Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	asesor sądowy Paweł Kamiński
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Karolina Kotowska

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2024 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda M. G. kwotę 12 150 zł (dwanaście tysięcy sto pięćdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4367 zł (cztery tysiące trzysta sześćdziesiąt siedem złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 405/24 upr T., dnia 9 października 2024 roku

UZASADNIENIE

Powód M. G., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...), wniósł o zasądzenie od Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 12 150 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 13 czerwca 2020 roku w T. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd należący do poszkodowanego M. P.. Poszkodowany zgłosił szkodę pozwanemu, który zarejestrował szkodę. W okresie gdy poszkodowany był pozbawiony możliwości korzystania ze swojego auta, korzystał z pojazdu wynajętego od powoda. Strona powodowa nabyła roszczenie o wypłatę odszkodowania w części dotyczącej kosztów najmu pojazdu zastępczego w drodze cesji wierzytelności. Osoba poszkodowana w okresie, w którym była pozbawiona możliwości korzystania ze swojego auta (przez okres 30 dni) wynajmowała pojazd zastępczy od powoda. Po zwróceniu samochodu powód wystawił fakturę VAT na kwotę 18 450 zł. Pozwany zakwestionował wysokość należności uznając roszczenie jedynie do kwoty 6 300 zł. Strona powodowa wezwała ubezpieczyciela do zapłaty. Należność nie została jednak zapłacona. Powód wskazał, że pomiędzy stronami sporna pozostaje stawka za najem auta zastępczego, co jest wynikiem zakwalifikowania do jakiego segmentu należy pojazd uszkodzony i zastępczy. Powód podał także, że stawka za najem pojazdu zastępczego stosowana przez niego ma charakter rynkowy.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 5 lutego 2024 roku wydanym w sprawie I Nc 25/24 Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Toruniu uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W ustawowym terminie pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym zaskarżając go w całości. W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany zakwestionował powództwo w zakresie stawki za najem pojazdu zastępczego. Wskazał, iż wysokość odszkodowania powinna być ustalona z uwzględnieniem stawki dobowej wynoszącej 210 zł brutto, a nie zaś 500 zł netto za dobę jak wynika z faktury VAT wystawionej przez powoda. Pozwany podkreślił, że poinformował poszkodowanego o możliwości najmu pojazdu klasy E z wypożyczalni współpracującej z pozwanym oraz podał, że w przypadku samodzielnego wynajmu pojazdu zastępczego, koszt najmu, jaki zostanie zaakceptowany przez pozwanego to 210 zł brutto za dobę najmu pojazdu zastępczego. Pozwany wskazał też, że do wiadomości skierowanej do poszkodowanego dołączył regulaminy i umowy ze współpracującymi wypożyczalniami.

W replice powód w całości podtrzymał stanowisko zawarte w pozwie. Przyznał, że pozwany poinformował powoda o możliwości najmu pojazdu należącego do segmentu E, zaś auto uszkodzone oraz zastępcze należą do segmentu F.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 13 czerwca 2020 roku w T. miało miejsce zdarzenie drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki B. (...) o nr rej. (...) należący do poszkodowanego M. P.. Poszkodowany zamieszkuje w T.. Pojazd został wyprodukowany w 2019 roku, a jego cena rynkowa wynosiła ok. 700 000 zł. Ubezpieczycielem odpowiedzialności cywilnej sprawcy zdarzenia było Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. W wyniku zdarzenia pojazd nadawał się do dalszej jazdy, został odstawiony do serwisu w celu naprawy powstałych uszkodzeń. Szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi w dniu 17 czerwca 2020 roku. Poszkodowany złożył oświadczenie dotyczące konieczności najmu pojazdu zastępczego wskazując, iż pojazd jest mu potrzebny do pracy.

fakty bezsporne, a nadto dowód: akta szkody znajdujące się na płycie CD – k. 64, wiadomość e-mail (zgłoszenie szkody) – str. 700 akt szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64, zeznania świadka M. P. złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. znacznik czasowy od 00:11:18 do 00:25:40 nagrania – k. 138v, oświadczenie – str. 186 akt szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64 /

Powód zawarł z poszkodowanym umowę najmu pojazdu zastępczego marki A. (...) w dniu 14 czerwca 2020 roku, określając stawkę najmu na 500 zł/doba (netto). Umowa nie przewidywała obowiązku uiszczenia przez poszkodowanego kaucji.

