Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 czerwca 2025 roku

Sąd Rejonowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Andrzej Kurzych

Protokolant sekretarz sądowy Karolina Grudzińska

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2025 roku w T.

sprawy V. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o zasiłek chorobowy

na skutek odwołania od decyzji z 2 stycznia 2025 roku, nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje V. G. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 lipca 2024 roku do 26 sierpnia 2024 roku.

sędzia Andrzej Kurzych

IV U 77/25

UZASADNIENIE

Decyzją z 2 stycznia 2025 r., znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił ubezpieczonej V. G. prawa od zasiłku chorobowego za okres od 1 lipca 2024 r. do 26 sierpnia 2024 r.

W uzasadnieniu organ rentowy podał, iż w dniu powstania prawa do świadczenia, tj. 1 lipca 2024 r. na koncie ubezpieczonej występowało zadłużenie z tytułu składek na kwotę przekraczającą 43,00 zł (1% minimalnego wynagrodzenia za pracę). Zadłużenie to nie zostało uregulowane przed upływem terminu przedawnienia. Prawo do zasiłku chorobowego ulegało zatem przedawnieniu zgodnie z art. 2a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2025 r., poz. 501; dalej jako ustawa zasiłkowa).

W odwołaniu ubezpieczona wskazała, że w dniu składania wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego na jej koncie nie figurowały zaległości z tytułu składek. Płatności dokonywała w terminie na kwoty wskazane w (...) a zadłużenie na stronie (...) w aplikacji wskazywało „0,00”.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ rentowy wyjaśnił, że w dniu 20 stycznia 2025 r. skierował wniosek o zasiłek chorobowy do ponownego potwierdzenia dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Z otrzymanego poświadczenia z 24 stycznia 2025 r. wynikało, że zaległość składkowa została uregulowana dnia 15 stycznia 2025 r., tj. po ustawowym terminie 6 miesięcy od powstania niezdolności do pracy. W dniu 27 stycznia 2025 r. wpłynęło odwołanie ubezpieczonej, w którym nie wnosiła ona nowych dowodów do sprawy. W związku z tym zdaniem organu rentowego brak było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona V. G. podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 6 marca 2024 r.

(fakt bezsporny)

Dnia 3 lipca 2024 r. ubezpieczona wystąpiła do ZUS o ustalenie prawa do zasiłku chorobowego za okres od 1 do 22 lipca 2024 r., w dniu 5 sierpnia 2024 r. za okres od 23 lipca do 5 sierpnia 2024 r. i w dniu 15 listopada 2024 r. za okres od 6 do 26 sierpnia 2024 r. Ubezpieczona była niezdolna do pracy łącznie w okresie od 1 lipca do 26 sierpnia 2024 r.

(dowód:

⚫

zaświadczenia płatnika składek (...) – k. 1-2v, 3-4v, 5-6v, 7-8v, 9-10v akt zasiłkowych)

Dnia 23 sierpnia 2024 r. ZUS Oddział w T. wszczął z urzędu postępowanie w sprawie podlegania przez ubezpieczoną dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu oraz ustaleniu podstaw wymiaru składek za okres od maja do grudnia 2022 r. z tytułu prowadzenia przez ubezpieczoną pozarolniczej działalności gospodarczej. Organ ustalił, iż dnia 18 maja 2022 roku ubezpieczona zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego na okres od 1 maja do 31 grudnia 2022 r. z kodem tytułu ubezpieczenia (...) tj. jako osoba korzystająca z ulgi „mały ZUS plus”. Termin na zgłoszenie się do ubezpieczeń na podstawie wskazanej ulgi upływał 8 maja 2022 roku. Organ uznał, iż w związku z przekroczeniem przez ubezpieczoną terminu na zgłoszenie się do ubezpieczenia na preferencyjnych warunkach, ubezpieczona zrezygnowała z ulgi w opłacaniu składek w 2022 r. Biorąc to pod uwagę w okresie od 1 maja 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. ubezpieczona powinna posługiwać się kodem tytułu ubezpieczenia (...) Nadto organ ustalił, że ubezpieczona zgłosiła się do ubezpieczeń (...) od 1 stycznia 2024 r. z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w dniu 6 marca 2024 r. Oznaczało to, że odwołująca się podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu dopiero od 6 marca 2024 r.

