Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Marek Adamczyk

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2020 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. C. (1)

przeciwko A. C. i małoletniemu M. C. (2)

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanej A. C. aby w terminie trzech lat od uprawomocnienia się wyroku opuściła, opróżniła i wydała powodowi budynek mieszkalny położony w T., przy ul. (...) ;

II.  orzeka, że pozwanej nie będzie służyło prawo do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu ;

III.  zasądza od pozwanej A. C. na rzecz powoda 440 zł (czterysta czterdzieści złotych tytułem zwrotu kosztów procesu ;

IV.  oddala powództwo w stosunku do małoletniego M. C. (3) ;

V.  przyznaje adw. O. K. wynagrodzenie za sprawowanie funkcji kuratora małoletniego M. C. (3) w kwocie 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) .

I C 1016/19

UZASADNIENIE

M. C. (1) wniósł o nakazanie A. C. i małoletniemu M. C. (2) opuszczenia, opróżnienia i wydania domu jednorodzinnego przy ul. (...) w T. oraz o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu. Dla uzasadnienia swojego żądania wskazał, że jest właścicielem nieruchomości przy ul. (...) w T., na której posadowiony jest dom jednorodzinny. Wyrokiem z 13.09.2018r. Sąd Okręgowy w Toruniu rozwiązał małżeństwo między powodem i pozwaną. Pozwana wraz z dzieckiem zamieszkiwała po rozwodzie w w/w domu na podstawie umowy użyczenia, która została wypowiedziana pismem 14.01.2019r. Pomimo upływu terminu wypowiedzenia pozwani nie opuścili domu. Powód zmuszony jest pozwać również syna albowiem miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania matki.

Pozwana A. C. wniosła o oddalenie powództwa, zaś z ostrożności procesowej - o wyznaczenie terminu na opróżnienie nieruchomości na dzień uzyskania pełnoletności przez M. C. (3) oraz orzeczenie o uprawnieniu do lokalu socjalnego ( k. 29 ). W pierwszej kolejności zarzuciła, że wypowiedzenie umowy użyczenia nieruchomości przez powoda, jak też żądanie eksmisji, narusza zasady współżycia społecznego, w szczególności obowiązek udzielenia pomocy członkom rodziny. Wskazała, że sporny dom został pobudowany wspólnym wysiłkiem stron, również finansowym, w czasie trwania małżeństwa i miał służyć zaspokojeniu potrzeb rodziny, a małoletni M. od urodzenia się w nim wychowywał. Ustalając wysokość alimentów przy rozwodzie strony zakładały, że pozwani nadal będą w nim mieszkać. Powód mieszka w W. i tam pracuje. Powszechnie chwali się wysokimi zarobkami. Natomiast płaci niskie alimenty, zaś pozwana zmuszona jest ponosić pozostałe koszty utrzymania dziecka i czynić codzienne osobiste starania w celu zapewnienia mu opieki i wychowania.

Postanowieniem z 30 sierpnia 2019r. sąd opiekuńczy ustanowił dla małoletniego M. C. (3) kuratora w osobie adw. O. K. ( k. 151 ). W odpowiedzi na pozew ( k. 152 ) kurator zajął stanowisko zbieżne ze stanowiskiem pozwanej A. C.. Wskazał, że małoletniemu pozwanemu przysługuje prawo zamieszkiwania w spornym domu z samego faktu, iż jest dzieckiem powoda. Zaprzeczył twierdzeniom powoda o zawarciu umowy użyczenia z małoletnim pozwanym. Z ostrożności zaś wskazał, że wypowiedzenie było skierowane wyłącznie do pozwanej A. C. i tylko wobec niej może być skuteczne.

Sąd ustalił, co następuje.

Powód i pozwana A. C. zawarli związek małżeński 11.08.2007r. W roku 2008 podjęli budowę domu na nieruchomości przy ul. (...) w T., stanowiącej własność powoda. Zamieszkali w nim latem 2011r. Ich syn M. urodził się (...) Wyrokiem z 13.09.2018 r. Sąd Okręgowy w Toruniu rozwiązał małżeństwo stron przez rozwód, wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim M. powierzył A. C., ograniczając władzę M. C. (1) do współdecydowania o istotnych sprawach związanych z wychowaniem, nauką i leczeniem oraz zasądził od niego na małoletniego alimenty w wysokości 800 zł miesięcznie.

