Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2024 roku

Sąd Rejonowy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Alina Kordus-Krajewska

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2024 roku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. T.

przeciwko Skarbowi Państwa - Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w B.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego Skarbu Państwa-Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. na rzecz powoda J. T. kwotę 3975,33 zł (trzy tysiące dziewięćset siedemdziesiąt pięć złotych trzydzieści trzy grosze) tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i dodatkowy,

II.  W pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  Wyrokowi w punkcie I. nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 6728,60 zł (sześć tysięcy siedemset dwadzieścia osiem złotych sześćdziesiąt groszy) .

Sędzia Alina Kordus-Krajewska

IVP 744/24

UZASADNIENIE

Powód J. T. wniósł o zasądzenie od pozwanego - Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. na rzecz powoda zapłaty odsetek ustawowych z tytułu nieterminowej wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy, w kwocie 3978,14 zł oraz zasądzenie od Pozwanego kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podano, że służbę w Policji powód pełnił w latach 1990 - 2012. Zwolnił się z dniem 23 grudnia 2012 roku, otrzymując odprawę finansową i ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy w ilości 41 dni, za lata 2011 - 2012.

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy ustalony był poprzez wyliczenie kwoty 1/30 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku, pomnożonej przez ilość niewykorzystanych dni urlopu wypoczynkowego i dodatkowego. Wyliczenia dokonano na podstawie Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji.

Takie wyliczenia i wypłata ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy zostały zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny Wyrokiem z dnia 30 października 2018 r. sygn. akt K7/15, który orzekł, że art. 115a Ustawy o Policji w zakresie, w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego i dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia jest niezgodny z art. 68 ust 2 w związku z art. 31 ust 3 zdanie 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ekwiwalent jest substytutem niewykorzystanego urlopu i powinien odpowiadać wartości tego świadczenia w naturze. Świadczeniem ekwiwalentnym za przepracowany dzień urlopu jest wynagrodzenie za jeden dzień roboczy.

W związku z tym aktualnie obowiązującą wersją przepisu art. 115a Ustawy o Policji jest to, że ekwiwalent pieniężny za jeden dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego ustala się w wysokości 1/21 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego policjantowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym.

Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu Wyroku z dnia 6 marca 2024r. sygn. akt III OSK 7723/21 stwierdził, że przedmiotowy Wyrok Trybunału Konstytucyjnego posiada moc wsteczną i obejmuje swym zakresem sytuację funkcjonariuszy Policji zwolnionych ze służby przed datą wydania tego wyroku.

W dniu 13 maja 2024r. Komendant Wojewódzki Policji w B. na podstawie wyżej wymienionego Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego dokonał wyliczenia różnicy przysługującego powodowi ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop i przekazał na konto bankowe powoda kwotę 3948,06zł.

Ustawa o Policji nie posiada uregulowań prawnych dotyczących wypłaty odsetek z tytułu nieterminowego wypłacania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy.

Zdaniem powoda funkcjonariusz Policji ma prawo dochodzenia odsetek za nieterminową wypłatę świadczenia pieniężnego przed Sądem Powszechnym na podstawie art. 481 Kodeksu Cywilnego.

Prawo to zostało sprecyzowane przez Trybunał Konstytucyjny w uchwale z dnia 25 stycznia 1995 r. (W 14/94 Dz. U. nr 14 poz. 67)

Ponadto Uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006r. sygn. akt III PZP 1/05 określa zasady dochodzenia odsetek funkcjonariuszy służb mundurowych.

Na tej podstawie powód domaga się odsetek ustawowych za opóźnienie wypłaty od kwoty 3941,06 zł brutto za okres od dnia 23 grudnia 2024r. do dnia 13 maja 2024r.