W związku z powyższym organ rentowy zobowiązał ubezpieczoną do sporządzenia korekt dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych za okres od maja do grudnia 2022 r. oraz za okres od stycznia do lutego 2024 r. z wykazanym kodem tytułu ubezpieczenia (...) i podstawą wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne w wysokości nie niższej niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Decyzją nr (...) z 17 października 2024 r. ZUS Oddział w T. stwierdził, że odwołująca się nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 5 marca 2024 r. Jednocześnie ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne V. G. w wysokości kwoty nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek w okresie od początku maja do końca grudnia 2022 r. w kwocie po 3.553,20 zł miesięcznie. Na czas wydania ww. decyzji nie sporządzono korekt dokumentów rozliczeniowych płatnika składek.

Decyzja uprawomocniła się 26 listopada 2024 r.

(dowód:

⚫

zawiadomienie z 23.8.2024 r. – w aktach ubezpieczeniowych,

⚫

decyzja ZUS nr (...) z 17.10.2024 r. – w aktach ubezpieczeniowych)

W okresie od 1 lipca do 2 grudnia 2024 r. na koncie ZUS ubezpieczonej nie figurowały zaległości. Ujawniły się ona na skutek dokonanych przez organ rentowy z urzędu w dniu 3 grudnia 2024 r. korekt. Na skutek korekt na koncie wystąpiła zaległość w zakresie składek na (...)– 6.135,92 zł + należne odsetki i w zakresie składek na (...)– 696,40 zł + należne odsetki.

Ubezpieczona wpłaciła należne kwoty wraz z odsetkami: w dniu 19 grudnia 2024 r. – 2.980,76 zł, w dniu 13 stycznia 2025 r. – 4.193,14 zł i w dniu 15 stycznia 2025 r. – 1.841,48 zł. Z denim 15 stycznia 2025 r. zaległość została w całości uiszczona.

(dowód:

⚫

pismo ZUS – k. 26-26v. akt,

⚫

deklaracje rozliczeniowe (...) – k. 27-42)

Decyzją z 2 stycznia 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił ubezpieczonej prawa od zasiłku chorobowego za okres od 1 lipca 2024 r. do 26 sierpnia 2024 r. z uwagi na przedawnienie prawa do świadczenia.

(dowody:

⚫

decyzja ZUS – k. 15-15v akt zasiłkowych)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny nie był przedmiotem sporu. Został on ustalony na podstawie dokumentów, których prawdziwość nie budziła wątpliwości. W sprawie nie został przeprowadzony dowód z przesłuchania ubezpieczonej, albowiem, mimo prawidłowego wezwania, nie stawiła się ona na rozprawę celem złożenia zeznań.

Zgodnie z art. 2a ustawy zasiłkowej prawo o zasiłku chorobowego nie przysługuje osobom prowadzącym pozarolniczą działalność w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, do czasu spłaty całości zadłużenia. Prawo do zasiłku chorobowego przedawnia się, jeżeli niedozwolone zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.

Organ rentowy przyjął, że prawo do przysługującego ubezpieczonej zasiłku chorobowego za okres od 1 lipca do 26 sierpnia 2024 r. uległo przedawnieniu, albowiem uregulowanie niedozwolonego zadłużenia nastąpiło dopiero w dniu 15 stycznia 2025 r., a więc po upływie 6 miesięcy licząc od dnia powstania prawa do świadczenia. Zdaniem organu rentowego prawo do spornego zasiłku chorobowego powstało z dniem 1 lipca 2024 r. (zob. pismo ZUS z 1 kwietnia 2025 r. – k. 19 akt).

