Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2021 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący sędzia Piotr Kawecki

Protokolant sekretarz sądowy Anna Sosnowska

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2021r. w Toruniu

sprawy z powództwa E. L.

przeciwko R. L.

o alimenty

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Toruniu na rzecz adwokata K. B. (1) kwotę 1.200 zł (tysiąc dwieście złotych) plus stawka podatku VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej E. L. z urzędu,

III.  nie obciąża powódki E. L. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego R. L..

Sygn. akt III RC 445/20

UZASADNIENIE

E. L. w dniu 13 sierpnia 2020 r. wniosła pozew przeciwko synowi R. L. domagając się zasądzenia alimentów w wysokości po 500 zł miesięcznie, płatnych z góry do 10 dnia każdego miesiąca, płatnych do jej rąk, poczynając od daty wydania wyroku, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat. Będąc reprezentowaną przez pełnomocnika wyznaczonego z urzędu, powódka domagała się zasądzenia od pozwanego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu według norm prawem przepisanych, powiększonych o należny podatek VAT, zaś w przypadku nie zasądzenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu bezpośrednio od pozwanego, wniosła o ich zasądzenie ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Toruniu. Ponadto E. L. domagała się udzielenia zabezpieczenia roszczenia na czas trwania procesu poprzez zobowiązanie pozwanego do uiszczania na jej rzecz alimentów w kwocie po 500 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że pozwany R. L. jest jej synem. W (...) r. ojciec poznanego popełnił samobójstwo. E. L. wskazała, że po śmierci męża zmaga się z problemami natury finansowej, albowiem na skutek (...) nie była już w stanie kontynuować powadzonej przez siebie działalności gospodarczej polegającej na prowadzeniu kiosku. Powódka wskazała, że wychowała dwoje synów – R. L. i P. L., że zaspokajała ich podstawowe potrzeby życiowe i zapewniała warunki do prawidłowego rozwoju. Zdaniem powódki, pozwany po opuszczeniu domu rodzinnego ograniczył kontakt z rodziną - w przeciągu ostatnich czterech lat odwiedził powódkę dwa razy, nie odbierał telefonów od niej, nie odwiedzał jej, ani nie zapraszał jej do siebie. Ostatnie spotkanie stron miało miejsce w (...) r. podczas pobytu powódki w szpitalu z powodu (...).

E. L. wskazała, że od wielu lat zmaga się ze złym stanem zdrowia – (...) i (...) - cierpi m.in. na (...), (...), (...), (...) (...), (...). W związku ze złym stanem zdrowia zmuszona jest przyjmować leki, które kosztują ok. 350 zł miesięcznie. Ponadto powódka wskazała, że oprócz kosztów leczenia ponosi wydatki związane m. in. z mieszkaniem, wyżywieniem, prądem, środkami czystości i higienicznymi, abonamentem telefonicznym i telewizyjnym, polisą na życie, spłatą kredytu i spłatą zadłużenia w (...) w wysokości 1.200 zł. Powódka wskazała, że toczy się przeciwko niej postępowanie egzekucyjne, w toku którego co miesiąc ZUS potrąca z jej emerytury i przekazuje do depozytu kwotę 398,08 zł.

Powódka wskazała, że mieszka w niewielkim lokalu będącym w zasobach (...) w (...), i że z powodu niedokonywania przez pewien okres płatności czynszowych miała zadłużenia z tego tytułu, czego konsekwencją było wypowiedzenie, w lipcu 2019 r., przez (...) (...) umowy najmu lokalu mieszkalnego. Powódka wskazała, że nadal jednak mieszka w tym lokalu, płacąc czynsz i spłacając zadłużanie.

E. L. wskazała, że wraz z nią mieszka jej młodszy syn P. L., który w miarę swoich możliwość wspierał ją finansowo i się nią opiekował, jednak przekazywane przez niego środki pieniężne okazały się niewystarczające, zwłaszcza po tym, gdy w (...) utracił zatrudnienie. Obecnie P. L. ponownie jest zatrudniony, niemniej przekazywane przez niego środki pieniężne nie wystarczają na zakup wszystkich podstawowych produktów oraz zapłatę rachunków, a z racji osiąganego wynagrodzenia - równego najniższej pensji krajowej - nie jest w stanie partycypować w kosztach jej utrzymania w większym niż dotychczas zakresie. Powyższe powoduje, że E. L. znajduje się w bardzo ciężkiej sytuacji finansowej, w której nie jest w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych.