W odpowiedzi na pozew pozwany wnosił o :

1)  o oddalenie powództwa ,

2)  zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany ocenił i uzasadnił przede wszystkim , że :

a)  w niniejszej sprawie bezpośrednim przełożonym powoda był Komendant Miejski Policji w T., statio fisci w pozwie zostało oznaczone błędnie. Komendant Wojewódzki Policji , nie jest jednostką organizacyjną z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, jest organem nadrzędnym,

b)  ustawa z dnia 6 kwietnia o Policji i wydane na jej podstawie akty wykonawcze, nie zawierają regulacji, która przyznaje organom Policji kompetencje do rozstrzygania w zakresie odsetek.

c)  nie ma podstaw do uznania , że wypłata wyrównania ekwiwalentu nastąpiła z opóźnieniem, pozwany wypłacił wyrównanie ekwiwalentu z związku z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, po otrzymaniu prawomocnego wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 21.09.2021r.,

d)  roszczenie o zapłatę odsetek ma charakter roszczenia ubocznego i jest uzależnione od istnienia roszczenia głównego, dłużnik musi nie tylko wiedzieć o obowiązku zapłaty świadczenia na rzecz wierzyciela ale także znać wysokość roszczenia które ma spełnić,

e)  dodatkowo pozwany podniósł zarzut przedawnienia w zakresie dochodzonego roszczenia.

Sąd ustalił co następuje:

Powód pełnił służbę w Policji w latach 1990 – 2012 i przed zwolnieniem wykonywał służbę w Komendzie Miejskiej Policji w T.. Ze służby w Policji powód został zwolniony z dniem 23 grudnia 2012 roku.

Powód otrzymał ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy w ilości 41 dni za lata 2011 - 2012. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy ustalony został poprzez wyliczenie kwoty 1/30 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego powodowi na ostatnio zajmowanym stanowisku, pomnożonej przez ilość niewykorzystanych dni urlopu wypoczynkowego i dodatkowego. Wyliczenia należności i wypłaty ekwiwalentu pieniężnego dokonano na podstawie Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji.

Taki sposób wyliczenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy zostały zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 30 października 2018 r. sygn. akt K7/15. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 115a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2017 r. poz. 2067 oraz z 2018 r. poz. 106, 138, 416, 650, 730, 1039, 1544 i 1669) w zakresie, w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia, jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 zdanie drugie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie sygn. akt K 7/15 , został opublikowany w Dzienniku Ustaw dnia 6 listopada 2018r.

W wyniku orzeczenia Trybunału ustawą zmieniającą dokonano nowelizacja art. 115a ustawy o Policji. Zgodnie z nowym brzmieniem wskazanego przepisu ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego ustala się w wysokości 1/21 części miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego policjantowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym. Nowelizacja weszła w życie z dniem 1 października 2020 r.

W art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej wskazano, że nowe brzmienie przepisu nie ma zastosowania do spraw dotyczących wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy policjantowi zwolnionemu ze służby przed dniem 6 listopada 2018 r.

Powód wystąpił do Komendanta Miejskiego Policji w T. o wypłatę wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy.

Decyzją z dnia 21 października 2020 r. Komendant Miejski Policji w T. odmówił powodowi wypłaty wyrównania.

Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. z dnia 22 grudnia 2020 r.

Wyrokiem z dnia 21 września 2021 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. uchylił wskazane decyzje.

Wywiedziona przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. skarga kasacyjna od tego wyroku została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 marca 2024 r., III OSK 7723/21. Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku stwierdził, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 30 października 2018 r. posiada moc wsteczną i obejmuje swoim zakresem sytuację funkcjonariuszy Policji zwolnionych ze służby przed datą jego wydania. Nie można było przyjąć aby wykładnia art. 9 ust.1 ustawy zmieniającej stanowiła przeszkodę do zastosowania art. 115a ustawy o Policji w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2020r. nadanym ustawa o szczególnych rozwiązaniach , do stanów faktycznych zaistniałych przed tym dniem.

W związku ze wskazanym wyrokiem pozwany ponownie przeliczył wypłacony powodowi ekwiwalent za urlop wypoczynkowy i dodatkowy stosując reguły wynikające z obecnej treści art. 115a ustawy o Policji. Ustalony według tych zasad ekwiwalent za urlop wypoczynkowy i dodatkowy wyniósł (brutto) 13136,81zł. Powód uprzednio otrzymał 9.195,75zł Na rzecz powoda w dniu 13 maja 2024 r. została wypłacona różnica, tj. kwota 3498,06 zł netto (3941,06 zł brutto).

Kwota odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia w wypłacie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy liczona od kwoty 3941,06 od dnia 25 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, tj. 13 maja 2024 r. wyniosła 3975,33 zł.