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie w całości. Organ rentowy dokonał wadliwej wykładni art. 2a ustawy zasiłkowej oraz nie uwzględnił w procesie stosowania tego przepisu wydarzeń, które doprowadziły do powstania zadłużenia składkowego, a więc związanych z wydaniem decyzji z 17 października 2024 r. i sporządzeniem z urzędu przez ZUS deklaracji korygujących z 3 grudnia 2024 r.

1.  Data powstania prawa do świadczenia.

Zgodnie z ogólną zasadą nabycie prawa do świadczenia z ubezpieczeń społecznych następuje ex lege i nie jest uzależnione ani od złożenia przez ubezpieczonego stosownego wniosku, ani też od ustalenia (potwierdzenia) tego prawa decyzją organu rentowego, która ma jedynie charakter deklaratoryjny (zob. I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2009, s. 93; K. Antonów, Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych…, s. 157; a także np. wyroki SN z dnia 13 kwietnia 2021 r., I USKP 22/21, LEX nr 3159945 i z dnia 14 kwietnia 2021 r., II USKP 31/21, LEX nr 3219992). Mechanizm nabywania prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nie wykazuje odmiennej specyfiki. W odniesieniu do tych świadczeń również należy przyjąć, że prawo do nich powstaje w dacie spełnienia warunków prawnych danego świadczenia, a także że katalog przesłanek prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nie obejmuje wniosku o ustalenie prawa do danego świadczenia (art. 30a, 61b i 69 ustawy zasiłkowej) i decyzji o jego przyznaniu ( ^prawo do zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego i zasiłku macierzyńskiego przyznawane jest co do zasady w trybie bezdecyzyjnym, a prawo do świadczenia rehabilitacyjnego poprzez wydanie decyzji administracyjnej).

Prawo do wszystkich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego zależy od wystąpienia sytuacji chronionej, którą jest brak możliwości wykonywania pracy. Przyczyny, z których powodu ubezpieczony nie może wykonywać pracy, doprecyzowują treść ryzyka chronionego i jednocześnie stanowią cechę konstytutywną prawa do poszczególnych świadczeń. W przypadku zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego są to choroba i sytuacje z nią zrównane (art. 6 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej), w przypadku zasiłku macierzyńskiego – urodzenie dziecka lub przyjęcie dziecka na wychowanie (art. 29 ust. 1 ustawy zasiłkowej), a w przypadku zasiłku opiekuńczego – sprawowanie opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny (art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Szczegółowe przesłanki prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, tj. podleganie ubezpieczeniu chorobowemu (art. 1 ust. 1 ustawy zasiłkowej) oraz dysponowanie okresem wyczekiwania (w przypadku zasiłku chorobowego i pośrednio w przypadku świadczenia rehabilitacyjnego), mają niejako charakter wtórny wobec sytuacji chronionej w tym sensie, że bez jej wystąpienia ich badanie jest bezprzedmiotowe. Przyjąć zatem należy, że prawo do danego świadczenia powstaje z upływem każdego kolejnego dnia, w którym ziszcza się ryzyko. W konsekwencji okres przedawnienia spowodowanego deficytem składkowym biegnie oddzielnie co do każdego dnia utrzymywania się sytuacji chronionej. W tym kontekście bez znaczenia pozostają data wystawienia zaświadczenia o niezdolności do pracy spowodowanej chorobą lub innego wymaganego prawem zaświadczenia stwierdzającego wystąpienie sytuacji chronionej, data ujawnienia tych dokumentów wobec organu rentowego czy w końcu data stwierdzenia przez organ rentowy ziszczenia się przesłanek danego świadczenia lub wydania decyzji o jego przyznaniu (zob. Zadłużenie składkowe jako przyczyna przedawnienia prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przysługującego przedsiębiorcy, Radca Prawny ZN. 2022, nr 4, s. 47-60).

