Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Karpińska

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2020 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko A. (...)

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej A. J. (1) go na rzecz powoda (...) S.A. w W. kwotę 3.107,26 zł (trzy tysiące sto siedem złotych dwadzieścia sześć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 09 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 163,40 zł (sto sześćdziesiąt trzy złote czterdzieści groszy) woda tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. wniósł o zasądzenie od A. J. (2) kwotę 7844,24 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postepowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, iż pozwana zawarła umowę nr (...) zgodnie, z którą zobowiązała się do spłaty kwoty 10654,05 zł w 36 tygodniowych ratach. Pozwana nie wywiązała się z warunków pożyczki i umowa została wypowiedziana.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 28 stycznia 2020 r. Referendarz Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Toruniu orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Podniosła, iż umowa nie została przez powoda wypowiedziana. Nie otrzymała ona żadnego wezwania do zapłaty ani wypowiedzenia umowy. Nadto zarzuciła brak legitymacji czynnej procesowej. Zakwestionowała, iż powód nabył wierzytelności wynikająca z umowy.

Powód podtrzymał swoje roszczenie. Zaznaczył, iż pozwana otrzymała tytułem pożyczki 5.000 zł jednak nie regulowała zaległości. Zgodnie z postanowieniami umowy w przypadku opróżniania się ze spłatą kwoty równej co najmniej dwóm pełnym ratom pożyczki. Pożyczkodawca ma prawo wypowiedzieć umowę. Dodał, iż wezwanie klienta do zapłaty zaległych rat nie jest obowiązkiem pożyczkobiorcy. Zaprzeczył jakoby nie wykazał przejścia wierzytelności na swoją rzecz. Przedstawił porozumienie z dnia 13 listopada 2018r. wraz z wyciągiem z wykazu wierzytelności.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 10 stycznia 2018 A. J. (2) zawarła z (...) Sp. z o.o. umowę pożyczki nr (...). Pożyczkodawca udzielił pożyczki w kwocie 5000 zł Dodatkowo ustalono prowizję w wysokości 4.788 zł. Całkowity koszt pożyczki wyniósł 5.654,05 zł. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 10.654,058 zł. Pożyczka miała być spłacana w 36 tygodniowych ratach.

Dowód: umowa pożyczki k. 10-16, potwierdzenie wykonania transakcji k. 28

Tytułem pożyczki A. J. (2) spłaciła kwotę 2368,65 zł

Dowód: historia spłat k. 58

Dnia 13 listopada 2018 r. (...) S.A. nabył od (...) Sp. z o.o. wierzytelność wynikająca z umowy.

Dowód: porozumienie k. 29-31v, umowa ramowa k. 60-67,73v-77v

Pismem z dnia 30 grudnia 2018 r. umowa pożyczki została wypowiedziana.

Dowód: wypowiedzenie umowy k. 27

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów przedłożonych przez strony, dokumentów znajdujących się w aktach sprawy.

Sąd w pełni dał wiarę dowodom w postaci dokumentów zgromadzonych w toku procesu albowiem były kompletne i jasne, wraz z pozostałymi dowodami obrazowały dokładny stan faktyczny sprawy. Ich prawdziwość nie budziła, w ocenie Sądu, jakichkolwiek wątpliwości.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że w myśl ogólnej zasady wyrażonej w art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zgodnie z procedurą cywilną nie do Sądu należy zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności spornych dla rozstrzygnięcia sprawy /art. 232 k.p.c./. Obowiązek przedstawiania dowodów spoczywa na stronach /art. 3 k.p.c./ a ciężar udowodnienia faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy spoczywa na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne.

Strona pozwana podniosła zarzut: braku legitymacji czynnej po stronie powodowej, przedwczesności żądania oraz braku wymagalności.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy, należy uznać twierdzenia powoda za zasadne w części.

Przede wszystkim wskazać należy, że powód przedłożył wszelkie niezbędne dokumenty potwierdzające zawarcie umowy z pozwaną. Przedłożone zostały oryginały umowy z własnoręcznym podpisem pozwanej. Nadto z przedłożonej historii spłat wynika, iż pozwana spłacała zaciągnięte zobowiązanie.