( dowód: - odpis wyroku k. 8-9,

- wydruk z przeglądarki ekw k. 12-16,

- wypis aktu notarialnego k. 131-133,

- zeznania powoda k. 168v,

- zeznania pozwanej k. 169 )

Od października 2018r. powód pracuje i mieszka w W.. Aktualnie nie planuje wracać do T., natomiast zamierza sprzedać dom przy ul. (...). A. C. i małoletni M. C. (3) zamieszkują w tym domu. A. C. pracuje jako nauczyciel. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 2845 zł netto, przy czym kwota 165 zł jest przy wypłacie potrącana na poczet spłaty pożyczki zakładowej. Inne dochody pozwanych to: alimenty na rzecz małoletniego w kwocie 800 zł oraz świadczenie wychowawcze w kwocie 500 zł. A. C. nie dysponuje innym lokalem mieszkalnym, natomiast w T. mieszka jej matka, która samotnie zajmuje 4-ro pokojowy lokal o pow. ok. 60m ².

( dowód: - zeznania powoda k. 168v,

- zeznania pozwanej k. 169 )

W styczniu 2019r. powód złożył pozwanej A. C. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy użyczenia domu przy ul. (...). W odpowiedzi pozwana oświadczyła, iż wypowiedzenie jest bezskuteczne ponieważ dom jest wspólny.

( dowód: odpis pisma pozwanej k. 10-11)

Pismem z dnia 22.03.2019 r. powód wezwał pozwanych do opróżnienia nieruchomości w terminie 7 dni od doręczenia wezwania.

( dowód: odpis pisma k. 17 )

Sąd zważył, co następuje.

Sporny dom został zbudowany na działce powoda, a zatem stał się jego własnością ( art. 191 kc ). Uprawnienie pozwanej do korzystania z domu było konsekwencją łączącego strony związku małżeńskiego ( art. 28 ¹ kro ) i wygasło z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, tj. 5.10.2018r. Powód wskazywał w pozwie, że strony zawarły umowę użyczenia nieruchomości, jednak nie podał kiedy i w jaki sposób miało to nastąpić. W odpowiedzi na pozew pozwana, kwestionując skuteczność wypowiedzenia, wskazywała, że posiada tytuł do zamieszkiwania w domu powoda na podstawie „ważnej, bezterminowej i niewypowiedzianej” umowy użyczenia. Powód nie odniósł się do twierdzenia pozwanej o „bezterminowym” charakterze umowy, a ponieważ w pozwie wskazywał na jej wypowiedzenie „z zachowaniem okresu wypowiedzenia”, co jest charakterystyczne dla stosunków prawnych, których czas trwania nie jest oznaczony, należało uznać za bezsporne, że pomiędzy M. C. (1) i A. C. doszło do zawarcia - per facta concludentia umowy użyczenia na czas nieoznaczony. Zobowiązanie wynikające z tego rodzaju umowy wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu ( art. 365 ¹ kc ). Ponieważ od złożenia oświadczenia minęło już 1,5 roku, jest oczywiste, że termin wypowiedzenia – niezależnie od tego ile powinien wynosić w okolicznościach sprawy – upłynął. Zarzut nadużycia prawa, oparty na założeniu, iż powód – przez wzgląd na dobro małoletniego syna - powinien umożliwić pozwanej nieodpłatne korzystanie ze swojego domu do czasu osiągnięcia przez niego pełnoletniości, czyli przez niemal dwanaście lat po rozwodzie, był oczywiście nieuprawniony. W następstwie skutecznego wypowiedzenia pozwana utraciła tytuł prawny do korzystania z nieruchomości i powodowi przysługiwało uprawnienie do żądania aby ją opuściła i wydała. Podstawą takiego żądania mógł być zarówno przepis art. 222 § 1 kc , jak też przepis art. 718 § 1 kc, przy czym w uzasadnieniu pozwu przytoczono twierdzenia uzasadniające zarówno roszczenie windykacyjne, jak też roszczenie obligacyjne o zwrot przedmiotu umowy.

