Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Maria Szymańska

Protokolant sekretarz sądowy Barbara Borkowska

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2023 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy M. W. – J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o zasiłek macierzyński

na skutek odwołania od decyzji z dnia 26 maja 2023 r., znak (...) - (...)

zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 26 maja 2023 r., znak (...) - (...) w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej M. W. – J. prawo do zasiłku macierzyńskiego od dnia 4 stycznia 2023 r. do 10 października 2023 r.;

wniosek ubezpieczonej M. W. – J. o przyznanie prawa do zasiłku macierzyńskiego na dalszy okres do 3 stycznia 2024 r. przekazuje do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B..

Sygn. akt IV U 182/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 maja 2023 r., znak (...) - (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – powołując się na art. 1 ust. 1 i art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133; dalej: ustawa zasiłkowa) – odmówił M. W. - J. prawa do zasiłku macierzyńskiego od 4 stycznia 2023 r. do 10 października 2023 r. W uzasadnieniu wskazano, że z tytułu ubezpieczenia u płatnika składek C. (...) sp. z o.o. sp. k. ubezpieczona złożyła wniosek o zasiłek macierzyński za okres objęty decyzją, tj. 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 20 tygodni urlopu rodzicielskiego. Pomimo wezwań płatnik składek nie złożył zaświadczenia Z-3, nie udzielił ubezpieczonej urlopu macierzyńskiego ani rodzicielskiego za wnioskowany okres. Nadto, z informacji zawartych w KRS wynika, że spółka zawiesiła prowadzenie działalności od 29 grudnia 2022 r. W ocenie organu pozostawanie ubezpieczonej w zatrudnieniu nie jest możliwe przy jednoczesnym zawieszeniu działalności przez płatnika.

M. J. zaskarżyła powyższą decyzję w całości i wniosła o przyznanie zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego za okres od 4 stycznia 2023 r. do 3 stycznia 2024 r. Skarżonej decyzji zarzuciła naruszenie przepisów prawa oraz niezgodność ze stanem faktycznym. W pierwszej kolejności podkreśliła, że wnioskowała o zasiłek macierzyński w wymiarze 20 tygodni, od 4 stycznia 2023 r. do 23 maja 2023 r. i zasiłek rodzicielski od 24 maja 2023 r. do 3 stycznia 2024 r. Ustalenie organu, że wniosek obejmował jedynie okres do 10 października 2023 r. jest dla ubezpieczonej niezrozumiałe. Organ nie wyjaśnił nadto na jakiej podstawie ustalił, że pracodawca nie udzielił jej urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego; ubezpieczona przesłała do pracodawcy wniosek, który został odebrany i nie otrzymała informacji o odmowie udzielenia urlopu. Niewykluczonym jest natomiast, że płatnik nie przesłał zaświadczenia Z-3 albowiem pozostaje on bierny w stosunku do wszystkich podmiotów prawnych. Ubezpieczona w chwili złożenia wniosku pozostawała na urlopie wychowawczym, co widnieje w systemie ZUS, a zatem twierdzenie, że nie jest zatrudniona i nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego jest niezrozumiałe. Okoliczność zawieszenia działalności prowadzonej przez pracodawcę nie wyklucza zatrudniania pracownika przebywającego na urlopie macierzyńskim czy urlopie wychowawczym zgodnie z art. 22 ust. 1 i 2 prawa przedsiębiorców; przeciwna ocena organu jest błędna. Co więcej, do zawieszenia, zgodnie z informacją posiadaną przez ubezpieczoną doszło na wniosek Urzędu Skarbowego, zaś sama informacja o zawieszeniu została ujawniona w KRS już po złożeniu wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski przez ubezpieczoną. Ubezpieczona podkreśliła, że nadal pozostaje w zatrudnieniu u płatnika składek, a przebywając na urlopie wychowawczym nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego za cały wnioskowany okres.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz podtrzymał ustalenia i argumentację zawartą w skarżonej decyzji.

