Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2025 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia Andrzej Kurzych

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2025 r. w T. na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o świadczenie rehabilitacyjne

w związku z odwołaniem od decyzji z dnia 9 stycznia 2025 r., nr (...)

oddala odwołanie.

Sędzia Andrzej Kurzych

IV U 86/25

UZASADNIENIE

Decyzją z 9 stycznia 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na podstawie art. 18 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczeń społecznych w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780 ze zm.; dalej jako „ustawa zasiłkowa”) odmówił ubezpieczonej M. P. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczona była niezdolna do pracy od 6 lipca do 29 grudnia 2023 r. (177 dni), od 29 stycznia do 2 lutego 2024 r. i od 2 kwietnia 2024 r. Ponieważ przerwy pomiędzy okresami niezdolność do pracy nie przekroczyły 60 dni, podlegają one zliczeniu do jednego okresu zasiłkowego. Oznacza to, że ubezpieczona zakończyła okres zasiłkowy w dniu 30 stycznia 2024 r. oraz nie przysługuje prawo do nowego okresu zasiłkowego od 2 kwietnia 2024 r. Oznacza to, że ubezpieczona nie może uzyskać prawa do świadczenia rehabilitacyjnego po dniu 30 września 2024 r. Nie jest też możliwe ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego od 31 stycznia 2024 r., skoro ubezpieczona odzyskała zdolność do pracy i pracę podjęła.

Ubezpieczony w odwołaniu wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że przysługuje jej prawo świadczenia rehabilitacyjnego. Wskazała, że nie otrzymała informacji od swojego pracodawcy odnośnie długości okresu zwolnienia chorobowego oraz długości przerwy między okresami niezdolności do pracy. Ubezpieczona znajduje się w trudnej sytuacji osobistej i zdrowotnej. Nie może ponosić negatywnych konsekwencji zaniechań innego podmiotu. Zaskarżona decyzja narusza interes prawny ubezpieczonej i zasady słuszności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ k.p.c., albowiem mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – Sąd uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona M. P. podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu pozostawania w stosunku pracy z (...) sp. z o.o. w T.. Pozostawał w zatrudnieniu od 1 października 2016 r.

W okresie od 6 lipca do 29 grudnia 2023 r. (177 dni) ubezpieczona była niezdolna do pracy z powodu choroby. Ponownie była niezdolna do pracy od 29 stycznia do 2 lutego 2024 r. i od 2 kwietnia 2024 r. do 10 stycznia 2025 r. W okresach od 30 grudnia 2023 r. do 28 stycznia 2024 r. i od 3 lutego do 1 kwietnia 2024 r. była zdolna do pracy i pracę wykonywała.

Okres zasiłkowy liczony od 6 lipca 2023 r. zakończył się z dniem 30 stycznia 2024 r. Gdyby przyjąć, że okres zasiłkowy ponownie rozpoczął się z dniem 2 kwietnia 2024 r., to uległby on zakończeniu z dniem 30 września 2024 r.

W dniu 11 października 2024 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. Kolejny wniosek w tym przedmiocie ubezpieczona złożyła 28 października 2024 r.

Orzeczeniem z 15 listopada 2024 r. lekarz orzecznik ZUS ustalił, że stan zdrowia ubezpieczonej uzasadnia ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 6 miesięcy od daty wyczerpania zasiłku chorobowego.

Decyzją z 9 stycznia 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.

(fakty bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy był bezsporny. Został on ustalony na podstawie dokumentów, których prawdziwości strony nie kwestionowały.