Odmiennie przedstawia się sytuacja małoletniego pozwanego M. C. (3). Jego uprawnienie do korzystania z domu powoda również wynikało ze stosunku rodzinnego ( zapewnienie dziecku lokalu mieszkalnego jest jedną z form wypełniania obowiązku alimentacyjnego - art. 128 kro w zw. z art. 133 § 1 kro i art. 135 § 2 kro ), przy czym – odmiennie niż w przypadku pozwanej A. C. – nie wygasło wraz z rozwiązaniem małżeństwa. W wyroku rozwodowym sąd określił zakres obowiązku alimentacyjnego powoda ale orzeczenie to nie skutkuje zwolnieniem ze wszystkich innych obowiązków wobec małoletniego syna, poza uiszczaniem kwoty 800 zł miesięcznie. Na obojgu rodzicach spoczywa nadal obowiązek zapewnienia małoletniemu dziecku lokalu mieszkalnego. Wykonanie tego obowiązku nie może być szczegółowo uregulowane przez sąd i niewątpliwie wymaga od obu stron pewnego współdziałania. W ocenie sądu, żądanie eksmisji małoletniego było nie tylko bezzasadne ale również zbędne. Jest bowiem oczywiste, że w przypadku zmiany lokalu mieszkalnego ( zarówno dobrowolnej, jak też przymusowej ) przez matkę, której sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej, również małoletni powinien opuścić dotychczas zajmowany lokal. Nie wymaga to orzeczenia przez sąd eksmisji. Wystarczająca jest decyzja co do miejsca faktycznego pobytu małoletniego, podjęta przez rodzica, uprawnionego do wykonywania władzy rodzicielskiej. Treść uzasadnienia pozwu wskazuje zresztą, że małoletni M. został pozwany na skutek błędnego odczytania normy prawnej, wysłowionej w przepisach art. 26 kc. Mówiąc o miejscu zamieszkania kodeks ma na względzie miejscowość, a nie konkretny lokal. Określenie koniecznego miejsca zamieszkania dziecka pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia oceny czy małoletniemu służy uprawnienie do konkretnego lokalu i czy wymagany jest jego udział w procesie o eksmisję.

Reasumując, żądanie eksmisji małoletniego pozwanego było bezzasadne i podlegało oddaleniu.

Uzasadnione było natomiast żądanie skierowane wobec pozwanej A. C.. Domaganie się zwrotu własnej rzeczy jedynie wyjątkowo może być uznane za nadużycie prawa. W ocenie sądu, powoływane przez pozwaną okoliczności nie uzasadniają takiej oceny. Od chwili orzeczenia rozwodu pozwana powinna liczyć się z koniecznością opuszczenia domu byłego męża, a przy tym jej sytuacja materialna i rodzinna umożliwia zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, czy to poprzez nabycie lokalu ( przy wykorzystaniu środków z rozliczenia nakładów na nieruchomość powoda, dokonanych w czasie małżeństwa i kredytu bankowego ), czy też jego najęcie. Z zeznań pozwanej wynika też, iż nie ma przeszkód aby zamieszkała z matką, która samotnie zajmuje 4-ro pokojowy lokal o pow. ok. 60m ². Powyższe okoliczności przesądziły również o negatywnym rozstrzygnięciu w przedmiocie uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu ( art. 14 ust. 1 i 4 in fine ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, t.jedn. Dz. U. z 2020r., poz. 611). Jednak niezwłoczne opuszczenie spornego domu byłoby dla pozwanej zbyt dolegliwe, szczególnie, że wobec zawarcia umowy użyczenia na czas nieoznaczony mogła ona rozsądnie oczekiwać, że będzie w nim mieszkać zdecydowanie dłużej. Na podstawie art. 320 kpc sąd odroczył zatem termin wydania nieruchomości na okres trzech lat. Termin ten – przy dołożeniu należytej staranności - powinien umożliwić stronom dokonanie rozliczeń, związanych z budową domu na nieruchomości powoda, nawet gdyby strony nie osiągnęły porozumienia i stanęły przed koniecznością sądowego podziału majątku ( art. 45 § 1 i 2 kro ). Ostateczne rozstrzygnięcie tej kwestii pozwoli pozwanej na podjęcie racjonalnej decyzji odnośnie zabezpieczenia swoich potrzeb mieszkaniowych. Odroczenie terminu wydania nieruchomości nie powinno również stanowić szczególnej niedogodności dla powoda, który mieszka i pracuje w W. i na chwilę obecną nie planuje powrotu do T.. Szczególnie, iż wobec skutecznego wypowiedzenia umowy użyczenia uzyskał on możliwość domagania się od pozwanej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości ( art. 224 § 2 kc ).