Niezasadny okazał się zarzut niewykazania przejścia wierzytelności dochodzonej pozwem i w konsekwencji brak legitymacji procesowej czynnej strony powodowej. W ocenie Sądu, powód przedkładając porozumienie z dnia 13 listopada 2018 r. wraz z wyciągiem z wykazu wierzytelności dotyczącym konkretnej wierzytelności wobec pozwanej oraz umową ramową, sprostał obowiązkowi wykazania swojej legitymacji zgodnie z art. 6 k.c. Dlatego też w ocenie Sądu, legitymacja czynna strony powodowej nie budziła wątpliwości.

Na uwagę nie zasługiwał zarzut nieskutecznego wypowiedzenia umów pożyczek. Umowa pożyczki została wypowiedziana pismem z dnia 30 grudnia 2015r. Pozwany wskazał, iż wypowiedzenie umowy odbyło się zgodnie z procedurą przewidzianą w umowie. Pozwana pozostawała bowiem w opóźnieniu ze spłatą kwoty równej co najmniej dwóm pełnym ratom pożyczki. Wobec powyższego miał prawo wypowiedzieć umowę.

Badania czy doszło do zawarcia umowy zawierającej klauzule abuzywne Sąd dokonuje z urzędu. Stanowisko to znajduje uzasadnienie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, gdzie stwierdza się, iż zważywszy na charakter i znaczenie interesu publicznego, jaki stanowi ochrona konsumentów znajdujących się w słabszej pozycji względem przedsiębiorców, dyrektywa 93/13 WE (nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich), zobowiązuje państwa członkowskie, co wynika z jej art. 7 ust. 1 w zw. z jej motywem dwudziestym czwartym, do zapewnienia stosownych i skutecznych środków mających na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami (wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N. i in., C-154/15, C-307/15 i C-308/15, EU:C:2016:980, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo). W tym celu do sądu krajowego należy wyłącznie i jedynie wykluczenie stosowania nieuczciwego warunku umownego, tak aby nie mógł on wywoływać wiążącego skutku wobec konsumenta, przy czym sąd ów nie jest uprawniony do zmiany treści tego warunku (wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N. i in., C-154/15, C-307/15 i C-308/15, EU:C:2016:980, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo). W tym kontekście należy w pierwszej kolejności przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu, czy dane warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy 93/13 mają nieuczciwy charakter, a także do tego, by dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą, o ile sąd ów posiada niezbędne ku temu informacje dotyczące stanu prawnego i faktycznego (zob. podobnie wyroki: z dnia 21 kwietnia 2016 r., R. i R., C-377/14, EU:C:2016:283, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N. i in., C-154/15). Przy bowiem braku skutecznej kontroli potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków danej umowy nie może zostać zagwarantowane przestrzeganie praw przyznanych w drodze dyrektywy 93/13 (wyrok z dnia 7 grudnia 2017 r., B. S., C-598/15, EU:C:2017:945, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

W ocenie Sądu wskazane w umowie koszty dodatkowe związane z udzieleniem pożyczki budzą poważne wątpliwości w świetle przepisów o zobowiązaniach umownych i ochronie konsumenta przed niedozwolonymi klauzulami umownymi. Zgodnie bowiem z treścią art. 385 ¹§1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy; nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Z treści umowy wynika, że jej przedmiotem była pożyczka w wysokości 5.000 zł – kwota faktycznie wypłacona. Z kolei całkowita kwota do zapłaty wynosiła 10.654,05 zł. Obejmowała oprócz całkowitej kwoty pożyczki i odsetek, opłatę przygotowawczą w wysokości 4788 zł. Pożyczka została udzielona na 36 miesięcy. Nie budzi wątpliwości, że postanowienie umowne dotyczące prowizji nie dotyczyło głównych świadczeń stron. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2004 roku (I CK 635/03) pojęcie „głównych świadczeń stron” należy interpretować raczej wąsko, w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Opłata z tytułu prowizji z całą pewnością nie należy do istoty umowy pożyczki. W końcu nie może podlegać również dyskusji, iż postanowienia umowne dotyczące tychże kosztów nie zostały indywidualnie uzgodnione ze stroną pozwaną. Są one częścią standardowej umowy, którą strona powodowa stosuje do wszystkich klientów. Nie podlegają one negocjacji z uwagi choćby na sposób zawierania umowy. Powód w umowie nie wskazał w jaki sposób została wyliczona opłata, jest ona podana kwotowo, bez wskazania składników i wyliczenia co składa się na całkowity koszt tej opłaty. Zastrzeżenie w umowie na niekorzyść klienta opłat w łącznej wysokości w wysokości 4788 zł i bez jakiekolwiek związku z rzeczywistymi kosztami umowy pożyczki rażąco narusza interes konsumenta i dobre obyczaje.

