I C 1786/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Toruniu z 2025-04-09
Sygn. akt: I (...) upr
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 kwietnia 2025 r.
S. R. w T. I Wydział Cywilny
w składzie następującym:
|
Przewodniczący: |
(...) |
|
Protokolant: |
starszy sekretarz sądowy (...) |
po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2025 r. w T.
na rozprawie
sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.
przeciwko M. P.
o zapłatę
I. oddala powództwo;
II. kosztami procesu obciąża powoda;
III. przyznaje i nakazuje wypłacić na rzecz radcy prawnego K. M. - kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego M. P. tytułem wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora kwotę 2 214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście) z zaliczki uiszczonej przez powoda w dniu 14 sierpnia 2024 roku.
UZASADNIENIE
Pozwem z dnia 20 października 2023 roku (data nadania przesyłki w placówce pocztowej) powód Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego M. P. kwoty 9 377,66 zł, na którą składały się następujące kwoty:
- 6 247,05 zł z tytułu należności głównej wraz z dalszymi odsetkami umownymi za opóźnienie w zmiennej wysokości odpowiadającej wysokości czterokrotnej stopy procentowej kredytu lombardowego N. (...), z ograniczeniem do odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 1 k.c.) od dnia 17 października 2023 roku do dnia zapłaty,
- 346,19 zł z tytułu odsetek umownych, naliczonych od należności głównej według stałej stopy procentowej w wysokości 8,00% od dnia 11 października 2019 roku do dnia 27 kwietnia 2020 roku,
- 2 784,42 zł z tytułu odsetek za opóźnienie w płatności (odsetki przeterminowane) naliczonych od należności głównej za okres od dnia 12 listopada 2019 roku do dnia 16 października 2023 roku według zmiennej stopy procentowej odpowiadającej wysokości czterokrotnej stopy procentowej kredytu lombardowego N. (...) z ograniczeniem do odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 1 k.c.).
Powód zażądał także zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych wraz z opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.
W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 4 grudnia 2018 roku zawarł z pozwanym umowę pożyczki gotówkowej numer (...) zawartej bezpośrednio z bankiem w dniu 4 grudnia 2018 roku, ewidencjonowanej na rachunku nr (...). Zgodnie z umową powód miał udzielić pozwanemu limitu do zadłużania się w ciężar rachunku do kwoty 8 337,57 zł, a pozwany miał zobowiązać się do spłaty zgodnie z warunkami umowy. Powód zaznaczył, że pozwany nie wywiązywał się z warunków łączącej go ze stroną powodową umowy, co doprowadziło do powstania zadłużenia przeterminowanego. W związku z tym w dniu 13 stycznia 2020 roku powód wysłał pozwanemu wezwanie do zapłaty zadłużenia przeterminowanego, działając zgodnie z postanowieniami art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Wobec dalszego niewykonywania umowy powód skierował do pozwanego wypowiedzenie umowy z dnia 2 marca 2020 roku. Na wartość dochodzonego przez powoda roszczenia składały się: należność główna w kwocie 6 247,05 zł, kwota 346,19 zł, stanowiąca odsetki umowne naliczone od należności głównej za okres od 11 października 2019 roku do 27 kwietnia 2020 roku, kwota 1 944,50 zł tytułem odsetek karnych naliczonych za okres od dnia 12 listopada 2019 roku do 27 marca 2023 roku i kwota 839,92 zł tytułem odsetek przeterminowanych naliczonych po przeniesieniu od 28 marca 2023 roku do 16 października 2023 roku. Nadto powód zaznaczył, iż przysługują mu dalsze odsetki od należności głównej, które na dzień wystawienia wyciągu stanowią 22,50% w skali roku, obliczane według zmiennej stopy procentowej zgodnie z postanowieniami Umowy, Cennikiem usług oraz art. 481 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny, naliczanymi od dnia wystawienia wyciągu z ksiąg Banku do dnia efektywnego zaspokojenia wierzytelności Banku (k. 4-6).
Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 2 stycznia 2024 roku w sprawie o sygn. akt (...) upr S. R. w T. nakazał, aby pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 9 377,66 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w zmiennej wysokości odpowiadającej wysokości czterokrotnej stopy procentowej kredytu lombardowego N. (...) z ograniczeniem do odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 6247,05 zł od dnia 17 października 2023 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty albo wniósł w tymże terminie do sądu sprzeciw (k. 39).
W związku z tym, że pozwany nie odebrał korespondencji wysłanej na adres wskazany w pozwie, powód został zobowiązany na podstawie zarządzenia przewodniczącego z dnia 1 lutego 2024 roku do doręczenia korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika i złożenia do akt potwierdzenia doręczenia korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika albo dowodu na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie (k. 47). Postanowieniem z dnia 19 maja 2024 roku Sąd na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. w zw. z art. 139 1 § 2 k.p.c. zawiesił postępowanie (k. 50).
Powód w piśmie procesowym z dnia 13 czerwca 2024 roku podał, że komornik nie doręczył pozwanemu pisma pod wskazanym w pozwie adresem, ani pod ustalonymi przez komornika adresami i wniósł o ustanowienie dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kuratora (k. 53).
Postanowieniem z dnia 6 października 2024 roku (k. 92) Sąd postanowił podjąć zawieszone postępowanie oraz skuteczność doręczenia pism sądowych kuratorowi uzależnić od upływu jednego miesiąca od dnia wywieszenia obwieszczenia o ustanowieniu kuratora w budynku sądowym. Zarządzeniem przewodniczącego z dnia 6 października 2024 roku (k. 91) ustanowiony został dla pozwanego M. P., którego miejsce pobytu jest nieznane, kurator w osobie radcy prawnego K. M..
Kurator reprezentujący pozwanego wniósł w ustawowym terminie sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 102-104), zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa oraz o przyznanie na rzecz kuratora wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora powiększonego o należny podatek od towarów i usług. Kurator pozwanego wniósł także o zobowiązanie powoda do przedłożenia dokumentów w postaci wyciągu z wpłatami/potwierdzeniami wpłat dokonanych przez pozwanego na poczet umowy pożyczki i harmonogramu pożyczki. Kurator wniosła także o zwrócenie się przez sąd do Z. (...) w T., właściwego urzędu skarbowego w T. praz Narodowego Funduszu Zdrowia, (...) Oddziału Wojewódzkiego w B., Delegatury w T. o informację o aktualnym miejscu zamieszkania pozwanego. Kurator podniósł też zarzut spełnienia świadczenia przez pozwanego i przedawnienia roszczenia powoda.
Uzasadniając swoje stanowisko, kurator pozwanego zakwestionował powództwo zarówno co do zasady, jak i wysokości. Kurator pozwanego wskazał, że do pozwu nie zostały załączone wpłaty poczynione przez pozwanego na poczet umowy pożyczki łączącej strony, a także harmonogram spłat. W efekcie nie jest możliwe ustalenie momentu, w którym pozwany zaprzestał dokonywania spłat, ustalenie terminów wymagalności każdej z rat kapitałowo-odsetkowych oraz łącznej wysokości poczynionych wpłat dokonanych na poczet umowy pożyczki przez pozwanego. Kurator pozwanego powołał się też na częściowe przedawnienie dochodzonego roszczenia z tytułu należności odsetkowych za rok 2019. Kurator pozwanego podniósł także, że w umowie, z której powód wywodzi swoje roszczenie zawarte zostały niedozwolone postanowienia umowne. Nadto, kurator pozwanego podniósł, że brak jest dowodów na to, że nie wiadomo czy określona w umowie pożyczki składka ubezpieczeniowa została faktycznie przekazana ubezpieczycielowi, a w konsekwencji czy pozwany był objęty ochroną ubezpieczeniową. Kurator pozwanego wskazał, że powód nie przedstawił żadnych dowodów potwierdzających, że składka została faktycznie przekazana zakładowi ubezpieczeń. Samo postanowienie zawarte we wzorcu umownym, twierdzi kurator, nie stanowi wystarczającego dowodu na faktyczne objęcie pozwanego ochroną ubezpieczeniową i na poniesienie przez powoda kosztów w tym zakresie. Ponadto, powód nie złożył żadnego dokumentu potwierdzającego, że w dacie zawarcia umowy pożyczki łączyła go z towarzystwem ubezpieczeń jakakolwiek umowa. Kurator pozwanego twierdził, że istnieje konieczność zbadania czy postanowienie to nie zostało narzucone jednostronnie, stwarzając pozory samodzielnego wyrażenia przez pozwanego zgody na objęcie ochroną ubezpieczeniową. Zdaniem kuratora koszty ubezpieczenia nie były adekwatne do ryzyka związanego z zawarciem przedmiotowej umowy. Kurator pozwanego wskazał, że ubezpieczenie nie stanowi w rzeczywistości zabezpieczenia spłaty pożyczki, ponieważ nie pokrywa ryzyka spłaty kredytu. Świadczenie jest wypłacane tylko w razie śmierci, ewentualnie poważnej choroby pożyczkobiorcy, nie gwarantuje zaś pożyczającemu, że pożyczkobiorca będzie spłacał raty, nie motywuje również w żaden sposób pożyczkobiorcy do wywiązania się z umowy. Porównanie całkowitej kwoty pożyczki i kwoty składki ubezpieczeniowej, twierdzi kurator pozwanego, wskazuje, że składka mogła stanowić ukryty zysk pożyczkodawcy, tym bardziej, że nie przedstawił on żadnych dokumentów pozwalających ustalić jak została ustalona przez zakład ubezpieczeń czy samodzielnie przez stronę powodową. Kurator zaznaczył, że wysokość składki ubezpieczeniowej oraz prowizji, których suma wynosi 2 337,57 zł stanowi niemalże 40 % kwoty wypłaconego przez bank kapitału. Kurator pozwanego wskazał też, że postanowienia umowy pożyczki mogą pozostawać w sprzeczności z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim, a mianowicie art. 30 ust. 1 pkt 8, art. 30 ust. 1 pkt 10 i art. 30 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 16 w zw. z art. 49 i art. 52 tej ustawy.
W piśmie procesowym z dnia 10 grudnia 2024 roku (k. 130-137) powód podtrzymał swoje stanowisko w sprawie, wnosząc nadto o oddalenie w całości zarzutów strony pozwanej w zakresie zastosowania nieuczciwych praktyk rynkowych i przedawnienia roszczenia. Jednocześnie powód wniósł o ograniczenie powództwa w związku z częściowym przedawnieniem do kwoty 8 221,19 zł, na którą składają się:
- 6 087,18 zł z tytułu należności głównej wraz z dalszymi odsetkami umownymi za opóźnienie w zmiennej wysokości odpowiadającej wysokości czterokrotnej stopy procentowej kredytu lombardowego N. (...), z ograniczeniem do odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 1 k.c.) od dnia 17 października 2023 roku do dnia zapłaty,
- 245,64 zł z tytułu odsetek umownych, naliczonych od należności głównej wg stałej stopy procentowej w wysokości 8,00% od dnia 11 października 2019 roku do dnia 27 kwietnia 2020 roku,
- 1 888,37 zł z tytułu odsetek za opóźnienie w płatności (odsetki przeterminowane) naliczonych od należności głównej za okres od dnia 12 stycznia 2020 roku do dnia 16 października 2023 roku według zmiennej stopy procentowej odpowiadającej wysokości czterokrotnej stopy procentowej kredytu lombardowego N. (...), z ograniczeniem do odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 1 k.c.).
