Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2025 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	asesor sądowy Paweł Kamiński
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Karolina Kotowska

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2025 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko E. K. i R. K.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz pozwanego E. K. kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

III. zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz pozwanego R. K. kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu Rejonowego w Toruniu w dniu 22 kwietnia 2024 r. (data nadania) skierowanym przeciwko R. K. i E. K.., powód (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 65 652,38 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 21 grudnia 2023 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu opłaty skarbowych od pełnomocnictwa. Uzasadniając pozew powód wskazał, że zawarł z pozwanymi umowę Subwencji Finansowej nr (...) na mocy której powód wypłacił pozwanym kwotę 108 000 zł. Powód wskazał, że w toku czynności weryfikacyjnych ustalono, że beneficjentami oprócz spółki cywilnej są także jej wspólnicy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Powód wskazał, że pozwani złożyli nieprawdziwe oświadczenia dotyczące ich statusu podczas ubiegania się o subwencję finansową, w związku z czym miał prawo podjąć decyzję o zwrocie całości lub części subwencji finansowej. Powód wskazał, że pozwanym nienależna jest subwencja finansowa w kwocie 65 130,44 zł w związku z czym pozwani są zobowiązani do zwrotu tej kwoty jako przekraczającej kwotę subwencji, którą otrzymaliby, gdyby uwzględnili relację powiązania i złożyli prawidłowe oświadczenie w zakresie danych i posiadanego statusu. Powód wskazał, że na dochodzoną kwotę składa się 65 130,44 zł tytułem niespłaconej do dnia złożenia pozwu kwoty pozostającej do zwrotu subwencji finansowej oraz 521,94 zł tytułem skapitalizowanej kwoty odsetek ustawowych za opóźnienie naliczonych od dnia wymagalności do dnia poprzedzającego złożenie pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym od kwoty pozostającej do zwrotu subwencji finansowej.

W dniu 2 lipca 2024 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Toruniu wydał w sprawie X Nc 835/24 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w całości uwzględniający żądanie pozwu.

Każdy z pozwanych wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty o tożsamej treści, choć wniesiony przez innego pełnomocnika. Pozwani zaskarżyli wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w całości domagając się oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według podwójnej stawki według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Uzasadniając swoje stanowisko każdy z pozwanych wskazał, że prowadzą oni działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej (...) S.A. na podstawie umowy spółki cywilnej zawartej dnia 31 stycznia 2019 r. Na dzień 10 stycznia 2020 r. przeważającym rodzajem faktycznie prowadzonej przez pozwanego R. K. działalności był wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Pozwani wskazali, że na żadnym z etapów postępowania w przedmiocie subwencji powód nie kwestionował informacji ani oświadczeń wskazanych przez pozwanego we wnioskach aż do dnia 10 listopada 2023 roku kiedy skierował równolegle do pozwanego R. K. oraz wspólników spółki cywilnej przedsądowe wezwania do zapłaty. Pozwani zakwestionowali w całości roszczenie powoda tak co do zasady, jak i co do wysokości wskazując, że roszczenie nie istnieje, a także jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Pozwani podali, że spółka cywilna i osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą będąca jej wspólnikiem nie spełniają przesłanek wzajemnych powiązań przedsiębiorstw. Pozwani wskazali też, że powód nie wskazał na jakiej podstawie dokonał wyliczenia kwoty zwrotu oraz na podstawie jakich wartości ustalił prawidłową wysokość subwencji finansowej, do której uprawniony był beneficjent. Pozwani wskazali też, że powód miał świadomość prowadzenia przez pozwanych indywidualnych działalności gospodarczych. Powód na etapie złożenia wniosku o przyznanie subwencji miał obowiązek weryfikacji wniosków pod kątem spełnienia przez beneficjenta warunków programowych. Powód po dokonaniu pozytywnej weryfikacji prawa pozwanego do subwencji uznał, że pozwanym przysługuje prawo do subwencji we wnioskowanej wysokości. Powód wskazał, twierdzą pozwani, na informacje powszechnie dostępne, które sam pozwany wskazał w złożonych powodowi wnioskach. Pozwani wskazali, że powód w dacie przyznani subwencji i jej rozliczania miał mechanizm weryfikacji czy i w jakiej wysokości przyznać subwencję w przypadku złożenia wniosku przez spółkę cywilną i wspólnika i mechanizm ten pozwolił na pozytywne rozpatrzenie wniosków. Zmiana stanowiska powoda po kilku latach nie została wykazana ani merytorycznie ani rachunkowo. Pozwani wskazali też, że żądanie powoda stanowi też nadużycie prawa podmiotowego.

Powód w piśmie przygotowawczym z dnia 12 listopada 2024 r. podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Rejonowy w Toruniu ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwani R. K. i E. K. proawdzą działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej pod nazwą „(...)” spółka cywilna. Spółka została zawiązana umową z dnia 31 stycznia 2019 r. W § 4 umowy wspólnicy zobowiązali się dążyć do wspólnego celu gospodarczego przez prowadzenie działalności gospodarczej o przedmiocie działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności 56.10A. W § 9 ust. 1 umowy wskazano, że udziały wspólników w majątku spółki, w zyskach i stratach są równe.

Fakt bezsporny, a nadto dowód: umowa spółki cywilnej z dnia 31 stycznia 2019 r. – k. 110-112

W dniu 22 maja 2020 r. powód (...) Spółka Akcyjna w W. ( (...)) zawarła z (...) spółką cywilną (zwanym w dalszej części umowy Przedsiębiorcą) reprezentowaną przez R. K. umowę subwencji finansowej (Umowa) numer (...). W § 1 wskazano, że Przedsiębiorca oświadcza, iż na dzień 31 grudnia 2019 r. był mikroprzedsiębiorcą zatrudniającym od 1 do 9 pracowników (z wyłączeniem właściciela), a jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza równowartości 2 mln EUR. Przedsiębiorca oświadczył, że liczba zatrudnianych pracowników na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o zawarcie umowy subwencji finansowej wynosiła 7 pracowników, zaś w roku poprzednim, w dacie przypadającej na koniec miesiąca odpowiadającego nazwie miesiąca złożenia wniosku 3. Przedsiębiorca wnioskował o subwencję finansową w kwocie 108 000 zł (§ 1 ust. 9 umowy). Przedsiębiorca oświadczył, że na dzień złożenia wniosku przeważającym rodzajem faktycznie prowadzonej przez niego działalności, w ramach której wnioskuje o subwencję finansową jest działalność sklasyfikowana w klasie (...): (...) – Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne. W § 2 ust. 7 umowy wskazano, że po zawarciu niniejszej Umowy (...) zweryfikuje na podstawie informacji uzyskanych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów dane przedstawione przez Przedsiębiorcę i złożone oświadczenia i podejmie decyzję w przedmiocie wypłaty subwencji. § 2 ust. 8 umowy stanowi, że (...) podejmie decyzję o wypłacie subwencji finansowej w wysokości wnioskowanej jeśli przedstawione przez Przedsiębiorcę dane przy zawieraniu umowy znajdą potwierdzenie w informacjach uzyskanych przez (...) z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów a Przedsiębiorca będzie spełniał warunki wypłaty subwencji finansowej określone w umowie oraz oświadczenia złożone przez przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą w związku z zawarciem umowy będą prawdziwe. Zgodnie z § 3 ust. 6 umowy, do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez Przedsiębiorcę, (...) może kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie (...) może podjąć decyzję o zwrocie przez Przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia przedsiębiorcy o decyzji (...) w sposób pozwalający Przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji (...). Zgodnie z treścią § 11 ust. 4 umowy, prawa i obowiązku (...) oraz przedsiębiorcy związane z wypłaconą subwencją finansową określone są także w Regulaminie ubiegania się udział w programie rządowym – Tarcza (...) Funduszu (...) dla M., Małych i Średnich Firm. W umowie wskazano, że Regulamin dostępny jest pod adresem: https://pfrsa.pl/dam/serwis-korporacyjny-pfr/documents/tarcza-finansowa-pfr/regulamin_programu_tarcza_finansowa_pfr_dla_mmsp.pdf (Regulamin). Aktualnie jednak link do wspomnianego regulaminu nie działa – link przekierowuje do strony startowej (...) Funduszu (...). W § 11 ust. 5 umowy wskazano, że Regulamin stanowi integralną część umowy o ile strony w umowie nie ustalą odmiennie swoich praw i obowiązków. Treść Regulaminu może być w każdym czasie pozyskana, odtwarzana lub utrwalana przez Przedsiębiorcę ze wskazanej wyżej strony internetowej. Zgodnie z § 11 ust. 6 umowy, (...) przysługuje prawo do zmiany Regulaminu w trakcie trwania umowy. Wprowadzenie zmiany wymaga poinformowania o niej Przedsiębiorcy w taki sposób, który umożliwi przedsiębiorcy zapoznanie się z informacją o takiej zmianie wraz ze wskazaniem postanowień podlegających zmianie, przy czym zmiana taka wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia doręczenia przedsiębiorcy informacji.