O kosztach procesu postanowiono po myśli art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc. Zasądzona powodowi kwota obejmuje opłatę od pozwu ( 200zł ) i wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej, ustalonej w § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. poz. 1804, ze zm. ( 240 zł ). Powód nie przedłożył dowodu uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz.U. Nr 167 poz. 1398, ze zm., dalej u.k.s.c.) w zw. z § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej ( Dz.U. poz. 536 ) sąd przyznał adw. O. K., pełniącej funkcję kuratora małoletniego M. C. (3), wynagrodzenie w stawce określonej w § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz.U. poz. 1800, ze zm. ). Ponieważ kurator został ustanowiony z urzędu wypłata wynagrodzenia nastąpi tymczasowo ze Skarbu Państwa ( art. 83 ust. 1 u.k.s.c. ).

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 kpc sąd pominął dowody zgłoszone przez strony dla wykazania, w jakim stopniu każda z nich była zaangażowana w budowę domu i jaki był udział finansowy w tej budowie środków pochodzących z poszczególnych mas majątkowych. Szczegółowe wyjaśnienie tych okoliczności nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy ponieważ zarzut zatrzymania - z powołaniem na nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek odrębny powoda - przed podziałem majątku wspólnego byłby niedopuszczalny ( tak SN w uchwale z 12.06.1986r., III CZP 26/86 ), a przy tym pozwana takiego zarzutu nie przedstawiła ( jego zgłoszenie wymaga dokładnego oznaczenia sumy żądanej z tytułu zwrotu nakładów). Było przy tym bezsporne, że zostały poczynione nakłady z majątku wspólnego w postaci wydatkowania na wykończenie domu środków, pochodzących ze wspólnie zaciągniętego przez strony kredytu. Wniosek pozwanej o zażądanie wyciągów z rachunków bankowych ( k. 29v ) nie mógł być zresztą uwzględniony z uwagi na treść art. 105 ustawy - Prawo bankowe. Nie było też możliwe wezwanie świadków, których adresów pozwana nie wskazała ( k. 29v-30 ). Żądanie ustalenia tych adresów przez sąd nie znajduje podstawy w przepisach ustawy procesowej. Wskazanie adresu świadka jest wyłącznym obowiązkiem strony, która wnioskuje o jego przesłuchanie ( art. 235 ¹ kpc ).

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 kpc sąd pominął dowody z dokumentów, znajdujących się w aktach I C 728/18 Sądu Okręgowego w Toruniu, ponieważ pozwana, która o to wnosiła, nie przedstawiła poświadczonych odpisów tych dokumentów ( art. 250 § 1 zd. 1 kpc ), a nie było podstaw do ich zażądania przez sąd skoro pozwana – jako strona tamtego procesu – mogła sama je uzyskać (art. 250 § 1 zd. 2 kpc ). Poza ustaleniami odnośnie wysokości alimentów, pozostałe okoliczności, które pozwana zamierzała wykazać ( k. 29v ), były zresztą bezsporne lub stwierdzone dokumentem ( odpisem wyroku rozwodowego ) przedłożonym przez powoda.

Na podstawie art. 15 zzs ² ustawy z dnia 2.03.2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych ( Dz. U. poz. 374, ze zm. ) sąd wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym.