Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący Sędzia Jędrzej Czerwiński

Protokolant st.sekr. sądowy Anna Wanat

w obecności prokuratora

po rozpoznaniu dnia 21.09, 17.10, 21.11, 19.12 r. sprawy:

P. K. s. W. i M. z domu S., ur. (...) w T.

oskarżonego o to, że:

1.  w dniu 22 lutego 2022 r. w nieustalonym miejscu, ze skutkiem w G., gmina O., powiat (...), dokonał przywłaszczenia środków pieniężnych w kwocie 1496,00 zł, przekazanych przez Fundację (...) z siedzibą w W. na rzecz małoletniej M. K., czym działał na szkodę N. B. (1), tj. o czyn z art. 284 §2 kk,

2.  w okresie od nieustalonej daty, do nieustalonego dnia lutego 2022 r., w bliżej nieokreślonym miejscu, ze skutkiem w G., gm. O., powiat (...), działając bez uprawnienia nagrywał rozmowy telefoniczne N. B. (1), poprzez posłużenie się urządzeniem podsłuchowym lub innym urządzeniem albo oprogramowaniem, przez co uzyskiwał informacje, do których nie był uprawniony, a następnie ujawniał te informacje innym osobom, czym działał na szkodę N. B. (1),

tj. o czyn z art. 267 §4 kk.

orzeka:

I.  Na podstawie art. 17§1 pkt 9 kpk umarza postępowanie o czyn zarzucany oskarżonemu w punkcie 1 aktu oskarżenia, a więc o czyn z art. 284§2 kk;

II.  Ustalając, że P. K. działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w okresie od nieustalonej daty, do nieustalonego dnia lutego 2022 r., w bliżej nieokreślonym miejscu, ze skutkiem w G., gm. O., powiat (...) w celu uzyskania informacji, do których nie był uprawniony założył na swoim telefonie komórkowym, przez który odbywały się rozmowy jego córki M. z jej matką N. B. (1) urządzenie podsłuchowe, a następnie uzyskane w ten sposób informacje w postaci nagrań tych rozmów ujawnił innym osobom w toku procesu toczącego się przed Sądem Rejonowym w Toruniu oraz zmierzał bezpośrednio do ich ujawnienia K. L. prowadzącej jako psycholog terapię dziecka, jednak swojego celu nie osiągnął wobec odmowy zapoznania się z nagraniami przez K. L., co należy kwalifikować jako czyn zabroniony z art. 267§3 i 4 kk w zb. z art. 13§1 kk w zw. z art. 267§4 kk w zw. z art. 11§2 kk i w zw. z art. 12§1 kk i uznając, że szkodliwość społeczna popełnionego czynu była znikoma, na podstawie art. 17§1 pkt 3 kk w zw. z art. 1§2 kk umarza postępowanie;

III.  Zasądza od oskarżonego P. K. na rzecz oskarżycielki posiłkowej N. B. (1) 1360 zł (tysiąc trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  Pozostałymi kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

II K 985/23

UZASADNIENIE

P. K. został oskarżony o to, że w dniu 22 lutego 2022 r. w nieustalonym miejscu, ze skutkiem w G., gmina O., powiat (...), dokonał przywłaszczenia środków pieniężnych w kwocie 1496,00 zł, przekazanych przez Fundację (...) z siedzibą w W. na rzecz małoletniej M. K., czym działał na szkodę N. B. (1), to jest o czyn z art. 284 §2 kk.

Wskutek skutecznego cofnięcia aktu oskarżenia po otwarciu przewodu sądowego (k. 364v), postępowanie w tym zakresie zostało umorzone wobec braku skargi uprawnionego oskarżyciela.

P. K. został także oskarżony o to, że w okresie od nieustalonej daty, do nieustalonego dnia lutego 2022 r., w bliżej nieokreślonym miejscu, ze skutkiem w G., gm. O., powiat (...), działając bez uprawnienia nagrywał rozmowy telefoniczne N. B. (1), poprzez posłużenie się urządzeniem podsłuchowym lub innym urządzeniem albo oprogramowaniem, przez co uzyskiwał informacje, do których nie był uprawniony, a następnie ujawniał te informacje innym osobom, czym działał na szkodę N. B. (1), a więc o czyn z art. 267§4 kk.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, o czym niżej, Sąd ustalił, że P. K. działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w okresie od nieustalonej daty, do nieustalonego dnia lutego 2022 r., w bliżej nieokreślonym miejscu, ze skutkiem w G., gm. O., powiat (...) w celu uzyskania informacji, do których nie był uprawniony założył na swoim telefonie komórkowym, przez który odbywały się rozmowy jego córki M. z jej matką N. B. (1) urządzenie podsłuchowe, a następnie uzyskane w ten sposób informacje w postaci nagrań tych rozmów ujawnił innym osobom w toku procesu toczącego się przed Sądem Rejonowym w Toruniu oraz zmierzał bezpośrednio do ich ujawnienia K. L. prowadzącej jako psycholog terapię dziecka, jednak swojego celu nie osiągnął wobec odmowy zapoznania się z nagraniami przez K. L..