W umowie subwencji pozwany R. K. reprezentujący (...) spółkę cywilną oświadczył m.in., że:

a) wszystkie przedstawione informacje oraz złożone oświadczenia są zgodne z prawdą i jest świadomy odpowiedzialności karnej za przedstawienie fałszywych informacji oraz złożenia fałszywych oświadczeń (§ 1 ust. 1 umowy subwencji finansowej) b) na dzień 31 grudnia 2019 r. był mikroprzedsiębiorcą (przy czym mikroprzedsiębiorca to przedsiębiorca, który zatrudnia od 1 9 pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza 2 mln EUR (§ 1 ust. 2 umowy subwencji finansowej);

b) przedsiębiorca prowadzący działalność w sektorach innych niż wymienione w ust. 16 lit. a) (działalność z sektora rybołówstwa i akwarystyki) i b) (działalności w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych) oświadcza, że jest świadomy tego, że maksymalna wysokość subwencji finansowej nie może przekroczyć 800 000 EUR, przy czym do limitu wliczane są również inne środki pomocy publicznej otrzymane w ramach wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii (...)19, udzielone na podstawie Sekcji 3.1 Tymczasowych ram (§ 2 ust. 18 umowy subwencji finansowej);

c) jest świadomy tego, że subwencja finansowa udzielana jest jako pomoc przewidziana w Sekcji 3.1 Tymczasowych ram oraz dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw spełniających kryteria M.-, Małego i Średniego – Przedsiębiorcy w rozumieniu Programu oraz załącznika nr 1 do Rozporządzenia Komisji (UE) nr (...) (§ 2 ust. 19 umowy subwencji finansowej);

d) w razie stwierdzenia, iż Przedsiębiorca jest dużym przedsiębiorcą, (...) może wydać decyzję o zwrocie udzielonego wsparcia (§ 2 ust. 20 umowy subwencji finansowej).

e) zapoznał się z Regulaminem, rozumie go i akceptuje jego treść (§ 11 ust. 4 umowy subwencji finansowej).

Fakty bezsporne, a nadto dowód: umowa subwencji finansowej numer (...) z dnia 22 maja 2020 r. – k. 15-22v, informacja dostępna powszechnie na stronie https://pfrsa.pl

W dniu 25 maja 2020 r. (...) Spółka Akcyjna w W., po dokonaniu pozytywnej weryfikacji spełnienia przez przedsiębiorcę warunków otrzymania subwencji finansowej określonych w umowie, podjął decyzję o wypłacie subwencji finansowej w kwocie 108 000 zł będącej całkowitą wnioskowaną kwotą subwencji finansowej. Kwota subwencji została wypłacona na rachunek bankowy prowadzony dla (...) spółki cywilnej w dniu 26 maja 2020 r.

Fakty bezsporne, a nadto dowód: decyzja w sprawie subwencji finansowej z dnia 25 maja 2020 r. – k. 23, potwierdzenie przelewu z dnia 26 maja 2020 r. – k. 24

W dniu 28 maja 2021 r. E. K. złożył w imieniu (...) spółki cywilnej (zwany dalej Beneficjentem) do (...) Spółki Akcyjnej w W. ( (...)) oświadczenie o rozliczeniu subwencji finansowej. W oświadczeniu wskazano, że beneficjent subwencji wnosi o zwolnienie z obowiązku zwrotu subwencji finansowej w kwocie nie większej niż 81 000,00 zł. Beneficjent wskazał, że doświadczył spadku przychodów ze sprzedaży w wysokości 15,00 % w okresie od 1 października 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. w porównaniu do okresu trwającego od 1 października 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. Zgodnie z oświadczeniem, wysokość przychodów za ten okres w roku 2019 wyniosła 119 082,43 zł, zaś w roku 2020 – 101 092,32 zł. Beneficjent oświadczył, że średnia liczba pracowników przez okres pełnych 12 miesięcy kalendarzowych od końca miesiące kalendarzowego poprzedzającego datę zawarcia Umowy wyniosła 6,29. Beneficjent oświadczył także, że na dzień złożenia wniosku prowadził działalność gospodarczą w ramach następującego kodu (...) restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne.

Fakty bezsporne, a nadto dowód: oświadczenie o rozliczeniu subwencji finansowej nr (...)MU z dnia 28 maja 2021 r. – k. 25-26, oświadczenie beneficjenta z dnia 21 grudnia 2020 r. – k. 27-28

W dniu 8 września 2021 r. (...) Spółka Akcyjna w W., w związku ze złożonym przez wspólników (...) spółki cywilnej oświadczeniem o rozliczeniu subwencji finansowej, podjął decyzję o zwolnieniu z obowiązku zwrotu subwencji finansowej w wysokości 75%. Na wartość tę składały się 25% wartości subwencji z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w całym okresie 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji finansowej oraz 50% z tytułu utrzymania zatrudnienia przez 12 miesięcy. Wartość zwolnienia z obowiązku zwrotu części subwencji finansowej wynosiła 81 000 zł, zaś wartość subwencji finansowej pozostającej do spłaty wynosiła 27 000 zł. Beneficjent subwencji był zobowiązany do spłaty subwencji finansowej zgodnie z Umową Subwencji Finansowej oraz Regulaminem Programu, na zasadach określonych w harmonogramie spłat. Według harmonogramu spłat pierwsza spłata pozostałej części subwencji w wysokości 27 000 zł miała nastąpić w 24 miesięcznych ratach po 1 125 zł począwszy od 25 października 2021 r. Termin płatności ostatniej raty przypadał na dzień 25 września 2023 r.