(bezsporne a także dowody: wyrok z uzasadnieniem w sprawie III OSK 7723/21 k.7-19, świadectwo służby k.6, przelew wyrównanego ekwiwalentu za urlop k.20 pismo z dnia 13 czerwca 2024r., kalkulator odsetek k.59 , wyrok WSA z dnia 21.09.2021r. k 37-44, , doręczenie odpisu prawomocnego orzeczenia k.46)

Uposażenie brutto powoda na dzień zwolnienia ze służby wynosiło 6728,60 zł brutto.

dowód: wyliczenie wynagrodzenia k.47

Sąd zważył co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny nie był sporny między stronami. Sporna była natomiast ocena prawna związana z żądaniem odsetek ustawowych za opóźnienie.

Pozwany podnosił także zarzut nieprawidłowej legitymacji biernej oraz zarzut przedawnienia roszczenia.

Do zarzut przedawnienia sąd odniesie się w dalszej części uzasadnienia.

Odnosząc się do legitymacji biernej to pozwany reprezentowany przez pełnomocnika podnosił, że skoro powód pełnił służbę w Komendzie Miejskiej Policji to Komendant Miejski Policji powinien reprezentować pozwany Skarb Państwa.

Sąd nie podważa , że powód wykonywał służbę w Komendzie Miejskiej Policji ale to Komenda Wojewódzka Policji wypłaciła powodowi wyrównanie ekwiwalentu za urlop.

Komendant Wojewódzki Policji był także jako organ nadrzędny stroną postępowania przed NSA w sprawie powoda o sygn. III OSK 7723/21.

Zdaniem sądu pozwany w niniejszej sprawie Skarb Państwa działający przez Komendanta Wojewódzkiego Policji posiadał stosowną legitymacją procesową (bierną).

Zgodnie z art. 67 § 2 kpc za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej.

Przedmiotem niniejszej sprawy jest prawo do odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie wyrównania ekwiwalentu za urlop.

Powstanie prawa do odsetek jest ściśle związane z istnieniem zobowiązania głównego, zatem istotne było także odniesienie się do prawa powoda o wyrównanie ekwiwalentu za urlop. Sąd podziela wykładnię prawa, zgodnie z którą powodowi przysługuje prawo do wyrównania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i dodatkowy mimo tego, że odszedł ze służby z dniem 23 grudnia 2012 r., a więc kilka lat przed wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie K 7/15, jak również przed nowelizacją art. 115a ustawy o Policji wprowadzoną ustawą zmieniającą, a także mimo treści art. 9 ust. 1 tej ustawy. Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu do wyroku z dnia 6 marca 2024 r., sygn. III OSK 7723/21 w sposób jasny i przekonujący uzasadnił stanowisko.

Sądowi jest wiadomo z urzędu z uwagi na sprawy wpływające do Wydziału, że takie wyroki sądów administracyjnych stanowią już utrwaloną linię orzeczniczą . Zostało kilka orzeczeń przywołanych także w uzasadnieniu sprawy III OSK7723/21.

Wynika z niej, że liczbę dni urlopu przysługującego za okres przed 6 listopada 2018 r. należy pomnożyć przez wysokość wynagrodzenia przysługującego za 1 dzień roboczy na dzień zwolnienia ze służby. Prawidłowym w tej sytuacji będzie posłużenie się współczynnikiem ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wynoszącym 1/21, ponieważ przyjęta przez ustawodawcę wartość średnia, jako odwołująca się do zasad, o których mowa w art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej została uznana za ekwiwalentną względem 1 dnia urlopu wypoczynkowego i w pełni realizuje zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP). Po ustaleniu wysokości ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop według podanych powyżej zasad należy określić różnicę pomiędzy kwotą wymaganą a już wypłaconą.

Pozwany po oddaleniu skargi kasacyjnej w sprawie powoda dostosował się do tej wykładni i w dniu 13 maja 2024 r. wypłacił powodowi żądane przez niego wyrównanie w kwocie 3498,06 zł netto (3941,06 zł brutto).

Przepis art. 114 ust. 1 pkt 2 ustawy o Policji stanowi, że policjant zwalniany ze służby otrzymuje ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane urlopy wypoczynkowe lub dodatkowe. Zatem prawo do odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy powstaje zdaniem sądu od następnego po ustaniu stosunku służby (podobnie na gruncie prawa pracy po ustaniu stosunku pracy).

Ogólnie można wyjaśnić, że dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia (wyrok SN z 17.06.2004 r., V CK 551/03, LEX nr 194099).