Przedmiotem sprawy było prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Zgodnie z art. 18 ust. 1-3 ustawy zasiłkowej świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy (ust. 1). Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy (ust. 2). O wskazanych okolicznościach orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Z cytowanego przepisu wynika, że prawo do świadczenia rehabilitacyjnego zależy od spełnienia następujących przesłanek:

1)  ubezpieczony korzystał z zasiłku chorobowego przez okres odpowiadających okresowi zasiłkowemu,

2)  po zakończeniu okresu zasiłkowego ubezpieczony jest nadal nieprzerwanie niezdolny do pracy,

3)  dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, bez konieczności stwierdzenia, że nastąpi to w terminie 12 miesięcy od wyczerpania zasiłku chorobowego (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 2.2.2016 r., III UZP 16/15, OSNP 2016/10, poz. 129),

W zakresie pierwszej przesłanki należy wyjaśnić, że zasady obliczania okresu zasiłkowego (182 dni) określa art. 9 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej, który stanowi, że do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, a także okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Odnotować należy, że aktualnie wliczenie przypadającego po przerwie okresu niezdolności do pracy do okresu zasiłkowego nie zależy od rodzaju choroby.

Na gruncie niniejszej sprawy oznacza to, że wszystkie relewantne dla sprawy okresy niezdolności do pracy podlegały wliczeniu do jednego okresu zasiłkowego. Ubezpieczona była niezdolna do pracy w okresie od 6 lipca do 29 grudnia 2023 r., od 26 stycznia do 2 lutego 2024 r. i od 2 kwietnia 2024 r. do 10 stycznia 2025 r. W okresach od 30 grudnia 2023 r. do 28 stycznia 2024 r. i od 3 lutego do 1 kwietnia 2024 r. była zdolna do pracy i pracę tę wykonywała. Przerwy między wymienionymi okresami nie przekraczały 60 dni. Pierwsza trwała 27 dni, a druga 59 dni. Tym samym niezdolności do pracy powstałe 26 stycznia i 2 kwietnia 2024 r. nie powodowały rozpoczęcia biegu nowego okresu zasiłkowego, lecz podlegały one wliczeniu do okresu zasiłkowego, który zakończył się z dniem 30 stycznia 2024 r.

W odniesieniu do drugiej przesłanki zauważyć trzeba, że świadczenie rehabilitacyjne jest kontynuacją zasiłku chorobowego (przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy) w tym znaczeniu, że prawo do tego świadczenia można nabyć tylko wówczas, gdy ustawowy okres pobierania zasiłku chorobowego został już wyczerpany a osoba pobierająca dotychczas zasiłek chorobowy jest nadal niezdolna do pracy. Użycie przez ustawodawcę w tym przepisie słowa „nadal” oznacza przy tym, że pomiędzy okresem pobierania zasiłku chorobowego a okresem pobierania świadczenia rehabilitacyjnego musi istnieć ciągłość. Innymi słowy, niezdolność do pracy jako stan uzasadniający prawo do zasiłku chorobowego a następnie prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, nie może zostać przerwany. Uprawnienie do świadczenia rehabilitacyjnego jest więc uzależnione od dalszego, nieprzerwanego występowania niezdolności do pracy. Po upływie maksymalnego terminu pobierania zasiłku chorobowego musi „nadal” (czyli bez przerwy, ciągle) występować niezdolność do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 19 stycznia 2009 r., II UK 149/08, OSNP 2010 nr 15-16, poz. 195; OSP 2011/2, poz. 22, z glosą I. Sierockiej, podobnie w wyrokach Sądu Najwyższego: z 14 listopada 2013 r., II UK 135/13, LEX nr 1396412 i z 31 stycznia 2017 r., II UK 644/15, LEX nr 2237411, a ostatnio postanowienie z 8 lutego 2023 r., I USK 126/22, LEX nr 352574 i wyrok z 5 lipca 2023 r., I USKP 7/23, LEX nr 3577238.

W przypadku ubezpieczonej po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, stan nieprzerwanej niezdolności do pracy utrzymywał się tylko do 2 lutego 2024 r. Następnie ubezpieczona była zdolna do pracy aż do 1 kwietnia 2024 r. Prowadziło to do oczywistego wniosku, że ubezpieczona mogłaby się domagać prawa do świadczenia rehabilitacyjnego jedynie na okres po dniu 30 stycznia 2024 r. w celu dokończenia leczenia zapoczątkowanego w dniu 6 lipca 2023 r. i kontynuowanego do dnia 29 grudnia 2023 r., a następnie w dniach od 26 stycznia do 30 stycznia 2024 r.