E. L. wskazała, że ogólne koszty jej utrzymania - w tym utrzymania mieszkania, zakupu lekarstw, wyżywienia - w znaczny sposób przekraczają jej możliwości finansowe, na które składa się jedynie kwota otrzymywanej przez nią emerytury, która wynosi 947,93 zł miesięcznie. Zdaniem powódki stan niedostatku w którym się znalazła nie jest w żaden sposób przez nią zawiniony. Zdaniem powódki nawet biorąc pod uwagę zadłużenie w (...), które co miesiąc reguluje dopłacając do czynszu kwotę około 100 zł oraz zadłużenie potrącane co miesiąc przez komornika, jej pozostałe niezbędne wydatki znacznie przewyższają dochody i mimo pomocy niesionej ze strony syna P., stan ten się nie zmienia, zatem powództwo wytoczone przeciwko R. L. – zasługuje według niej na uwzględnienie.

Zdaniem E. L., pozwany pracuje jako kierowca w firmie (...) i wspólnie z małżonką prowadzi gospodarstwo domowe, posiada samochód i mieszkanie w nowym budownictwie, jego zarobki pozwalają mu na prowadzenie przeciętnego standardu życia; natomiast powódka po dokonaniu opłat za mieszkanie i prąd pozostaje bez środków do życia, zaś wiek i stan zdrowia nie pozwalają jej na podjęcie zatrudnienia. E. L. wskazała, że po dokonaniu opłat za mieszkanie i prąd pozostaje bez środków do życia i nie wystarcza jej na zakup podstawowych produktów takich jak wyżywienie, środki czystości i higieny, a przede wszystkim na leki. E. L. wskazała, że zmuszona była zaciągnąć dwa kredyty, które przeznaczyła na zaspokojenie podstawowych potrzeb, co uzasadnia jej zdaniem zaliczenie rat kredytowych w poczet usprawiedliwionych jej wydatków. Zdaniem powódki, pozwany posiada możliwości majątkowe i zarobkowe pozwalające na jego współudział w kosztach jej utrzymania.

Zdaniem E. L. miesięczny koszt związany z zaspokajaniem jej potrzeb życiowych wynosi 2.458 zł, a składają się nań: wyżywienie – 350 zł, kredyty – 300 zł, środki czystości, higieniczne – 100 zł, lekarstwa – 350 zł, prąd – ok. 200 zł, kablówka oraz telefon – ok. 200 zł, czynsz za mieszkanie – 380 zł plus spłata zadłużenia ok. 100 zł, polisa na życie – 78 zł, opłata dla komornika – 400 zł.

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 października 2020 r. R. L. wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew R. L. odniósł się do twierdzeń pozwu - jakoby E. L. była dobrą matką – zaprzeczył im i wskazał, że nie jest prawdą, by powódka dokładała wszelkich możliwych starań, by zaspokoić podstawowe potrzeby życiowe synów i zapewnić warunki do ich prawidłowego rozwoju. Zdaniem pozwanego E. L. nie umiała i nie umie racjonalnie gospodarować pieniędzmi, posiadane pieniądze często przeznaczała na zakup alkoholu i papierosów, zaciągała kredyty i pożyczki, zastawiała różne składniki majątku w lombardzie. Pozwany wskazał, że jego relacje z powódką, po jego wyprowadzce z domu rodzinnego, początkowo układały się dobrze. W 2009 r. pozwany zawarł związek małżeński, wraz z żoną pomagali powódce w sprzątaniu czy robieniu zakupów, ponadto żona pozwanego codzienni gotowała obiady, które przez kilka lat zanosiła powódce. Relacje rodzinne zaczęły się psuć kiedy do powódki wprowadził się jej drugi syn - P. L., który nadużywa alkoholu i substancji psychotropowych, nie potrafi panować nad emocjami, jest agresywny. Powyższe spowodowało, że aktualnie pozwany nie utrzymuje jakichkolwiek kontaktów ze swoją matką E. L. oraz bratem P. L..

