Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2024 roku

Sąd Rejonowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Andrzej Kurzych

Protokolant sekretarz sądowy Karolina Grudzińska

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2024 roku w Toruniu na rozprawie

sprawy P. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych

o zasiłek chorobowy

na skutek odwołania od decyzji z dnia 18 lipca 2024 roku, nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zwalnia P. G. z obowiązku zwrotu zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od 16 maja 2024 roku do 3 lipca 2024 roku w kwocie 13.314,44 zł (trzynaście tysięcy trzysta czternaście złotych czterdzieści cztery grosze).

sędzia Andrzej Kurzych

IV U 246/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 lipca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 3 pkt 3, art. 36 ust. 1, art. 46, art. 52 i art. 66 ust. 1ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2023 r., poz. 2780 ze zm.; dalej jako ustawa zasiłkowa) oraz na podstawie art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r., poz. 497 ze zm.; dalej jako ustawa systemowa) przyznał ubezpieczonemu P. G. prawo do zasiłku chorobowego od 16 maja 2024 r. do 31 maja 2024 r. od podstawy wymiaru 7.540,35 zł i od 1 czerwca 2024 r. do 3 lipca 2024 r. od podstawy wymiaru 8.147,38 zł ustalonej zgodnie z obowiązującymi przepisami i ograniczonej do 100% przeciętnego wynagrodzenia, a ponadto zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego w kwocie 13.314,44 zł wynikającego z różnicy podstaw.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wypłacił ubezpieczonemu zasiłek chorobowy za okres po ustaniu zatrudnienia od 16 maja do 3 lipca 2024 r., a więc podstawa powinna być ograniczona do kwoty 100% przeciętnego wynagrodzenia, tj. za okres od 16 maja 2024 r. do 31 maja 2024 r. od podstawy wymiaru 7.540,35 zł i od 1 czerwca 2024 r. do 3 lipca 2024 r. od podstawy wymiaru 8.147,38 zł. Organ rentowy wypłacił ubezpieczonemu zasiłek chorobowy liczony od podstawy 18.138,88 zł, co skutkowało nadpłatą zasiłku chorobowego w kwocie 13.314,44 zł. Kwota ta stanowi nienależne świadczenie i podlega zwrotowi.

W odwołaniu ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez zwolnienie go z obowiązku zwrotu kwoty 13.314,44 zł (po sprecyzowaniu żądania na rozprawie w dniu 25 października 2024 r., kiedy wskazał, że odwołanie nie odnosi się do wskazanych w osnowie decyzji podstaw wymiaru zasiłku chorobowego). Ubezpieczony wskazał, że w żaden sposób nie weryfikował prawidłowości kwoty wyliczonego zasiłku. Nie był do tego zobowiązany, nie miał też wiedzy w tym zakresie. Działał w zaufaniu do organu, który samodzielnie wyliczył kwotę świadczenia. okoliczności te skutkuje brakiem obowiązku zwrotu nadpłaconego świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony P. G. w okresie od 28 listopada 2014 r. do 2 maja 2024 r. był pracownikiem Urzędu Miasta i Gminy J. w związku z pełnieniem funkcji Burmistrza Miasta i Gminy J..

W okresie od 26 kwietnia 2024 r. do 3lipca 2024 r. ubezpieczony był niezdolny do pracy. Za okres do 2 maja 2024 r. pracodawca wypłacił mu wynagrodzenie chorobowe. Za pozostały okres niezdolności do pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacił mu zasiłek chorobowy. Omyłkowo podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za okres

Wysokość zasiłku chorobowego została ustalona na podstawie przesłanego przez płatnika składek zaświadczenia płatnika składek. Omyłkowo ZUS obliczył wysokość podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za okres od 16 maja do 3 lipca 2024 r. z pominięciem ograniczenia do kwoty 100% przeciętnego wynagrodzenia przyjmując, że podstawa ta wynosi 18.138,88 zł. Prawidłowa podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za okres od 16 maja 2024 r. do 31 maja 2024 r. winna wynosić 7.540,35 zł, a za okres od 1 czerwca 2024 r. do 3 lipca 2024 r. - 8.147,38 zł. Skutkowało to nadpłatą zasiłku chorobowego w kwocie 13.314,44 zł.

Ubezpieczony nie wiedział, jakie są zasady wyliczenia zasiłku chorobowego za okres po ustaniu zatrudnienia. Pozostawał w przekonaniu, że wypłacona mu przez ZUS kwota jest prawidłowa. Wydawała mu się on wysoka, lecz w ZUS zapewniono go, że wypłacane mu kwoty są prawidłowe.

Decyzją z dnia 18 lipca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonemu prawo do zasiłku chorobowego od 16 maja 2024 r. do 31 maja 2024 r. od podstawy wymiaru 7.540,35 zł i od 1 czerwca 2024 r. do 3 lipca 2024 r. od podstawy wymiaru 8.147,38 zł ustalonej zgodnie z obowiązującymi przepisami i ograniczonej do 100% przeciętnego wynagrodzenia, a ponadto zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego w kwocie 13.314,44 zł wynikającego z różnicy podstaw.