/dowód: umowa najmu z dnia 14 czerwca 2020 r. – k. 14/

Poszkodowany w dniu 16 czerwca 2020 r. złożył oświadczenie, w którym upoważnił powoda do bezgotówkowego rozliczenia wynajmu pojazdu zastępczego u pozwanego ubezpieczyciela. Upoważnienie to obejmowało także wgląd w akta szkody, ściąganie akt szkodowych, otrzymywanie wszelkich informacji w zakresie likwidacji szkody, wynajem auta zastępczego oraz odbiór odszkodowania.

/dowód: oświadczenie - str. 587 akt szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64, zeznania świadka M. P. złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. znacznik czasowy od 00:38:43 do 00:42:05 nagrania – k. 138v-139/

Pismem z dnia 25 czerwca 2020 r. pozwany poinformował poszkodowanego, a także reprezentującego go w procesie likwidacji szkody powoda o możliwości najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalni współpracującej, a także, w przypadku wynajęcia pojazdu zastępczego we własnym zakresie, o koszcie najmu, który zostanie zaakceptowany dla klasy pojazdu E w stawce 210 zł/doba. Analogiczne pismo z dnia 18 czerwca 2020 roku pozwany wysłał także do poszkodowanego. Pozwany poinformował również reprezentującego w procesie likwidacji szkody poszkodowanego powoda o danych wypożyczalni współpracujących z pozwanym oraz o zasadach wypożyczania pojazdów z wypożyczalni współpracujących z powodem.

/dowód: pismo pozwanego z 25 czerwca 2020 r. – k. 61, pismo pozwanego z 18 czerwca 2020 r. – k. 62, pismo pozwanego z 25 czerwca 2020 r. – k. 63/

Pismem z dnia 23 czerwca 2020 roku powód działający jako pełnomocnik poszkodowanego w procesie naprawienia szkody zadał pozwanemu szereg pytań dotyczących zasad wynajmu pojazdu zastępczego oferowanego przez ubezpieczyciela.

W odpowiedzi na to pismo pozwany ubezpieczyciel pismem z dnia 25 czerwca 2020 roku poinformował powoda o warunkach najmu pojazdu zastępczego, a także załączył do pisma regulaminy współpracujących z nim wypożyczalni oraz wzorce umów z niektórymi z nich. Niektóre regulaminy przedstawione przez pozwaną przewidywały obowiązek uiszczenia przez najemcę kaucji w związku z wynajmem pojazdu zastępczego.

/dowód: pismo powoda z dnia 23 czerwca 2020 roku - str. 274-276 akt szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64, pismo pozwanego z dnia 25 czerwca 2020 roku - str. 321-322 akt szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64, pismo pozwanego z dnia 25 czerwca 2020 roku - str. 278-320 akt szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64 /

Poszkodowany zbył powodowi wierzytelność o wypłatę odszkodowania w części dotyczącej kosztów najmu auta zastępczego w drodze umowy cesji z dnia 17 lipca 2020 r.

/okoliczności bezsporne, nadto dowód: umowa cesji z dnia 17 lipca 2020 r. – k. 13, zeznania świadka M. P. złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. znacznik czasowy od 00:25:40 do 00:26:11 nagrania – k. 138v /

Poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego należącego do powoda przez okres 30 dni. Powód wystawił poszkodowanemu fakturę VAT o numerze (...) z dnia 17 lipca 2020 r. na kwotę 18 450 zł (brutto) z terminem zapłaty wyznaczonym na dzień 1 sierpnia
2020 r.

