Doszło jedynie do rozmowy telefonicznej, a następnie spotkania rekrutacyjnego, które trwało zaledwie 15 minut. W jego trakcie omówionych zostało tylko kilka szczegółów. Ubezpieczona zaznaczyła, że chciała podjąć pracę, gdyż kierowała się dobrem córki, swoim oraz miała na celu poprawę sytuacji życiowej, fizycznej i psychicznej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zaprezentowane w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona M. L. od 1 października 2020 r. pozostawała w zatrudnieniu w (...) gdzie zajmowała stanowisko doradcy handlowo-technicznego. Sprzedawała m.in. fotowoltaikę i pompy ciepła.

(dowody:

⚫

przesłuchanie ubezpieczonej – k. 40 akt)

Podczas zatrudnienia ubezpieczona zachorowała na depresję w związku z sytuacją w miejscu pracy oraz problemami rodzinnymi. W związku z tym była niezdolna do pracy i korzystała z zasiłku chorobowego. Okres zasiłkowy zakończył się z dniem 29 marca 2024 r. Decyzjami z 3 kwietnia 2024 r., 11 lipca 2024 r. i 18 listopada 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od 30 marca 2024 r. do 24 marca 2025 r.

(dowody:

⚫

przesłuchanie ubezpieczonej – k. 40v. akt,

⚫

decyzje 3 kwietnia 2024 r., 11 lipca 2024 r. i 18 listopada 2024 r. – w aktach zasiłkowych)

Podczas wizyty lekarskiej u lekarza psychiatry w dniu 7 stycznia 2025 r. ubezpieczona podała, że czuje się trochę spokojniejsza. Nadal jest jednak podatna na stres, zamartwia się problemami. Mieszka z dwiema córkami. Małżeństwo jest w dużym kryzysie, mąż mieszka u swojej matki. Prawdopodobnie dojdzie do rozwodu. Ma orzeczone świadczenie rehabilitacyjne do 23 marca 2025 r. (powinno być do 24 marca). Przyjmuje B. regularnie, tolerancja leku jest dobra. Czuje się trochę pewniejsza siebie. Ma nadzieję, że uda się jej znaleźć pracę po zakończeniu świadczenia rehabilitacyjnego.

Lekarz psychiatra w wynikach badania przedmiotowego odnotował:

„Nastrój lekko obniżony. Przygnębienie, uczucie napięcia emocjonalnego. Kontakt dość dobry. Zachowanie spokojne. Orientacja dobra. Świadomość jasna. Afekt żywy i dostosowany. Napęd psychomotoryczny w granicach normy. Bez objawów psychotycznych. Funkcje pamięciowe bez istotnych zaburzeń. Koncentracja uwagi w normie. Struktura osobowości zwarta. Myśli samobójczych nie zdradza”. Lekarz zalecił dalsze stosowanie leków. Nie stwierdził istotnej poprawy.

(dowody:

⚫

dokumentacja lekarska – k. 28 akt)

W styczniu – lutym 2025 r. ubezpieczona była przekonana, że po zakończeniu świadczenia rehabilitacyjnego nie będzie mogła kontynuować zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy. Uznała, że musi szukać innej pracy. Zapytała sąsiadki K., która pracuje w cukierni (...) przy ul. (...)czy może znalazłoby się tam dla niej zatrudnienie. Dowiedziała się, że teraz jest „martwy okres”, ale sąsiadka poprosiła ubezpieczoną, aby przyniosła jej CV, które ona przekaże menadżerce M..

Na początku lutego 2025 r. z ubezpieczoną skontaktowała się telefonicznie menadżerka i poinformowała ją, że jest wolny etat w cukierni w galerii (...). Wskazała, że przy okazji zakupów może odbyć się spotkanie w sprawie zatrudnienia. Do spotkania doszło w cukierni przy ul. (...) w dniu 11 lutego 2025 r., o godzinie 13:00. Rozmowa była krótka. Trwała około 15 minut. Menadżerka podała, że zatrudnienie nastąpi, zgodnie z polityką firmy, na podstawie umowy zlecenia przez okres pierwszych 3-4 miesięcy. Rozmowa dotyczyła również stawki godzinowej. Kilka słów odnosiło się do K.. Menadżerka pytała się także, jak się czuła ubezpieczona podczas zatrudnienia w podczas pracy w Cukierni (...), gdzie w przeszłości ubezpieczona pracowała, i jak reaguje na stres. Ustalono, że ubezpieczona podejmie pracę po zakończeniu świadczenia rehabilitacyjnego, tj. z dniem 25 marca 2025 r. w cukierni w P..