Powód wskazał, iż wysokość roszczenia powoda wynika z wyciągu z ksiąg banku, wyciągu/zestawienia transakcji, a także wydruku umowy. Zdaniem powoda złożone do akt sprawy wyciągi i zestawienie transakcji pozwalają ustalić, że doszło do wypłaty środków w ramach pożyczki oraz prześledzić obsługę spłaty należności. Powód twierdził, że z podanych zestawień można wyczytać historię spłat oraz kwotę obciążeń rachunku bankowego, na którym zaewidencjonowane były transakcje. Zdaniem powoda dołączony do pozwu wyciąg z ksiąg banku zawierał dokładne informacje dotyczące wysokości zadłużenia, a w szczególności wysokości naliczonych odsetek, stopy procentowej i sposobu ich naliczania. Powód twierdził, że udowodnił istnienie roszczenia zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Powód stwierdził też, że składając do akt sprawy dowody w postaci umowy, regulaminu, cennika, wyciągu z ksiąg bankowych i zestawienia transakcji udowodnił kiedy nastąpiło zobowiązanie. Powód podniósł, że zaprzeczenie prawdziwości dokumentu prywatnego w postaci sporządzonego prawidłowo i zgodnie z kompetencją ustawową banku wyciągu z ksiąg nie może polegać na samej negacji istnienia i wysokości długu, jeśli z pozostałych dowodów przedłożonych przez bank wynika fakt zawarcia umowy, jej wysokość, ustalone przez strony warunki spłaty. Powód wskazał również, że okres przedawnienia roszczenia zaczyna biec od momentu skutecznego wypowiedzenia umowy czy też upływu okresu wypowiedzenia albo od upływu okresu, na jaki umowa została zawarta, w tym przypadku wypowiedzenie nastąpiło 28 kwietnia 2020 roku, zaś pozew został złożony w październiku 2023 roku. Z ostrożności procesowej powód ograniczył jednak roszczenie do rat i odsetek nieprzedawnionych wskazując, iż rata nieprzedawniona przypada na styczeń 2020 roku jednocześnie wnosząc o zasądzenie od pozwanego kwoty 8 221,19 zł.
Powód zaznaczył, że pozwany miał pełne informacje o warunkach udzielenia pożyczki. Zdaniem powoda w postanowienia umowy nie ingerował żaden pracownik działający jako pośrednik ubezpieczeniowy. Umowa ubezpieczenia jako cel miała skutecznie zabezpieczać roszczenia banku wynikające z zawartej umowy pożyczki, która nie ma żadnego innego zabezpieczenia. Powód podniósł, że pozwany mógł i powinien zapoznać się z postanowieniami umowy przed jej zawarciem.
Powód zaprzeczył, jakoby posługiwał się klauzulami niedozwolonymi w zakresie postanowień umownych traktujących o wysokości dochodzonych należności. Zdaniem powoda warunki umowy pożyczki, w tym jej koszty, na które składa się składka ubezpieczeniowa oraz prowizja od udzielenia pożyczki zostały wskazane w sposób jasny i precyzyjny w § 3 umowy. Powód twierdził, że zgodnie z warunkami ubezpieczenia, do którego przystąpił pozwany, składka ubezpieczeniowa jest uiszczana niezwłocznie w całości w dacie zawarcia umowy. W taki sam sposób uiszczana jest prowizja od całkowitej kwoty pożyczki. Jak wskazał powód, te składniki pożyczki finansowane były ze środków pieniężnych udzielającego pożyczkę, więc właściwe było naliczanie od łącznie udzielonej kwoty odsetek umownych. Powód twierdził również, że udzielenie pożyczki odbyło się zgodnie z zasadami sztuki bankowej, przepisami prawa i właściwymi procedurami.
Powód podał, że umowa pożyczki zawierała wszystkie niezbędne elementy, o których mowa w art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim. Powód zaznaczył też, że miał prawo skredytować zarówno kwotę ubezpieczenia, jak i naliczonej prowizji z tytułu udzielonej pożyczki. Powód zaznaczył, że w związku z uprawdopodobnieniem wypowiedzenia w dniu 8 marca 2021 roku, ubezpieczenie przestało obowiązywać, a zatem w związku z wygaśnięciem ubezpieczenia została zwrócona niewykorzystana część zapłaconej składki za faktyczny czas trwania ochrony ubezpieczeniowej. Kwota zwrotu z uwagi na istniejące zadłużenie została potrącona zgodnie z przepisami art. 498 k.c. z kwotą należności głównej na produkcie pożyczki. Powód wskazał, że składka przeznaczona do zwrotu wyniosła 1 343,73 zł.
Powód wskazał też, że pożyczkobiorca miał prawo do otrzymania w każdym czasie informacji o kwocie zadłużenia do spłaty. Odsetki od kwoty do wypłaty, zgodnie z postanowieniami umowy, naliczane były za każdy dzień od salda zadłużenia i płatne razem z miesięcznymi spłatami raty kapitałowej w terminie określonym w umowie. Odsetki od zadłużenia przeterminowanego, twierdził powód, były naliczane według rocznej stopy procentowej, określonej w Cenniku „ (...), opłaty i prowizje”.
Powód wskazał również, że w przypadku braku spłaty zobowiązań w ustalonym terminie, powód nie wcześniej niż 5 dnia od wystąpienia zadłużenia przeterminowanego, miał prawo podjąć czynności monitorujące. W przypadku braku spłaty zobowiązań w ustalonym terminie, niespłacona kwota pożyczki traktowana była jako zadłużenie przeterminowane i podlegała oprocentowaniu dla tego rodzaju zadłużenia określonemu w cenniku usług. Ponadto powód wskazał, że Bank zastrzegł sobie prawo do zmiany Cennika usług w zakresie innym niż stopa procentowa pożyczki w trakcie trwania umowy w określonych sytuacjach, przy czym zmiana odbywała się z zastosowaniem zasady, że wzrost lub spadek czynnika powoduje odpowiednio wzrost lub spadek w okresie nie późniejszym niż 6 miesięcy od zaistnienia przesłanki i nie może być wyższa niż 200% w stosunku do dotychczasowej wysokości. Powód dodał, iż Bank informował kredytobiorcę o zmianach z zachowaniem trybu przewidzianego dla zmian Regulaminu, aktualny cennik usług był dostępny w placówkach banku, w serwisie internetowym oraz za pośrednictwem Centrum (...), a zmiana cennika nie wymagała aneksu do umowy.
Powód wskazał, że warunki kredytowania były ustalane indywidualnie z pozwanym, co potwierdza podpis pozwanego pod umową, oraz niedokonanie przez niego odstąpienia od umowy w przewidzianym w umowie terminie. Pozwany nie składał też reklamacji.
Postanowieniem wydanym w dniu 16 stycznia 2025 roku sąd umorzył postępowanie w zakresie kwoty 1156,48 zł (k. 178).
Sąd w toku postępowania zwrócił się do Z. (...) Oddział w T., Narodowego Funduszu Zdrowia – (...) w B. Delegatury w T. oraz do Naczelnika P. (...) w T. o informację o aktualnym adresie zamieszkania bądź korespondencji pozwanego. Wszystkie wspomniane podmioty udzielając sądowi odpowiedzi wskazały adres pozwanego tożsamy z adresem wskazanym w pozwie lub inny ustalony przez komornika, pod którym pozwany nie przebywa, a ponadto jeden dodatkowy adres, który wcześniej nie był znany (k. 122, 125, 171). Kurator pozwanego w piśmie procesowym z dnia 3 lutego 2025 roku (k. 184) wskazał, że na podstawie informacji z Komisariatu Policji T.-R. ustalił, że pod adresem tym (ul. (...) w T.) pozwany nie zamieszkuje. Na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2025 roku kurator pozwanego oświadczył, że nie udało mu się nawiązać kontaktu z pozwanym pomimo podjęcia czynności celem ustalenia jego adresu zamieszkania.
Do zamknięcia rozprawy miejsce pobytu pozwanego pozostało nieznane, a stanowiska stron nie uległy zmianie.
Sąd ustalił, co następuje:
W dniu 7 lipca 2015 roku pozwany M. P. zawarł z Bankiem (...) Spółką Akcyjną w W. umowę rachunków bankowych oraz karty debetowej. Na jej mocy bank wydał pozwanemu kartę debetową V. konto (...) (...). Oprócz tego, bank otworzył dla pozwanego rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy i konto oszczędnościowe w złotych.
Dowód: umowa rachunków bankowych oraz karty debetowej z dnia 7 lipca 2015 roku - k. 8-9.