/dowód: umowa wynajmu auta zastępczego nr 14/06/2020 z 16 czerwca 2020 r. – k. 14, faktura nr (...) z 17 lipca 2020 roku – k. 15/

(...) poszkodowanego M. P. zostało uszkodzone w wyniku wypadku z dnia 13 czerwca 2020 roku krótko po jego zakupie. Po oddaniu pojazdu do serwisu (...) nie zajmował się już kwestią naprawienia szkody na dalszym etapie postępowania likwidacyjnego. W tymże serwisie poszkodowanemu udostępniono pojazd zastępczy. Poszkodowany nie płacił także czynszu najmu za wynajęty pojazd. Wynajęty pojazdu był zbliżone poziomem i klasą, choć miało niższą moc silnika. Pojazd, który uległ uszkodzeniu był samochodem bardzo wysokiej klasy. Poszkodowany korzystał z m.in. z pojazdu zastępczego A. (...), oprócz tego B. klasy 7 i R. (...). Uszkodzony pojazd miał automatyczną skrzynię biegów, taką miał również wynajęty pojazd zastępczy. Poszkodowany prowadzi działalność gospodarczą związaną z grą w golfa. (...) wykorzystuje do prowadzenia tejże działalności gospodarczej – przewozi nim zawodników oraz torby golfowe. Poszkodowany jest także trenerem golfa. Przewoził nim także graczy światowej klasy. (...) najwyższej klasy było mu potrzebne ze względu na charakter prowadzonej działalności gospodarczej z uwagi na jego walory reprezentacyjne.

/dowód: zeznania świadka M. P. złożone na rozprawie w dniu 23 września 2024 r. znacznik czasowy od 00:11:18 do 00:50:57 nagrania – k. 138v-139.

Pismem z 17 lipca 2020 r. powód poinformował pozwanego o wystawionej fakturze, zaznaczając, iż pojazd uszkodzony i wynajęty należą do segmentu F.

/dowód: pismo z 17 lipca 2020 r. – str. 193 akt szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64 /

Pozwany pismem z 28 lipca 2020 r. poinformował powoda o przyznaniu odszkodowania w kwocie 6 300 zł. Uznano za zasadny najem przez okres 30 dni w kwocie po 210 zł brutto za dobę wynajmu pojazdu zastępczego.

/dowód: pismo z 28 lipca 2020 r. – str. 195 akt szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64 /

Powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 12.150 zł pismem z 21 września 2023 r. Wezwanie pozostało jednak bezskuteczne.

/dowód: wezwanie do zapłaty – k. 25, potwierdzenie nadania – k. 26/

Z załączonych do sprzeciwu od nakazu zapłaty umów z wypożyczalniami pojazdów zastępczych wynika, że pozwany zawarł takie umowy z siedmioma podmiotami - (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K., (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką jawną w W., (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w K., (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w L., (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G., (...) Spółką Akcyjną w W. oraz (...) Spółką Akcyjną w W.. (...) spółka z o.o. w W. ma dostępny samochód klasy F (M. (...)) w liczbie dwóch egzemplarzy (na 42 placówki), z których najstarszy ma 24 miesiące, średnia wieku pojazdów tej klasy to 11 miesięcy, a wypożyczalnia ma jedną placówkę w T.. (...) spółka z o.o. w K. nie ma w swoich zasobach pojazdów klasy F. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka jawna w W. ma dostępny samochód klasy F (B. (...)) w dwóch egzemplarzach (średnia wieku pojazdów tej klasy wynosi miesiąc) na 16 placówek w Polsce, przy czym nie ma placówki w T.. Stawka brutto za dobę najmu pojazdu klasy F u tego podmiotu wynosi 615 zł brutto, czyli tyle, ile wynosiła stawka za dobę najmu pojazdu zastępczego wynajętego przez poszkodowanego. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w K. oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w L. nie dysponują pojazdami klasy F. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. ma dostępny samochód klasy F (J. (...)) w pięciu egzemplarzach (średnia wieku pojazdów tej klasy to dwa lata, najstarszy egzemplarz ma 3 lata) na 24 placówki w Polsce. Stawka brutto za dobę najmu pojazdu klasy F wynosi 450 zł brutto. (...) Spółka Akcyjna w W. nie ma w swoich zasobach pojazdu klasy F. (...) Spółka Akcyjna w W. ma dostępny samochód klasy F (A. (...), F. (...), B. (...)) w ośmiu egzemplarzach: 2 pojazdy marki B., 4 pojazdy marki F. (...), 2 egzemplarze pojazdu marki A. (...) (średnia wieku 1 rok) na 86 placówek w Polsce. Stawka brutto za dobę wynajmu pojazdu klasy F wynosi 350 zł brutto.