Fakty bezsporne, a nadto dowód: decyzja w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej z dnia 8 września 2021 r. – k. 33, harmonogram spłat z dnia 8 września 2021 r. – k. 34-35

Pismem z dnia 10 listopada 2023 r. powód wystosował do (...) spółki cywilnej przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 65 130,44 zł w terminie 14 dni kalendarzowych od daty otrzymania pisma tytułem zwrotu części otrzymanego wsparcia w wysokości 65 130,44 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczonymi w przypadku bezskutecznego upływu wskazanego terminu. W uzasadnieniu wezwania powód powołał się na § 3 ust. 6 Umowy Subwencji stwierdzając, że w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą zarówno w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, jak i w ramach spółki cywilnej zawsze będzie zachodziła relacja powiązania, a co za tym idzie określając swój status wnioskujący podmiot zobowiązany był zsumować dane dotyczące przedsiębiorstw z nim powiązanych w ten sposób, że do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej powinien był doliczyć w całości dane przedsiębiorstw powiązanych. Powód wskazał także w wezwaniu do zapłaty, że część subwencji jest nienależna, a prawidłowa wysokość subwencji finansowej, do której uprawniony był beneficjent uwzględniając relację powiązania wynosi 31 739,12 zł. Powód zażądał wobec tego zwrotu różnicy pomiędzy otrzymaną kwotą subwencji w wysokości 108 000 zł a wyliczoną przez siebie kwotę subwencji przy uwzględnieniu relacji powiązania wynoszącą 31 739,12 zł. Wezwanie zostało doręczone pozwanym w dniu 13 listopada 2023 r.

Fakty bezsporne, a nadto dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 10 listopada 2023 r. – k. 36-37, potwierdzenie odbioru z dnia 11 grudnia 2023 r. – k. 38

Powód przyjął, że powiązanymi ze spółką cywilną podmiotami są R. K. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...).H.U. R. K. (NIP: (...)) oraz E. K. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) (NIP: (...)).

Fakty bezsporne, a nadto dowód: informacja z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pozwanych – k. 28v-31v, tabelka z zestawieniem danych – k. 35

W dniu 13 kwietnia 2021 r. (...) Spółka Akcyjna przyjął Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym (...) Firm (dalej: Regulamin). Regulamin ten wszedł w życie 28 kwietnia 2021 r. W definicjach zawartych w §1 ust. 2 Regulaminu określono, że Beneficjent oznacza na potrzeby określenia podmiotu uprawnionego do udziału w Programie, przedsiębiorcę w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa (...) pod warunkiem uznania, iż podmiot ten spełnia warunki przyznaniu mu statusu Mikroprzedsiębiorcy lub (...), wnioskującego do (...) o udzielenie subwencji finansowej, lub któremu (...) udzielił subwencji finansowej. Mikroprzedsiębiorcą zdefiniowano - na potrzeby określenia podmiotu uprawnionego do udziału w Programie, zgodnie z Regulaminem - Beneficjenta, który na 31 grudnia 2019 r. łącznie spełnia następujące warunki: (i) zatrudnia co najmniej jednego pracownika oraz nie więcej niż dziewięciu pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz (ii) jego roczny obrót za 2019 r. lub suma bilansowa w 2019 r. nie przekracza kwoty 2 mln EUR. Na potrzeby ustalenia statusu Mikroprzedsiębiorcy jako podmiotu uprawnionego do udziału w Programie zgodnie z Regulaminem, przez pracownika rozumie się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, przy czym za pracowników nie uważa się pracowników na urlopach macierzyńskich, ojcowskich, rodzicielskich wychowawczych i zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Określenie statusu Mikroprzedsiębiorcy powinno uwzględniać inne warunki określone w treści regulaminu oraz złącznika I do Rozporządzenia Pomocowego. W § 10 ust. 3 Regulaminu wskazano, że określając status Mikroprzedsiębiorcy lub (...), Beneficjent jest zobowiązany zweryfikować, czy zachodzą po jego stronie powiązania w ramach relacji łączących go z innymi przedsiębiorstwami (m.in. w ramach grup kapitałowych), które mogą mieć następujący charakter i w razie konieczności sumować dane dotyczące przedsiębiorstw z nim powiązanych w następujący sposób: (i) przypadku gdy dane przedsiębiorstwo posiada Przedsiębiorstwa (...) – do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej dolicza się w całości dane Przedsiębiorstw (...), (ii) przypadku gdy dane przedsiębiorstwo posiada Przedsiębiorstwa Partnerskie – do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej dolicza się dane Przedsiębiorstw Partnerskich proporcjonalnie do procentowego udziału w kapitale lub prawach głosu (z tym że należy wziąć pod uwagę wyższy udział) - nie dotyczy to (i) publicznych korporacji inwestycyjnych, spółek venture capital, osób fizycznych lub grupy osób fizycznych prowadzących regularną działalność inwestycyjną w oparciu o venture capital, które inwestują w firmy nienotowane na giełdzie (jako tzw. „anioły biznesu”), o ile całkowita kwota inwestycji tych inwestorów w jedno przedsiębiorstwo nie przekroczy 1.250.000 EUR, (ii) uczelni wyższych lub ośrodków badawczych nienastawionych na zysk, ( (...)) inwestorów instytucjonalnych, w tym funduszy rozwoju regionalnego, (iv) niezależnych władz lokalnych z rocznym budżetem poniżej 10.000.000 EUR oraz liczbą mieszkańców poniżej 5 000.

Fakty bezsporne, a nadto dowód: Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym „(...)” z dnia 13 kwietnia 2021 r. – k. 39-59

Pozwany R. K. jest przedsiębiorcą prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą (...) .H.U. (...). E. K. również jest przedsiębiorcą prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą E. K. (...). Przeważającą działalnością gospodarczą E. K. według kodu (...) są restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne. Z kolei przeważającą działalnością gospodarczą R. K. jest doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i pozostałe doradztwo w zakresie zarządzania. Z kolei w dacie zawierania przez powoda z (...) spółką cywilną umowy subwencji z dnia 22 maja 2020 r. przeważającą działalnością gospodarczą R. K. był wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Na skutek wpisu dokonanego w Centralnej Ewidencji i (...) o Działalności Gospodarczej z dnia 26 listopada 2020 r. jako przeważający przedmiot działalności gospodarczej R. K. ujawniono restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne. Wpis ten uległ zmianie w dniu 9 stycznia 2025 r. gdy jako przeważającą działalność gospodarczą R. K. ujawniono doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i pozostałe doradztwo w zakresie zarządzania.

Fakty bezsporne, a nadto dowód: informacja z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pozwanych – k. 28v-31v, a także informacje o aktualnych i poprzednich wpisach w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pozwanych dostępne powszechnie na stronie internetowej https://aplikacja.ceidg.gov.pl/ (...)/GroupMenu.aspx?key=_group_search

Pozwany R. K. wystąpił z wnioskiem o przyznanie subwencji finansowej nie tylko w ramach prowadzonej spółki cywilnej, ale także jako przedsiębiorca indywidualny. Pozwany zawarł z (...) Spółką Akcyjną w W. umowę subwencji numer (...) z dnia 17 maja 2020 r. W ramach umowy pozwany oświadczył, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był mikroprzedsiębiorcą zatrudniającym od 1 do 9 pracowników oraz jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza równowartości 2 mln EUR. Pozwany wnosił o subwencję finansową w kwocie 144 000 zł. Wskazał też, że liczba zatrudnianych na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o zawarcie umowy subwencji finansowej pracowników wynosi 7, natomiast w roku poprzednim wynosiła 6 pracowników. W § 1 ust. 12 umowy subwencji pozwany R. K. wskazał, że na dzień złożenia wniosku przeważającym rodzajem faktycznie prowadzonej przez niego działalności, w ramach której wnioskuje o subwencję finansową jest działalność polegająca na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami. Postanowienia umowy zawartej z R. K. w przeważającej mierze pokrywały się z postanowieniami umowy zawartą przez powoda z pozwanymi w ramach spółki cywilnej. Decyzją z dnia 19 maja 2020 r. powód, po dokonaniu pozytywnej weryfikacji spełnienia warunków otrzymania subwencji finansowej określonych w umowie, przyznał R. K. subwencję finansową zgodnie z wnioskiem w kwocie 144 000 zł. W dniu 21 maja 2021 roku R. K. złożył oświadczenie o rozliczeniu subwencji finansowej oraz wniósł o zwolnienie z obowiązku zwrotu subwencji w kwocie nie większej niż 144 000 zł. Pozwany wskazał, że na dzień złożenia wniosku prowadził działalność gospodarczą w ramach kodu (...): (...) – Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne. Decyzją z dnia 8 września 2021 r. (...) Spółka Akcyjna w W. podjął decyzję o zwolnieniu pozwanego R. K. z obowiązku zwrotu subwencji otrzymanej na mocy umowy nr (...)MP w całości. Mimo to pozwany R. K. również pismem z dnia 10 listopada 2023 r. został wezwany do zwrotu części subwencji w wysokości 99 212,58 zł tytułem zwrotu nienależnej prowizji z tożsamych przyczyn, które towarzyszyły wezwaniu do zapłaty (...) spółki cywilnej.