Należy wskazać, że ustawa o Policji nie zawiera przepisu, który upoważniałby funkcjonariusza Policji do domagania się odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie uposażenia lub ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i dodatkowy. Nie oznacza to jednak, że funkcjonariusz Policji w przypadku opóźnienia w wypłacie świadczeń nie ma prawa do odsetek. Takie stanowisko sądu znajduje oparcie w utrwalonym orzecznictwie sądowym, tj. uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 r., III PZP 1/05, OSNP 2006/15-16/227, która nie straciła na aktualności, wyroku Sądu Najwyższego z 2 lipca 2008 r., II PK 10/08, Lex nr 442828, uchwale Sądu Najwyższego z 18 listopada 2009 r., II PZP 7/09, OSNP 2010/7-8/82, uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 kwietnia 2006 r., I OPS 3/06, ONSAiWSA 2006, nr 3, poz. 69, uchwale Sądu Najwyższego z 29 listopada 2007 r., III CZP 106/07, OSNC 2008, nr 12, poz. 134, wyroku Sądu Najwyższego z 25 listopada 2008 r., II PK 99/08, LEX nr 519974, wyroku Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2013 r., II PK 294/12, LEX nr 1363451, a także orzecznictwo sądów administracyjnych.

W uchwale SN z dnia 26 stycznia 2006r. słusznie i przekonująco podano , że mimo że stosunek służbowy funkcjonariusza służb mundurowych ma charakter publicznoprawny (administracyjnoprawny), należy mieć na uwadze i to, że - jak trafnie stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99 - polski ustawodawca "nie ograniczył stosowania przepisów o odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania do zobowiązań wynikających z umów. Przyjmuje się powszechnie, że odpowiedzialność ta obejmuje zobowiązania wynikające z czynności jedno- i dwustronnych, aktów administracyjnych, z czynów niedozwolonych, z bezpodstawnego wzbogacenia, z negotiorum gestio oraz z innych zdarzeń, z którymi ustawa łączy powstanie zobowiązania. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego zobowiązania, niezależnie od jego źródła, pociąga za sobą skutki wskazane w Kodeksie cywilnym . W odniesieniu do zobowiązań pieniężnych może to być - obok sankcji ogólnych - obowiązek płacenia odsetek. (...) Najważniejszym przepisem ustawowym przewidującym obowiązek płacenia odsetek jest właśnie przepis wprowadzający sankcję nienależytego wykonania zobowiązania pieniężnego, a mianowicie art. 481 k.c., który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W wyroku Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2013 r., II PK 294/12, wprost odniesiono się do funkcjonariusza Policji wskazując ,że de lege lata funkcjonariusz policji ma prawo do dochodzenia przed sądem powszechnym odsetek z tytułu nieterminowego otrzymania uposażenia.

Zasadność roszczenia o odsetki wymaga szerszego omówienia mając na uwadze, że stosunek służby powoda ustał 23 grudnia 2012r., ponad 6 lat przez orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego. Ponadto należało ocenić czy i jakie są możliwe podstawy prawne żądania odsetek.

Po pierwsze sąd odniesie się do okresu od dnia 23 grudnia 2012 r. do dnia 5 listopada 2018 r. tj. daty poprzedzającej datę opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2018 r., sygn. akt K 7/15.

Sąd zwrócił uwagę , że w uchwale z dnia 10 stycznia 2003 r., III PZP 23/02, OSNP 2003/13/304 i w wyroku z dnia 29 listopada 2005 r., II PK 99/05, OSNP 2006/19-20/298 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w przypadku, w którym akt prawny, na podstawie którego wypłacane było wynagrodzenie za pracę, został uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego za sprzeczny z Konstytucją, co skutkowało koniecznością wypłaty wynagrodzenia za przeszłe okresy w wyższym wymiarze, to wówczas odsetki od tego wynagrodzenia należą się co do zasady najwcześniej od daty ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Sąd Najwyższy wskazał, że wyliczenie należnego wynagrodzenia w pełnej wysokości stało się możliwe dopiero po wyeliminowaniu z porządku prawnego (w efekcie opublikowania tego orzeczenia) niekonstytucyjnych przepisów regulujących zasady wynagradzania (orzeczenie dotyczyło rozporządzenia regulującego wysokość wynagrodzenia za dyżury lekarskie). Do tego czasu nie było możliwe wynagradzanie na innych podstawach, co prowadziło do odrzucenia możliwości ustalenia terminu płatności wynagrodzenia (jego wyrównania) na podstawie art. 85 § 2 k.p. W uchwale z 10 stycznia 2003 r. dopuścił także możliwość erygowania terminu zapłaty poprzez wezwanie do zapłaty na podstawie art. 455 k.c.