/dowód: umowy zawarte przez pozwanego z wypożyczalniami współpracującymi z (...) W. – pliki pdf w folderze o nazwie „umowy z wypożyczalniami współpracującymi” w aktach szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64 /

Stawka za najem pojazdu zastępczego zastosowana przez powoda co do pojazdu klasy F mieściła się w granicach stawek rynkowych stosowanych przez wypożyczalnie odnośnie pojazdów tej klasy. Na rynku występują zarówno podmioty oferujące pojazdy zastępcze tej klasy za niższe stawki, jak i za wyższe.

/dowód: umowy zawarte przez pozwanego z wypożyczalniami współpracującymi z (...) W. – pliki pdf w folderze o nazwie „umowy z wypożyczalniami współpracującymi” w aktach szkody znajdujących się na płycie CD – k. 64, cenniki wynajmu samochodów – k. 16-24 /

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych oraz dokumentów przedłożonych przez powoda i pozwanego. Żadna ze stron nie podważyła wiarygodności zgromadzonych materiałów, a również Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich autentyczności. Sąd oparł się także na dowodzie z zeznań świadka M. P., uznając je za wiarygodne. Zeznania świadka znajdują także pokrycie w dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy. Świadek nie był zainteresowany wsparciem którejkolwiek ze stron procesu, jego zeznania były spójne i pokrywały się w znacznej mierze z dokumentami zgromadzonymi w aktach szkody. Fakt, że świadek nie pamiętał pewnych okoliczności można łatwo wytłumaczyć zarówno upływem czasu (zdarzenie szkodowe i wynajem pojazdu zastępczego miał miejsce ponad cztery lata przed dniem składania przez świadka zeznań), jak również tym, że świadek nie interesował się kwestiami związanymi z najmem pojazdu zastępczego i procesem naprawienia szkody wychodząc z założenia, że nie jego będą obciążały koszty związane z tym procesem.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 23 września 2024 roku sąd postanowił rozpoznać sprawę z pominięciem przepisów działu IIa o postępowaniu w sprawach gospodarczych. Zgodnie z treścią art. 458 ⁷ § 2 k.p.c., przekazanie sprawy gospodarczej może nastąpić w terminie miesiąca od dnia wdania się w spór co do istoty sprawy przez pozwanego sprawę gospodarczą, której nie przekazano sądowi gospodarczemu ze względu na upływ tego terminu, rozpoznaje się z pominięciem przepisów niniejszego działu. Świadek M. P. zeznał, że uszkodzony pojazd marki B. został zakupiony w ramach działalności gospodarczej i było do jej prowadzenia wykorzystywane. Powód nabył zatem wierzytelność z tytułu doznanej przez poszkodowanego szkody od przedsiębiorcy, wobec czego sprawa miała charakter gospodarczy (art. 458 ² § 1 pkt 1 k.p.c.). Jako, że sprawa nie została przekazana sądowi gospodarczemu w terminie miesiąca od dnia wdania się w spór co do istoty sprawy przez pozwanego, sprawa została rozpoznana z pominięciem przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych.

Sąd postanowieniem z dnia 22 lipca 2024 roku skazał świadka M. P. na grzywnę w wysokości 750 zł za nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie w dniu 22 lipca 2024 roku po uprzednim ustaleniu przez komornika, że świadek zamieszkuje pod adresem wskazanym przez strony. Podstawą wydania wymienionego postanowienia był art. 274 § 1 k.p.c. Sąd na rozprawie w dniu 23 września 2024 roku zwolnił świadka M. P. od grzywny nałożonej na niego postanowieniem z dnia 22 lipca 2024 roku za nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie w dniu 22 lipca 2024 roku, ponieważ świadek usprawiedliwił swoje niestawiennictwo na rozprawie.

Spór pomiędzy stronami sprowadzał się w istocie do określenia stawki dobowej najmu pojazdu zastępczego, która jest ściśle powiązana z zakwalifikowaniem danego pojazdu do odpowiedniego segmentu. Okres najmu nie był kwestionowany.

W świetle zebranego materiału dowodowego roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Przechodząc do rozważań prawnych, zgodnie z treścią art. 822 § 1 i 4 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z których szkoda wynikła. Paragraf drugi tego przepisu stanowi, że naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono. Określa zatem zasadę pełnego odszkodowania.

Odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych regulują przepisy ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 2500 z późn. zm., dalej: ustawa). Zgodnie z art. 34 ust. 1 i 36 ust. 1 ustawy, z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Ustalenie odszkodowania z ubezpieczenia OC następuje według ogólnych zasad, określonych w art. 361-363 k.c., z tym jedynie zastrzeżeniem, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest tylko do świadczenia pieniężnego, ograniczonego do wysokości, ustalonej w umowie, sumy gwarancyjnej (art. 822 § 1 k.c. i art. 36 ust. 1 ustawy).

W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11 OSNC 2012, Nr 3, poz. 28) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego, niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że nie wszystkie wydatki, pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Sąd Najwyższy zauważył, iż nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji - gwarancyjnej ubezpieczyciela, co mogłoby prowadzić do wzrostu składek ubezpieczeniowych. Za celowe i ekonomicznie uzasadnione mogą być - co do zasady - uznane wydatki poniesione na najęcie pojazdu zastępczego tego samego typu co uszkodzony i na czas niezbędny do naprawy albo zakupu nowego pojazdu. Pogląd ten Sąd Rejonowy w Toruniu w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę w całości podziela.

Pogląd o tym, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego są objęte odpowiedzialnością ubezpieczyciela z tytułu umowy odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione jest ugruntowany, również zgodnie z aktualną linią orzeczniczą (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2024 r., (...) 35/22, Legalis nr 3064306).

Z racji cesji wierzytelności skuteczne dochodzenie zwrotu kosztów najmu pojazdu przeszło na powoda, który przedkładając fakturę za najem pojazdu zastępczego wykazał jaki koszt stanowiło korzystanie przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego. Kwestia legitymacji czynnej powoda nie była zresztą przedmiotem sporu pomiędzy stronami.

Rozstrzygając kwestię wysokości stawki najmu pojazdu zastępczego, wskazać należy, że powód domagał się zwrotu kosztów według stawki w wysokości 500 zł/doba (netto) za każdy dzień najmu pojazdu. W ocenie Sądu stawki za najem pojazdu zaproponowane przez powoda nie były wygórowane. Klasa F to najwyższa klasa samochodów osobowych, określana jako klasa premium. Z zeznań świadka wynika, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmował się treningami gry w golfa i potrzebował auta klasy reprezentatywnej w celu przewożenia zawodników. Uszkodzony pojazd bez wątpienia także należał do grupy pojazdów luksusowych. Sąd nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że stawka za najem pojazdu klasy F zastosowana przez powoda byłą stawką rynkową, bowiem nawet jedna z wypożyczalni współpracujących z pozwanym stosuje stawki tej samej wysokości za najem pojazdu zastępczego tej klasy, tj. 500 zł netto, czyli 615 zł brutto za dobę najmu pojazdu zastępczego. Zatem poszkodowany wynajmując pojazd zastępczy tej samej klasy w firmie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka jawna w W. musiałby się liczyć z wydatkiem tej samej wysokości, jak w przypadku najmu pojazdu zastępczego u powoda. Jedynie na marginesie Sąd pragnie wskazać, że wśród wypożyczalni współpracujących z pozwanym, większość z nich nie miała w swojej ofercie żadnego pojazdu należącego do segmentu F, zaś jedna z wypożyczalni ( (...) (...)) posiadała dwa egzemplarze pojazdu w tej klasie (B. (...)) i określiła stawkę najmu na kwotę 615 zł/doba (brutto). Po pierwsze jest to zatem stawka tożsama z zastosowaną przez powoda. Po drugie natomiast, biorąc pod uwagę bardzo ograniczoną liczbę pojazdów zastępczych z segmentu F dostępną w wypożyczalniach współpracujących z pozwanym wydaje się bardzo wątpliwe, by którykolwiek z tych podmiotów był w stanie w krótkim czasie podstawić pojazd zastępczy odpowiedniej klasy poszkodowanemu do T.. Poszkodowany potrzebował zaś pojazdu zastępczego bardzo pilnie ze względu na wykonywaną działalność gospodarczą.

Odnośnie do zasadnego okresu najmu pojazdu zastępczego Sąd miał na uwadze, że zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem koszty najmu przez poszkodowanego samochodu zastępczego obejmować mogą tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 2004 r., sygn. akt II CK 494/03, Legalis nr 67722), który w niniejszej sprawie nie był kwestionowany i wynosił 30 dni.