Stan faktyczny sprawy generalnie nie budził wątpliwości i w dużej mierze był bezsporny. Oskarżony przyznał, że założył urządzenie podsłuchowe na telefonie komórkowym, przez który córka rozmawiała z matką podczas przebywania z nim. Do takich kontaktów dziecka z ojcem dochodziło po rozstaniu rodziców. Poinformował matkę dziecka, że takie rozmowy będzie nagrywał, twierdząc, że rozbić to będzie dla dobra M., co matka przyznała. Podkreśliła, że nie wyrażała zgody na nagrywanie tych rozmów, aczkolwiek nie miała innego wyjścia i nadal rozmawiała z córką przez telefon, zdając sobie sprawę, że rozmowy mogą być i były nagrywane. W przeciwnym wypadku nie miałaby kontaktu z córką w okresach, gdy ta przebywała z ojcem. Były to zresztą dłuższe okresy, co najmniej kilkudniowe (zeznania N. B. (1) k. 292-294, wyjaśnienia oskarżonego k. 262-263). Pokrzywdzona przyznała, że w części rozmów, które prowadziła przez telefon z córką uczestniczył albo był obecny przy rozmawiającym dziecku ojciec. W tym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom N. B. (w przeciwieństwie do wyjaśnień oskarżonego, który podkreślał, że brał udział we wszystkich rozmowach). Zdaniem Sądu zeznania matki M. były szczere, „otworzyła” się składając je przed Sądem. Z kolei „zaznaczenie” przez oskarżonego okoliczności, że „wszystkie te nagrane rozmowy toczą się w 3 osobowym składzie matka, dziecko i ja jako ojciec” wynikało wyłącznie z przyjętej przez niego linii obrony. Takiej wersji przeczą też zasady logicznego rozumowania. Sam oskarżony twierdził, że nagrywane były wszystkie rozmowy córki z matką (i to bez jej zgody), a z kolei ta ostania wyraźnie zeznała o tym jak ojciec poinstruował córkę aby włączała urządzenie podsłuchowe.