Fakty bezsporne, a nadto dowód: umowa subwencji finansowej numer (...) z dnia 17 maja 2020 r. - k. 113-128, decyzja w sprawie subwencji finansowej z dnia 19 maja 2020 r. – k. 129, oświadczenie o rozliczeniu subwencji finansowej z dnia 21 maja 2021 r. – k. 130-132, decyzja w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej z dnia 8 września 2021 r. – k. 133, wezwanie do zapłaty z dnia 10 listopada 2023 r. – k. 134-136

W odpowiedzi na przedsądowe wezwania do zapłaty z dnia 10 listopada 2023 r. pozwani odmówili spełnienia świadczenia stwierdzając, że wezwania są niezasadne. Pozwani wskazali, że przedsiębiorstwa prowadzone przez pozwanych nie są powiązane z przedsiębiorstwem prowadzonym w ramach spółki cywilnej. Pozwani zakwestionowali roszczenie także co do wysokości. Pozwani nadal nie zwrócili otrzymanej subwencji finansowej zgodnie z żądaniem powoda.

Fakty bezsporne, a nadto dowód: odpowiedź na przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 28 listopada 2023 r. wraz z potwierdzeniem doręczenia – k. 137-138, odpowiedź na przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 28 listopada 2023 r. wraz z potwierdzeniem doręczenia – k. 139-140, odpowiedź na przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 7 grudnia 2023 r. wraz z potwierdzeniem doręczenia – k. 141-145, odpowiedź na przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 7 grudnia 2023 r. wraz z potwierdzeniem doręczenia – k. 146-150

Sąd zważył co następuje.

Nakreślony powyżej stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów przedstawionych przez obydwie strony postępowania. Żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości, sąd również nie znalazł podstaw do ich kwestionowania. Przedstawione dokumenty tworzyły logiczną całość i przedstawiały spójny obraz rzeczywistości. Oprócz tego były zgodne z informacjami dotyczącymi pozwanych wynikającymi z publicznego rejestru – Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Sąd ustalił stan faktyczny w zakresie wykonywanej przez pozwanych działalności gospodarczej również na podstawie informacji wynikających z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Dane w tym rejestrze są objęte domniemaniem prawdziwości (por. art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie (...) dla Przedsiębiorcy – t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 541 ze zm.) i sąd uznał je za prawdziwe, jako że żadna ze stron nie obaliła tego domniemania.

Sąd na rozprawie w dniu 13 stycznia 2025 r. pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. dowód z regulaminu w wersji obowiązującej w dacie zawarcia przez strony umowy subwencji wnioskowany na rozprawie przez pełnomocnika pozwanego R. K.. Dowód ten miał służyć wykazaniu jakie wymagania powinna spełnić strona oraz tego, iż pozwani spełnili przesłanki pozytywne i negatywne do uzyskania dofinansowania. W ocenie sądu ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie, bowiem to on powoływać się na postanowienia regulaminu oraz wywodził zeń określone obowiązki oraz uchybienia umowne pozwanych. To powód wywodził swoje roszczenia z umowy subwencji i regulaminu stanowiącego jej integralną część, wobec czego to powód powinien przedstawić sądowi niezbędne dokumenty, które pozwoliłyby odtworzyć stosunek prawny łączący strony. Powód zaś tego nie uczynił. Oprócz tego pozwani w istocie rzeczy nie przedstawili sądowi we wniesionych sprzeciwach od nakazu zapłaty twierdzeń, które wymagałyby przeprowadzenia dowodu z regulaminu w wersji pierwotnej. Pozwani w sprzeciwach od nakazu zapłaty co prawda cytowali postanowienia pierwotnego regulaminu (por. str. 9 i 10 sprzeciwów od nakazu zapłaty), to jednak cytowana definicja przedsiębiorstwa powiązanego nie różni się od definicji zawartej w regulaminie z 2021 r.

W niniejszej sprawie powód domagał się od pozwanych solidarnie kwoty 65 652,38 zł wraz z odsetkami tytułem zwrotu nienależnej, zdaniem powoda, subwencji oraz skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie. Pozwani kwestionowali przy tym roszczenie powoda zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwani kwestionowali obowiązek zwrotu subwencji wskazując, że nie zachodziły przesłanki wskazane przez powoda, a związane ze zjawiskiem powiązania przedsiębiorstw pozwanych z przedsiębiorstwem prowadzonym w ramach spółki cywilnej, jak również powoływali się na sprzeczność postępowania powoda z zasadami współżycia społecznego. Oprócz tego kwestionowali roszczenie powoda co do wysokości.

Tym samym sporne pomiędzy stronami było to czy przedsiębiorstwa pozwanych były powiązane z przedsiębiorstwem prowadzonym w ramach spółki cywilnej, a także wysokość dochodzonego roszczenia, a co za tym idzie – czy pozwani byli obowiązani do zwrotu subwencji.

Mając na względzie ustalony stan faktyczny sąd doszedł do wniosku, że roszczenie powoda w stosunku do pozwanych jest niezasadne w całości.

Dla porządku Sąd wskazuje, że wprawdzie w umowie subwencji finansowej numer (...) jako stronę umowy wskazano (...) spółkę cywilną, to sąd przyjął, że rzeczywistą stroną tej umowy (przedsiębiorcą) byli wspólnicy tej spółki, czyli pozwani R. K. i E. K.. Spółka cywilna nie jest i nie może być podmiotem praw i obowiązków, bowiem stanowi jedynie umowę. Nie jest podmiotem prawa, nie jest także jednostką organizacyjną. Stąd, w odniesieniu do wszelkich pism i dokumentów adresowanych do (...) spółki cywilnej oraz kierowanych w jej imieniu przez pozwanych bądź ich pełnomocnika, Sąd przyjął, że dotyczą one wspólników spółki, czyli pozwanych.

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 21a ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 923, dalej: „u.s.i.r."), Rada Ministrów, w związku ze skutkami (...)19, mogła powierzyć (...) Funduszowi (...) realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego w szczególności w formach, o których mowa w art. 13 ust. 1, lub w formach bezzwrotnych:

1) przedsiębiorcom - w związku ze skutkami (...)19;

2) przedsiębiorcom oraz innym podmiotom - w związku z zakazem, o którym mowa w art. 12a ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (art. 21a ust. 1 u.s.i.r.).

Na mocy uchwały Rady Ministrów nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie programu rządowego "Tarcza finansowa (...) Funduszu (...) dla małych i średnich firm" przyjęty został program rządowy Tarcza (...), stanowiący stanowi załącznik do tej uchwały (zgodnie z § 1 Uchwały). Realizację rządowego programu powierzono (...) S.A. w W.. Założycielem (...) jest Skarb Państwa.