Stosowanie powyższej wykładni w niniejszej sprawie skutkowałoby oddaleniem powództwa odsetkowego za okres poprzedzający datę opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 7/15.

Należy jednak zwrócić uwagę , że w przywołanych uchwale i wyroku Sądu Najwyższego sprawy toczyły się między pracownikami a pracodawcą.

Niniejsza sprawa jest skierowana przeciwko Skarbowi Państwa.

Sąd ocenił, że zgłoszone przez powoda roszczenie odsetkowe może zostać ocenione także podstawie art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 417 ¹ § 1 k.c. w związku z art. 481 § 1 k.c. i art. 114 ust. 1 pkt 2 ustawy o Policji.

Sąd w tym zakresie przywoła fragment uzasadnienia ze sprawy Sądu Rejonowego w Toruniu IVP 423/24, którego motywy podzielił:

„Przepis art. 481 § 1 k.c. nie przewiduje okoliczności egzoneracyjnych pozwalających dłużnikowi uwolnić się od obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie, co oznacza, że kształtuje jego odpowiedzialność jako odpowiedzialność absolutną. Przesłanką powstania po stronie wierzyciela roszczenia o odsetki za opóźnienie jest sam fakt opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Ukształtowanie odpowiedzialności dłużnika w art. 481 § 1 w sposób bardziej surowy, niż to wynika z ogólnej reguły przyjętej w art. 471, jest powiązane z funkcjami, jakie odsetki za opóźnienie mają pełnić w obrocie cywilnoprawnym. W nauce wskazuje się różnorodne funkcje tych odsetek, w szczególności:

1)  stymulującą (motywacyjną), tj. perspektywa zapłaty odsetek stanowi dla dłużnika bodziec do spełnienia świadczenia pieniężnego we właściwym czasie;

2)  kompensacyjną, tj. odszkodowawczą za szkodę wynikłą z opóźnienia; chodzi o ryczałtowe pokrycie szkody poniesionej przez wierzyciela z tego powodu, że nie mógł on w określonym czasie korzystać z należnej mu sumy pieniężnej;

3)  waloryzacyjną, tj. rekompensującą wierzycielowi skutki spadku siły nabywczej pieniądza;

4)  represyjną, tj. odsetki za opóźnienie stanowią dotykającą dłużnika „karę cywilną”.

W kontekście funkcji odsetek mówi się także o nich jako o wynagrodzeniu za korzystanie przez dłużnika z cudzych pieniędzy (zob. A. Lutkiewicz-Rucińska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 481, teza 1). Przyjąć zatem należy, że opóźnienie w wykonaniu świadczenia pieniężnego zawsze rodzi szkodę, bez względu na to, jakie zamiary w odniesieniu do oczekiwanego świadczenia miał wierzyciel (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2011 r., II CSK 635/10, LEX nr 1001288 i z dnia 16 grudnia 2011 r., V CSK 38/11, LEX nr 1129170).

W przedmiotowej sprawie wystąpił stan rzeczy, w którym powód nie miał możliwości korzystania ze swego kapitału z uwagi na bezprawie legislacyjne polegające na sprzecznej z ustawą zasadniczą metodologią obliczania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i dodatkowy. Powód poniósł więc realną szkodę, która wyrażała się w odsetkach ustawowych za opóźnienie. Podstawą prawną wyrównania tego typu szkody jest art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 417 ¹ § 1 k.c. Przepisy te stanowią, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją , ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Z cytowanych regulacji prawnych wynika, że odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek wydania aktu normatywnego jest uzależniona od spełnienia ogólnej przesłanki niezgodności z prawem tego aktu ( art. 417 § 1 ), przy czym zgłaszającego roszczenie obciąża dowód wykazania bezprawności aktu normatywnego. Do aktualizacji odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa konieczne jest uzyskanie prejudykatu w postaci stwierdzenia niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Organem uprawnionym do dokonywania kontroli aktów normatywnych z wyżej wymienionymi źródłami prawa jest Trybunał Konstytucyjny ( art. 188 Konstytucji RP) (zob. L. Jantowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 417 ¹, teza II.2.). „

Można ocenić, że powyższe warunki zostały w niniejszej sprawie spełnione. Powodowi wskutek wadliwej legislacji wypłacono tylko część ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i dodatkowy. Do dnia 13 maja 2024 r., kiedy doszło do wypłaty brakującej części, nie mógł korzystać ze swego kapitału.