Zdaniem R. L. – jego obecna sytuacja rodzinna, finansowa i zdrowotna nie pozwala mu na współudział w kosztach utrzymania powódki, nie pozwalają mu na to jego obecne możliwości majątkowe i zarobkowe. Pozwany wskazał że: wynajmuje mieszkanie, pracuje jako kierowca w firmie (...) z wynagrodzeniem ok. 2.600 zł miesięcznie, prowadzi wspólnie z żoną gospodarstwo domowe, w (...)jego żona straciła pracę - w związku z czym zmuszony jest sam utrzymywać rodzinę. Pozwany wskazał, że ponosi wysokie koszty utrzymania rodziny - czynsz za najem wynosi 420 zł miesięcznie, opłaty eksploatacyjne ok. 100 zł miesięcznie, usługi telewizyjne i internetowe 140 zł miesięcznie. Zdaniem pozwanego - trudna sytuacja finansowa małżonków spowodowała, że podjęli oni decyzję o zaciągnięciu pożyczki gotówkowej w wysokości 6.000 zł, spłacanej przez niego w 24 ratach po 323,34 zł miesięcznie. Pozwany dodatkowo wskazał, że choruje na (...), co powoduje dodatkowe koszty związane z lekami i rehabilitacją i uniemożliwia mu podjęcie innej, dodatkowej pracy. Według wiedzy pozwanego powódka korzysta z pomocy finansowej (...) w (...), a pomoc ta jego zdaniem stanowi istotne źródło jej utrzymania.

Podczas rozprawy w dniu 26 listopada 2020 r. strony podtrzymały swoje stanowiska.

S ą d u s t a l i ł c o n a s t ę p u j e

E. L. ma (...) lata, z zawodu jest sprzedawcą. Od (...) lat nie pracuje, obecnie przebywa na emeryturze, której wysokość w 2020r. wynosiła 1346 zł. W (...) mąż powódki, ojciec pozwanego popełnił samobójstwo. E. L. po śmierci męża zaczęła zmagać się z problemami natury finansowej, albowiem na skutek (...) nie była już w stanie kontynuować powadzonej przez siebie działalności gospodarczej polegającej na prowadzeniu kiosku (...). Prowadzona działalność gospodarcza przynosiła straty, E. L. nie regulowała zobowiązań publicznoprawnych, wynikiem czego jest jej zadłużenie wobec Skarbu Państwa na kwotę przewyższającą 500.000 zł. W związku z zadłużeniem E. L. toczy się przeciwko niej egzekucja komornicza – wskutek potrąceń komorniczych świadczenie emerytalne powódki zmniejszone jest o kwotę przekazywaną do depozytu – 398,08 zł miesięcznie, w wyniku czego powódka otrzymuje świadczenie w kwocie 947,93 zł miesięcznie. E. L. uprawniona jest także do tzw. „trzynastej emerytury” i powyższe świadczenie odbiera. Biorąc powyższe pod uwagę, przy doliczeniu owej „trzynastej emerytury” i uwzględniając jej wysokość w rozbiciu na 12 miesięcy w skali roku, uznać należało, że miesięczny dochód netto uzyskiwany przez powódkę wynosi ok. 1458 zł (1346 plus 112 zł jako wynik 1346:12).

E. L. od wielu lat zmaga się ze złym stanem zdrowia – (...) - cierpi m.in. na (...), (...), (...), (...), (...), (...). W związku ze złym stanem zdrowia wielokrotnie przebywała w szpitalu, zmuszona jest obecnie przyjmować leki, głównie na (...) i (...). Leki na (...) i (...) nie są drogie – miesięczny koszt ich zakupu wynosi ok. 50 zł, zdecydowanie droższe są leki (...)– opakowanie leku zaleconego przez lekarza kosztuje 150 zł, powódka powinna kupować 2 opakowania tego leku miesięcznie. Wysoka cena leku (...) spowodowała, że E. L. wykupuje zamiennik tego leku – o podobnym działaniu, lecz innego producenta. Ostatnimi czasy, w związku z (...) powódka zmuszona jest korzystać z (...) – ich koszt wynosi 60 zł miesięcznie.

Powódka mieszka w lokalu o pow. 33 m ^{( 2)} będącym w zasobach (...) w (...), którego jest najemczynią. Wraz z nią mieszka jej młodszy, choć już dorosły, syn – P. L. z którym E. L. prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. P. L. w miarę swoich możliwość wspierał powódkę finansowo, opiekował się nią, jednak przekazywane przez niego środki na wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego okazały się niewystarczające, zwłaszcza po tym, gdy w (...) utracił zatrudnienie. Od (...) P. L. znów podjął zatrudnienie i od tego czasu ponownie partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania i prowadzenia wspólnego z powódką gospodarstwa domowego. Syn powódki P. L. otrzymuje wynagrodzenie w wysokości najniższej krajowej.