W dniu 4 grudnia 2018 roku pozwany M. P. zawarł z powodem Bankiem (...) Spółka Akcyjną w W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). W umowie jako adres zameldowania/zamieszkania oraz adres do korespondencji pozwanego wskazano T., ul. (...). Rachunkiem bankowym do obsługi pożyczki był rachunek o numerze (...) (zwany w dalszej części umowy Rachunkiem). Całkowita kwota pożyczki wynosiła 6 000 zł (§ 5 ust. 1 umowy). Kwota pożyczki do wypłaty jako podstawa do obliczania oprocentowania wynosiła 8 337,57 zł (§ 5 ust. 2 umowy). Okres spłaty pożyczki wynosił według umowy (...) miesiące (§ 5 ust. 3 umowy). Rzeczywista roczna stopa oprocentowania pożyczki wynosiła 20,82% (§ 5 ust. 7 umowy). Pożyczka była oprocentowana stałą stopą procentową 7,99% (§ 5 ust. 8 umowy). Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 11 008,67 zł (§ 6 ust. 8 umowy). Prowizja wynosiła 659,40 zł i liczona była od całkowitej kwoty pożyczki. Prowizja była pobierana przez doliczenie jej do kwoty pożyczki, a także zwiększała wysokość kwoty pożyczki do spłaty i podlegała potrąceniu od wypłaconej kwoty pożyczki z rachunku bankowego do obsługi pożyczki (§ 6 ust. 2 umowy). Łączna kwota odsetek wynosiła 2 671,10 zł (§ 6 ust. 6 umowy), zaś całkowity koszt pożyczki wynosił 5 008,67 zł (§ 6 ust. 7 umowy). Spłata pożyczki została rozłożona na 84 równe miesięczne raty płatne 11 dnia każdego miesiąca w wysokości 129,91 zł (nie licząc raty wyrównującej), poczynając od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawarta została umowa, przy czym spłata pierwszej raty nie mogła być dokonana przed upływem 30 dni od dnia uruchomienia środków (§ 5 ust 3-6 umowy). Termin płatności pierwszej raty przypadał na dzień 11 stycznia 2019 roku, natomiast termin płatności ostatniej, wyrównującej raty w wysokości 152,32 zł przypadał na dzień 11 grudnia 2025 roku. Na dzień zawarcia umowy prowizja za wcześniejszą spłatę wynosiła 0 zł, ale wysokość prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki oraz w przypadku zmian w umowie dokonywanych na wniosek pożyczkobiorcy miały być ustalane zgodnie z aktualnym cennikiem usług (§ 6 ust. 9-10 umowy). Uruchomienie pożyczki miało nastąpić poprzez przelew środków na rachunek bankowy najpóźniej w ciągu 7 dni po przyjęciu przez bank dokumentów potwierdzających skuteczne ustanowienie prawnych zabezpieczeń pożyczki przewidzianych w umowie, uiszczeniu opłaty przygotowawczej oraz spełnieniu przez pożyczkobiorcę warunków określonych w umowie. W przypadku niespełnienia przez pożyczkobiorcę któregoś z tych warunków termin uruchomienia pożyczki ulegał przedłużeniu aż do realizacji tych warunków (§ 7 umowy). Zabezpieczenie pożyczki nie zostało ustanowione (§ 5 ust. 10 umowy). Spłata pożyczki miała polegać na obciążeniu Rachunku pożyczkobiorcy do wysokości wszystkich należnych bankowi kwot z tytułu udzielonej pożyczki w terminie ich wymagalności. Spłata pożyczki następowała poprzez obciążenie przez bank (...) wyłącznie do wysokości wolnych środków (§ 8 ust. 1 umowy). W przypadku braku spłaty zobowiązań w ustalonym terminie, bank, nie wcześniej niż 5 dnia od wystąpienia zadłużenia przeterminowanego podejmował czynności monitorujące, o których mowa w § 15 (§ 8 ust. 3 umowy). Zgodnie z umową oprocentowanie dla zadłużenia przeterminowanego na dzień zawarcia umowy wynosiło 10% w stosunku rocznym, co stanowiło czterokrotność stopy lombardowej N. (...), przy czym oprocentowanie to nie mogło przekraczać w stosunku rocznym stopy odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w art. 481 § 2 1 k.c. Bank pobierał odsetki według zmiennej stopy procentowej określonej w Cenniku usług obowiązującym w dniu powstania zadłużenia przeterminowanego (§ 5 ust. 9 umowy). Regulamin określał przypadki, w jakich bank miał prawo do dokonywania zmian regulaminu i cennika usług w trakcie trwania umowy. Bank informował pożyczkobiorcę o zmianach w cenniku usług z zachowaniem trybu przewidzianego dla zmian w regulaminie. Cennik usług zawierał zasady i wysokość oprocentowania, prowizje i opłaty za czynności związane z umową. Zmiana cennika usług nie wymagała podpisania aneksu do umowy. Zmiana wysokości stopy procentowej także nie stanowiła zmiany umowy (§ 10 ust. 3 umowy). Wcześniejsza częściowa/całkowita spłata mogła być zrealizowana jeżeli pożyczkobiorca zapewnił na Rachunku środki wystarczające na wnioskowaną spłatę poprzez wpłatę gotówki w kasie banku lub dokonanie przelewu na Rachunek oraz złoży dyspozycję odnośnie wcześniejszej spłaty. W przypadku wcześniejszej częściowej spłaty pożyczkobiorca mógł złożyć dyspozycje o dokonanie przeliczenia rat pożyczki lub skrócenie okresu pożyczki z zachowaniem dotychczasowej wysokości raty pożyczki. Zmiana taka nie wymagała zawarcia aneksu. Jeżeli pożyczkobiorca nie złożył dyspozycji, bank przeliczał raty pożyczki przy zachowaniu dotychczasowego okresu spłaty (§ 11 ust. 2 umowy). Umowa pożyczki gotówkowej obejmowała również zawarcie umowy ubezpieczenia (§ 3 umowy), pożyczkobiorca mógł dobrowolnie zawrzeć za pośrednictwem Banku (Agenta Ubezpieczeniowego) umowę ubezpieczenia w formie indywidualnej z ubezpieczycielami, na zasadach określonych w WU, na wypadek: zgonu, poważnego zachorowania, utraty stałych źródeł dochodów albo hospitalizacji w wyniku nieszczęśliwego wypadku, całkowitej niezdolności do pracy albo inwalidztwa w wyniku nieszczęśliwego wypadku, czasowej niezdolności do pracy albo zgonu w wyniku nieszczęśliwego wypadku (§ 9 ust. 1 umowy). Składka z tytułu zawarcia Umowy (...) była określona w WU i pobierana była jednorazowo z góry za cały okres ochrony ubezpieczeniowej. Kwota składki uwzględniona była w kwocie do wypłaty na podstawie umowy (§ 9 ust. 2 umowy). Wysokość składki ubezpieczeniowej z tytułu umowy ubezpieczenia wynosiła 1 678,17 zł (§ 6 ust. 3 umowy). W przypadku zakończenia ochrony ubezpieczeniowej określonej w WU Ubezpieczyciel za pośrednictwem Bank dokonać miał proporcjonalnego zwrotu części składki z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiadającej niewykorzystanemu okresowi ochrony. Zwrot zostać miał dokonany poprzez odpowiednie pomniejszenie kwoty zadłużenia z tytułu Umowy (§ 9 ust. 3 umowy).
Bank przed zawarciem umowy udostępnił pozwanemu w postaci elektronicznej regulamin, cennik usług obowiązujący w dniu zawarcia umowy, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, regulamin pożyczki gotówkowej udzielanej przez Bank (...) S.A. i regulaminy promocji pożyczki, do których przystępował pozwany (§ 12 umowy). W umowie wskazano też, że pożyczkobiorca oświadczył, że przed zawarciem umowy otrzymał formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego, otrzymał od banku informacje niezbędne do podjęcia świadomej i swobodnej decyzji w zakresie zaciągnięcia zobowiązania kredytowego, uzyskał od banku wyjaśnienia do zgłaszanych wątpliwości oraz ma świadomość ryzyka związanego z zaciąganym zobowiązaniem kredytowym (§ 13 pkt 1 umowy). Umowa została zawarta na wzorze umownym przygotowanym przez Bank (...) Spółkę Akcyjną w W.. Pożyczkobiorca oświadczył, że zapoznał się z treścią umowy i akceptuje ją. Oświadczenia woli związane z zawarciem umowy zostały złożone przez strony w postaci elektronicznej i w takiej też formie zawarta została umowa pożyczki. W dniu 4 grudnia 2018 roku pozwany udzielił Bankowi (...) S.A. pełnomocnictwa do umowy nr (...), którym udzielił powodowi umocowania do wykonywania, do czasu całkowitej spłaty zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki nr (...) zawartej 4 grudnia 2018 roku następujących czynności:
1. Obciążania rachunku wskazanego w umowie wymagalnymi zobowiązaniami wynikającymi z umowy,
2. Dokonywania blokady środków pieniężnych zgromadzonych na którymkolwiek lub wszystkich rachunkach pożyczkobiorcy prowadzonych przez Bank (...) S.A. w przypadku zadłużenia przeterminowanego z tytułu umowy. W przypadku braku spłaty wymagalnych należności w terminie wskazanym w powiadomieniu pozwany wyraził zgodę na ich potrącenie z któregokolwiek lub wszystkich rachunków bankowych prowadzonych przez powoda.
Pełnomocnictwo zostało udzielone przez pozwanego w postaci elektronicznej.
Dowód: umowa pożyczki gotówkowej numer (...) z dnia 4 grudnia 2018 roku - k. 10-12, pełnomocnictwo dla Banku (...) S.A. do umowy nr (...) z dnia 4 grudnia 2018 roku – k. 12v, dane systemowe oświadczenia do umowy nr (...) – k. 13, dane systemowe oświadczenia do pełnomocnictwa dla Banku (...) S.A. do umowy nr (...) – k. 13v, harmonogram spłaty pożyczki – k. 157, Cennik usług w Banku (dokument zatytułowany: pożyczka gotówkowa oprocentowanie, opłaty i prowizje) wraz z taryfami składek oraz Regulamin kredytów i pożyczek udzielanych klientom indywidualnym przez Bank (...) S.A. – na płycie CD k . 7 oraz na płycie CD k. 162 .
Kwota 6 000 zł została przekazana na rachunek bankowy o numerze (...) w dniu 4 grudnia 2018 roku.
Dowód: zestawienie transakcji od dnia 4 grudnia 2018 roku do dnia 1 marca 2023 roku - k. 138-156v.
W dniu 13 stycznia 2020 roku powód sporządził dokument w postaci ostatecznego wezwania do zapłaty. Wskazał w nim, że na dzień 13 stycznia 2020 roku zadłużenie pozwanego z tytułu umowy wyniosło 396,17 zł, w tym 238,15 zł z tytułu wymagalnej należności kapitałowej oraz 158,02 zł z tytułu wymagalnych należności odsetkowych. W ostatecznym wezwaniu do zapłaty wskazano, że powyższe wymagalne zadłużenie w kwocie 396,17 zł wynikało z umowy kredytu/pożyczki/ugody z dnia 4 grudnia 2018 roku ewidencjonowanej na rachunku nr (...). Bank wezwał pozwanego do spłaty powyższego zadłużenia na rachunek bankowy o numerze (...). Bank poinformował pozwanego o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia w terminie 14 dni roboczych od otrzymania wezwania. Pod pismem swoje podpisy opatrzone pieczątkami banku złożyły J. S., Kierownik Wydziału Dochodzenia Należności Detalicznych w Departamencie Dochodzenia Należności Detalicznych i K. K., Dyrektor Departamentu Dochodzenia Należności Detalicznych. Bank (...) Spółka Akcyjna w W. udzielił każdej z tych osób w dniu 16 grudnia 2011 roku pełnomocnictwa do dokonywania w imieniu banku łącznie z członkiem zarządu lub drugim pełnomocnikiem posiadającym pełnomocnictwo do dokonywania w imieniu banku takich samych czynności lub czynności tego samego rodzaju, oświadczeń woli w zakresie czynności restrukturyzacyjnych i windykacyjnych, w tym zawierania, wykonywania, zmieniania, rozwiązywania, wypowiadania lub odstępowania (w całości lub w części) od umów w zakresie czynności bankowych, w tym w szczególności umów kredytu, rachunków bankowych, terminowych operacji finansowych, nabywania i zbywania wierzytelności, a także innych umów zawieranych przez bank, które nie stanowią czynności bankowych. Pismo z dnia 13 stycznia 2020 roku zawierające wezwanie do zapłaty zostało wysłane pozwanemu na adres: ul. (...) w T. listem poleconym ze zwrotnym, elektronicznym potwierdzeniem odbioru za pośrednictwem poczty i nie zostało przez pozwanego podjęte.
Dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 13 stycznia 2020 roku - k. 21, elektroniczne potwierdzenie odbioru - k. 22-22v, pełnomocnictwo nr 2082/r/2011 z dnia 16 grudnia 2011 roku – k. 158-159v, pełnomocnictwo nr 2081/r/2011 z dnia 16 grudnia 2011 roku – k. 160-161v.