Oceniając roszczenie powoda z perspektywy przepisów jak też orzecznictwa europejskiego, Sąd Rejonowy podziela stanowisko wielokrotnie wyrażane przez Sąd Okręgowy w Toruniu (np. w sprawie VIII Ca 107/19) iż prowizja, jak i inne koszty pożyczki powinny znajdować swoje odzwierciedlenie w rzeczywiście ponoszonych przez pożyczkodawcę kosztach. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na pożyczkodawcy (nabywcy wierzytelności). W przypadku, gdy ekwiwalentność prowizji nie zostanie wykazana, uznać należy, że postanowienia jej dotyczące stanowią klauzulę niedozwoloną, jako nieuzgodnione indywidualnie i kształtujące prawa oraz obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes (art. 385 ¹ k.c.). Zarazem mogą zostać uznane za zmierzające do obejścia prawa – przepisów regulujących wysokość odsetek maksymalnych. Pożyczkodawca nie wskazał w umowie za jakie czynności związane z obsługą pożyczki, wyliczył tak wygórowaną kwotę.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż niezależnie od uregulowań ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych (art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 993) koszty te nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy. Powinny być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności, w związku z którymi pozostają. Tymczasem z okoliczności sprawy nie wynika, aby prowizja pozostawała w jakimkolwiek związku z konkretnymi czynnościami poniesionymi w związku z realizacją umów. Tym samym należy uznać, że jest oderwana od faktycznych kosztów poniesionych przez pożyczkodawcę, stanowiąc dodatkowe wynagrodzenie za korzystanie przez pozwaną z pożyczonego kapitału. W istocie zatem opłata ta nie stanowią kosztu pozaodsetkowego, ten bowiem powinien być związany - zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń - z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy.

Opisana konstrukcja polegająca na obciążeniu pożyczkobiorcy prowizją, której wartość stanowi około 100 % kwoty pożyczki, prowadzi do obejścia przepisów regulujących instytucję odsetek maksymalnych. Przypomnieć należy, że instytucja ta została wprowadzona do kodeksu cywilnego przez ustawodawcę w art. 359 § 2 ¹ k.c. celem przeciwdziałania zjawisku lichwy i ochrony interesów konsumentów. Stopa tych odsetek jest ustalana w odniesieniu do aktualnej stopy kredytu lombardowego NBP, a więc odzwierciedla aktualny układ stosunków gospodarczych oraz wartość pieniądza w obrocie międzybankowym i poziom inflacji, nie pozwalając pożyczkodawcom na wykorzystywanie przymusowego położenia słabszej strony umowy, którą była pozwana.

W rezultacie, po eliminacji z umowy stron klauzul niedozwolonych, Sąd uznał, że zobowiązanie pozwanej w zakresie umowy pożyczki z dnia 10 stycznia 2018 r. nr było ważne w zakresie kwoty kapitału 5.000 zł, odsetek kapitałowych w kwocie 358,22 zł tj. łącznie 5.358,22 zł. Mając na uwadze, iż pozwana wpłaciła powodowi z tytułu pożyczki kwotę 2368,65 zł należy uznać, iż do spłaty pozostawała kwota 2.989,57 zł. Pozwana została również obciążona kwotą 117,69 zł stanowiąca odsetki umowne. Reasumując do zapłaty pozostała kwota 3.107,26 zł

W konsekwencji powództwo podlegało uwzględnieniu na podstawie art. 720§1 k.c. w zakresie kwoty 3.107,26 zł (punkt I wyroku). O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481§1 i §2 k.c. i art. 482 k.c. W pkt II wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w myśl zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów. Powód wygrał sprawę w 40% zaś przegrał w 60%. Koszty powoda to: 500 zł. tytułem opłaty od pozwu, 1.800 zł. kosztów zastępstwa procesowego, 17 zł. tytułem opłaty skarbowej od złożonego pełnomocnictwa (2317 zł.) Z kolei koszty pozwanej to 1.800 zł kosztów zastępstwa procesowego, 17,00 zł. opłaty skarbowej od złożonego pełnomocnictwa. Zatem 2317 zł x 40% = 926,80 zł., zaś 1817 zł. x 60 % = 1090,20 zł. Po kompensacji należało jak w punkcie III sentencji wyroku zasądzić na rzecz pozwanej różnicę tj. kwotę 163,40 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.