Z powodu niedokonywania przez pewien okres płatności czynszowych E. L. popadła w zadłużenie, czego konsekwencją było wypowiedzenie, w (...) r., przez (...) (...)umowy najmu lokalu mieszkalnego. Obecnie wysokość zaległości czynszowych wynosi ok. 2.000 zł. Powódka nadal mieszka w tym lokalu, płacąc czynsz w kwocie 380 zł i sukcesywnie spłacając zadłużenie czynszowe w kwotach po ok. 100 - 120 zł miesięcznie. Opłaty za prąd wynoszą ok. wynoszą od ok. 350 zł do ok.440 zł co dwa miesiące, opłaty za zużycie wody i ogrzewanie wliczane są do czynszu, opłaty za multimedia (telefon, telefon komórkowy, telewizja kablowa) wynoszą łącznie ok. 160 zł miesięcznie. Opłaty mieszkaniowe powódka E. L. uiszcza w połowie, w pozostałej części pokrywa je mieszkający wraz z nią syn P. L..

W 2019r. i 2020r. E. L. zaciągnęła dwie pożyczki w instytucjach „parabankowych” – firmie (...), odpowiednio w kwotach 2.000 zł i 2.500 zł z przeznaczeniem na leczenie psa i zaspokajanie bieżących potrzeb życiowych. Pierwszą z pożyczek spłacać musiała w kwocie 4.900 zł – obecnie do spłaty pozostało jej 1500 zł, drugą z pożyczek spłacać musiała w kwocie 5.000 zł - obecnie do spłaty pozostało jej 1300 zł. Pożyczki spłacane są przez powódkę w łącznej kwocie po 300 zł miesięcznie.

Pozostałe koszty miesięcznego utrzymania E. L. kształtują się następująco:

- wyżywienie 300-400 zł,

- środki czystości, higiena (bez (...)) – ok. 50 zł,

- polisa na życie w (...) SA – 78 zł,

- ubiór, bielizna – ok. 50 – 100 zł,

- zakup papierosów – ok. 75 zł miesięcznie

Powódka od wielu lat korzysta z różnych form pomocy z (...)u w (...). W okresie od 1.01.2019r. do 12.11.2020r. (...) w (...) wypłacił E. L. świadczenia (w postaci zasiłku stałego, okresowego, celowego, świadczeń na zakup artykułów żywnościowych) w łącznej wysokości 530 zł. W okresie ostatnich 7 miesięcy E. L. nie ubiegała się o jakakolwiek pomoc z (...), choć była do tego uprawniona. Okresowo powódkę wspomagali i wspomagają także inni członkowie jej rodziny – siostra J. P. (1) i brat W. F., którzy zawozili jej jedzenie, czasami wspomagali finansowo, znajoma syna P. przekazywała powódce odzież.

Koszt zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb powódki E. L. wynosi ok. 1300 – 1400 zł miesięcznie i składają się nań opłaty za:

- lekarstwa – 350 zł,

- (...) – 60 zł,

- czynsz mieszkaniowy – 190 zł (380 zł :2 osoby),

- prąd – ok. 87 – 110 zł ( od 350 do 440 zł co dwa miesiące na 2 osoby), (średnio ok. 100 zł)

- multimedia – 160 zł,

- jedzenie – 300 – 400 zł (średnio 350 zł),

- artykuły higieniczne – 50 zł

- ubiór – 50 – 100 zł ( średnio 75 zł).