Pomimo wezwania do zapłaty pozwany nie uregulował zaległości wskazanych w wezwaniu. Nie złożył także wniosku o restrukturyzację zadłużenia. W dniu 2 marca 2020 roku powód sporządził dokument zatytułowany „wypowiedzenie umowy kredytu/pożyczki/ugody. Dokument dotyczyć miał umowy kredytu/pożyczki/ugody nr rachunku: (...). W piśmie wskazano, że na dzień 2 marca 2020 roku zadłużenie pozwanego z tytułu umowy wynosiło 7 843,61 zł, w tym 533,52 zł zadłużenia przeterminowanego. W związku z wypowiedzeniem bank wezwał do spłaty całości zadłużenia w kwocie 7 843,61 zł. Powód wskazał w wypowiedzeniu, że termin wypowiedzenia wynosi 30 dni i biegnie od daty doręczenia wypowiedzenia. Powód wystosował do pozwanego wypowiedzenie umowy kredytu/pożyczki/ugody wskazując, iż spłata zadłużenia powiększona o odsetki naliczone do dnia spłaty winna być dokonana na rachunek bankowy o numerze (...) w terminie 30 dni od daty doręczenia wypowiedzenia. Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wypowiedział pozwanemu umowę w związku z utrzymującym się zadłużeniem przeterminowanym. W wypowiedzeniu wskazano, że bank nalicza odsetki od zadłużenia przeterminowanego oraz opłaty zgodnie z postanowieniami umowy oraz obowiązującym cennikiem usług dla danego produktu, które obciążają w całości dłużnika. Pod pismem swoje podpisy opatrzone pieczątkami banku złożyły J. S., Kierownik Wydziału Dochodzenia Należności Detalicznych w Departamencie Dochodzenia Należności Detalicznych i K. K., Dyrektor Departamentu Dochodzenia Należności Detalicznych. Pismo zawierające wypowiedzenie zostało wysłane pozwanemu na adres: ul. (...). S. W. (...) oraz na adres: ul. (...) w T. listem poleconym ze zwrotnym, elektronicznym potwierdzeniem odbioru za pośrednictwem poczty i nie zostało przez pozwanego podjęte.
Dowód: wypowiedzenie umowy kredytu/pożyczki/ugody z dnia 2 marca 2020 roku – k. 17-17v i 19-19v, elektroniczne potwierdzenie odbioru - k. 18-18v i 20-20v.
Pozwany M. P. był ubezpieczony dla umowy kredytowej o numerze (...). Ubezpieczenie miało obowiązywać od 5 grudnia 2018 roku do 11 grudnia 2025 roku, składka brutto miała wynosić 839,09 zł. Z dniem 28 kwietnia 2020 roku polisa została rozwiązana, a różnica składki za okres niewykorzystanej ochrony w wysokości 671,86 zł została zwrócona agentowi.
Dowód: pismo Towarzystwa (...) S.A. z dnia 11 grudnia 2024 roku – k. 166.
Według wyciągu z ksiąg bankowych Banku (...) S.A. w W. z dnia 17 października 2023 roku na dzień 17 października 2023 roku wymagalne zadłużenie pozwanego M. P. z tytułu umowy pożyczki gotówkowej nr (...) zawartej bezpośrednio z bankiem w dniu 28 marca 2023 roku wynosiło łącznie 9 377,67 zł. Na wymagalne zadłużenie składały się należność główna w wysokości 6 247,05 zł, odsetki umowne naliczone za okres od 11 października 2019 roku do 27 kwietnia 2020 roku w wysokości 346,19 zł, odsetki karne w kwocie 1 944,50 zł naliczane od dnia 12 listopada 2019 roku do 27 marca 2023 roku i odsetki przeterminowane naliczone po przeniesieniu za okres od dnia 28 marca 2023 roku do dnia 16 października 2023 roku w kwocie 839,93 zł. Według wyciągu odsetki umowne naliczane były według zmiennej stopy procentowej, która wynosiła 7,99 %, 8,99 % i 8,00 %. Odsetki karne i odsetki przeterminowane także były naliczane według zmiennej stopy procentowej.
Dowód: wyciąg z ksiąg bankowych Banku (...) S.A. w W. z dnia 17 października 2023 roku - k. 15-16.
Sąd zważył, co następuje:
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów załączonych do akt sprawy. Były to dokumenty złożone przez powoda. Dokumentom tym Sąd w pełni dał wiarę, a ich prawdziwość nie była kwestionowana przez którąkolwiek ze stron. Strony nie podniosły żadnych rzeczowych, konkretnych argumentów, które mogłyby poddać w wątpliwość dowody zaproponowane przez powoda. Bez wątpienia dokumenty złożone przez powoda mają charakter prywatnych i pochodzą od banku. Dokumenty w postaci umowy z dnia 7 lipca 2015 roku i umowy z dnia 4 grudnia 2018 roku stanowią w ocenie sądu dowody ich zawarcia, tym bardziej, że fakt ich zawarcia nie był kwestionowany przez żadną ze stron. Niemniej jednak inne dokumenty pochodzące z banku są pozbawione kontekstu i w przypadku części z nich sąd nie mógł uznać, że dotyczą umowy pożyczki gotówkowej zawartej w dniu 4 grudnia 2018 roku. W efekcie, choć zaoferowane przez powoda dowody z dokumentów nie były z perspektywy sądu niewiarygodne, to część z nich nie nadawała się do poczynienia na ich podstawie ustaleń faktycznych pozwalających na określenie wysokości zadłużenia pozwanego, ani nawet na przesądzenie jego odpowiedzialności kontraktowej co do zasady. Te okoliczności znalazły swój wyraz w orzeczeniu kończącym postępowanie.
Dla porządku wypada zauważyć, że w nakazie zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 2 stycznia 2024 roku wydanym w sprawie I (...) upr Sąd orzekł o nakazaniu zapłaty przez pozwanego na rzecz powoda kwoty 9 377,66 zł, co oznacza, że nakaz zapłaty objął całą pierwotnie dochodzoną pozwem kwotę – powód w trakcie postępowania dokonał częściowego ograniczenia powództwa i cofnął pozew w zakresie kwoty 1 156,48 zł i w tej części sąd umorzył postępowanie. Powód w piśmie procesowym z dnia 4 stycznia 2025 roku, w którym cofnął pozew w części podniósł, że wnosi o zasądzenie łącznie kwoty 8 221,19 zł.
Sprzeciw od nakazu zapłaty wniesiony przez kuratora pozwanego spowodował utratę mocy przez nakaz zapłaty w całości (art. 505 § 2 k.p.c.) i konieczność orzeczenia co do całości roszczeń powoda zgłoszonych w pozwie za wyjątkiem tych, co do których powód cofnął pozew, a sąd umorzył postępowanie.
Roszczenie strony powodowej miało źródło w odpowiedzialności kontraktowej pozwanego. Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1646 ze zm., dalej: Prawo bankowe) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W art. 69 ust. 2 ustawy Prawo bankowe z kolei wskazano, że umowa powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy. Zgodnie z art. 75c ust. 1 ustawy Prawo bankowe, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia (art. 75c ust. 2 ustawy Prawo bankowe). Z kolei zgodnie z art. 75 ust. 1 tej ustawy, w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, o ile ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej. Termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni (art. 75 ust. 2 ustawy Prawo bankowe). Przepisy te stosuje się do pożyczek pieniężnych udzielanych przez banki (art. 78-78b ustawy Prawo bankowe). Umowa pożyczki gotówkowej zawiera elementy konieczne i charakterystyczne dla umowy kredytu.
Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Z przedstawionych przez powoda dowodów z dokumentów jasno wynikał fakt zawarcia umowy pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku przez strony postępowania. Dokumentacja przedstawiona przez powoda zawiera informacje dotyczące pozwanego (jego imię i nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania, numer rachunku bankowego). Nadto umowy zostały podpisane przez pozwanego. Fakt zawarcia umowy zresztą jak wskazywano wcześniej nie był kwestionowany przez stronę pozwaną reprezentowaną przez kuratora.
W pierwszej kolejności należy jednak zważyć co stanowiło podstawę powództwa. Mianowicie w uzasadnieniu pozwu wskazano, że pozwany posiada wobec powoda wymagalne zadłużenie wynikające z tytułu umowy pożyczki gotówkowej numer (...) zawartej bezpośrednio z bankiem w dniu 4 grudnia 2018 roku. Powód uzasadniając powództwo wskazał też, że zgodnie z zawartą umową udzielił pozwanemu limitu do zadłużania się w ciężar rachunku do kwoty 8 337,57 zł, zaś pozwany zobowiązał się do spłaty zgodnie z warunkami umowy. Umowa z dnia 4 grudnia 2018 roku nie stanowi jednak umowy limitu kredytowego. Umowa o kredyt odnawialny charakteryzuje się tym, że kredytobiorca może korzystać z kredytu określonego przez limit w miarę swojego zapotrzebowania, jak również likwidować dotychczasowe zadłużenie, bez konieczności podpisywania dodatkowych umów. Umowa pożyczki z dnia 4 grudnia 2018 roku nie miała charakteru kredytu odnawialnego, lecz gotówkowego, na co zresztą wskazuje sam jej tytuł. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 września 2011 r. (V CSK 418/10, LEX nr 960546) jednoznacznie wskazał, że sąd nie może uwzględnić roszczenia w oparciu o inną podstawę faktyczną niż podana przez powoda, gdyż byłoby to dokonaniem niedopuszczalnej zmiany powództwa i orzeczeniem ponad żądanie. Również Sąd Apelacyjny w W. w wyroku z dnia 14 września 2012 r. (I ACa 113/12, LEX nr 1238160) wskazał, że sąd jest związany zakreśloną przez stronę powodową podstawą faktyczną powództwa i nie jest uprawniony do jej konstruowania za powoda ani do jej zmiany. Związanie Sądu granicami żądania obejmuje nie tylko związanie co do samej treści (wysokości) żądania zasadniczego, ale także co do uzasadniających je elementów motywacyjnych. Sąd uwzględnić może tylko takie roszczenia, które wynikają z faktów przytoczonych przez powoda. Związanie podstawą faktyczną oznacza również niedopuszczalność oparcia wyroku na okolicznościach faktycznych, które, nawet jeżeli zostały przytoczone w toku procesu przez stronę pozwaną, to nie zostały objęte następnie przez powoda jego twierdzeniami (wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 2008 r., sygn. III CSK 17/08 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2008 r., sygn. II CSK 364/08). Sąd ma obowiązek ustalić przepisy prawa materialnego mającego zastosowanie w sprawie, ale nie poszukuje z urzędu faktów, które umożliwiają przeprowadzenie ustaleń w przedmiocie prawa materialnego, ani tym bardziej nie formułuje za stronę żądań. Sąd nie dokonuje zatem oceny całości sytuacji prawnej obu stron, a orzeka o istnieniu albo nieistnieniu tego roszczenia, które przedstawił powód i w oparciu o podstawę faktyczną wskazaną przez powoda. Powód w lakonicznym uzasadnieniu pozwu wskazał natomiast, że w dniu 4 grudnia 2018 roku zawarł z pozwanym umowę, zgodnie z którą udzielił mu limitu do zadłużania się w ciężar rachunku do kwoty 8 337,57 zł. Nawet jeżeli jest to prawda, to powód nie przedłożył dokumentów, które by tego dowodziły. Niektóre dokumenty na płycie CD dołączonej do pozwu (k. 7) oraz do pisma przygotowawczego z dnia 10 grudnia 2024 roku (k. 162), a mianowicie wyciągi łączone, adresowane do pozwanego sugerują, że pozwanemu został udzielony limit w koncie osobistym do kwoty 1 000 zł, ale zasady ustalania tego limitu nie wynikają z żadnego dokumentu złożonego przez powoda, a powód nie przedstawił także umowy kredytu odnawialnego.
Zaznaczyć także należy, iż przedmiotowe postępowanie toczyło się w trybie postępowania uproszczonego. Zaś zgodnie z art. 505 4 § 1 k.p.c. zmiana powództwa jest niedopuszczalna. Tym samym powód nie mógł zmienić podstawy, także faktycznej, swojego żądania, zresztą nie próbował tego czynić.