W piśmie z dnia 27 lipca 2023 r. organ rentowy wyjaśnił, że we wniosku o zasiłek macierzyński ubezpieczona wnosiła o jego przyznanie na okres urlopu macierzyńskiego od 4 stycznia 2023 r. do 23 maja 2023 r. oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 20 tygodni, co determinowało okres objęty skarżoną decyzją. Ponadto, z wyjaśnień Wydziału Zasiłków Oddział w B. wynika, że przyczyną odmowy przyznania zasiłku macierzyńskiego był brak informacji o udzielonym przez płatnika urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, wychowawczym.

Na rozprawie w dniu 6 października 2023 r. ubezpieczona oświadczyła, że złożyła tylko jeden wniosek o przyznanie zasiłku macierzyńskiego. Mając na uwadze faktyczną treść wniosku wniosła o przyznanie zasiłku macierzyńskiego na dalszy okres do 3 stycznia 2024 r. Pełnomocnik organ oświadczyła, że organ aktualnie nie kwestionuje, że ubezpieczona była pracownikiem płatnika ani, że ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego do płatnika, a do organu złożyła prawidłowy wniosek o zasiłek macierzyński. Nadto nie kwestionuje, że wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski jest dla pracodawcy wiążący. Zarzutem objęty jest brak udzielenie przez płatnika informacji o udzieleniu urlopów. Jednocześnie pełnomocnik organu wniosła o przekazanie nowego wniosku o zasiłek macierzyński na dalszy okres do rozpoznania Oddziałowi ZUS w B..

Sąd ustalił co następuje :

M. J. od 17 lutego 2014 r. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w C. (...) w B. i z tego tytułu zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego.

/fakt bezsporny oraz dowód: odpowiedź na wniosek o zbadanie okoliczności związanych z ubezpieczeniem k. 9-10 akt zasiłkowych/

Ubezpieczona w okresie od 1 sierpnia 2020 r. do 28 lipca 2021 r. pobierała zasiłek macierzyński. Ubezpieczona wystąpiła wówczas do pracodawcy z wnioskiem o urlopu macierzyński i rodzicielski, na który nie otrzymała informacji zwrotnej. Zgodnie z praktyką pracodawcy informował on jedynie pracownika o braku zgody na urlop (wypoczynkowy), nie informował o pozytywny rozpoznaniu wniosków urlopowych.

/dowód: odpowiedź na wniosek o zbadanie okoliczności związanych z ubezpieczeniem k. 9-10 akt zasiłkowych; wyjaśnienia ubezpieczonej na rozprawie w dniu 6 października 2023 r., protokół skrócony k. 52-52v/

Od 12 stycznia 2022 r. ubezpieczona przebywała na urlopie wychowawczym, udzielonym do 31 marca 2023 r.

/fakt bezsporny oraz dowód: odpowiedź na wniosek o zbadanie okoliczności związanych z ubezpieczeniem k. 9-10 akt zasiłkowych/

W dniu 4 stycznia 2023 r. ubezpieczona urodziła drugie dziecko.

/fakt bezsporny/

Wnioskiem z 9 stycznia 2023 r. ubezpieczona zwróciła się do pracodawcy C. (...) Sp. z o.o. Sp. k. o udzielenie urlopu macierzyńskiego w związku z urodzeniem dziecka w dniu 4 stycznia 2023 r. w wymiarze 20 tygodni i na podstawie art. 182 ^{( 1a)} k.p. bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni, łącznie w wymiarze 52 tygodni – od 4 stycznia 2023 r. do 3 stycznia 2024 r. Do wniosku załączyła akt urodzenia dziecka oraz oświadczenie drugiego rodzica, że nie będzie korzystał z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego ani urlopu rodzicielskiego w okresie objętym wnioskiem przez matkę dziecka. Wniosek został przesłany za pośrednictwem operatora pocztowego i odebrany 12 stycznia 2023 r. Pracodawca nie odpowiedział na wniosek.