W odniesieniu do kwestii naruszenia obowiązku minimalizacji szkody należy zauważyć, ze poszkodowany nie był obowiązany do poszukiwania najtańszej na rynku oferty najmu pojazdu zastępczego i nie można od niego wymagać ponadprzeciętnej aktywności. W niniejszej sprawie poszkodowanemu zostało wynajęte auto zastępcze w salonie (...), w którym to kompleksowo zajęto się sprawą związaną ze szkodą z 13 czerwca 2020 roku. Poszkodowany z racji wykonywanego zawodu, krótko po zdarzeniu korzystał z auta zastępczego w tej samej luksusowej klasie, co pojazd uszkodzony. Nie budzi wątpliwości sądu okoliczność, że poszkodowany powierzył kwestie związane z naprawą pojazdu i wynajmem pojazdu zastępczego salonowi (...), z którym od dawna współpracował. Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. wydanej w sprawie III CZP 5/11 (Legalis nr 381501) trafnie podniósł, że zakres obowiązku odszkodowawczego obejmuje co do zasady poniesione koszty najmu pojazdu zastępczego tego samego typu co uszkodzony, za czas niezbędny do naprawy albo zakupu nowego pojazdu. W ocenie Sądu koszt najmu pojazdu nie był wygórowany.

Jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty.

Należy podkreślić, że pozwany wskazał, iż stawka za dobę najmu, którą akceptuje dla klasy pojazdu poszkodowanego to 210 zł brutto i jest to stawka za najem pojazdu klasy E. Pozwany nie dowiódł jednak, że pojazd poszkodowanego był pojazdem klasy E. Powód konsekwentnie wskazywał, że pojazd poszkodowanego był pojazdem klasy luksusowej. Zeznanie świadka M. P. potwierdziło, że wynajęte auto, A. (...) jest pojazdem klasy luksusowej, a pojazd uszkodzony, czyli B. (...) było pojazdem zbliżonej klasy. Ten pogląd wzmacnia również fakt, iż w tabelach pojazdów zastępczych, którymi dysponują wypożyczalnie współpracujące z pozwanym do segmentu pojazdów luksusowych (klasa F) zaliczono A. (...), B. (...) T., a także F. (...). Wszystkie wymienione pojazdy są luksusowymi, sportowymi autami, tak samo jak uszkodzony samochód należący do poszkodowanego. Wszystkie te pojazdy należą do tego samego segmentu pojazdów – tego samego co pojazd poszkodowanego. Skoro pozwany uznaje wskazane pojazdy za pojazdy klasy luksusowej w relacjach z wypożyczalnią z nim współpracującą, nie ma powodu, by inaczej traktować je w relacji z poszkodowanym bądź z jego następcą prawnym, który poszkodowanemu auto tej klasy wynajął. W tej sytuacji nie sposób w ogóle mówić o tym, że pozwany złożył poszkodowanemu skutecznie propozycję najmu pojazdu zastępczego tożsamej klasy z pojazdem uszkodzonym, bowiem zaproponował najem pojazdu zastępczego wraz z informacją o wysokości akceptowanej stawki za pojazd klasy E, czyli niższej aniżeli pojazd należący do poszkodowanego. Poszkodowany natomiast miał prawo skorzystać z pojazdu klasy tożsamej co pojazd uszkodzony. Poza tym nawet gdyby poszkodowany zdecydował się na najem pojazdu tożsamej klasy co pojazd uszkodzony od wypożyczalni współpracującej z pozwanym, koszt najmu pojazdu zastępczego i tak mógłby nie być wcale niższy niż w przypadku najmu pojazdu od powoda, skoro w przypadku jednej ze współpracujących z pozwanym wypożyczalni stawki za najem pojazdu z segmentu F są tożsame ze stawkami powoda. W propozycji pozwanego zabrakło także informacji o czasie i miejscu udostępnienia pojazdu, jego zwrotu oraz ewentualnych dodatkowych obowiązkach związanych z kaucją bądź innymi warunkami współpracy z wypożyczalniami współpracującymi z ubezpieczycielem. Z regulaminów wypożyczalni współpracujących z pozwanym przedstawionych poszkodowanemu wraz z propozycją najmu pojazdu zastępczego wynikało, że przynajmniej niektóre z nich pobierają kaucję w związku z zawieraną umową najmu. Przykładowo, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w L. pobierała kaucję w wysokości od 2000 zł do 4000 zł w zależności od klasy pojazdu, a także przewidywała opłatę dodatkową za wyjazd pojazdem zastępczym poza granicę RP. Oferta powoda w tym zakresie była dla poszkodowanego bardziej korzystna, bowiem powód nie wymagał od poszkodowanego kaucji. Brak jest natomiast informacji o tym, by pozwany udostępnił poszkodowanemu informacje o zasadach najmu pojazdu zastępczego wynikających z umów zawartych przez pozwanego ze współpracującymi z nim wypożyczalniami.

Wreszcie nie może ujść z pola widzenia fakt, iż poszkodowany potrzebował pojazdu luksusowej klasy z uwagi na rodzaj działalności gospodarczej, którą wykonuje. Biorąc pod uwagę, że wykonując działalność gospodarczą poszkodowany styka się ze sportowcami (golfistami) światowej klasy i przewozi ich, potrzeba korzystania z pojazdu zastępczego najwyższej klasy, dysponującego określonymi walorami wpływającymi na reprezentatywność poszkodowanego była w pełni uzasadniona.

Podsumowując, w ocenie Sądu zasadnym było zakwalifikowanie zarówno uszkodzonego, jak i najętego pojazdu do segmentu F. Podkreślić należy, że pozwany w istocie nie zaprzeczył by pojazd uszkodzony należał do tej klasy. Ustalona przez powoda stawka najmu na poziomie 500 zł/doba mieściła się w granicach akceptowanych przez pozwanego stawek najmu pojazdu zastępczego segmentu F we współpracujących wypożyczalniach, biorąc pod uwagę fakt, iż jedna z tych wypożyczalni stosowała tożsame stawki. Mając powyższe na uwadze należało uznać, że pozwany był zobowiązany do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego stanowiących iloczyn dni uzasadnionego okresu najmu oraz stawki za dobę najmu pojazdu zastępczego powiększonej o podatek od towarów i usług, a zatem 18 450 zł. Z uwagi na to, że pozwany wypłacił powodowi bezsporną kwotę 6 300 zł, do zapłaty pozostała kwota 12 150 zł, co czyniło żądanie pozwu w pełni zasadnym, o czym orzeczono w punkcie I wyroku. O odsetkach Sąd orzekł mając na względzie treść art. 481 § 1 k.c. Termin płatności wskazany na fakturze z 17 lipca 2020 roku. upłynął z dniem 1 sierpnia 2020 r., zatem uzasadnione było zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od 2 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty. W ocenie Sądu, skoro w toku postępowania powód wykazał swoje roszczenie co do zasady oraz co do wysokości, natomiast pozwany jest profesjonalnym podmiotem w zakresie likwidowania szkód komunikacyjnych, to w toku postępowania likwidacyjnego winien on dołożyć należytej staranności w zakresie ustalenia rzeczywistej i realnej szkody. Należy podkreślić, że pozwany w dniu 28 lipca 2020 roku wydał decyzję w przedmiocie przyznania odszkodowania w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego, wobec czego należało przyjąć, że w dacie wydania decyzji dysponował już wszelkimi informacjami niezbędnymi do ustalenia odszkodowania w prawidłowej wysokości. Świadczy o tym w szczególności fakt, iż w dniu 28 lipca 2020 roku pozwany wydał decyzję o wypłacie odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego uznając za zasadny cały okres najmu tego pojazdu. Zgodnie natomiast z treścią art. 14 ust. 1, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Stosownie zaś do ust. 2 cytowanego artykułu w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania. Należy zauważyć, że zgłoszenie szkody nastąpiło 17 czerwca 2020 roku, a zatem data, od której powód żądał zasądzenia odsetek również nie była przedwczesna. Dlatego też Sąd zasądził odsetki od daty wskazanej w pozwie.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwany przegrał proces w całości wobec czego ma obowiązek zwrócić powodowi wszystkie poniesione przez niego koszty procesu. Na koszty te składa się opłata sądowa w kwocie 750 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3 600 zł (zgodnie z treścią § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015r. (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1964). O odsetkach od kwoty 4 367 zł orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c., orzekając je od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.