Jeśli chodzi o wypowiedzenie i wezwanie do zapłaty skierowane do pozwanego, to na pieczątkach J. S. i K. K. widnieją również ich stanowiska służbowe, co pozwala domniemywać, że były one pracownicami powodowego banku. Obydwa dokumenty wymieniają dane powoda oraz pozwanego, są sporządzone według wzoru, na firmowym papierze powoda. Oprócz tego powód przedstawił dokumenty pełnomocnictw udzielonych J. S. i K. K. w dniu 16 grudnia 2011 roku. Należy podkreślić, że zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. i art. 227 k.p.c., w procesie cywilnym strony mają obowiązek przedstawiania twierdzeń i dowodów na okoliczności (fakty) mające dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenie istotne. Powód ma obowiązek wykazania faktów uzasadniających jego roszczenie (tworzących jego prawo podmiotowe). Obowiązkiem jego przeciwnika procesowego (pozwanego) jest natomiast udowodnienie stawianych zarzutów oraz faktów tamujących (niweczących) roszczenie powoda. Bez wątpienia zatem powód wykazał, że dokumenty te zostały podpisane przez osoby do tego umocowane.
Niemniej jednak w pierwszej kolejności należy zauważyć, że ostateczne wezwanie do zapłaty wskazywało na wymagalne zadłużenie w kwocie 396,17 zł wynikającego z umowy kredytu/pożyczki/ugody z dnia 4 grudnia 2018 roku ewidencjonowanej na rachunku nr (...). Po pierwsze, powód w pozwie wskazał wyraźnie, że swoich roszczeń dochodzi w związku z zadłużeniem pozwanego wynikającego z umowy pożyczki gotówkowej numer (...) zawartej w dniu 4 grudnia 2018 roku ewidencjonowanej na rachunku nr (...), a więc innym aniżeli wskazany w ostatecznym wezwaniu do zapłaty. Po drugie, nie wiadomo tak naprawdę w jaki sposób zostało wyliczone zadłużenie wskazane w ostatecznym wezwaniu do zapłaty. Powód bowiem aż do samego końca postępowania nie przedstawił dowodów, ani nawet twierdzeń wskazujących na to ile właściwie na poczet umowy spłacił pozwany i to nawet pomimo tego, że był do tego zobowiązany na podstawie zarządzenia przewodniczącego z dnia 18 listopada 2024 roku (k. 110). Po trzecie, nie wiadomo też z czego wynikać by miało zadłużenie pozwanego – wezwanie wskazuje, że zadłużenie miało wynikać z umowy kredytu/pożyczki/ugody, ale nie wiadomo z którego z nich. Brak jest zatem podstaw, by uznać, że wezwanie do zapłaty z dnia 13 stycznia 2020 roku dotyczy nieprawidłowego wykonywania umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 4 grudnia 2018 roku.
Te same argumenty należy powołać jeśli chodzi o wypowiedzenie umowy z dnia 2 marca 2020 roku. Powołano się w nim na umowę kredytu/pożyczki/ugody nr rachunku (...). W oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy nie wskazano nawet daty zawarcia umowy, której dotyczy wypowiedzenie. Ponownie nie wskazano także jak została wyliczona kwota zadłużenia wskazana w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy. Tym samym brak jest podstaw, by twierdzić, że wypowiedzenie, tak samo jak wezwanie do zapłaty z dnia 13 stycznia 2020 roku dotyczyło umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 4 grudnia 2018 roku.
Powyższą argumentację wzmacnia także fakt, iż z niektórych dokumentów złożonych przez powoda na płycie CD dołączonej do pozwu (k. 7) oraz do pisma przygotowawczego z dnia 10 grudnia 2024 roku (k. 162), a mianowicie wyciągów łączonych, adresowanych do pozwanego wynika, że pozwany zawarł z powodem więcej niż jedną umowę pożyczki (na wyciągach wskazuje się pięć różnych umów pożyczki). Prawdopodobne wydaje się zatem, że powód przypadkowo przedstawił dokumenty dotyczące różnych zobowiązań umownych pozwanego. Niemniej jednak konsekwencje procesowe wynikające z takiej omyłki obciążać mogą wyłącznie powoda na którym spoczywał ciężar wykazania roszczenia co do wysokości i co do zasady (art. 6 k.c.).
Zgodnie z art. 385 1 § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Dokonując analizy wskazanych wyżej postanowień umownych, Sąd miał na względzie, iż postanowienia umowne dotyczące oprocentowania od zadłużenia przeterminowanego nie dotyczą głównych świadczeń stron umowy pożyczki. Za postanowienia określające główne świadczenia stron każdej umowy uznać należy bowiem jedynie takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia, czyli tzw. essentialia negotii. W przypadku umowy pożyczki są to: zobowiązanie pożyczkodawcy do przeniesienia na własność pożyczkobiorcy pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku oraz jakości. Natomiast postanowienia określające wysokość kosztów dodatkowych związanych z udzieleniem pożyczki i jej obsługą, do poniesienia których zobowiązany jest pożyczkobiorca, nie mogą zostać uznane za postanowienia określające główne świadczenia stron, gdyż nie warunkują one bytu umowy pożyczki.
Pozwany bezspornie w stosunku z powodowym bankiem była natomiast konsumentem w rozumieniu art. 22 1 k.c. Zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1497, dalej: u.k.k.) przez umowę o kredyt konsumenckim rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Przez kredyt konsumencki zawierany na odległość rozumie się zaś umowę o kredyt konsumencki zawieraną z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepis przewidują inną szczególną formę (art. 29 ust. 1 u.k.k.). W przypadku umowy kredytu konsumenckiego zawartej na odległość ustawodawca na kanwie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1796 ze zm.) przewidział, że może być ona zawarta z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość. Status pozwanego jako konsumenta wynika wprost z umowy pożyczki, która w swoich postanowieniach cytowała wprost przepisy ustawy o kredycie konsumenckim (por. § 11 umowy), strona powodowa nie podnosiła także twierdzeń przeciwnych. Nie ma także wątpliwości co do tego, że umowa pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 4 grudnia 2018 roku zawarta przez strony była umową o kredyt konsumencki. W ocenie Sądu oczywistym jest także, że przedłożona umowa pożyczki, powstała poprzez uzupełnienie wzorca, którym posługuje się przedsiębiorca o dane osobowe pożyczkobiorcy oraz wysokość udzielanej pożyczki. Jeżeli w materiale sprawy znajduje się dokument umowy konsumenckiej, to sąd krajowy ma obowiązek dokonać kontroli abuzywności z urzędu, natomiast gdy sąd nie ma do dyspozycji umowy konsumenckiej zawartej w konkretnej sprawie, to ma on obowiązek dokonania we własnym zakresie ustaleń co do faktów sprawy (zob. wyrok (...) z dnia 7 listopada 2019 r. w sprawie (...), (...) S.A. w B. przeciwko B. W. i in., LEX Nr 2735813, wyrok (...) z 13 września 2018 r., C-176/17, (...) S.A. w B. przeciwko M. W., (...) 2018, nr 9, poz. I-711). Sąd może zażądać przedstawienia przez strony dokumentów koniecznych do ustalenia treści umowy konsumenckiej celem zbadania z urzędu stosunku podstawowego w kontekście przepisów ustawy o kredycie konsumenckim oraz przepisów kodeksu cywilnego, przede wszystkim art. 58 k.c., a także art. 385 1 k.c., tj. w kontekście poprawności jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez stronę, która się gotowymi formularzami umów posługuje. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd zobligowany był, aby z urzędu skontrolować treść postanowień umowy pożyczki w świetle regulacji art. 385 1 k.c.
Sąd dokonując kontroli umowy pożyczki, doszedł do wniosku, że postanowienie umowne dotyczące oprocentowania od zadłużenia przeterminowanego zawarte w § 5 ust. 9 umowy pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku nr (...) ma charakter abuzywny. We wspomnianym postanowieniu umownym wskazano, że bank pobiera odsetki według zmiennej stopy procentowej określonej w Cenniku usług obowiązującym w dniu powstania zadłużenia przeterminowanego. Należy zauważyć, iż bezpośredni wpływ na wysokość oprocentowania od zadłużenia przeterminowanego ma sposób tworzenia Cennika usług. Powód był więc podmiotem wyłącznie władnym w zakresie ustalenia wysokości odsetek. Do pozwu dołączono cennik i regulamin (na płycie CD), ale nie zmienia to faktu, że odsetki nie odwołują się do żadnego obiektywnego miernika, tylko do postanowień regulaminu i cennika ustalanego przez bank, który może je dowolnie zmieniać. Wskazane postanowienia nie były jasne i przejrzyste dla pożyczkobiorcy (dłużnika), naruszają one interes konsumenta i dobre obyczaje. Nie zmienia tych okoliczności fakt, iż odsetki są limitowane do wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie na podstawie ustawy (art. 481 § 2 1 i § 2 2 k.c.). Tym samym postanowienia dotyczące oprocentowania należności przeterminowanych stanowiły klauzulę niedozwoloną i nie mogły być wiążące dla pozwanego. W związku z tym za ewentualne opóźnienie w spłacie należności wynikających z umowy pożyczki powód mógł domagać się wyłącznie odsetek ustawowych za opóźnienie (art. 481 § 1 i 2 k.c.).
Należy zaznaczyć, że powód nie przedstawił umowy ubezpieczenia, która miała łączyć pozwanego z ubezpieczycielem. Powód we wspomnianym stosunku prawnym miał działać jako agent ubezpieczeniowy (§ 9 ust. 1 umowy pożyczki). Powód przedstawi jedynie Skorowidz najważniejszych informacji do Warunków (...) (na płycie CD – k. 162). Tym samym nie było możliwości, by zweryfikować jej warunki. Za trafne Sąd uznał zarzuty kuratora pozwanego w przedmiocie zawartej pozwanym umowy ubezpieczenia. Nie wiadomo jakie właściwie usługi zrealizował powodowy bank jako agent ubezpieczeniowy, jakie z tego tytułu pobrał wynagrodzenie, ani jaki był finalny efekt jego działań.
Nadto, zgodnie z twierdzeniami powoda, składka ubezpieczenia w związku z uprawdopodobnieniem wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej, została zgodnie z § 9 ust. 3 za pośrednictwem Bank została proporcjonalnie zwrócona. Powód wskazał, że kwota zwróconej składki na ubezpieczenie z uwagi na istniejące zadłużenie została potrącona zgodnie z postanowieniami art. 498 k.c. Zgodnie z art. 498 § 1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Zgodnie z art. 498 § 2 k.c., wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Zgodnie z art. 499 k.c., potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. W przedmiotowej sprawie powód nie wykazał, jakoby złożył przedmiotowe oświadczenie pozwanemu zgodnie z art. 499 k.c. Oświadczenie o potrąceniu ma charakter konstytutywny i to na powodzie spoczywał ciężar wykazania kiedy i do jakiej wysokości nastąpiło potrącenie. Poza tym nie wiadomo również jakie należności z tytułu umowy pożyczki miały zostać rzekomo potrącone – na kwotę roszczenia wynikającego z umowy pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku nr (...) składały się oprócz składki ubezpieczeniowej także kapitał pożyczki, prowizja, odsetki umowne i odsetki za opóźnienie, ale nie wiadomo w jaki sposób miała zostać zarachowana kwota zwróconej rzekomo części składki ubezpieczeniowej.