Przed umówionym terminem menadżerka zadzwoniła do ubezpieczonej i poinformowała, że ze względu na okres świąteczny pilnie potrzebuje pracownika. Ubezpieczona uznała, że nie może czekać. Podjęła decyzję o skróceniu świadczenia rehabilitacyjnego do dnia 9 marca 2025 r., o czym zawiadomiła ZUS pismem z 7 marca 2025 r. Przed 9 marca 2025 r. udała się również do swego pracodawcy i złożyła oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę.

(dowody:

⚫

przesłuchanie ubezpieczonej – k. 40v.-41 akt,

⚫

pismo z 25 marca 2025 r. – k. 35 akt)

Podczas wizyty lekarskiej u lekarza psychiatry w dniu 4 marca 2025 r. ubezpieczona podała, że czuje się zdecydowanie lepiej, jest spokojniejsza. Poprawił się nastrój. Ma orzeczone świadczenie rehabilitacyjne, ale zamierza złożyć wniosek o jego skrócenie, ponieważ ma szansę na podjęcie pracy. B. toleruje. Ma więcej energii, bardziej optymistycznie patrzy w przyszłość. Inny dolegliwości nie zgłasza.

Lekarz psychiatra w wynikach badania przedmiotowego odnotował:

„W dobrym kontakcie słownym. Nastrój obecnie wyrównany. Zachowanie spokojne. Orientacja prawidłowa. Świadomość jasna. Afekt żywy i dostosowany. Napęd psychomotoryczny niezaburzony. Tok myślenia zwarty, bez objawów psychotycznych. Funkcje poznawcze, pamięć, koncentracja uwagi orientacyjnie bez zaburzeń. Myśli samobójczych nie zdradza. Struktura osobowości zwarta. Stan ogólny dobry.

(dowody:

⚫

dokumentacja lekarska – k. 28 akt)

W dniu 10 marca 2025 r. ubezpieczona podjęła pracę w cukierni S. w P. na podstawie umowy zlecenia zawartej do dnia 31 grudnia 2025 r. Powierzono jej obowiązki: „pomoc przy czynnościach związanych z obsługą klienta”.

(dowody:

⚫

umowa zlecenia z 10 marca 2025 r. – k. 30-31 akt)

W związku z pismem ubezpieczonej o skróceniu okresu świadczenia rehabilitacyjnego ZUS wszczął postępowanie wyjaśniające, w ramach którego ustalił, że ubezpieczona brała udział w rekrutacji w Cukierni (...) w B. w dniu 11 lutego 2025 r. Na tej podstawie decyzją z 15 maja 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 lutego do 28 lutego 2025 r. i od 10 marca 2025 r. do 24 marca 2025 r. oraz zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 do 28 lutego 2025 r. w kwocie 5.097,68 zł wraz z odsetkami w kwocie 129,85 zł.

(dowody:

⚫

pismo z 25 marca 2025 r. – k. 35 akt,

⚫

decyzja z 15 maja 2025 r. – w aktach zasiłkowych)

Sąd zważył, co następuje:

Z odwołania wynika, że ubezpieczona nie kwestionowała zaskarżonej decyzji w zakresie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 10 do 24 marca 2025 r. Przedmiotem postępowania było zatem wyłącznie prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 do 28 lutego 2025 r., a także zasadność nałożonego na ubezpieczoną obowiązku zwrotu wypłaconego za ten okres świadczenia.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów, których prawdziwość nie była przez strony kwestionowana oraz zeznań ubezpieczonej.

Sąd uznał zeznania ubezpieczonej za wiarygodne. W zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy ubezpieczona wypowiadała się w sposób spójny i konsekwentny (w stosunku do odwołania i późniejszego pisma przygotowawczego).

Organ rentowy w przedmiotowej sprawie dokonał oceny prawa do spornego świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie art. 17 ust. 1 w zw. z art. 22 ustawy zasiłkowej. Przepis ten stanowi, że ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego (świadczenia rehabilitacyjnego) za cały okres tego zwolnienia. Podstawą odmowy prawa do zasiłku chorobowego (świadczenia rehabilitacyjnego), a w konsekwencji zwrotu wypłaconego za sporny okres świadczenia, była ta część przepisu, która dotyczy nadużycia prawa do zasiłku chorobowego (świadczenia rehabilitacyjnego) w postaci wykorzystania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego celem.

Zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia określić można takiego typu postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia ubezpieczonego. Tę wiarygodność mogą podważyć szczególnie takie zachowania się pracownika, jak: wyjazd w celach turystycznych, podejmowanie innej pracy zarobkowej lub wykonywanie różnych robót w zakresie własnym, np. budowa domu, praca w ogródku czy w obejściu (I. Jędrasik-Jankowska, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Omówienie (w:) Prawo socjalne Komentarze, art. 17). Wykorzystywaniem zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia jest zawsze wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy. Celem zwolnienia od pracy jest zaś odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, stąd w jego osiągnięciu przeszkodą mogą być wszelkie zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14.12.2005 r., III UK 120/05, OSNP 2006, nr 21-22, poz. 338).

Za zachowania niezgodne z celem zwolnienia w orzecznictwie uznano m.in.: nadużywanie alkoholu, podejmowanie działań, których chory powinien unikać (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 lipca 1991 r., III AUr 144/91), wzięcie udziału w imprezie towarzyskiej czy rozrywkowej, demontaż okien w budynku należącym do spółdzielni mieszkaniowej w celu wykorzystania ich dla potrzeb własnych (wyrok Sądu Najwyższego z 21.01.1999 r., I PKN 553/98, OSNP 2000, nr 5, poz. 185), udział w wycieczce zagranicznej – pielgrzymce (wyrok Sądu Najwyższego z 21.10.1999 r., I PKN 308/99, OSNP 2001, nr 5, poz. 154). W wyroku z 2.04.1998 r., I PKN 14/98, OSNP 1999, nr 6, poz. 210 Sąd Najwyższy wskazał jednak, że udział pracownika we własnym ślubie w czasie zwolnienia lekarskiego zawierającego adnotację „chory może chodzić”, nie koliduje z obowiązkami pracowniczymi i nie może być uznany za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p.

Mając na uwadze przedstawione rozważania, w ocenie Sądu, zachowanie ubezpieczonej w dniu 11 lutego 2025 r., nie pozostawało w sprzeczności z celem zwolnienia lekarskiego. Na rzecz tego stanowiska wskazywały następujące argumenty:

Po pierwsze, przeprowadzona rozmowa rekrutacyjna był krótka. Trwała zaledwie 15 minut. Ograniczona była do rozstrzygnięcia podstawowych kwestii, tj. samego faktu zatrudnienia, daty podjęcia pracy, stawki, doświadczenia ubezpieczonej i tego jak reaguje na stres. Odbyła się ona w cukierni S. przy ul. (...), która znajduje się w pobliżu miejsca zamieszkania ubezpieczonej. Nic nie wskazuje na to, aby rozmowa ta w sposób negatywny odbiła się na jej stanie psychicznym.

Po drugie, kwestia podjęcia przez ubezpieczoną zatrudnienia po zakończeniu świadczenia rehabilitacyjnego miała, wbrew sugestiom pełnomocnika organu rentowego, istotne znacznie w procesie terapeutycznym ubezpieczonej. Nieprzypadkowo była ona tak silnie akcentowana w czasie wizyty lekarskiej w dniu 7 stycznia 2025 r. Ubezpieczona wiązała z podjęciem zatrudnienia pewne nadzieje, przez co czuła się „trochę pewniejsza siebie”.

Po trzecie, z porównania zapisów w dokumentacji lekarskiej z 7 stycznia i 4 marca 2025 r. jasno wynikało, że okoliczności związane z rozmową rekrutacyjną i perspektywą podjęcia pracy pozytywnie wpłynęły na stan psychiczny ubezpieczonej. Lekarz w czasie wizyty w dniu 4 marca 2025 r. odnotował, że ubezpieczona jest „w dobrym kontakcie słownym. Nastrój obecnie wyrównany. Zachowanie spokojne. Orientacja prawidłowa. Świadomość jasna. Afekt żywy i dostosowany. Napęd psychomotoryczny niezaburzony. Tok myślenia zwarty, bez objawów psychotycznych. Funkcje poznawcze, pamięć, koncentracja uwagi orientacyjnie bez zaburzeń. Myśli samobójczych nie zdradza. Struktura osobowości zwarta. Stan ogólny dobry”. Zapisy te jednoznacznie wskazują na poprawę stanu psychicznego ubezpieczonej. Nic zatem nie świadczyło o tym, że rozmowa rekrutacyjna, która odbyła się w dniu 11 lutego 2025 r. negatywnie wpłynęła na proces rekonwalescencji ubezpieczonej.

Po czwarte, odbycie rozmowy rekrutacyjnej w końcowym okresie choroby trudno uznać za przejaw nadużycia prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego (art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Choć w szczególnych przypadkach tak kwalifikacja nie jest wykluczona, to jednak co do zasady nie będzie ona wchodziła w grę, skoro podjęta w tych warunkach rozmowa rekrutacyjna jest wyrazem zwykłej i wręcz oczywistej zapobiegliwości o własne sprawy.

Resumując, w przedmiotowej sprawie zachowanie ubezpieczonej nie wyczerpywało dyspozycji art. 17 ust. 1 w zw. z art. 22 ustawy zasiłkowej, a w konsekwencji także art. 84 ust. 2 pkt 3 ustawy systemowej, co skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że ubezpieczonej przysługuje prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 do 28 lutego 2025 r. oraz zwolnieniem jej z obowiązku zwrotu wypłaconego za ten okres świadczenia wraz z odsetkami (art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.).

sędzia Andrzej Kurzych