/fakt bezsporny oraz dowody: kopia wniosku wraz z załącznikami k. 29-32; potwierdzenie dania i doręczenia korespondencji k. 33-35; wyjaśnienia ubezpieczonej na rozprawie w dniu 6 października 2023 r., protokół skrócony k. 52-52v/

Uprzednio, w dniu 10 stycznia 2023 r., C. (...) Sp. z o.o. Sp. k. złożyła wniosek do sądu rejestrowego o zmianę danych podmiotu w Rejestrze Przedsiębiorców poprzez wpisanie zawieszenia działalności gospodarczej od 30 grudnia 2022 r., zgodnie z uchwałą wspólników; okres zawieszenia od 30 grudnia 2022 r. do 30 grudnia 2024 r. Do wniosku załączono oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników z 10 stycznia 2023 r., w którym oświadczono, że spółka „zatrudnia wyłącznie jedną osobę pozostającą na urlopie wychowawczym, co zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy Prawo Przedsiębiorców umożliwia spółce zawieszenie wykonywanej działalności.”

Postanowieniem z dnia 10 stycznia 2023 r. dokonano zmiany wpisu w KRS zgodnie z wnioskiem.

/dowód: wniosek z załącznikami k. 46-48; postanowienie k. 49/

Wnioskiem z dnia 10 stycznia 2023 r., złożonym na formularzu (...), ubezpieczona zwróciła się do organu o zasiłek macierzyński w związku urodzeniem dziecka, z tytułu zatrudnienia u płatnika składek C. (...) Sp. z o.o. Sp. k. Zakresem wniosku objęto zasiłek macierzyński za okres :

- urlopu macierzyńskiego od 4 stycznia 2023 r. do 23 maja 2023 r.,

- bezpośrednio po nim, za okres urlopu rodzicielskiego w wymiarze 20 tygodni.

Do wniosku załączyła skrócony odpis aktu urodzenia oraz oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego przez drugiego rodzica.

Organ wezwał płatnika składek C. (...)Sp. z o.o. Sp. k. do złożenia zaświadczenia Z-3. Płatnik składek nie złożył żądanego dokumentu.

/fakty bezsporne oraz dowody: wniosek o zasiłek macierzyński z załącznikami k. 13-19 akt zasiłkowych; wniosek o zbadanie okoliczności związany z ubezpieczeniem k. 11 akt zasiłkowych/

Skarżoną decyzję z dnia 26 maja 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od 4 stycznia 2023 r. do 10 października 2023 r.

/fakt bezsporny/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny był w istocie bezsporny i został ustalony na podstawie oświadczeń stron zawartych w składanych pismach procesowych i podczas rozprawy w dniu 6 października 2023 r., które znajdowały potwierdzenie w złożonych przez strony dokumentach, a nadto dokumentów pozyskanych w toku postępowania dotyczących kwestii zawieszenia działalności przez płatnika składek oraz uzupełniająco wyjaśnień ubezpieczonej podczas rozprawy. Sąd uznał dowody z dokumentów za wiarygodne. Żadna ze stron nie składała zastrzeżeń co do ich autentyczności, a i Sąd nie miał podstaw do ich kwestionowania.

Przechodząc do rozważań prawnych w pierwszej kolejności wskazać należało, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy zasiłkowej świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009, 1079, 1115 i 1265), zwanym dalej "ubezpieczonymi".