Ponadto powód wskazał, że zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 3 ogólnych warunków ubezpieczenia spłaty pożyczki w Banku (...) z dniem rozwiązania umowy pożyczki umowa ubezpieczenia ulega zakończeniu. Niemniej jednak powód nie przedstawił samej umowy ubezpieczenia i nie wiadomo w efekcie jakie właściwie usługi były świadczone na rzecz pozwanego w ramach umowy ubezpieczenia. Powód przedstawił specyfikację rozliczeń składki ubezpieczenia w łącznej wysokości 1423,52 zł, jednakże przedstawiany przez niego kalkulator zwrotu składki przedstawia składkę do zwrotu w wysokości 1343,73 zł. Z kolei zgodnie z zaświadczeniem z dnia 11 grudnia 2024 roku Towarzystwa (...) S.A. składka brutto wynosiła 839,09 zł. Z dniem 28 kwietnia 2020 roku polisa została rozwiązana, a różnica składki za okres niewykorzystanej ochrony w wysokości 671,86 zł została zwrócona Agentowi. Powyższe kwoty mają się nijak do twierdzeń powoda odnośnie kwoty składki do zwrotu i nie wiadomo skąd właściwie taka kwota się wzięła. Kalkulator przedstawiony przez powoda w piśmie przygotowawczym z dnia 10 grudnia 2024 roku (k. 136) jest całkowicie nieczytelny i niezgodny z dowodami przedstawionymi przez powoda. Skoro składka na ubezpieczenie wynosiła łącznie 839,09 zł, to tyle powinna wynosić także kwota składki ubezpieczeniowej wskazana w umowie pożyczki. Tymczasem jednak była dwukrotnie wyższa (wynosiła 1 678,17 zł). Nie wiadomo z jakiego powodu składka wskazana w umowie pożyczki była tak wysoka. Wobec powyższego, jak i braku wykazania zasadności roszczenia w części dotyczącej umowy ubezpieczenia Sąd zgodził się z zarzutami kuratora pozwanego.
Sąd podziela stanowisko przedstawione w wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z 8 stycznia 2019 r. I C (...), (LEX nr 2670296): „w ocenie Sądu postanowienia umowne dotyczące ubezpieczenia, a w szczególności obowiązku ponoszenia przez pożyczkobiorcę składki ubezpieczeniowej w przewidzianej w umowie wysokości są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumenta. Na wstępie wyjaśnić należy, iż możliwość ubezpieczenia spłaty kredytu co do zasady należy uznać za dopuszczalne w umowach konsumenckich i nienaruszające dobrych obyczajów. O możliwości ubezpieczenia spłaty kredytu stanowiła zarówno poprzednio (np. art. 7) jak i aktualnie (np. art. 30) obowiązująca ustawa o kredycie konsumenckim. Mimo jednak powyższego Sąd uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy ubezpieczenie spłaty kredytu nie stanowiło sposobu zabezpieczenia interesów porwanego na wypadek śmierci ubezpieczonego, całkowitej trwałej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji pożyczkobiorcy w wyniku nieszczęśliwego wypadku lub choroby, a zatem nie pełniło funkcji, jakiej powinno służyć zgodnie z celem ustawy, lecz stanowiło źródło dodatkowego zysku dla pożyczkodawcy.”. Sąd uznał jednakowo, że brak jest związku adekwatnego pomiędzy zabezpieczeniem pożyczkodawcy w zakresie spłaty kredytu, a faktycznym celem ubezpieczenia. Wysokość składki ubezpieczeniowej w zestawieniu z wysokością pożyczki w ocenie Sadu stanowi naruszenie zasady uczciwości, jak również równowagi kontraktowej. W ocenie Sądu zawarta z pozwanym umowa ubezpieczenia stanowi formę obejścia przepisów dotyczących maksymalnego oprocentowania kredytów konsumenckich. Ponadto powód nie przedłożył do akt sprawy zawartej z ubezpieczycielem umowy, wobec czego nie można przyjąć, iż nie otrzymał on dodatkowego wynagrodzenia od Ubezpieczyciela z tytułu zawartej z pozwanym umowy ubezpieczenia. Należy też zaznaczyć, że okoliczność, iż składka ubezpieczeniowa oznaczona w umowie pożyczki z dnia 4 grudnia 2018 roku jest blisko dwukrotnie wyższa aniżeli składka brutto przekazana ubezpieczycielowi sugeruje, że powód naliczył sobie prowizję z tytułu świadczenia usług agenta ubezpieczeniowego w wysokości niemalże równej składce. W umowie pożyczki i tak przewidziano już prowizję, tyle tylko że z tytułu zawarcia umowy pożyczki (§ 6 ust. 2 umowy pożyczki). Należy przy tym zaznaczyć, że podobnie jak w przypadku postanowień umownych dotyczących odsetek za opóźnienie, także postanowienie dotyczące ubezpieczenia pożyczki nie stanowiło głównego świadczenia strony. W konsekwencji istnieją podstawy, aby uznać kwestionowane postanowienie umowy w zakresie składki na Ubezpieczenie (...) za abuzywne jako przewidujące nieuzasadnione, niezwiązane z istotą umowy pożyczki, korzyści dla powodowego przedsiębiorcy kosztem konsumenta. Brak związania pozwanego tymi postanowieniami nie wpływa na skuteczność objęcia jej ochroną ubezpieczeniową, natomiast ciężar składki ubezpieczeniowej obciąża ostatecznie powoda.
Kurator pozwanego podniósł także zarzut przedawnienia roszczenia w zakresie żądania zapłaty odsetek za 2019 rok.
Zgodnie z art. 117 § 1 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Z kolei zgodnie z art. 117 § 2 1 k.c., po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Oznacza to, że sąd jest zobligowany do zbadania upływu terminu przedawnienia z urzędu, nawet bez podniesienia zarzutu, jeżeli pozwanym w sprawie jest konsument. Z kolei po myśli art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Bieg przedawnienia wyznacza data wymagalności roszczenia. Z kolei zgodnie z treścią art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw, lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
Rozstrzygając problem przedawnienia odnotować należy, że powyższa kwestia była szeroko analizowana (również na gruncie umowy kredytu) w orzecznictwie zarówno sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego. Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały (podjętej w składzie siedmiu sędziów Izby Cywilnej) z dnia 10 maja 2023 r. (sygn. III CZP 52/22, LEX nr 3548717) sądy powszechne zajmowały trzy różne stanowiska co do rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczeń kredytodawcy w związku z zapłatą rat kredytu, których termin płatności upłynął przed wypowiedzeniem umowy.
Wedle pierwszego poglądu świadczenie z umowy kredytu ma jeden termin wymagalności, który należy wiązać z datą ostatecznej spłaty kredytu albo z upływem okresu wypowiedzenia. Pogląd ten opiera się na założeniu, że świadczenie kredytobiorcy uiszczane w ratach jest świadczeniem jednorazowym. Skutkuje to tym, że bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę obejmującego wymagalne raty kredytu nie rozpoczyna się w dacie płatności poszczególnych rat. W konsekwencji wymagalność, z którą rozpoczyna się bieg przedawnienia (art. 120 § 1 k.c.), wiąże się z nadejściem terminu ostatecznej spłaty zadłużenia lub z momentem wypowiedzeniem umowy kredytu (tak np. wyroki: Sądu Apelacyjnego w B. z dnia 20 lutego 2020r., I ACa (...), LEX nr 2956461; Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 14 lutego 2019 r., I ACa (...), LEX nr 2637090; Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 22 lutego 2018 r., I ACa (...), LEX nr 2460041; Sądu Okręgowego w W. z dnia 15 listopada 2017 r., XXV C (...), LEX nr 3128723; Sądu Okręgowego we W. z dnia 8 października 2015 r., I Ca (...), LEX nr 1961093; Sądu Apelacyjnego we W. z dnia 11 lipca 2012 r., I ACa (...), LEX nr 1254561). Podobne stanowisko zaprezentował w tym względzie również Sąd Najwyższy w wyroku z 14 marca 2019 r. (sygn. IV CSK (...), LEX nr 2634109), w którym oceniając wymagalność roszczenia z umowy pożyczki, wskazał, że jeżeli umowa przewiduje końcową datę zwrotu pożyczki, wyznacza tym samym termin wymagalności roszczenia i początek biegu przedawnienia (art. 120 § 1 k.c.).
Zgodnie z drugim reprezentowanym w orzecznictwie poglądem każda rata kredytu staje się wymagalna w innej chwili i przedawnia się oddzielnie wraz z upływem przedawnienia liczonego od dnia następnego po terminie, w którym rata powinna być spłacona zgodnie z umową. Jednakże w świetle tego stanowiska na skutek wypowiedzenia umowy kredytu i postawienia niespłaconej części kredytu w stan wymagalności, dla wszystkich rat – w tym wymagalnych przed upływem terminu wypowiedzenia – zaczyna biec jeden termin przedawnienia całego roszczenia należnego kredytodawcy, liczony od daty wypowiedzenia umowy ( tak np. wyroki: Sądu Apelacyjnego w Ł. z dnia 16 czerwca 2020 r., I AGa (...), LEX nr 3115633, i Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 7 czerwca 2016 r., III Ca (...), LEX nr 2130253).
Wedle trzeciego stanowiska każda rata kredytu staje się wymagalna w innej chwili i w konsekwencji każda z nich przedawnia się osobno, począwszy od dnia, w którym powinna zostać spłacona zgodnie z umową. Termin przedawnienia biegnie zatem dla każdej z nieuiszczonych rat oddzielnie. Wypowiedzenie przez bank umowy skutkuje jedynie postawieniem niewymagalnej części kredytu w stan natychmiastowej wymagalności. Z upływem terminu wypowiedzenia przedawnienie rozpoczyna bieg wyłącznie dla rat kredytu, których umowny termin płatności nie upłynął przed wypowiedzeniem umowy. Wypowiedzenie umowy zmienia jedynie termin wymagalności rat przyszłych. Bieg przedawnienia rat kredytu, których termin płatności upłynął przed wypowiedzeniem umowy, rozpoczyna się z określonym w umowie dniem wymagalności (tak np. wyroki: Sądu Apelacyjnego w Ł. z dnia 16 czerwca 2020 r., I AGa (...) LEX nr 3115633; Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 28 kwietnia 2020 r., V ACa 707/19, LEX nr 3049422; Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 8 marca 2018 r., V AGa (...), LEX nr 2528684; Sądu Apelacyjnego w B. z dnia 17 stycznia 2018 r., I ACa(...), LEX nr 2449726; Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 20 lipca 2017 r., I ACa (...), LEX nr 2393428; Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 15 marca 2017 r., I ACa (...), LEX nr 2300299; Sądu Apelacyjnego w Ł. z dnia 23 kwietnia 2014 r., I ACa (...), LEX nr 1458942).
Tutejszy Sąd opowiada się za trzecim z zaprezentowanych wyżej stanowisk. Pogląd ten znalazł oparcie nie tylko w przywołanej wyżej Uchwale Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego, ale również w poprzedzających je orzeczeniach Sądu Najwyższego (por.: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2021 r., III CZP (...), LEX nr 3210694, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2017 r., II CSK (...), LEX nr 2294390, Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2016 r., I PK (...), LEX nr 2192624).