Zdaniem Sądu przy przyjęciu, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą związaną z obowiązywaniem danego przepisu, to organy Skarbu Państwa nie powinny go stosować, gdyż narażałby w ten sposób Skarb Państwa, czyli siebie samego, na konieczność poniesienia odpowiedzialności odszkodowawczej.

W przedmiotowej sprawie ocena niezgodności aktu prawnego z Konstytucją miała moc wsteczną, zatem można ocenić, że odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa będzie obowiązywać w takim samym okresie.

Powód w pozwie wskazywał na art. 481 k.c. jako podstawę żądania. Zdaniem sądu przyjęcie przez sąd innej podstawy prawnej orzeczenia o odsetkach nie stanowi wyjścia ponad żądanie (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 20 maja 2015 r., I CZ 44/15, LEX nr 1747843).

Kolejny okresem wymagającym omówienia jest okres od dnia 6 listopada 2018 r.

Funkcjonariuszowi Policji przysługuje prawo do odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i dodatkowy w odniesieniu do sytuacji, w której funkcjonariusz odszedł ze służby po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie K 7/15,

Od daty opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 7/15 nie występowały przeszkody, które umożliwiałyby wypłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i dodatkowy w prawidłowej wysokości.

Komenda Wojewódzka Policji w B. i reprezentujący ją Komendant mieli możliwość wypłaty ekwiwalentu za urlop w prawidłowej wysokości przez przyjęcie wykładni ustalonej przez Trybunał w wyroku z dnia 30 października 2018 r., sygn. akt K 7/15.

Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 marca 2021 r., III OSK 7723/21, wyjaśnił, że sposób obliczania wysokości ekwiwalentu pieniężnego, który pozwoliłby policjantom za każdy dzień niewykorzystanego urlopu otrzymać ekwiwalent rekompensujący w pełni poniesioną stratę, jest przedstawiony w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego”. Trybunał stwierdził, że świadczeniem ekwiwalentnym za przepracowany dzień urlopu jest wynagrodzenie za jeden dzień roboczy. Taki sposób obliczania wartości jednego dnia urlopu wynika z faktu, że urlop wypoczynkowy liczony jest wyłącznie w dniach roboczych. Ekwiwalent będący substytutem urlopu powinien więc odpowiadać wartości tego świadczenia w naturze. Obliczając wysokość należnego skarżącemu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy należy ilość dni urlopu przemnożyć przez wysokość uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego skarżącemu na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym przysługującego mu za 1 dzień roboczy na dzień zwolnienia ze służby.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia sąd zwrócił uwagę na treść art. 107 ustawy o Policji. Zgodnie z tym przepisem : 1. Roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.2. Organ właściwy do rozpatrywania roszczeń może nie uwzględnić przedawnienia, jeżeli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami.

Ogólna formuła użyta w treści art. 107 ust. 1 u.P. posługująca się pojęciem roszczenia z tytułu "innych świadczeń oraz należności pieniężnych" pozwala uznać, iż regulacja ta odnosi się, oprócz roszczeń z tytułu prawa do uposażenia, także do roszczeń z tytułu świadczeń oraz należności pieniężnych, które wynikają ze stosunku służby w Policji, nie wyłączając z tego jakichkolwiek świadczeń lub należności pieniężnych.( por. Komentarz Wojciecha Kotowskiego do art. 107 ustawy o Policji w programie Lex Omega)

Za wyjątkową okoliczność w rozumieniu art. 107 ust. 2 ustawy z 1990 r. o Policji należy uznać stwierdzenie niekonstytucyjności normy prawnej stanowiącej podstawę wyliczenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop (zob. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 4 czerwca 2019 r., II SA/Ol 313/19, LEX nr 2689431). Taką okolicznością jest niewątpliwie wydanie w dniu 30 października 2018 r. wyroku Trybunału Konstytucyjnego o sygn. akt K 7/15, w którym stwierdzono niezgodność z Konstytucją art. 115a cytowanej ustawy (zob. wyrok WSA w Krakowie z dnia 20 lutego 2020 r., III SA/Kr 1282/19 , LEX nr 2784911).