Dowody: zeznania E. L. – k. 108-109v,

Zeznania świadka K. L. – k. 97v-99,

Zeznania świadka D. K. – k. 99-99v,

Zeznania świadka J. P. (2) – k. 99v-100v

Zeznania świadka W. F. – k. 106-107

Zeznania świadka K. B. (2) – k. 107v-108,

Dokumentacja medyczna powódki – k. 9-19,

Decyzja z ZUS o waloryzacji emerytury – k. 20,

Faktury – k. 21-30,

Informacja o cenie leku przeciwzakrzepowego – k. 31,

Wypowiedzenie umowy najmu lokalu mieszkalnego-34v – k. 32,

Karta spłat pożyczek w „parabankach”– k. 33,

Informacja z (...) w T. – k. 90-90v

Pozwany R. L. jest synem powódki, ma (...) lat, od (...) jest żonaty, bezdzietny, zamieszkuje wraz z zoną w lokalu należącym do zasobów (...) w (...). R. L. pracuje jako kierowca w przedsiębiorstwie (...). J., zarabia obecnie średnio ok. 3.000 zł netto miesięcznie, choć gdy jest więcej pracy, to jego zarobki okresowo wynoszą ok. 3.500 – 3.700 zł netto miesięcznie. W 2019r. pozwany osiągał wynagrodzenie w kwocie średnio 3500 zł netto miesięcznie. Średnie miesięczne wynagrodzenie pozwanego w okresie pierwszych ośmiu miesięcy 2020r. wynosiło 2728,24 zł netto, zaś za okres od stycznia do czerwca 2020r. wynosiło 2.672,05 zł netto. Żona pozwanego K. L. pracowała jako barmanka w ramach umowy zlecenia, jednak w(...) straciła zatrudnienie w wyniku rozprzestrzeniania się – pandemii wirusa SARS – COV 2. Obecnie K. L. bezskutecznie poszukuje pracy, nie otrzymuje zasiłku dla bezrobotnych, w całości utrzymywana jest przez męża.

Do ok. (...) relacje pozwanego z matką E. L., układały się dobrze. Początkowo, po zawarciu związku małżeńskiego wraz z żoną pomagał powódce w sprzątaniu czy robieniu zakupów, ponadto żona pozwanego gotowała obiady, które przez długi okres czasu zanosiła powódce. Pozwany pomagał matce finansowo, rzeczowo, pomógł w przeprowadzeniu niezbędnych remontów. Relacje rodzinne zaczęły się psuć kiedy do powódki wprowadził się jej drugi syn - P. L., który zdaniem pozwanego nadużywa alkoholu i substancji psychotropowych, nie potrafi panować nad emocjami, bywał agresywny, a pomimo tych zachowań zawsze – w ocenie pozwanego - był chroniony i faworyzowany przez matkę. Powyższe spowodowało, że aktualnie pozwany nie utrzymuje jakichkolwiek kontaktów z powódką oraz bratem P. L.. Ostatnie spotkanie stron miało miejsce w (...) podczas pobytu powódki w szpitalu z powodu (...).

Pozwany choruje na (...), ma (...) w (...). Na leki przeznacza ok. 100 zł. Na rehabilitację chodzi prywatnie. Ograniczenia zdrowotne powodują, że pozwany nie może podjąć innego zatrudnienia, ciężko mu także pracować w nadgodzinach. Pozwany opłaca: czynsz za mieszkanie – 425 zł miesięcznie; gaz – 250-300 zł miesięcznie w okresie zimowym, ok. 120 – 170 zł w okresie letnim (6 miesięcy po średnio 275 zł w okresie zimowym i średnio po 145 zł w okresie letnim:12 miesięcy – średnio po 210 zł miesięcznie); prąd – ok. 230 zł co dwa miesiące, dopłaty do wody ok. 133 zł co dwa miesiące, media – tv i internet – 140 zł, wyżywienie wspólnie z żoną ok. 1.200 zł miesięcznie, odzież – 300-400 zł miesięcznie, paliwo – z racji dojazdów do pracy w G. – ok. 300-400 zł miesięcznie, kredyt w banku, który spłacany będzie do czerwca 2022 r. – 330 zł miesięcznie. Łączny koszt utrzymania pozwanego i żony wynosi ok. 3.300 zł miesięcznie. W razie potrzeby, okresowo, pozwanego wspomaga jego babcia - kwotami po 200-300 zł.

Pozwany wraz z żoną nie mają większego majątku, posiadają samochód marki O. (...) o wartości obecnej ok. 20 tys. zł, którego zakup w większej części sfinansowała babcia pozwanego w zamian za opiekę nad nią (robienie zakupów, wożenie do lekarzy) oraz uszkodzony samochód marki F. (...) o wartości ok. 1.500 zł.

Dowody:

Zeznania R. L. – k. 109v-110v,

Zeznania świadka K. L. – k. 97v-99,

Zeznania świadka D. K. – k. 99-99v,

Dokumentacja medyczna pozwanego – k. 50-50v, 63,

Przydział lokalu z (...) – k. 51,

Zaświadczenie o zarobkach – k. 52,

Rozliczenie opłat za wodę – 53,

Faktury – k. 53-57,

Umowa pożyczki – k. 58-62,

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie stosownych dokumentów urzędowych i prywatnych, których domniemanie autentyczności wynikające z art. 245 kodeksu postępowania cywilnego – a w odniesieniu do dokumentów urzędowych również zgodności z prawdą tego co zostało w nich zaświadczone, wynikające z art. 244 kpc – nie zostały podważone.