Program rządowy „Tarcza (...) Funduszu (...) dla małych i średnich firm” był programem, dzięki któremu mali i średni przedsiębiorcy mogli skorzystać z finansowania na preferencyjnych warunkach. Rozwiązanie miało na celu zapewnienie płynności i stabilności finansowej w okresie poważnych zakłóceń w gospodarce w związku ze skutkami pandemii (...)19. Dofinansowanie było częściowo bezzwrotne. Środki uzyskane w ramach Tarczy Finansowej (...) dla małych i średnich przedsiębiorstw można było przeznaczyć wyłącznie na pokrycie kosztów bieżącej działalności, w tym pokrycie kosztów wynagrodzeń pracowników.

Z Tarczy Finansowej (...) Funduszu (...) dla małych i średnich przedsiębiorców skorzystać mogli przedsiębiorcy spełniający odpowiednie warunki. W rozdziale 3.1. Załącznika nr 1 (wyciągu z dokumentu programu) Tarczy Finansowej (...) Funduszu (...) dla małych i średnich firm wskazano, że programem objęci byli „przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, z późn. zm., dalej: „u.p.p.”), tj. osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, będący mikro-, małymi lub średnimi przedsiębiorcami spełniającymi następujące kryteria:

a. mikroprzedsiębiorca ( (...)) – to przedsiębiorca, który łącznie spełnia następujące warunki:

(i) zatrudnia co najmniej 1 pracownika oraz nie więcej niż 9 pracowników, z wyłączeniem

właściciela, oraz

(ii) jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza kwoty 2.000.000 EUR;

b. małe i średnie przedsiębiorstwo ( (...) lub „mała i średnia firma”) – to przedsiębiorca, który zatrudnia do 249 pracowników, z wyłączeniem właściciela, a jego roczny obrót nie przekracza 50.000.000 EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43.000.000 EUR, przy czym: (i) nie jest M., lub (ii) nie jest Beneficjentem Programu DP”.

Przy czym zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 236) przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.

Również w Regulaminie ubiegania się o udział w Programie (w Rozdziale I. § 1 ust. 2 Regulaminu, k. 39v) wskazano, że zgodnie z warunkami programu, programem objęci są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa przedsiębiorców pod warunkiem uznania, iż podmiot ten spełnia warunki przyznania mu statusu mikroprzedsiębiorcy lub mały lub średni przedsiębiorca. Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym był integralną częścią umowy subwencji finansowej (§ 16 ust. 3 Regulaminu, k. 50).

Z powyższych uregulowań wynikał więc wniosek, że aby zostać zakwalifikowanym do kategorii mikroprzedsiębiorcy należało mieć status przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo (...). W § 10 ust. 3 Regulaminu wskazano natomiast, że określając status Mikroprzedsiębiorcy lub (...), Beneficjent jest zobowiązany zweryfikować, czy zachodzą po jego stronie powiązania w ramach relacji łączących go z innymi przedsiębiorstwami (m.in. w ramach grup kapitałowych), które mogą mieć następujący charakter i w razie konieczności sumować dane dotyczące przedsiębiorstw z nim powiązanych w następujący sposób: (i) przypadku gdy dane przedsiębiorstwo posiada Przedsiębiorstwa (...) – do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej dolicza się w całości dane Przedsiębiorstw (...), (ii) przypadku gdy dane przedsiębiorstwo posiada Przedsiębiorstwa Partnerskie – do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej dolicza się dane Przedsiębiorstw Partnerskich proporcjonalnie do procentowego udziału w kapitale lub prawach głosu (z tym że należy wziąć pod uwagę wyższy udział) - nie dotyczy to (i) publicznych korporacji inwestycyjnych, spółek venture capital, osób fizycznych lub grupy osób fizycznych prowadzących regularną działalność inwestycyjną w oparciu o venture capital, które inwestują w firmy nienotowane na giełdzie (jako tzw. „anioły biznesu”), o ile całkowita kwota inwestycji tych inwestorów w jedno przedsiębiorstwo nie przekroczy 1.250.000 EUR, (ii) uczelni wyższych lub ośrodków badawczych nienastawionych na zysk, ( (...)) inwestorów instytucjonalnych, w tym funduszy rozwoju regionalnego, (iv) niezależnych władz lokalnych z rocznym budżetem poniżej 10.000.000 EUR oraz liczbą mieszkańców poniżej 5 000.

W pierwszej kolejności należy wszakże podkreślić, że powód wywodzi opisany powyżej obowiązek z Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza (...) Funduszu (...) dla Małych i Średnich Firm”. Regulamin ten wszedł w życie 28 kwietnia 2021 r. Tymczasem umowa subwencji finansowej numer (...), z której powód wywodził swoje roszczenia została zawarta w dniu 22 maja 2020 roku. Regulamin, na który powoływał się powód nie mógł obowiązywać w dacie zawierania umowy. Zgodnie z treścią § 11 ust. 4 umowy subwencji, prawa i obowiązku (...) oraz przedsiębiorcy związane z wypłaconą subwencją finansową określone są także w Regulaminie ubiegania się udział w programie rządowym – Tarcza (...) Funduszu (...) dla M., Małych i Średnich Firm. W § 11 ust. 6 umowy subwencji wskazano, że (...) przysługuje prawo do zmiany regulaminu w trakcie trwania umowy. Wprowadzenie zmiany wymaga poinformowania o niej przedsiębiorcy w taki sposób, który umożliwi przedsiębiorcy zapoznanie się z informacją o takiej zmianie wraz ze wskazaniem postanowień podlegających zmianie, przy czym zmiana taka wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia doręczenia przedsiębiorcy informacji. Niemniej jednak powód nie wykazał, że poinformował pozwanych o zmianie regulaminu w sposób umożliwiający zapoznanie się z informacją o takiej zmianie, a pozwani podnieśli w sprzeciwach od nakazu zapłaty, że powód nie poinformował ich o zmianie regulaminu. Tym samym brak jest podstaw, by wywodzić jakiekolwiek obowiązki po stronie pozwanych z regulaminu z 2021 roku, bowiem powód nie dowiódł, że pozwani mieli możliwość zapoznania się z tym regulaminem bądź że zostali zawiadomieni o zmianie obowiązującego i stanowiącego integralną część umowy subwencji regulaminu. Powód nie przedstawił natomiast regulaminu, który obowiązywał strony w dacie zawarcia umowy subwencji, zaś link do strony internetowej, na której miał być opublikowany regulamin w wersji pierwotnej (§ 11 ust. 4 umowy subwencji) nie prowadzi już do regulaminu, lecz do strony startowej (...) Funduszu (...). Powód nie udowodnił, że na pozwanych w regulaminie w wersji pierwotnej nałożony był tożsamy obowiązek co wynikający z § 10 ust. 3 regulaminu w wersji z roku 2021, wobec czego brak było podstaw, by uznać, że pozwani naruszyli jakikolwiek obowiązek regulaminowy. Powód nie sprostał ciężarowi dowodu, bowiem nie przedstawił wszystkich dokumentów, które pozwoliłyby sądowi na odtworzenie całości stosunku zobowiązaniowego, który został nawiązany na skutek zawarcia umowy subwencji finansowej numer (...) z dnia 22 maja 2020 r. Poza tym pozwani nie mogli przewidywać na etapie zawierania umowy subwencji finansowej obowiązku zawartego w regulaminie przyjętym blisko rok później, ani tego, że powód będzie usiłował egzekwować taki obowiązek po upływie czterech lat od zawarcia umowy.