Reasumując, sześciomiesięczny okres przedawnienia z art. 2a ust. 2 ustawy zasiłkowej biegnie odrębnie w stosunku do każdego dnia okresu niezdolności do pracy ustalonego w zaświadczeniu lekarskim. Na gruncie niniejszej sprawy oznacza to, że przedawnieniem mogło być objęte prawo do zasiłku chorobowego za nieco ponad dwa tygodnie lipca 2024 r. (precyzja w tym zakresie nie jest niezbędna, co będzie wynikać z dalszych rozważań).

1.  Bieg okresu 6 miesięcy.

Uregulowany w art. 2a ust. 2 ustawy zasiłkowej termin przedawnienia ma charakter materialnoprawny. Skoro jego upływ powoduje wygaśnięcie prawa do świadczenia, to materialnoprawna natura tego terminu nie może budzić wątpliwości. Powstaje w związku z tym pytanie według jakich zasad należy ustalać bieg okresu przedawniania: czy według przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (Dział I. Rozdział 10), czy też należy w tym zakresie zastosować przepisy ustawy zasiłkowej, w szczególności art. 11 ust. 5, który stanowi, że ilekroć przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego lub jego wysokości okres jest oznaczony w miesiącach, za miesiąc uważa się 30 dni. W ocenie Sądu, należy opowiedzieć się za drugim stanowiskiem. Ustawa zasiłkowa definiuje w sposób autonomiczny pojęcie miesiąca wskazując, że definicja ta ma być wykorzystywana m.in. w zakresie ustalenia prawa do zasiłku chorobowego. Kwestia przedawnienia wpisuje się w materialnoprawny proces ustalenia prawa do zasiłku chorobowego. Oznacza to, że termin 6 miesięcy, to inaczej termin 180 dni, nie zaś termin 6 miesięcy kalendarzowych.

W realiach niniejszej sprawy prowadzi to do ustalenia, że prawo do zasiłku chorobowego np. za 1 lipca 2024 r. mogłoby ulec przedawnieniu z dniem 28 grudnia 2024 r., albowiem okres 180 dni upływał z dniem 27 grudnia 2024 r.

2.  Zdarzenia wpływające na bieg przedawnienia.

Przepis art. 2a ustawy zasiłkowej, podobnie jak art. 6 ust. 2 i 3 ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2025 r., poz. 257 ze zm., dalej jako ustawa wypadkowa, które to przepisy zawierają analogiczną regulację prawną), nie wskazuje zdarzeń skutkujących zawieszeniem lub przerwą terminu przedawnienia. Z uwagi na rygoryzm unormowania na tle art. 6 ust. 2 i 3 ustawy wypadkowej w orzecznictwie sądowym wypracowano katalog zdarzeń, które albo wpływają tamująco na bieg okresu przedawnienia, albo uzasadniają pominięcie jego materialnoprawnych skutków. Ze względu na zbieżność regulacji prawnej nie ma przeszkód, aby judykaty te znalazły odpowiednie zastosowanie także na gruncie art. 2a ustawy zasiłkowej.

Zwraca uwagę w tym zakresie stanowisko Sądu Najwyższego wskazujące na potrzebę uwzględnienia w omawianej materii art. 24 ust. 5e ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r., poz. 350 ze zm.; dalej jako ustawa systemowa). Zgodnie z tym przepisem bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata. Sąd Najwyższy w wyroku z 11.03.2015 r. (III UK 149/14, OSNP 2017/1, poz. 7) przyjął, że bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu, jeżeli wnioskodawca w okresie sześciu miesięcy przewidzianych na spłatę długu składkowego wszczął postępowanie administracyjne lub sądowe zmierzające do ustalenia precyzyjnej kwoty zaległości składkowych lub ustalenia okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu do czasu prawomocnego zakończenia tych postępowań.

Za utrwalone należy także uznać stanowisko, iż zawarcie na podstawie art. 29 ust. 1 i 1a ustawy systemowej układu ratalnego skutkuje zawieszeniem biegu terminu przedawnienia składek, ewentualnie wstrzymaniem jego biegu, jeżeli układ został zawarty przed powstaniem prawa do świadczenia. Pogląd ten wywodzony jest ze stosowanego w drodze analogii przepisu art. 24 ust. 5a ustawy systemowej, który stanowi, że bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia zawarcia umowy ratalnej do dnia terminu płatności ostatniej raty (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 6 stycznia 2009 r., II UK 118/08, OSNP 2010, nr 13-14, poz. 168; postanowienie Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2020 r., II UK 126/19, LEX nr 3207626; wyrok Sądu Najwyższego z 13 maja 2021 r., III USKP 53/21, OSNP 2022, nr 3, poz. 27).

Na tej samej zasadzie, na gruncie art. 2a ustawy zasiłkowej, może również znaleźć zastosowanie art. 24 ust. 5f ustawy systemowej, który stanowi, że w przypadku wydania przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.

W ocenie Sądu, trudno byłoby zaakceptować stan rzeczy, w którym opisane w art. 24 ust. 5f ustawy systemowej zdarzenie prawne byłoby indyferentne w zakresie biegu terminu przedawnienia prawa do świadczenia, jeżeli jednocześnie skutkuje ono zawieszeniem biegu terminu przedawnienia należności składkowej. Taka asymetria sytuacji stron stosunku ubezpieczenia społecznego jest nie do pogodzenia z wyrażoną w art. 32 Konstytucji zasadą równości. W orzecznictwie odnosi się ją m.in. do relacji między ubezpieczonym a organem rentowym, z tym zastrzeżeniem, że obowiązuje ona w sferach, w których wymienione podmioty znajdują się w porównywalnej sytuacji prawnej, a inaczej mówiąc: mają w równym stopniu cechę wspólną (relewantną) z punktu widzenia danej regulacji prawnej. Wymóg relewantności wypełnia normatywny skutek upływu terminu przedawnienia w postaci utraty prawa, z tym że w przypadku organu rentowego chodzi o roszczenie o zapłatę zaległych składek, a w przypadku ubezpieczonego – roszczenie o zasiłek chorobowy (zob. zwłaszcza wyroki TK: z 11 IX 2007, P 11/07, OTK nr 8A/2008, poz. 97; z 26 V 2010, P 29/08, OTK nr 4A/2010, poz. 35). Nie jest przy tym możliwie zidentyfikowanie racji, które uzasadniałyby zróżnicowanie sytuacji prawnej ubezpieczonego i organu rentowego w zakresie wpływu postępowania, które zakończyło się wydaniem przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia na bieg terminu przedawnienia na bieg terminu przedawnienia.

Sąd dostrzega, że przedstawiona wykładnia prowadzi do zrekonstruowania treści normatywnej, która wprost nie wynika z art. 2a ustawy zasiłkowej. Zabieg ten opiera się na wnioskowaniu per analogiam. Nie budzi wątpliwości, że w prawie ubezpieczeń społecznych nie ma miejsca na analogię iuris. Kontrowersje pojawiają się też na tle stosowania analogii legis, a więc tej metody, którą Sąd posłużył się w niniejszej sprawie. Sąd Najwyższy przyjmował niekiedy, że ze względu na kazuistyczną metodę regulacji ten rodzaj argumentacji prawniczej obcy jest prawu ubezpieczeń społecznych ⁽zob. wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2000, II UKN 292/99, OSNP nr 9/2001, poz. 320; uchwałę Sądu Najwyższego z 24 lipca 2009, I UZP 8/09, OSNP nr 5–6/2010, poz. 73). W innych orzeczeniach dopuszczał taką możliwość, co zyskało aprobatę także w literaturze. Ogranicza się ją jednak do jaskrawych przypadków braku regulacji prawnej niezbędnej do wydania decyzji i tylko na korzyść ubezpieczonego (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 28 września 1994 r., II UZP 26/94, OSNP nr 12/1994, poz. 196; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 1997 r., II UKN 96/96, OSNP nr 23/1997, poz. 473; zwłaszcza uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 15 maja 2009 r., III CZP 140/08, OSNC nr 10/2009, poz. 132; T. Zieliński: Stosowanie przepisów i pojęć prawa cywilnego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, „Studia Cywilistyczne” nr 35/1989, s. 37–39; L. Morawski, Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Warszawa 2002, s. 192 i 320). Zastrzega się również, że wnioskowanie z analogii nie może prowadzić do rozszerzenia ochrony ubezpieczeniowej poza zakres ryzyk sprecyzowanych w normach prawnych ⁽K. Kolasiński: Rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, Warszawa 1989, s. 40). Stanowisko to zasługuje na akceptację, gdyż mimo dążenia do kompletności unormowania prawo ubezpieczeń społecznych nie jest wolne od luk konstrukcyjnych. Odrzucenie analogii legis jako metody ich wypełniania pozbawiałoby organ stosujący prawo narzędzia umożliwiającego zidentyfikowanie normy prawnej niezbędnej do rozstrzygnięcia sprawy. Jest to uzasadnione zwłaszcza wtedy, gdy wnioskowanie per analogiam znajduje wsparcie w wykładni prokonstytucyjnej.

Sumą powyższych rozważań jest stanowisko, iż wymienione w art. 24 ust. 5f ustawy systemowej okoliczności również skutkują zawieszeniem biegu terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 2a ust. 2 ustawy zasiłkowej.

Wracając na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że postępowanie w przedmiocie podlegania przez ubezpieczoną dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu oraz ustalenia podstaw składek zostało wszczęte 23 sierpnia 2024 r., w dniu 17 października 2024 r. została wydana decyzja w tej sprawie, która uprawomocniła się w dniu 26 listopada 2024 r. Wskazaną decyzją ZUS Oddział w T. stwierdził, że odwołująca się nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 5 marca 2024 r. Jednocześnie ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne V. G. w wysokości kwoty nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek w okresie od początku maja do końca grudnia 2022 r. w kwocie po 3.553,20 zł miesięcznie. Skutkowało to powstaniem zadłużenia w zakresie składek na (...) – 6.135,92 zł + należne odsetki i w zakresie składek na (...) 696,40 zł + należne odsetki. Ubezpieczona wpłaciła należne kwoty wraz z odsetkami: w dniu 19 grudnia 2024 r. – 2.980,76 zł, w dniu 13 stycznia 2025 r. – 4.193,14 zł i w dniu 15 stycznia 2025 r. – 1.841,48 zł. Z dniem 15 stycznia 2025 r. zaległość została w całości uiszczona.

Za Sądem Najwyższym należało skonstatować, iż bieg terminu przedawnienia o jaki chodziło w art. 24 ust. 5f ustawy systemowej rozpoczyna się z pierwszą czynnością ZUS, o której powiadomiono strony, we wszczętym z urzędu postępowaniu w sprawie wydania decyzji stwierdzającej, że dany podmiot jest dłużnikiem z tytułu nieopłaconych składek oraz ustalającej kwotę zaległości składkowych (zob. postanowienie SN z 28.06.2023 r., I USK 188/22, LEX nr 3575146; postanowienie SN z 11.07.2023 r., II USK 294/22, LEX nr 3587078). Koniec zawieszenia biegu takiego przedawnienia następował z kolei z dniem uprawomocnienia się decyzji organu (por. postanowienie SN z 13.12.2022 r., II USK 707/21, LEX nr 35571240). W przedmiotowym przypadku początek zawieszenia biegu przedawnienia przypadał zatem na dzień 23 sierpnia 2024 r., a jego koniec na dzień 26 listopada 2024 r.

Prowadziło to do wniosku, że roszczenie ubezpieczonej nie uległo przedawnieniu w żadnej części, albowiem do spłaty zakazanego przez art. 2a ust. 1 ustawy zasiłkowej zadłużenia doszło, na skutek podanych wcześniej okoliczności, przed upływem sześciomiesięcznego terminu przedawnienia.

Dlatego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do zasiłku chorobowego za okres od 1 lipca do 26 sierpnia 2024 r.

sędzia Andrzej Kurzych