Na mocy z art. 230 kpc uznano za bezsporne okoliczności faktyczne zawarte w pozwie i innych pismach procesowych, którym strona przeciwna nie zaprzeczyła, gdyż nie budziły wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale procesowym zgromadzonym w sprawie. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków K. L., D. K. w zakresie w jakim wskazywały one na: obecnie istniejący konflikt pomiędzy stronami i źródła tego konfliktu – w szczególności wywołanego postawą młodszego syna powódki – P., powody obecnego braku kontaktów pozwanego z matką, trudną sytuację majątkową i zarobkową pozwanego, prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego przez powódkę z P. L., nieumiejętność gospodarowania pieniędzmi przez powódkę, albowiem były one wewnętrznie spójne, znalazły potwierdzenie w zeznaniach pozwanego, a częściowo także w zeznaniach E. L.. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków J. P. (2), W. F. i K. B. (2) albowiem były one – w szczególności w części dotyczącej relacji rodzinnych pomiędzy stronami, trudnej sytuacji finansowej powódki, faktów jej zadłużeń - spójne wewnętrznie, znalazły także potwierdzenie w przedłożonych dokumentach oraz zeznaniach samych stron procesu.

Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, pełnoletnie dzieci mogą być zobowiązane do płacenia alimentów swoim rodzicom, ponieważ obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

Obowiązek alimentacyjny ciążący na dorosłych dzieciach względem rodziców powstaje jednak wówczas, gdy rodzice znajdą się w niedostatku (art. 133 § 2 kro). Jeżeli rodzice nie pozostają w niedostatku, dzieci nie są zobowiązane do alimentacji rodziców. Zgodnie bowiem z art. 133 § 2 oraz 135 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wysokość alimentów należnych osobie innej niż dziecko, które nie jest jeszcze się w stanie utrzymać samodzielnie i nie posiada majątku przynoszącego dochód, zależy nie tylko od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości osób zobowiązanych do alimentacji, ale także od pozostawania przez osobę uprawnioną w niedostatku.

W świetle orzecznictwa, pojęcie „niedostatku” z art. 133 § 2 k.r.o. obejmuje zarówno wypadki, gdy uprawniony do alimentacji nie ma żadnych środków utrzymania, jak również taką sytuację materialną, w której osoby uprawnione nie mogą lub nie potrafią samodzielnie w pełni zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb na poziomie zbliżonym do minimum socjalnego w zakresie utrzymania i wychowania (wyrok SN z 1974.02.20, III CRN 388/73, OSNC 1975/2/29). Jednocześnie jednak należy zauważyć, że popadnięcie w niedostatek pozwala żądać alimentów jedynie wówczas, gdy nie stało się to umyślnie lub też gdy nie jest ono efektem hulaszczego trybu życia. W przeciwnym razie żądanie alimentów może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 kc) [wyrok SN z 1974.04.22, III CRN 66/74, LEX nr 7468].