Zgodnie z art. 267§3 kk karze podlega ten, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony zakłada urządzenie podsłuchowe. W niniejszej sprawie należało odpowiedzieć na pytanie czy do informacji, które stanowiły treści rozmów matki z dzieckiem ojciec, posiadający pełnię praw rodzicielskich, był uprawniony. Sąd stanął na stanowisku, że – zwłaszcza w sytuacji gdy dziecko po rozstaniu rodziców przebywa wyłącznie u jednego z nich – rodzic (jak i dziecko) mają prawo do poufności rozmów między nimi. Odmówienie takiej poufności byłoby odebraniem prawa do zwykłego zwierzenia się rodzicowi czy też uzyskania przez dziecko informacji od rodzica, które nie są z różnych, nawet błahych, względów przeznaczone dla drugiego z rodziców. Wiadomości chociażby dotyczących samopoczucia, czy planów związanych z okresem kiedy dziecko będzie już przebywać u drugiego z rodziców żyjących osobno. Potrzeba prywatności czy poufności, najczęściej związanej z możliwością swobodnej szczerości wydaje się naturalna, zwłaszcza gdy rodzice pozostają w konflikcie, a w istocie pozostawali i nie powinna być krępowana nagrywaniem takich rozmów. Nawet jeśli drugi z rodziców został poinformowany o ich nagrywaniu. W realiach niniejszej sprawy z pewnością prawo do prywatności (rozmów) matki zostało naruszone przez założenie urządzenia podsłuchowego i uzyskanie w ten sposób informacji, które z woli N. B. miały być poufne, nieprzeznaczone dla oskarżonego, który do ich uzyskania nie był uprawniony. Została ona niejako zmuszona do ich ujawnienia, nie mając praktycznie innego wyjścia, poza zaprzestaniem kontaktów telefonicznych z córką, bądź nieprzekazywaniem jej żadnej informacji, do której z woli pokrzywdzonej uprawniony nie byłby ojciec. Na tę kwestię należy szerzej spojrzeć także przez pryzmat art. 95 krio. Władza rodzicielska, obejmując obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą oraz do wychowania dziecka, musi być wykonywana z poszanowaniem jego godności i praw. Poszanowanie przez matkę prawa dziecka do rozmów z nią, w tym rozmów zawierających informacje nieprzeznaczone dla ojca, wymagało kontaktów telefonicznych z M.. Ojciec nie był uprawniony do ich uzyskania. Gdyby N. B. (1) chciała przekazać ojcu ich wspólnego dziecka informacje przeznaczone dla niego, z pewnością przekazałaby je mu wprost, a nie rozmawiając z córką ze świadomością, że rozmowa zostanie nagrana, a następnie „odsłuchana” przez oskarżonego. Władza rodzicielska P. K. nad córką M. z pewnością nie obejmuje prawa do podsłuchiwania jej rozmów z matką. Konkludując oskarżony nie był uprawniony do uzyskania informacji przekazywanych telefonicznie przez matkę córce i odwrotnie, a mimo to założył urządzenie podsłuchowe w celu ich uzyskania. Matka dziecka nie zgadzała się na uzyskiwanie w ten sposób informacji przez oskarżonego, godziła się na to jednak przymuszona przez niego swoistym szantażem braku jakichkolwiek kontaktów telefonicznych z córką, ewentualnie ograniczeniem ich rodzaju. Adresatem informacji przekazywanych dziecku przez matkę w toku rozmów telefonicznych było dziecko, a nie jego ojciec. Należy więc przyjąć, że w art. 267§3 kk chodzi o informację, która nie jest skierowana (także) do sprawcy (zob. A. Lach, Karne prawo – poufność jako kryterium bezprawnego uzyskania informacji – posłużenie się urządzeniami utrwalającymi obraz lub dźwięk. Glosa do postanowienia SN z 27.04.2016 r., III KK 265/15, OSP 2017/11, s. 110–111). Każdy ma prawo do wyłącznego dysponowania informacją oraz do bezpiecznego jej przekazywania. Aby wypełnić znamiona art. 267§3 kk, a co za tym idzie i §4, zachowanie sprawcy nie może mieć podstawy w przepisach prawa, zobowiązaniach umownych ani też w zgodzie osoby będącej dysponentem informacji, co wykluczałoby wypełnienie znamienia uprawnienia do jej uzyskania. Warto wspomnieć, że inaczej niż w §3, do wypełnienia znamion §1 art. 267 kk wystarcza, że informacja nie jest przeznaczona dla sprawcy. W sytuacjach stricte prywatnych, a z taką mamy do czynienia w niniejszej sprawie, źródłem uprawnienia, o którym mowa w art. 267§3 kk może być co do zasady wyłącznie wola osoby będącej dysponentem informacji, tu N. B. (1). Przedmiotowej woli w tym zakresie N. B. (1) nie miała i było to, zdaniem Sądu, oczywiste również dla oskarżonego. Żadnej zgody byłej parterki oskarżony nie tylko nie uzyskał ale wręcz – jak wyjaśnił – poinformował ją o nagrywaniu rozmów bowiem nie wyrażała ona na to zgody (k. 262 in fine). Próba lansowania tezy, że skoro N. B. nadal rozmawiała z córką przez telefon to de facto zgodziła się na nagrywanie, czyli uprawniła oskarżonego do uzyskania informacji, nie mogła znaleźć uznania Sądu. Nie wytrzymuje to konfrontacji już choćby z zasadami prawidłowego rozumowania, jakimi Sąd musi się kierować (art. 7§1 kpk). „Artykuł 267 § 3 k.k. zapewnia ochronę wypowiedzi uczestników rozmowy, jeżeli co najmniej w sposób dorozumiany nadano im poufny charakter, przy czym bez znaczenia są tu intencje, jakie zadecydowały o takim statusie wypowiedzi. Innymi słowy, o poufnym charakterze informacji przesądza co do zasady nie tyle treść przekazu, co raczej wola osób biorących udział w spotkaniu, a więc element subiektywny; instalowanie urządzenia służącego do rejestracji obrazu lub dźwięku w celu przechwycenia informacji o przebiegu takiej rozmowy jest siłą rzeczy niedozwolone i stanowi czyn zabroniony, którego znamiona opisane są w art. 267 § 3 k.k.” (vide uzasadnienie postanowienia SN z 27.04.2016 r., III KK 265/15, LEX nr 2043745, a także W. Wróbel, D. Zając [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. art. 212-277d, red. A. Zoll, Warszawa 2017, art. 267.). Mówiąc najprościej, okoliczność, że nie wolno nagrywać rozmów telefonicznych bez zgody osoby mówiącej jest wiedzą powszechną. Wystarczy odwołać się do komunikatów nadawanych po połączeniu się telefonicznym z instytucją czy podmiotem gospodarczym, kiedy słyszymy, że „rozmowa może być nagrywana, jeżeli nie wyrażasz na to zgody rozłącz się”.