Z akt zasiłkowych, a także treści odwołania wynika, że celem ubezpieczonej nie było jednak ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego od 31 stycznia 2024 r. na dalszy okres (zresztą tylko na okres 3 dni), lecz od dnia 1 października 2024 r. W świetle okoliczności sprawy kwestia ta przedstawiała się w sposób oczywisty.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych decyzja organu rentowego oraz wniesione od niej odwołanie wyznaczają przedmiot rozpoznania sprawy sądowej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014 r., I UZP 4/13, LEX nr 1469177; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 7 maja 2013 r., I UK 12/13, LEX nr 1331260; z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 309/09, LEX nr 604210; z dnia 18 lutego 2010 r., III UK 75/09, OSNP 2011 nr 15-16, poz. 215; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2012 r., II UK 275/11, LEX nr 1215286). Sądowe postępowanie w takich sprawach ma wprawdzie charakter kontrolny, dominujący jest jednak charakter rozpoznawczy. Ta druga właściwość wyznacza rolę sądu, którą jest samodzielna ocena przesłanek warunkujących prawo do świadczenia lub zobowiązanie.

W wyrokach zapadłych w sprawach z dnia 27 września 2018 r., III UK 135/17 (LEX nr 2558701) oraz z dnia 4 grudnia 2018 r., I UK 344/17 (LEX nr 2586261) Sąd Najwyższy zauważył, że występowanie w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych funkcji kontrolnej i rozpoznawczej implikuje konieczność rozważenia ich wpływu na rozstrzygnięcie sądowe. Pierwsza funkcja została ograniczona jedynie do materialnoprawnej oceny legalności decyzji administracyjnej. Druga została zdeterminowana przedmiotem i zakresem decyzji organu rentowego. W rezultacie postępowanie sądowe względem postępowania administracyjnego jest, z jednej strony, jego kontynuacją, zaś z drugiej, nie można pominąć jego odrębności. Funkcja rozpoznawcza postępowania sądowego zawiera w sobie element odrębności i niezależności od wcześniejszego rozstrzygnięcia organu rentowego. Odrębność ta nie może jednak wychodzić poza ramy zakreślone przez organ rentowy. Zabieg taki pozostaje bowiem w opozycji do kontrolnego wymiaru postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Podzielając pogląd wyrażony w powyższych orzeczeniach, należy jednak podkreślić, że decyzja organu rentowego zapada na skutek wniosku złożonego przez ubezpieczonego, w którym zawarte jest jego żądanie. Rodzaj i zakres tego żądania nie zawsze wynika wprost ze sformułowań zawartych we formularzu wniosku. Czasem można go wyinterpretować dopiero po rozważeniu całokształtu okoliczności, w jakich został złożony. Prawidłowe odkodowanie treści wniosku ubezpieczonego pozwala na ocenę, czy i w jaki sposób organ rentowy rozstrzygnął o nim, czy to wprost (przyznając lub odmawiając prawa do dochodzonego świadczenia lub świadczeń), czy w sposób dorozumiany (nie wypowiadając się jednoznacznie na temat któregoś ze zgłoszonych żądań) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 12.4.2022 r., II USKP 114/21, LEX nr 3420446).