W świetle zebranego materiału dowodowego uznać należało, iż powództwo E. L. nie zasługuje na uwzględnienie i to z kilku powodów. Niewątpliwie trudna sytuacja materialna powódki skutkująca niemożnością zaspokojenia części jej usprawiedliwionych jej potrzeb nie wynika z obiektywnych zdarzeń losowych, a jest skutkiem jej decyzji finansowych podejmowanych w okresie kilku - kilkunastu ostatnich lat, skutkujących znaczącym pomniejszeniem posiadanych źródeł dochodu i obecną złą sytuacją finansową. Powódka otrzymuje ok. 1346 zł emerytury netto miesięcznie, ponadto otrzymuje tzw. „trzynastą emeryturę”, która po rozłożeniu na 12 miesięcy wynosi 112 zł netto miesięcznie. Sumując, powódka miesięcznie dysponować powinna kwotą 1458 zł, która to kwota winna być w zupełności wystarczającą na pokrycie wszystkich wykazanych procesowo usprawiedliwionych potrzeb E. L. – związanych z wyżywieniem, ubiorem, higieną, dokonaniem opłat mieszkaniowych, zakupem leków. Z otrzymywanej przez powódkę emerytury zajmowana jest kwota ok. 400 zł przez komornika sądowego - z powodu jedynie wcześniejszych zadłużeń powódki związanych z ryzykiem prowadzonej niegdyś działalności gospodarczej. Dodatkowo E. L. doprowadziła do powstania zaległości czynszowych i zaciągała zobowiązania na - mając na uwadze zasady doświadczenia życiowego – wyjątkowo niekorzystnych dla niej warunkach finansowych - wobec instytucji pozabankowych – i tylko z tej racji zmuszona jest co miesiąc spłacać zadłużenie czynszowe w kwocie po ok. 100-120 zł miesięcznie i spłacać raty pożyczek w łącznej kwocie 300 zł miesięcznie. Z otrzymywanej przez nią emerytury na poczet spłaty zobowiązań przeznaczana jest więc kwota ponad 800 zł miesięcznie, dzięki której powódka miałaby możliwość życia na zdecydowanie wyższym niż obecnie poziomie. Trudno zatem zgodzić się z twierdzeniami pozwu, by trudna sytuacja finansowa powódki – choćby z tych względów - nie była od niej zależna i przez nią zawiniona. W ocenie Sądu, gdyby nie pozaciągane przez powódkę pożyczki i zaległości, byłaby ona w stanie zaspokajać swoje usprawiedliwione, wykazane w niniejszym procesie, potrzeby. W ocenie Sądu - nie należy obciążać pozwanego nieodpowiedzialnymi, nieracjonalnymi decyzjami podejmowanymi przez E. L.. Decyzja o zaciągnięciu zobowiązań finansowych – zwłaszcza zaciąganiu pożyczek - była świadomą decyzją powódki, którą podejmowała analizując własną sytuację finansową. Tak więc do aktualnej trudnej sytuacji materialnej powódka przyczyniła się w dużym zakresie sama - swoimi świadomymi, choć obiektywnie rzecz ujmując - mało racjonalnymi działaniami, na co słusznie w toku postępowania zwracał uwagę pozwany. Przyjmując syna P. jako domownika powódka umówiła się z nim na pokrywanie przez niego połowy opłat mieszkaniowych, a prowadząc gospodarstwo domowe z nim – minimalizuje koszty swego wyżywienia, mogąc dodatkowo liczyć na pomoc tego syna w zakupach żywnościowych. Zauważyć trzeba, że średnie miesięczne wynagrodzenie pozwanego R. L. wynosi obecnie ok. 3.000 zł netto, a musząc łożyć na utrzymanie swej rodziny – niepracującej obecnie żony – dysponuje on kwotami po ok. 1500 zł na osobę, a więc bardzo zbliżonymi do średnich dochodów powódki.

W ocenie Sądu, powódka pomimo obiektywnie trudnej sytuacji finansowej, nawet przy strukturze swoich wydatków - ma i tak możliwości wygospodarowania niewielkich, jednak dodatkowych środków pieniężnych poprzez czynienie oszczędności – np. zmianę leku przeciwzakrzepowego na jego tańszy zamiennik i zaoszczędzenie w ten sposób kwoty około 200 zł, zmianę dostawcy multimediów na tańszego, oszczędności prądu, rezygnację z polisy na życie. W ocenie Sądu nie można mówić o pozostawaniu przez powódkę w niedostatku, w sytuacji w której: stać ją na wydawanie co miesiąc kwoty ok. 75 zł na papierosy, czy bez uzasadnionego powodu przez długi okres czasu zrezygnowała z ubiegania się o pomoc instytucjonalną.

W ocenie Sądu sytuacja majątkowa i zarobkowa pozwanego R. L. również nie uzasadnia przyznania od niego alimentów na rzecz powódki. Faktem jest, że otrzymuje wynagrodzenie w wysokości ok. 3.000 zł netto miesięcznie, ale ma na utrzymaniu siebie, a także swoją żonę, a koszt zaspokajania usprawiedliwionych ich potrzeb wynosi ok. 3.300 zł miesięcznie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie I sentencji wyroku oddalił powództwo jako bezzasadne.

Sąd w punkcie II sentencji wyroku – na mocy §10 ust. 4 w zw. z § 8 pkt 5 w zw. z §4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata powódki K. B. (1) kwotę 1.200 zł plus stawka VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy pranej udzielonej powódce z urzędu.

W punkcie III Sąd, w myśl art. 102 kpc, nie obciążył powódki E. L. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego R. L..