Co więcej, wątpliwości budzi także to, czy powód w ogóle podjął decyzję o zwrocie przez pozwanych części subwencji w rozumieniu § 3 ust. 6 umowy subwencji. Zgodnie z jego treścią, do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez przedsiębiorcę, (...) może kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie (...) może podjąć decyzję o zwrocie przez przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia przedsiębiorcy o decyzji (...) w sposób pozwalający przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji (...). Umowa subwencji w żadnej jej części nie wskazuje co właściwie oznacza, że (...) może podjąć określoną decyzję. Niemniej jednak w pozostałych częściach umowy także mowa jest o podjęciu przez (...) decyzji (por. § 2 ust. 7-13, § 3 ust. 4, § 6 ust. 1 i 2 umowy subwencji). W zakresie wypłaty subwencji na skutek zawarcia umowy powód podjął decyzję w sposób sformalizowany – decyzja przyjęła postać decyzji w sprawie subwencji z dnia 25 maja 2020 r. zbliżoną w istocie rzeczy do decyzji administracyjnej. To samo dotyczyło podjęcia decyzji w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej z dnia 8 września 2021 r. Analogiczne decyzje były podejmowane w sprawie pozwanego R. K. i udzielonej jemu jako przedsiębiorcy prowadzącemu jednoosobową działalność gospodarczą subwencji. Tymczasem w zakresie obowiązku zwrotu subwencji powód nie wydał takowej decyzji, a jedynie ograniczył się do wysłania pozwanym przedsądowego wezwania do zapłaty. W ocenie sądu nie jest to podjęcie decyzji w rozumieniu § 3 ust. 6 umowy subwencji. Podkreślenia wymaga fakt, iż § 3 ust. 6 w przypadku podjęcia przez (...) decyzji o zwrocie całości lub części subwencji finansowej przewidywał, że subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia przedsiębiorcy informacji o decyzji (...) w sposób pozwalający przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji. W wezwaniu do zapłaty z dnia 10 listopada 2023 r. wskazano natomiast, że powód wzywa beneficjenta do zwrotu nie później niż w terminie 14 dni kalendarzowych od daty otrzymania pisma części otrzymanego wsparcia w wysokości 65 130,44 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczonymi w przypadku bezskutecznego upływu wskazanego terminu. Powód nie zakreślił zatem pozwanym terminu 14 dni roboczych, o których mowa w § 3 ust. 6 umowy subwencji, nie wskazał, że po ich upływie subwencja po ich upływie stanie się wymagalna, ale także w żadnej części przedsądowego wezwania do zapłaty z dnia 10 listopada 2023 r. nie wskazał, że podjął decyzję o zwrocie subwencji. Powyższe okoliczności prowadzą do konkluzji, że powód wezwał pozwanych do zapłaty pomijając etap podjęcia decyzji o zwrocie części subwencji finansowej w rozumieniu § 3 ust. 6 umowy subwencji. Tym samym wezwanie do zapłaty, abstrahując od innych okoliczności, było przedwczesne, podobnie jak wytoczenie powództwa przed sądem – powód nie zrealizował czynności, które sprawiłyby, że subwencja, której dochodził w niniejszym postępowaniu stałaby się wymagalna.

Wątpliwości budzi także to czy powód w ogóle był uprawniony do tego, by podjąć decyzję o zwrocie subwencji. § 3 ust. 6 umowy wskazuje, że terminem końcowym, do którego możliwe jest podjęcie decyzji o zwrocie subwencji jest dzień całkowitego zwrotu subwencji. Umowa nie definiuje pojęcia całkowitego zwrotu subwencji, lecz wydaje się, że oznacza to dokonanie spłaty subwencji, której beneficjenci mieli obowiązek zwrotu. W tym kontekście należy podkreślić, że powód podjął decyzję w dniu 8 września 2021 r. o zwolnieniu (...) spółki cywilnej z obowiązku zwrotu subwencji do wysokości 75%. Pozwani mieli obowiązek zwrotu jedynie 25% subwencji w kwocie 27 000 zł. Kwotę tą pozwani mieli według harmonogramu spłat subwencji (...) zwrócić w 24 ratach, zaś termin zapłaty ostatniej raty przypadał na dzień 25 września 2023 r. Powód wezwał natomiast pozwanych do zapłaty pismem z dnia 10 listopada 2023 r. doręczonym 13 listopada 2023 r., a zatem po upływie spłaty kwoty subwencji, którą pozwani mieli obowiązek zwrócić. Powód nie przedstawił przy tym żadnego dowodu, ani nawet twierdzenia wskazującego na to, że spłata nie odbyła się według wskazanego harmonogramu. Oznacza to, że jeżeli pozwani dokonali spłaty według harmonogramu, w ocenie sądu powód nie był już uprawniony na podstawie § 3 ust. 6 umowy do podjęcia decyzji o zwrocie subwencji, bowiem ta została już całkowicie zwrócona.

Niejasna jest zresztą relacja wezwania do zapłaty, które wystosował do pozwanych powód i decyzji powoda z dnia 8 września 2021 r. w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej. Warto przypomnieć, że powód zwolnił pozwanych od obowiązku zwrotu 75% subwencji, a na jej mocy pozwani mieli spłacić kwotę 27 000 zł w 24 ratach zgodnie z harmonogramem spłat subwencji. Brak jest jakichkolwiek informacji pozwalających na stwierdzenie, że decyzja ta została kiedykolwiek odwołana bądź uchylona.

Niezależnie od tego, że powód nie udowodnił, że pozwani naruszyli obowiązek regulaminowy związany z doliczeniem do danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej przedsiębiorstwa w całości danych dotyczących przedsiębiorstw powiązanych, to powód nie wykazał również twierdzeń jakoby pozwani prowadzili jakiekolwiek przedsiębiorstwa powiązane z przedsiębiorstwem prowadzonym w ramach (...) spółki cywilnej. Twierdzenia powoda w tym zakresie były gołosłowne. Nie ma wątpliwości, co do tego, że pozwani są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców i prowadzą działalność nie tylko w ramach spółki cywilnej, ale także w ramach jednoosobowych działalności gospodarczych. Sam fakt, iż pozwani prowadzili i prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą nie oznacza, że przedsiębiorstwa prowadzone w ramach tych działalności są powiązane z przedsiębiorstwem prowadzonym w ramach spółki cywilnej. Po pierwsze, powód posłużył się definicją przedsiębiorstwa powiązanego figurującą w regulaminie z 2021 roku, który, jak wyjaśniono powyżej, nie wiąże pozwanych w ramach umowy subwencji finansowej numer (...) z dnia 22 maja 2020 r. Po drugie, nawet jeśli przyjąć, że ta sama definicja obowiązywała w pierwotnym regulaminie, to definicja ta stanowi, że przedsiębiorstwa powiązane oznaczają przedsiębiorstwa, które pozostają w jednym z poniższych związków: (i) przedsiębiorstwo ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka, (ii) przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa, ( (...)) przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki, (iv) przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie, z uwzględnieniem metodologii przyjętej w Załączniku I do Rozporządzenia Pomocowego. Rozporządzeniem Pomocowym w rozumieniu regulaminu z 2021 r. jest Rozporządzenie Komisji (UE) nr (...) z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.U. UE. L. z 2014 r. nr 187.1).

W art. 3 ust. 3 Załącznika I do Rozporządzenia Pomocowego wskazano, że „Przedsiębiorstwa powiązane” oznaczają przedsiębiorstwa, które pozostają w jednym z poniższych związków:

a) przedsiębiorstwo ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka;

b) przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa;

c) przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki;

d) przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie.