W niniejszej sprawie organ ostatecznie nie kwestionował, że ubezpieczona legitymująca się statusem pracownika u płatnika składek C. (...)Sp. z o.o. Sp. k. od 2014 r., ostatnio, od 12 stycznia 2022 r przebywająca na urlopie wychowawczym, legitymuje się statusem osoby ubezpieczonej zgodnie z powołaną ustawą systemową. Na marginesie wskazać jedynie należało, iż płatnik składając w sądzie rejestrowym wniosek o zmianę wpisu o informację o zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej w załączonym oświadczeniu z 10 stycznia 2023 r. wskazał, że spółka zatrudnienia jednego pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym. Niemniej w tej dacie pracodawca nie miał jeszcze wiedzy o złożonym przez ubezpieczoną wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, który otrzymał 12 stycznia 2023 r. Powyższe pozostaje jednak nieistotne w kontekście art. 22 ust.1 i 2 ustawy z 6 marca 2018 r. prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r., poz. 221). Płatnik składek wprost zaś przyznał, że zatrudnia pracownika, którym bezsprzecznie jest ubezpieczona.

Zasiłek macierzyński przysługuje natomiast – zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy zasiłkowej - ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko (pkt 1).

Zasiłek ten przysługuje w myśl art. 29a ust. 1 ustawy zasiłkowej przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.

Kodeks pracy w art. 180 § 1 pkt 1 stanowi, że w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie okres urlopu macierzyńskiego wynosi 20 tygodni. Z kolei wedle art. 182 ^1a § 1 pkt 1 k.p. urlop rodzicielski przysługuje, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, w wymiarze do 32 tygodni w razie sprawowania opieki nad jednym dzieckiem.

M. J. w dniu 4 stycznia 2023 r. urodziła jedno dziecko. Jako osoba pozostająca w stosunku pracy, przebywająca na urlopie wychowawczym i legitymująca się statusem osoby ubezpieczonej nabyła prawo do urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego na gruncie prawa pracy, a w konsekwencji również prawo do ubiegania się o zasiłek macierzyński na gruncie ubezpieczeń społecznych.

Ubezpieczona wykazała (k. 29-35), że skutecznie złożyła do pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego oraz bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego, który odpowiadał wymogom rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków z dnia 8 grudnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 2243), które obowiązywało do 26 kwietnia 2023 r., a więc w okresie urodzenia dziecka przez ubezpieczoną. Organ rentowy tej okoliczności nie kwestionował. Nie kwestionował również, iż powyższymi wnioskami pracodawca jest związany, nie może odmówić udzielenia urlopu macierzyńskiego ani rodzicielskiego w przypadku prawidłowo złożonego przez pracownika wniosku, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Brak udzielenia informacji o sposobie rozpoznania wniosku zarówno ubezpieczonej jak i w toku postępowania administracyjnego organowi rentowemu pozostawał zatem bez znaczenia. Powyższe, jak wyjaśniła ubezpieczona, wpisywało się notabene w praktykę pracodawcy, który nie informował pracowników o pozytywnym rozpoznaniu wniosków urlopowych, a jedynie negatywnych. Składając wniosek o urlop macierzyński w związku z urodzeniem pierwszego dziecka ubezpieczona również nie otrzymała informacji zwrotnej.

Organ przyznał również, iż ubezpieczona złożyła prawidłowy wniosek o zasiłek macierzyński dopełniając ze swojej strony wszystkich wymogów wynikających z § 9 i § 22 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (Dz. U. z 2017 r., poz. 87), co wynika także z analizy przedłożonej przez organ dokumentacji.

W tym miejscu wskazać natomiast należało, że z treści wniosku jednoznacznie wynika, że ubezpieczona wniosła o przyznanie zasiłku macierzyńskiego na okres urlopu macierzyńskiego od 4 stycznia 2023 r. do 23 maja 2023 r. oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 20 tygodni, co determinowało okres objęty skarżoną decyzją. Ubezpieczona przyznała, że w niniejszej sprawie składała tylko jeden wniosek i była przekonana, że obejmuje od okres łącznie dopuszczalny przepisami prawa (20 tygodni + 32 tygodnie), udzielony przez pracodawcę. Prawdopodobnie określenie we wniosku okresu urlopu rodzicielskiego 20 tygodni zamiast 32 tygodnie nastąpiło w wyniku omyłki i niewątpliwie nie było objęte faktyczną intencją ubezpieczonej. Ubezpieczona jednocześnie domagała się przyznania prawa do zasiłku macierzyńskiego z tytułu zatrudnienia w innym podmiocie, który otrzymała, i prawdopodobnie tamten wniosek dotyczył pełnego dopuszczalnego okresu zasiłkowego. Niezależnie od faktycznych intencji i zamiaru ubezpieczonej organ był zobowiązany do rozpoznania wniosku zgodnie z jego zakresem. Tożsamo Sąd w postępowaniu odwoławczym nie mógł wyjść poza zakres objęty skarżoną decyzją i przyznać bądź odmówić przyznania prawa do świadczenia, które nie było przedmiotem decyzji administracyjnej. Mając natomiast na uwadze wyrażoną w toku postępowania wolę ubezpieczonej otrzymania zasiłku macierzyńskiego na okres dalszy, równy okresowi urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, tj. do 3 stycznia 2024 r., wniosek w tym zakresie podlegał przekazaniu do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., o czym orzeczono w puncie II. sentencji wyroku na podstawie art. 464 § 1 k.p.c.

Wracając natomiast to okresu objętego złożonym wnioskiem, tj. od 4 stycznia 2023 r. do 10 października 2023 r., mając na uwadze bezsporne spełnienie przesłanek art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej i jednoczesne, również bezsporne, wywiązanie się ubezpieczonej z wszystkich ciążących na niej wymogów formalnych zarówno względem pracodawcy, do którego złożyła wiążący wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego i bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego oraz względem organu rentowego, który potwierdził otrzymanie prawidłowo złożonego wniosku o zasiłek macierzyński na okres nie przekraczający określony w art. 29a ust. 1 ustawy zasiłkowej, Sąd nie miał wątpliwości, iż wniosek ten winien zostać rozpoznany pozytywnie. Odmowa przyznania prawa do świadczenia ubezpieczonemu, który spełnił wymogi ustawowe oraz formalne, jedynie z uwagi na brak dopełnienia obowiązku przez podmiot trzeci, za postępowanie którego ubezpieczony nie ponosi odpowiedzialności i na którego działalnie czy zaniechanie nie ma wpływu należy uznać za nieprawidłowe. Pracownik nie ma możliwości przymuszenia pracodawcy do wykonania obowiązków względem organu, nie może również złożyć wymaganych od niego (płatnika) w jego imieniu. Co więcej, w niniejszej sprawie, dokument ten (zaświadczenie Z-3) nie przesądzał o istnieniu prawa do wnioskowanego świadczenia ani jego wysokość. Ustawodawca wymaga aby osoba ubiegająca się o prawo do zasiłku macierzyńskiego winna spełnić przesłanki art. 29 ust. 1 ustawy zasiłkowej, a ubezpieczona takie przesłanki spełniła. Prawo do zasiłku nie jest powiązane z zachowaniem pracodawcy ubezpieczonego, zarówno w zakresie udzielenia urlopów w związku z urodzeniem dziecka jak i poinformowaniem o tym organu rentowego. Jak powyżej zaakcentowano, co przyznał organ rentowy, pracodawca nie miał możliwości nie uwzględnienia wniosku ubezpieczonej o udzielenie urlopu macierzyńskiego i bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego, a ubezpieczona wykazała, że taki wniosek złożyła. Organ rentowy sam zaś ustalił przebieg ubezpieczenia ubezpieczonej i jej status, informacje od płatnika nie były niezbędne. Nie ma zatem żadnego aspektu w którym brak złożenia przez płatnika zaświadczenia Z-3 uniemożliwiało przyznanie ubezpieczonej prawa do zasiłku macierzyńskiego. Przeciwne stanowisko organ nie jest do zaakceptowania.

W konsekwencji Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej M. W. - J. prawo do zasiłku macierzyńskiego zgodnie z wnioskiem, tj. od 4 stycznia 2023 r. do 10 października 2023 r., o czym orzeczono na podstawie art. art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w I. punkcie sentencji wyroku.