Uzyskane w powyższy sposób informacje oskarżony ujawnił innym osobom, składając nagrania w celu osiągnięcia celu procesowego w sprawie sądowej. Doszło tu do ujawnienia informacji uzyskanych w sposób wskazany w art. 267 § 1–3 k.k. Skład orzekający oraz innych uczestników postępowania należy (także) uznać za inne osoby w rozumieniu art. 267 § 4 k.k. Jak słusznie podkreśla A L. (A. Lach [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX/el. 2023, art. 267.) w tym kontekście pozostaje do rozważenia społeczna szkodliwość czynu oraz ewentualnie działanie w stanie wyższej konieczności. Oskarżony usiłował ujawnić informacje również terapeutce córki. Do ujawnienia nie doszło wobec odmowy zapoznania się z treścią nagrań przez tą ostatnią. Bezpośrednio zmierzał do ujawnienia. Ostatnim elementem brakującym aby dokonać ujawnienia była zgoda K. L. na zapoznanie się z nagraniami.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że określone w części szczególnej kodeksu karnego znamiona czynu zabronionego z art. 267§3 i 4 kk zostały wypełnione, w tym w formie usiłowania. Oskarżonemu przyświecał z góry powzięty zamiar, jakim była chęć ujawnienia treści nagranych rozmów. Trudno zresztą byłoby uznać, że jego pierwotnym zamiarem było wyłącznie schowanie nagrań w prywatnym archiwum. Zachowania oskarżonego miały miejsce w krótkich odstępach czasu. W efekcie należało je potraktować jako czyn ciągły z art. 12§1 kk.

Aby czyn zabroniony stanowił przestępstwo jego społeczna szkodliwość musi być wyższa niż znikoma. W przeciwnym wypadku jego sprawca nie wypełnia (wszystkich) jego znamion.

Praktycznie w każdej sprawie karnej mamy do czynienia z niejednolitymi warunkami popełnienia czynu. Tak też było w niniejszej. Ładunek społecznej szkodliwości czynu przypisanego P. K. umniejszały różne okoliczności. Sąd zaliczył do nich sam charakter informacji, do których uzyskania nie był uprawniony, tło czynu sprowadzające się do konfliktu rodzicielskiego, w którym każde z rodziców (słusznie czy nie) inaczej widziało dobro córki, poinformowanie (uprzedzenie) pokrzywdzonej o założeniu urządzenia podsłuchowego i nagrywaniu rozmów, uczestniczenie w części z nich (aczkolwiek z pewnością nie z woli pokrzywdzonej), ujawnienie ich w toku procesu sądowego i usiłowanie ujawnienia ich terapeutce córki, a nie osobom całkowicie postronnym, nie mówiąc już o ich upublicznieniu. W pewnym stopniu także cel działania oskarżonego. „Dobro dziecka” oskarżony traktował jednak wycinkowo i nad wyraz subiektywnie. Poprzez nagrywanie rozmów z matką nie tylko stawiał córkę w niekomfortowej sytuacji ale również angażował ją w konflikt rodzicielski. Warto w tym miejscu odwołać się do zeznań specjalistek wykonujących opinię oraz terapeutki (k. 308-322, 363v-364). W tym kontekście nie mieliśmy do czynienia z tzw. stanem wyższej konieczności, do którego niezbędna jest chociażby bezpośredniość niebezpieczeństwa grożącego dobru (tu dziecka), które sprawca ma na celu uchylić. W polskim systemie prawnym w wypadku konfliktu rodzicielskiego dobro takie należy chronić „za pomocą” sądu rodzinnego wspomaganego przez odpowiednie instytucje i specjalistów posiadających w tym zakresie wiedzę i doświadczenie, a przede wszystkim cechującymi się obiektywizmem.

Konkludując, Sąd stanął na stanowisku, że społeczna szkodliwość przypisanego oskarżonemu czynu była znikoma. Patrząc szczerej należy wyrazić nadzieję, że negatywne emocje stron postępowania (nie wliczając do nich oczywiście Prokuratora) opadną wkrótce całkowicie i skupią się one na odpowiednim wychowaniu i zapewnieniu dobrej pieczy M.. Były już ku temu symptomy wcześniej (ugodowe załatwienie niektórych spraw rodzinnych), jak również i w niniejszym postępowaniu, czego efektem jest orzeczenie zawarte w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono w myśl §11 ust. 2 pkt 3 w zw. z §17 pkt 1 (przyjmując stawkę podstawową na 850 złotych z uwagi na okoliczność, że sprawa wymagała przeprowadzenia rozprawy - §15 ust. 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z 22.10.15 r. (Dz. U. poz. 1800 ze zm.).

O pozostałych kosztach procesu orzeczono w myśl art. 632 pkt 2 kpk.