Zakłada się, że wpływ dominujący nie istnieje, jeżeli inwestorzy wymienieni w ust. 2 akapit drugi nie angażują się bezpośrednio lub pośrednio w zarządzanie danym przedsiębiorstwem, bez uszczerbku dla ich praw jako udziałowców/ akcjonariuszy.

Przedsiębiorstwa, które pozostają w jednym ze związków opisanych w akapicie pierwszym za pośrednictwem co najmniej jednego przedsiębiorstwa, lub jednego z inwestorów, o których mowa w ust. 2, również uznaje się za powiązane.

Przedsiębiorstwa pozostające w jednym z takich związków za pośrednictwem osoby fizycznej lub grupy osób fizycznych działających wspólnie również uznaje się za przedsiębiorstwa powiązane, jeżeli prowadzą one swoją działalność lub część działalności na tym samym rynku właściwym lub rynkach pokrewnych.

Za "rynek pokrewny" uważa się rynek dla danego produktu lub usługi znajdujący się bezpośrednio na wyższym lub niższym szczeblu rynku w stosunku do rynku właściwego.

Żaden z powyżej wymienionych stosunków zależności nie zachodzi pomiędzy pozwanymi a przedsiębiorstwem prowadzonym przez nich w ramach spółki cywilnej. Jeśli chodzi o pozwanego R. K., to w dacie zawierania umowy subwencji prowadził indywidualną działalność gospodarczą, której przeważającym przedmiotem był wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi, a zatem była to działalność na zupełnie innym polu aniżeli (...) spółka cywilna. Co więcej, metodologia definiowana przedsiębiorstw jako powiązanych nie znajduje zastosowania w przypadku pozwanych będących osobami fizycznymi i spółce cywilnej. (...) spółki cywilnej nie mogą być rozpatrywani w kategoriach udziałowca bądź akcjonariusza albo członka innego przedsiębiorstwa. Spółka cywilna jest wszak jedynie umową cywilnoprawną, na mocy której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 § 1 k.c.). Przedsiębiorcami w takiej sytuacji są wspólnicy spółki cywilnej i to oni dysponują przedsiębiorstwem, a nie spółka. Nie ma także możliwości, by spółka była członkiem, udziałowcem bądź akcjonariuszem jakiegokolwiek podmiotu, w tym również w zakresie przedsiębiorstwa prowadzonego przez członka spółki cywilnej. Poza tym w umowie spółki cywilnej pozwanych wskazano, że udziały wspólników w majątku spółki, w zyskach i stratach są równe (§ 9 pkt 1 umowy spółki). Trudno zatem mówić o tym, że którykolwiek z pozwanych dysponuje dominującym wpływem na funkcjonowanie spółki, gdyż każdy z nich ma równy wpływ.

Co więcej, nawet gdyby przyjąć, że przedsiębiorstwa pozwanych prowadzone w ramach jednoosobowych działalności gospodarczych były powiązane z przedsiębiorstwem prowadzonym w ramach spółki cywilnej, to w dalszym ciągu brak jest podstaw, do uznania, że powód wykazał, iż należna mu jest kwota zwrotu subwencji w wysokości 65 130,44 zł albo że prawidłowa wysokość subwencji wynosi 31 739,12 zł. Powód nie wykazał w jaki właściwie sposób wyliczył kwotę dochodzonego roszczenia, a obaj pozwani zakwestionowali je co do wysokości. Wydaje się, że powód oparł swoje wyliczenia na rzekomym powiązaniu przedsiębiorstw i na określonej liczbie pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej powiązanych przedsiębiorstw pozwanych prowadzonych indywidualnie i w ramach spółki cywilnej, ale powód nie przedstawił żadnych dowodów, ani nawet twierdzeń wskazujących na to ilu pracowników pozwani mieli zatrudniać w ramach spółki, ilu w ramach działalności indywidualnej, jaki miał być roczny obrót i suma bilansowa po ich zsumowaniu. Nie było możliwości, by zweryfikować w jaki sposób właściwie powód wyliczył kwotę subwencji, której zwrotu od pozwanych żądał. Powód nie przedstawił także żadnych dowodów na to, że oświadczenie złożone przez pozwanych co do ich statusu mikroprzedsiębiorcy podczas ubiegania się o subwencję było nieprawdziwe – powód nie przedstawił wszak żadnych danych pozwalających na stwierdzenie, że dane te nie były prawdziwe nawet gdyby uznać, że przedsiębiorstwa pozwanych były powiązane. Powód dołączył do pozwu tabelkę (k. 35), która, jak się wydaje, miała dowodzić powiązania przedsiębiorstwa prowadzonego przez pozwanych w ramach spółki cywilnej oraz ich przedsiębiorstw prowadzonych w ramach jednoosobowych działalności gospodarczych, ale treść tej tabelki jest niejasna, poszczególnym pozycjom brakuje wyjaśnienia i kontekstu, przez co nie wiadomo co oznaczają, do czego należy przypisać poszczególne dane, nie wiadomo także w jaki sposób powód je ustalił oraz jak dokonał obliczeń. Powód nie udowodnił również, że pozwani jako przedsiębiorcy indywidualni także skorzystali z subwencji finansowej udzielonej przez powoda na mocy umowy z 22 maja 2020 r. Bez wątpienia pozwani byli beneficjentami subwencji, bowiem spółka cywilna jako umowa nie mogła osiągnąć korzyści, lecz brak jest dowodu, że z subwencji skorzystały odrębne przedsiębiorstwa pozwanych. Tym samym powód nie wykazał roszczenia nie tylko co do zasady, ale również co do wysokości.

Ponadto, na co wskazywali pozwani, powód na żadnym etapie postępowania związanego z subwencją (zawarcia umowy, podjęcia decyzji w sprawie wypłaty subwencji, złożenia oświadczenia o rozliczeniu subwencji finansowej, podjęcia decyzji w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji) nie kwestionował oświadczenia zawartego w umowie subwencji z 22 maja 2020 r. Należy pamiętać, że w § 2 ust. 7 i 8 umowy subwencji wskazano, że (...) weryfikuje dane przedstawione przez przedsiębiorcę korzystając przy tym z informacji uzyskanych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów. Zatem powód przed podjęciem decyzji o przyznaniu subwencji finansowej (...) spółce cywilnej powinien ustalić czy składane przez jego wspólników oświadczenia są prawdziwe. Informacje o tym, że pozwani prowadzą działalność gospodarczą nie są tajne, ani nie było takie w dniu zawierania umowy – były powszechnie dostępne w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Powód nie uzyskał żadnych danych uzasadniających żądanie zwrotu subwencji, których nie mógł posiadać przed wystosowaniem do pozwanych wezwania do zapłaty z dnia 10 listopada 2023 r. W żadnym stopniu nie są przekonujące argumenty powoda jakoby umowa subwencji w głównej mierze była zawierana na podstawie oświadczeń, a formalności zostały zredukowane do minimum. Twierdzenia te stoją w sprzeczności zarówno z treścią Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza finansowa (...) Funduszu (...) dla małych i średnich firm”, na który powód się powołuje, w szczególności § 12 tegoż Regulaminu, w którym określono zasady rozpatrywania wniosków, jak i treścią samej umowy, w której także nałożono na powoda obowiązki weryfikacji wniosku. Tym samym nie polegają na prawdzie twierdzenia powoda, iż umowy zawierane były w wyniku złożenia oświadczeń bez ich zweryfikowania, a (...) nie dokonywał indywidualnej analizy poszczególnych wniosków o udzielenie subwencji i nie dokonywał weryfikacji prawdziwości złożonych oświadczeń. Jeśli natomiast tak było, to obciąża to jedynie powoda i brak jest podstaw, by pozwani mieli ponosić konsekwencje nienależytego wykonywania umowy przez powoda. Poza tym powód przyjął za prawdziwe wszystkie twierdzenia pozwanych wskazujących na sposób rozliczania uzyskanej subwencji finansowej na przestrzeni trzech lat poprzedzających wezwanie do zapłaty i zaakceptował składane przez pozwanych dokumenty. Oczekiwanie zwrotu subwencji finansowej w sytuacji, w której nie uległy zmianie żadne okoliczności faktyczne, powód miał możliwość ich zweryfikowania już na etapie zawierania umowy, a nadto powód dokonał rozliczenia umowy subwencji finansowej i częściowo umorzył obowiązek jej zwrotu, godzi w zasadę lojalności kontraktowej (art. 354 k.c.).