Zgłoszone przez ubezpieczoną roszczenie oparte było na założeniu, że od dnia 2 kwietnia 2024 r. zaczął biec nowy okres zasiłkowy, który zakończył się 30 września 2024 r. Z tego względu ubezpieczona złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego w dniu 11 października 2024 r. i następnie w dniu 28 października 2024 r., a nie np. w lutym 2024 r., oraz wykazywała we wniosku okres zasiłkowy liczony od dnia 2 kwietnia do dnia 30 września 2024 r. Z treści odwołania wynika, że nie zdawała sobie sprawy, że okres zasiłkowy zakończył się z dniem 30 stycznia 2024 r. Ponadto na potrzeby badania przez lekarza orzecznika ZUS ubezpieczona złożyła zaświadczenie lekarskie odnoszące się do procesu leczenia zapoczątkowanego w maju 2024 r. Z tego względu lekarz orzecznik ZUS, orzekając o prawie do świadczenia rehabilitacyjnego, brał pod uwagę niezdolność do pracy od kwietnia 2024 r. Oczywiste zatem było, iż ubezpieczona wnosiła w niniejszej sprawie o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na okres po 30 września 2024 r., nie zaś alternatywnie z na okres po 30 września 2024 r. lub po 30 stycznia 2024 r. Jak już wyjaśniono, ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 1 października 2024 r. nie było jednak możliwe. Prawo to mogło zostać ustalone na okres bezpośrednio przypadający po zakończeniu okresu zasiłkowego, tj. po dniu 30 stycznia 2024 r. i tylko pod warunkiem, że nadal utrzymywałaby się stan nieprzerwanej niezdolności do pracy. Tymczasem w okresie od 3 lutego do 1 kwietnia 2024 r. ubezpieczona była zdolna do pracy.

Niezależnie od tych uwag wskazać należy, że gdyby nawet przyjąć, że wniosek ubezpieczonej o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego dotyczył również okresu od 31 stycznia 2024 r., to prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 31 stycznia do 2 lutego 2024 r. uległo przedawnieniu. Zgodnie bowiem z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 69 ustawy zasiłkowej roszczenie o wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który świadczenie to przysługuje. Ponadto realnie rzecz ujmując ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 3 dni, tj. od 31 stycznia do 2 lutego 2024 r. mija się z jego celem, jako świadczenia przeznaczonego na dokończenie leczenia w dłuższym okresie czasu (do 12 miesięcy) po zakończeniu okresu zasiłkowego.

Końcowo wyjaśnić jeszcze należy, że ubezpieczona w odwołaniu podnosiła, iż zaskarżona decyzja narusza jej interes prawny, godzi w reguły uczciwego obrotu oraz zasadę słuszności. Powoływała się też na trudną sytuację osobistą i zdrowotną. Jak należy sądzić, w ten sposób ubezpieczona próbowała zakwestionować prawidłowość zaskarżonej decyzji poprzez konstrukcję zasad współżycia społecznego. Ta płaszczyzna badawcza w niniejszej sprawie jednak nie występowała, a to z tego względu, iż ustalone ustawowo zasady przyznawania świadczeń z ubezpieczeń społecznych nie podlegają korekcie z uwagi na zasady słuszności. Wskazać w tym zakresie np. wyrok Sądu Najwyższego z 23 października 2006 r. (I UK 128/06, OSNP 2007, nr 23-24, poz. 359), w myśl którego do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c., ani art. 8 k.p., gdyż przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego. Rygoryzm prawa publicznego nie może być zaś łagodzony konstrukcją nadużycia prawa podmiotowego przewidzianą w art. 5 k.c. lub w art. 8 k.p. Ponadto nie wiadomo na czym miałoby polegać owe naruszenie zasad współżycia społecznego, skoro organ rentowy właściwie zastosował prawo materialne do faktów, które były bezsporne. Sąd wprawdzie dostrzega, że pracodawca ubezpieczonej prawdopodobnie niewłaściwie obliczył okres zasiłkowy (przyjmując, że zaczyna on na nowo biec od 2 kwietnia 2024 r.), lecz nawet prawidłowe wyliczenia i informacje nie mogłoby nic w zakresie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego zmienić, skoro ubezpieczona była zdolna do pracy w okresie od 2 lutego do 1 kwietnia 2024 r. Ta zaś okoliczność wykluczała prawo do świadczenia rehabilitacyjnego czy to za okres po 30 stycznia, czy po 30 września 2024 r. Odnotować też trzeba, że pracodawca ubezpieczonej prawdopodobnie bez podstawy prawnej jako płatnik wypłacił jej wynagrodzenie chorobowe i następnie zasiłek chorobowy - łącznie za okres od 2 kwietnia do 30 września 2024 r.

Dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz przywołanych przepisów prawa materialnego odwołanie podlegało oddaleniu.

sędzia Andrzej Kurzych