(fakty bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w przymiotowej sprawie nie był przedmiotem sporu. W szczególności należy wskazać, że organ rentowy nie kwestionował, iż ubezpieczony nie posiadał wiedzy o zasadach obliczania zasiłku chorobowego za okres po ustaniu zatrudnienia. Nie było też wątpliwości co do tego, że organ rentowy nie skierował do ubezpieczonego pouczenia w tym przedmiocie, ani co do tego, iż do nadpłaty zasiłku chorobowego doszło na skutek błędu organu rentowego, bez jakiegokolwiek udziału ubezpieczonego.

Wstępnie zauważyć należy, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za okres po ustaniu zatrudnienia winna zostać ustalona na podstawie art. 46 ustawy zasiłkowej. W myśl tego przepisu podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż kwota wynosząca 100% przeciętnego wynagrodzenia. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od 3. miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych. Przysługujący ubezpieczonemu zasiłek chorobowy za okres od 16 maja 2024 r. do 31 maja 2024 r. winien być zatem ustalony od podstawy w kwocie 7.540,35 zł (zob. komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 lutego 2024 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w czwartym kwartale 2023 r.; M. P. z 2024 r. poz. 106), a za okres od 1 czerwca 2024 r. do 3 lipca 2024 r. od podstawy w kwocie 8.147,38 zł (komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 13 maja 2024 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2024 r.; M. P. z 2024 r. poz. 358). Organ rentowy za wskazane okresy obliczył zasiłek chorobowy od podstawy w kwocie 18.138,88 zł, co skutkowało to nadpłatą zasiłku chorobowego w kwocie 13.314,44 zł. Przedmiotem sprawy była zasadność obciążenia ubezpieczonego obowiązkiem zwrotu tej kwoty.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 zd. 1 ustawy systemowej osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Zgodnie zaś z ustępem 2 za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia;

3)  świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

W przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione opisane art. 84 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 ustawy systemowej (punkt 3 nie ma znaczenia dla sprawy) przesłanki zwrotu nienależnego świadczenia. Organ rentowy nie skierował do ubezpieczonego jakiegokolwiek pouczenia o zasadach obliczania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia, w tym zwłaszcza o treści art. 46 ustawy zasiłkowej. Ponadto ubezpieczony w żaden sposób nie przyczynił się do wypłaty zasiłku w zawyżonej kwocie. Nie złożył nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów ani też nie wprowadził organu rentowego w błąd. Nie znał przecież zasad obliczania zasiłku chorobowego, a gdy mimo to sygnalizował w ZUS zdziwienie, że otrzymał tak wysoką kwotę, to nie skutkowało to podjęciem jakichkolwiek działań ze strony organu rentowego.

Organ rentowy dysponował prawidłowymi danymi, które pozwalały na wypłatę zasiłku chorobowego w zgodnej z prawem wysokości. Tym samym do nadpłaty zasiłku chorobowego doszło na skutek błędu organu rentowego. W literaturze wskazuje się (R. Babińska-Górecka [w:] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. K. Antonów, Warszawa 2024, art. 84, t. 1), że ubezpieczeniowa definicja nienależnie pobranych świadczeń nie obejmuje tych świadczeń, które zostały nienależnie przyznane lub wypłacone z powodu własnych uchybień organu rentowego lub sądu, określanych przez doktrynę i orzecznictwo mianem „błędu” (zob. uchwała SN z 21.05.1984 r., III UZP 20/84, OSNCP 1985/1, poz. 3; wyrok SN z 26.06.1985 r., II URN 98/85, OSNC 1986/4, poz. 59; R. Babińska, R. Babińska, Pojęcie i rodzaje błędu organu rentowego lub odwoławczego, PiP 2005, nr 12, s. 47-63., s. 50 i n.; por. T. Szymanek, S. Szymańska, Pojęcie nie­należnego świadczenia w ujęciu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników oraz w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1987, nr 12, s. 30). Na powstanie tych nieprawidłowości nie mają wpływu inne, poza organami rozpoznającymi sprawę, podmioty. Z powodu tak rozumianego błędu organu rentowego lub sądu dochodzi do przyznania lub wypłaty świadczeń bez podstawy prawnej. Nie stanowią one jednak świadczeń nienależnie pobranych, podlegających zwrotowi, w rozumieniu art. 84 ustawy systemowej, gdyż uchybienie organu rentowego lub sądu nie jest wynikiem zachowań (działań lub zaniechań) zainteresowanych, świadczeniobiorców, płatników lub innych podmiotów. Brak spełnienia którejkolwiek z przesłanek określonych w art. 84 ust. 2 lub 6 ustawy systemowej sprawia, że do przyznania i wypłaty świadczenia bez podstawy prawnej doszło na skutek błędu organu rentowego lub sądu.

W tym stanie rzeczy, skoro do nadpłaty zasiłku chorobowego w kwocie 13.314,44 zł doszło na skutek błędu organu rentowego, bez jakiegokolwiek udziału ubezpieczonego, zaskarżona decyzji podlegała zmianie poprzez zwolnienie ubezpieczonego z obowiązku zwrotu wskazanej kwoty, o czym orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.

sędzia Andrzej Kurzych