Jeśli chodzi o podniesiony przez pozwanych zarzut naruszenia przez powoda art. 5 k.c. i nadużycia prawa podmiotowego poprzez dochodzenie zwrotu subwencji, Sąd nie uznał tego argumentu za w pełni trafny. Zgodnie z art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Artykuł 5 k.c. znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy osobie uprawnionej przysługuje - formalnie rzecz ujmując - określone prawo podmiotowe, lecz w świetle oceny danego stanu faktycznego i przy uwzględnieniu treści konkretnej normy prawnej korzystanie przez nią z tego prawa pozostaje w sprzeczności z zasadami wskazanymi w art. 5 k.c.

Należy zauważyć, że powód nie wskazał ani w pozwie, ani w piśmie przygotowawczym z dnia 12 listopada 2024 r. podstawy prawnej dochodzonego roszczenia. Rozważyć zatem należy jakie podstawy prawne mogłyby mieć zastosowanie w przedmiotowej sprawie. Zdaniem Sądu Rejonowego w Toruniu w sprawie nie może znaleźć zastosowania inna podstawa prawna do potencjalnego uwzględnienia zgłoszonego przez powoda roszczenia aniżeli podstawa objęta reżimem odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i nast. k.c.). Zgodnie z art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Opisane przez powoda zachowanie pozwanych może być oceniane jedynie jako zdarzenie polegające na nienależytym wykonaniu umowy. Pozwani nie dokonali wobec powoda czynu bezprawnego (art. 415 i nast. k.c.) poza łączącym ich z powodem stosunkiem umownym wynikającym z umowy subwencji finansowej nr (...). Nie zachodzi także podstawa do odnoszenia się do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast. k.c.), albowiem potencjalny obowiązek zwrotu subwencji z przyczyn wskazanych przez powoda wynika wprost z postanowień umownych łączących strony (§ 3 ust. 6 umowy subwencji finansowej). W ocenie Sądu powód nie udowodnił natomiast naruszenia przez pozwanych postanowień regulaminu bądź umowy. W ocenie Sądu powód nie wykazał i nie udowodnił występowania stanu powiązania w rozumieniu umowy subwencji zawartej przez strony, a taki ciężar procesowy zgodnie z przepisem art. 6 k.c. spoczywał na powodzie. Powód wykazał jedynie powiązania faktyczne pomiędzy podmiotami wskazanymi przez powoda – spółką cywilną a pozwanymi będącymi jej wspólnikami. Powód nie wykazał także roszczenia co do wysokości, gdyż nie wskazał w jaki sposób i na jakich zasadach wskazywany przez niego stosunek powiązania rzutuje na wysokość dochodzonego roszczenia.

Gdyby okazało się, że pozwani naruszyli zobowiązanie kontraktowe, brak byłoby podstaw do uznania, że powód dochodząc zwrotu określonej części subwencji nadużywa prawa podmiotowego. Posłużenie się konstrukcją nadużycia prawa jest z założenia dopuszczalne tylko wyjątkowo, gdy uwzględnienie powództwa prowadziłoby do sytuacji nieakceptowanej ze względów aksjologicznych. Nie może prowadzić do uchylenia bądź zmiany obowiązujących przepisów prawa i nie może być wymierzone przeciwko treści prawa postrzeganego jako niesprawiedliwe, lecz musi być następstwem wykonania prawa podmiotowego przez stronę godzącego w fundamentalne wartości, których urzeczywistnieniu ma służyć prawo. Jeśli pozwani otrzymaliby określoną sumę subwencji na skutek podania powodowi fałszywych informacji dotyczących stanu przedsiębiorstwa prowadzonego w ramach spółki cywilnej, godząc tym samym w obowiązek kontraktowy, w ocenie sądu działania zmierzające do dochodzenia zwrotu subwencji oparte na określonym uprawnieniu umownym nie stanowiłoby nadużycia prawa podmiotowego, gdyż w takiej sytuacji to nie tylko brak należytej staranności powoda, ale również nierzetelne zachowanie pozwanych doprowadziłoby do wypłaty subwencji w nieprawidłowej kwocie. Są to jednak rozważania czysto teoretyczne, bowiem powód nie udowodnił, jak już wcześniej wskazywano, że pozwani naruszyli jakiekolwiek zobowiązanie umowne wynikające z umowy subwencji finansowej z 22 maja 2020 r. bądź obowiązującego ich regulaminu. Tym samym w świetle poczynionych ustaleń faktycznych działania powoda polegające na dochodzeniu zwrotu części subwencji mogą być poczytywane, jak już wcześniej wskazywano, za przejaw nielojalności kontraktowej, co z kolei może być poczytywane za sprzeczne z dobrymi obyczajami biznesowymi, a co za tym idzie także z zasadami współżycia społecznego.

Podsumowując poczynione rozważania, roszczenie powoda w zakresie kwoty 65 130,44 zł tytułem niespłaconej kwoty pozostającej do zwrotu subwencji okazało się nieudowodnione, a co za tym idzie również niezasadne. Z uwagi na to natomiast, że roszczenie o zapłatę kwoty subwencji było nieudowodnione, także kwota 521,94 zł skapitalizowanych przez powoda odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty subwencji stanowiła roszczenie niezasadne – nie można było bowiem naliczać odsetek od roszczenia niezasadnego i nieudowodnionego.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności Sąd orzekł o oddaleniu powództwa w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, obciążając powoda jako stronę przegrywającą niniejsze postępowanie w całości kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego E. K. (w punkcie II wyroku) i pozwanego R. K. (w punkcie III wyroku). Na koszty poniesione przez każdego z pozwanych składa się kwota 5400 zł kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanego w osobie radcy prawnego (w przypadku pozwanego E. K.) i adwokata (w przypadku pozwanego R. K.). Każdy z pozwanych był reprezentowany przez innego pełnomocnika, a ich współuczestnictwo miało charakter materialny, w związku z czym należny każdemu z pozwanych zwrot kosztów procesu obejmuje koszt zastępstwa procesowego w stawce obliczonej na podstawie § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1935 ze zm.) w przypadku pozwanego E. K. oraz na podstawie analogicznego przepisu z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964 ze zm.) w przypadku pozwanego R. K.. Każdy z pozwanych wraz ze sprzeciwem od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym złożył również dowód uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 88 i 107), lecz są to dowody tego samego przelewu (transakcja nastąpiła pomiędzy tożsamymi rachunkami bankowymi, a numer transakcji, tytuł i data przelewu pokrywają się), wobec czego brak było podstaw, by zasądzić na rzecz któregokolwiek z pozwanych kwotę odpowiadającą kosztom opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, bowiem nie wiadomo czy opłata skarbowa została uiszczona od pełnomocnictwa udzielonego przez R. K. czy też E. K.. Jednocześnie od przyznanej każdemu z pozwanych kwoty kosztów procesu Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, o czym orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.