Należy podkreślić, że w świetle art. 723 k.c. dopuszczalne jest - podobnie jak w przypadku wszystkich świadczeń jednorazowych podzielnych - oznaczenie przez strony umowy zwrotu przedmiotu pożyczki zarówno przez wykonanie zobowiązania w całości, jak i sukcesywnie w częściach (ratach). O chwili, w której przedmiot pożyczki powinien być zwrócony, przesądza zatem w pierwszej kolejności treść umowy. W wypadku, gdy zwrot przedmiotu pożyczki oznaczony został przez strony umowy w częściach (ratach), to staje się on wymagalny z upływem terminów ustalonych dla poszczególnych rat, chyba że w umowie postanowiono inaczej.” (por.: Wyrok Sądu Najwyższego z 1 dnia grudnia 2016 r., I PK (...), LEX nr 2192624).
Innymi słowy, wymagalność roszczenia o zapłatę poszczególnych rat należało wiązać z terminem płatności tych rat, a nie ewentualną datą rozwiązania umowy na skutek jej wypowiedzenia lub upływem terminu, na jaki pożyczka została udzielona. W rezultacie każda z rat przedawnia się osobno z upływem trzech lat liczonych od dnia, w którym powinna zostać spłacona zgodnie z zawartą umową.
W niniejszej sprawie powództwo wniesione zostało w dniu 20 października 2023 r. (data nadania przesyłki w placówce pocztowej). Spowodowało to przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczenia zgłoszonego w pozwie, lecz jedynie w tym zakresie, w jakim do czasu wytoczenia powództwa się ono nie przedawniło. Termin przedawnienia zarówno odsetek, jak i należności głównej za 2019 rok upłynął z końcem 2022 roku. Powyższe oznacza, że należności te uległy przedawnieniu. Przedawniły się więc raty od pierwszej do dwunastej, które według harmonogramu spłaty pożyczki (k. 157) płatne były w roku 2019. Pozostałe odsetki i kwoty należności głównej natomiast nie uległy przedawnieniu do dnia wytoczenia powództwa.
Powód ograniczył żądanie do kwoty 8 221,19 zł, w związku z częściowym przedawnieniem, wskazując, że wnosi o zasądzenie kwoty 6 087,18 zł z tytułu należności głównej wraz z dalszymi odsetkami umownymi za opóźnienie w zmiennej wysokości odpowiadającej wysokości czterokrotnej stopy procentowej kredytu lombardowego N. (...), z ograniczeniem do odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 1 k.c.) od dnia 17 października 2023 roku do dnia zapłaty, kwoty 245,64 zł z tytułu odsetek umownych, naliczonej od należności głównej wg stałej stopy procentowej w wysokości 8,00% od dnia 11 października 2019 roku do dnia 27 kwietnia 2020 roku, oraz kwoty 1888,37 zł z tytułu odsetek za opóźnienie w płatności (odsetki przeterminowane) naliczone od należności głównej za okres od dnia 12 stycznia 2020 roku do dnia 16 października 2023 roku według zmiennej stopy procentowej odpowiadającej wysokości czterokrotnej stopy procentowej kredytu lombardowego N. (...), z ograniczeniem do odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 1 k.c.).
Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. W niniejszym postępowaniu powód skutecznie cofnął powództwo, wobec czego w zakresie kwoty 1156,48 zł postępowanie zostało umorzone.
Należy jednak zaznaczyć, że powód nawet pomimo cofnięcia w części pozwu nadal dochodzi przedawnionych roszczeń. Po pierwsze dochodzi kwot 245,64 zł tytułem odsetek umownych oraz 1 888,37 zł tytułem odsetek za opóźnienie wskazując jako datę początkową ich naliczania dzień 11 grudnia 2019 roku w przypadku odsetek umownych i 12 grudnia 2019 roku w przypadku odsetek za opóźnienie. Odsetki te niewątpliwie przedawniły się w części, w której były naliczane jeszcze w roku 2019. Nie wiadomo także w jaki sposób została obliczona kwota należności głównej, tj. których rat pożyczki dochodzi w pozwie powód. Powód nie przedstawił w tym zakresie żadnych twierdzeń. Dodatkowo należy pamiętać, że jak już wskazano powyżej, powód nie może domagać się zwrotu ustalonej w umowie kwoty składki na ubezpieczenie pożyczki z uwagi na abuzywny charakter tego postanowienia, a także odsetek umownych za opóźnienie z tożsamych przyczyn.
W przedmiotowej sprawie powód dochodzi roszczenia z tytułu umowy pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku. Powód na dowód wysokości roszczenia załączył do pozwu wyciąg z ksiąg bankowych z dnia 17 października 2023 roku, który dotyczy umowy zawartej bezpośrednio z bankiem w dniu 28 marca 2023 roku, a roszczenie dochodzone w niniejszym postępowaniu powód wywodzi z umowy zawartej z pozwanym w dniu 4 grudnia 2018 roku. Ponadto, w wyciągu z ksiąg bankowych wskazano rachunek (...). Nie jest on wskazano ani w umowie z dnia 4 grudnia 2018 roku, ani na ostatecznym wezwaniu do zapłaty z dnia 13 stycznia 2020 roku i wypowiedzeniu z 2 marca 2020 roku (na dwóch ostatnich dokumentach wskazano jako numer rachunku (...)). Nie wiadomo co właściwie oznacza ten numer, ale niewątpliwie nie jest to numer umowy pożyczki dołączonej do pozwu. Dodatkowo w wyciągu z ksiąg bankowych z dnia 17 października 2023 roku wskazano, że odsetki umowne były naliczane według zmiennej stopy procentowej (od 7,99 % do 8,99 %), podczas gdy w umowie pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku strony ustaliły nominalne roczne oprocentowanie według stałej stopy procentowej w wysokości 7,99 % w skali roku. Nie sposób zatem przyjąć, że wskazane w przedmiotowym wyciągu informacje dotyczą umowy, z której powód wywodzi swoje roszczenia w przedmiotowej sprawie. Bank przedłożył wprawdzie wyciągi z rachunku bankowego zawierające transakcje za okres od 12 grudnia 2018 roku do 3 marca 2021 roku (k. 138-56v), jednakże z dokumentów tych nie wynika jednak jak oraz kiedy powstało roszczenie, ani też w jaki sposób kwoty dochodzone pozwem zostały wyliczone. W niektórych pozycjach wyciągu wskazano jako opis transakcji spłaty rat kredytu, ale informacjom tym brakuje kontekstu – nie wiadomo na poczet jakiej umowy były dokonywane spłaty, nie wiadomo na jaki rachunek bankowy były przelewane, nie wiadomo jak dokonywane spłaty były księgowane. Poza tym na zestawieniu transakcji wskazano jako stopę oprocentowania 8,99 %, co także nie pasuje do umowy z dnia 4 grudnia 2018 roku, w której zastrzeżono stałą stopę procentową w wysokości 7,99 %. Dodatkowym problemem jest też to, że jak już wskazywano wcześniej, dokumenty złożone przez powoda w postaci wyciągów łączonych wskazują, że pozwanego i powoda łączyły też inne umowy pożyczki i nie jest wykluczone, że przynajmniej część wpłat służyła spłacie innej umowy. Powód nie przedstawił też żadnych twierdzeń ani w pozwie, ani w kolejnych pismach procesowych co do dokonywanych przez pozwanego spłat, ich wysokości, terminów i sposobu zarachowania tychże spłat przez powoda. Powód nie przedstawił nawet twierdzeń wskazujących co właściwie składa się na dochodzoną przez niego należność główną. Jako, że powód dochodził pozwem kwoty 6 247,05 zł tytułem kwoty należności głównej, należy przyjąć, że jest to nie tylko całkowita kwota pożyczki, bowiem ta wynosiła 6 000 zł. Przyjąć w takim razie należy, że jest to część kwoty do wypłaty na podstawie umowy stanowiącej podstawę do obliczania oprocentowania, czyli kwoty 8 337,57 zł. Nie wiadomo jednak jakiej części tej kwoty powód dochodził w niniejszym postępowaniu, ani w jakiej części cofnął pozew, ani też jaką kwotę z dochodzonej przez powoda sumy należności głównej stanowiła prowizja, jaką pozostała do spłaty część całkowitej kwoty pożyczki i jaką składka ubezpieczeniowa z tytułu umowy ubezpieczenia. Należy pamiętać, że świadczenie pozwanego z tytułu umowy pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku było rozłożone na raty, natomiast 12 rat uległo przedawnieniu jeszcze przed wytoczeniem powództwa. Powód nie wskazał natomiast których rat dochodzi i to zarówno na etapie wniesienia pozwu, jak i po jego częściowym cofnięciu. Co więcej, jak już wskazywano wcześniej, postanowienie dotyczące naliczenia składki ubezpieczeniowej stanowiło postanowienie abuzywne i nie wiązało pozwanego. Z tego też powodu powód nie miał prawa dochodzić należności z tego tytułu. W efekcie, powód nieprawidłowo obliczył wysokość każdej ze wskazanych w harmonogramie rat spłaty umowy pożyczki, bowiem każda z nich zawiera w sobie niedozwoloną składkę na ubezpieczenie pożyczki, a także odsetki umowne naliczane również od kwoty składki. Na dodatek, jak wynika z przedłożonych przez powoda pism procesowych i dokumentów z ksiąg bankowych, powód naliczał odsetki umowne w sposób nieprawidłowy – zamiast według stałej stopy procentowej w wysokości 7,99 % w skali roku, powód naliczał odsetki umowne według zmiennej stopy procentowej, zaś ta stopa była zmieniana na niekorzyść pozwanego, bowiem powód naliczał odsetki umowne także według stopy procentowej w wysokości 8,99 % i 8,00 %. Podobnie jest z odsetkami za opóźnienie – były one naliczane także od kwot, których powód nie miał prawa żądać, a ponadto w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, podczas gdy postanowienie umowne przewidujące prawo pobierania odsetek według stopy procentowej określonej w cenniku usług powoda także było abuzywne, więc powód mógłby dochodzić od świadczenia pieniężnego, z którego wykonaniem pozwany się opóźniał jedynie odsetek ustawowych za opóźnienie. Na podstawie przedłożonych dowodów nie ma więc możliwości ustalenia, kiedy i z jakiego tytułu powstało zadłużenie, jak również, kiedy stało się wymagalne i co się na nie składa. Tym samym o ile nie ma wątpliwości co do tego, że powód nieprawidłowo naliczał opłaty oraz odsetki, w tym odsetki karne za opóźnienie, o tyle ustalenie prawidłowej wysokości należnego powodowi świadczenia (przy założeniu, że powód wykazałby roszczenie co do zasady) w świetle przedstawionych przez niego dowodów nie było możliwe.