Pozwany wypłacił powodowi ekwiwalent za urlop za okres wsteczny, dopiero w wyniku wyroku NSA z dnia 6.03.2024r. , który stwierdził niekonstytucyjność normy prawnej stanowiącej podstawę wyliczenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop.

W ocenie sądu realizacja obowiązku pozwanego w 2024r. była przyczyną zgłoszenia przed sądem powszechnym roszczenia o odsetki dopiero w 2024r. Zasadność roszczenia o odsetki wymagała uprzednio ustalenia prawa powoda do ekwiwalent za urlop.

Powód nie mógł skutecznie zgłosić roszczenia o odsetki do organu administracyjnego. Jak wskazano w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew nie przysługiwałaby w tym zakresie powodowi droga administracyjna.

Mając powyższe na uwadze zarzut przedawnienia nie może zostać w sprawie uwzględniony.

W ocenie sądu roszczenie powoda podlegało uwzględnieniu prawie w całości. Zasądzona na rzecz powoda kwota wynikała z wyliczenia znajdującego się na k. 59 akt sprawy , matematyczne wyliczenie powoda nie było prawidłowe . Data zwolnienia ze służby 23.12.2012 to była niedziela , zatem wypłata ekwiwalentu winna nastąpić w poniedziałek , zaś opóźnienie i odsetki zostały przez sąd policzone od wtorku 25.12.2012r. Powód wyliczył natomiast odsetki od dnia 23.12.2012r. W części zatem powództwo oddalono.

Jako podstawę prawną w zakresie prawa do odsetek za opóźnienie w okresie od 23 grudnia 2012 r. do 5 listopada 2018 r. sąd przyjął art. 417 k.c. w zw. z art. 417 ¹ § 1 k.c. w związku z art. 481 § 1 k.c., a w okresie od 6 listopada 2018 r. do 13 maja 2024 r. wyłącznie art. 481 § 1 k.c.

Sąd dodatkowo wyjaśnia , że z przepisów art. 99 i art. 100 ustawy o Policji (dotyczy to również art. 114 ust. 1 pkt 2) wynika, że uposażenie policjanta ma jednolity charakter . Nie wyodrębnia się w nim podlegającej bezpośrednio wypłacie na rzecz funkcjonariusza kwoty netto oraz kwoty należności publicznoprawnych w postaci zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wartości te łącznie tworzą uposażenie policjanta. Takie same stanowisko prezentowane jest w przypadku wynagrodzenia za pracę. W uchwale z 7 sierpnia 2001 r., III ZP 13/01, OSNP 2002/2, poz. 35 Sąd Najwyższy wskazał, że sąd pracy, zasądzając wynagrodzenie za pracę, nie odlicza od tego wynagrodzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenie społeczne (zob. także np. wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 2014 r., I PK 250/13, OSNP 2015/12, poz. 161).

W ocenie sądu analogiczne stanowisko należy przyjąć na gruncie ustawy o Policji. W konsekwencji podstawą obliczenie odsetek ustawowych za opóźnienie winna być, tak jak to uczynił powód, kwota brutto ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie I. i II. wyroku.

W punkcie III wyroku Sąd na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. nadał wyrokowi w punkcie I. rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 6728,60 zł, odpowiadającej kwocie jednomiesięcznego uposażenia powoda (k. 47 akt).

Nie było podstaw do orzekania o kosztach procesu stron, powód nie wskazał poniesionych kosztów a pozwany w przeważającym zakresie przegrał postępowanie.

Rozpoznano sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. W dotychczasowym stanie prawnym sąd nie mógł skierować sprawy do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym, jeżeli którakolwiek ze stron w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o „przeprowadzenie rozprawy”. Obecnie konieczny jest do tego wniosek „o wysłuchanie jej na rozprawie”. W taki sposób należy zatem formułować wnioski przewidziane w art. 148 ¹ § 3 k.p.c. Taki wniosek o wysłuchanie na rozprawie nie został w sprawie zgłoszony.

Sędzia Alina Kordus-Krajewska