W sprawie o zapłatę to na powodzie spoczywa obowiązek wykazania zarówno zasadności roszczenia, jak i podstawy jego wysokości. Zgodnie z art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c. to strona dochodząca winna udowodnić okoliczności faktyczne, z których wywodzi skutki prawne. Samo zgłoszenie żądania zapłaty określonej kwoty pieniężnej nie zwalnia strony z obowiązku udowodnienia, z jakich przyczyn żądana kwota jest należna oraz na jakiej podstawie została wyliczona. Sąd nie jest uprawniony do dowolnego kształtowania wysokości roszczenia ani zastępowania strony w wykazywaniu jego rozmiaru. W ocenie Sądu powód nie przedstawił dostatecznych dowodów pozwalających na jednoznaczne ustalenie wysokości dochodzonego roszczenia. Sąd w obliczu przytoczonych wcześniej okoliczności nie byłby nawet w stanie ustalić jakiej kwoty mógłby dochodzić powód po odjęciu kwot, które uległy przedawnieniu i które wynikają z niedozwolonych postanowień umownych zawartych w umowie pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku numer (...). Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala sądowi na przyjęcie, że żądanie powoda jest udowodnione, ani że jest zasadne co do wysokości, a brak udowodnienia roszczenia skutkuje oddaleniem powództwa jako nieudowodnionego.
Dla porządku sąd zaznacza, że analizując zarzuty kuratora pozwanego co do nieprawidłowego wykonania przez obowiązków informacyjnych, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k., art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. i art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. w zw. z art. 49 u.k.k. i art. 52 u.k.k., sąd doszedł do wniosku, że zarzuty te nie są zasadne. W umowie pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku nr (...) zawarte są wszystkie wymagane przepisami ustawy o kredycie konsumenckim informacje. Zostały w niej zawarte dokładne informacje o kosztach, które pozwany miał ponieść w związku z zawarciem umowy (art. 30 ust. 1 pkt 9 i 10 u.k.k.) w § 6 umowy oraz o zasadach i terminach spłaty pożyczki (art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k.) w § 5 umowy. Z kolei w § 11 ust. 2 umowy wskazano informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem (art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k.). W umowie nie wprowadzono ograniczeń co do wcześniejszej spłaty pożyczki. W § 11 ust. 2 umowy natomiast przedstawiono zasady postępowania w przypadku wcześniejszej spłaty. Zgodnie z jego treścią, wcześniejsza częściowa/całkowita spłata może być zrealizowana jeżeli pożyczkobiorca zapewni na rachunku środki wystarczające na wnioskowaną spłatę poprzez wpłatę gotówki w kasie banku lub dokonanie przelewu na rachunek oraz złoży dyspozycję odnośnie wcześniejszej spłaty. W przypadku wcześniejszej częściowej spłaty pożyczkobiorca może złożyć dyspozycję o dokonanie przeliczenia rat pożyczki lub skrócenie okresu pożyczki z zachowaniem dotychczasowej wysokości raty pożyczki. Zmiana taka nie wymagała zawarcia aneksu. Jeżeli pożyczkobiorca nie złoży dyspozycji, bank przelicza raty pożyczki przy zachowaniu dotychczasowego okresu spłaty. W ocenie sądu, taka informacja w zupełności wystarcza do spełnienia wymogu informacyjnego z art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. Należy też pamiętać o tym, że wskazane w art. 30 ust. 1 u.k.k. wprowadza obowiązek zawarcia w umowie o kredyt konsumencki określonych elementów o charakterze informacyjnym – umowa musi je zawierać, ale ustawa nie wskazuje jak dokładnie powinna wyglądać realizacja takiego obowiązku. Poza tym kurator pozwanego nie wskazał w zasadzie jakie jego zdaniem konsekwencje wiążą się z ewentualnymi naruszeniami wskazanych przez niego obowiązków informacyjnych. Ewentualne naruszenie tych obowiązków mogłoby skutkować skorzystaniem z sankcji kredytu darmowego (art. 45 ust. 1 u.k.k.), ale brak jest jakichkolwiek podstaw by twierdzić, że pozwany z takiego prawa skorzystał przed jego wygaśnięciem (art. 45 ust. 5 u.k.k.). Tym samym nawet gdyby uznać, że bank formułując umowę pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku nr (...) dopuścił się naruszenia obowiązków informacyjnych wymienionych przez kuratora, nie miałoby to wpływu na prawo do dochodzenia przez powoda roszczeń z tytułu tej umowy.
Podsumowując powyższe wywody, powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na jego nieudowodnienie zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Powód dochodził w pozwie roszczenia z tytułu umowy limitu kredytowego, podczas gdy do pozwu nie zostały dołączone dowody wskazujące na zawarcie takiej umowy. Powód nie przedstawił też twierdzeń wskazujących na warunki takiej umowy i zasady rozliczeń takiej umowy. Roszczenia z umowy pożyczki gotówkowej z dnia 4 grudnia 2018 roku numer (...) uległy częściowemu przedawnieniu, a ponadto niektóre postanowienia umowne (w zakresie ubezpieczenia pożyczki i odsetek za opóźnienie - § 5 ust. 9 i § 9 umowy pożyczki) miały charakter abuzywny. Nie wiadomo jaką część świadczenia wynikającego z umowy pożyczki z 4 grudnia 2018 roku spłacił pozwany, ani w jaki sposób spłaty te zostały zaksięgowane. Powód nieprawidłowo naliczał także odsetki umowne i odsetki za opóźnienie. Powód nie dowiódł też dokonania w sposób prawidłowy wezwania do zapłaty i wypowiedzenia umowy.
Wobec powyższego powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.
O kosztach procesu Sąd, w punkcie II wyroku, orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. mając na uwadze zasadę odpowiedzialności strony za wynik procesu.
Powództwo oddalono w całości, w związku z czym za wygrywającego sprawę w rozumieniu przepisów o kosztach procesu należało uznać pozwanego (art. 98 § 1 k.p.c.). W sprawie nie ujawniły się okoliczności uzasadniające odstąpienie od ogólnej zasady ponoszenia kosztów opartej na wyniku procesu. Pozwany nie poniósł żadnych kosztów procesu, wobec czego nie było podstaw, by zasądzić od powoda na jego rzecz jakichkolwiek kwot tytułem kosztów procesu. W efekcie, w punkcie II wyroku sąd orzekł o obciążeniu kosztami procesu powoda.
Zgodnie z § 1 ust. 1 Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej z dnia 9 marca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 536, dalej: Rozporządzenie) wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej, zwanego dalej "kuratorem", ustala się w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności adwokackie określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2017 r. poz. 2368 i 2400), a w przypadku gdy kuratorem jest radca prawny - w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności radców prawnych określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 22 5 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1870 i 2400 oraz z 2018 r. poz. 138), w obu przypadkach nie mniej niż 60 zł. Z kolei zgodnie z § 1 ust. 3 tego Rozporządzenia, wysokość wynagrodzenia w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w kwocie wyższej niż określona w ust. 1, a nieprzekraczającej wskazanych stawek minimalnych, jeżeli uzasadnia to:
1) nakład pracy kuratora, w szczególności czas poświęcony na przygotowanie się do działania w postępowaniu, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie;
2) wartość przedmiotu sporu;
3) stopień zawiłości sprawy.
W ocenie Sądu w sprawie zachodziły przesłanki wymienione w § 1 ust. 3 Rozporządzenie w przedmiocie okoliczności uzasadniających ustalenie wynagrodzenia kuratora, w kwocie wyższej aniżeli wskazana w § 1 ust. 1 Rozporządzenia. Konieczny nakład pracy kuratora, a także stawiennictwo na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2025 roku uzasadniały podwyższenie wynagrodzenia. Kurator złożył w sprawie sprzeciw, podjął czynności zmierzające do ustalenia miejsca pobytu pozwanego i stawił się na rozprawie.
Nadto kurator podsiadał kwalifikacje fachowego pełnomocnika. Złożony sprzeciw został szeroko uzasadniony, zawierał analizę przepisów regulujących istotne w sprawie zagadnienia, a także zarzuty zwalczające powództwo, co niewątpliwie przełożyło się na czas i nakład pracy poświęcony jego przygotowaniu. Zatem, mimo że w sensie prawnym sporządzenia takiego pisma nie jest obwarowane przymusem adwokacko - radcowskim, to w tej konkretnej sprawie osoba, która je sporządzała legitymowała się odpowiednimi uprawnieniami, zatem wykonywane przez nią czynności cechowały się wyższym stopniem fachowości, a zatem w pełniejszym stopniu chroniły prawa nieobecnej strony postępowania. Dodatkowo kurator podjął liczne czynności zmierzające do ustalenia miejsca pobytu pozwanego, wliczając w to próby kontaktu telefonicznego, poszukiwanie pozwanego w mediach społecznościowych i zwrócenie się o informacje do Komendy Miejskiej Policji w T.. W ocenie Sądu okoliczności te winny znaleźć odzwierciedlenie w przyznanym kuratorowi wynagrodzeniu. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji na pozór nie było skomplikowane, biorąc pod uwagę, że zakończyło się na pierwszej rozprawie, ale w ocenie sądu niewątpliwie sprawa z uwagi na wiele wątków poruszonych w niniejszym uzasadnieniu była dość skomplikowana. Poza tym brak skomplikowania postępowania nie przekłada się automatycznie na obniżenie należnego kuratorowi wynagrodzenia. Jak już bowiem wcześniej wskazano, istotny jest przecież także nakład pracy, czas potrzebny do przygotowania się do czynności, a w tym konkretnym przypadku - do sporządzenia sprzeciwu, poszukiwania adresu pozwanego i stawiennictwa na rozprawie. Na marginesie zresztą Sąd zauważa, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 23 kwietnia 2025 roku w sprawie SK(...) (LEX nr 3855570) orzekł, że § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 536) jest niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd orzekł w przedmiotowej sprawie jeszcze przed wydaniem wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, lecz nie zmienia to faktu, iż w przedmiotowej sprawie sąd doszedł do przekonania, że kuratorowi pozwanego będącemu radcą prawnym za podjęte przez niego czynności w sprawie należy się wynagrodzenie w stawce odpowiadającej minimalnemu wynagrodzeniu pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym.
Zgodnie z § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.) stawka minimalna za czynności radcy prawnego wynosi w sprawie o wartości przedmiotu sprawy od 5000 zł do 10 000 zł – 1800 zł. Wartość przedmiotu sporu w przedmiotowej sprawie wynosiła na etapie wytoczenia powództwa 6 247,05 zł, przy czym powód dochodził łącznie kwoty 9 377,66 zł. Powód wprawdzie cofnął pozew w części przed zamknięciem rozprawy, lecz nie wpłynęło to w żaden sposób na podstawę obliczenia stawki wynagrodzenia. Poza tym cofnięcie pozwu nie spowodowało obniżenia wartości przedmiotu sporu do kwoty poniżej 5 000 zł - powód na skutek częściowego cofnięcia pozwu domagał się bowiem zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 8 221,19 zł.
Wynagrodzenie kuratora wynosi więc 1 800 zł. Ponieważ kurator jest radcą prawnym, będącym podatnikiem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług, wynagrodzenie to podwyższa się o kwotę tego podatku (por. uchwała Sądu Najwyższego z 5 listopada 2021 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 68/20, LEX nr 3251984). Podatek od towarów i usług w stawce 23 % od kwoty przyznanego wynagrodzenia w wysokości 1800 zł wynosi 414 zł, w związku z czym Sąd w punkcie III wyroku przyznał i nakazał wypłacić na rzecz radcy prawnego K. M., kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kwotę 2 214 zł z zaliczki uiszczonej przez powoda w dniu 14 sierpnia 2024 roku.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Toruniu
Osoba, która wytworzyła informację: asesor sądowy Paweł Kamiński
Data wytworzenia informacji: