Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lipca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Magdalena Glinkiewicz
Protokolant:	sekretarz sądowy Paulina Dziadura

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2020 r. w Toruniu

sprawy z powództwa (...) S.A. w B.

przeciwko D. L.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie co do kwoty 836 zł (osiemset trzydzieści sześć złotych);

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  kosztami procesu obciąża powoda.

Sygn. akt I C 149/20

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w B. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym przeciwko D. L. zobowiązującego pozwaną do zapłaty na rzecz powoda kwoty 5.810,09 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 6 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów postepowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, iż pozwana poprzez podpisanie weksla zobowiązała się do zapłaty kwoty 5.810,09 zł Powód wezwał pozwanego do wykupu weksla. Należność nie została spłacona

Zarządzeniem z dnia 15 stycznia 2020 Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postepowaniu nakazowym

Pismem z dnia 23 stycznia 2020 r. powód wskazał iż pozwana w toku sprawy tytułem spłaty pożyczki wpłaciła łącznie kwotę 836 zł i w tym zakresie cofnął powództwo. Zaznaczył, iż weksel in blanco został podpisany przez pozwaną jako weksel gwarancyjny do umowy. W umowie pożyczki wskazana została całkowita kwota pożyczki, oraz wszystkie koszty, które pozwany zobowiązał się ponieść w związku z umową. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 15.084 zł, w tym 6.5000 zł tytułem pożyczki, 129 zł tytułem opłaty przygotowawczej, 5.271 zł tytułem wynagrodzenia prowizyjnego oraz 1.100 zł tytułem (...). Umowa została wypowiedziana przy zachowaniu terminu wypowiedzenia. Zaznaczył, iż weksel został wypełniony w sposób prawidłowy. Powód sprecyzował żądanie wnosząc odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej.

Pozwany nie złożyła odpowiedzi na pozew, ani nie stawiła się na termin rozprawy.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 25 września 2017 r. D. L. zawarła z (...) S.A. w B. umowę pożyczki gotówkowej. Pożyczkodawca udzielił pożyczki w kwocie 6.500 zł. Dodatkowo ustalono koszty: opłaty przygotowawczej 129 zł, wynagrodzenia prowizyjnego 5.271 zł, wynagrodzenia za przyznanie (...) 1.100 zł. Pożyczka miała być spłacana zgodnie z harmonogramem spłat w 36 równych ratach.

Dowód: umowa pożyczki z załącznikami k. 27-31

Zabezpieczeniem zapłaty zadłużenia z tytułu umowy pożyczki stanowił weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową.

Dowód: weksel k. 10;

Deklaracja wekslowa k. 5

Wobec opóźnienia w spłacie należności wymagalnych (...) S.A. w B. wypowiedział umowę pożyczki i wezwał D. L. do wykupu weksla.

Dowód: pismo k. 4

D. L. z tytułu zawartej umowy pożyczki wpłaciła na rzecz pożyczkodawcy łącznie kwotę 10.135 zł. (w tym mieści się wpłacona w toku procesu kwota 836 zł).

Dowód: zestawianie k. 23-24, 25

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Przed przystąpieniem do zasadniczych rozważań należy podkreślić, że zgodnie z art. 339 § 2 k.p.c., jeżeli pozwany nie wdaje się w spór Sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych chyba, że budzą wątpliwości albo zostały powołane w celu obejścia prawa.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w przypadku weksla własnego in blanco o charakterze gwarancyjnym, wystawca na podstawie art 10 prawa wekslowego może podnieść względem posiadacza weksla - pierwotnego wierzyciela zarzuty ze stosunku podstawowego. W pewnych wypadkach sąd rozpoznając sprawę o zapłatę na podstawie weksla będzie uprawniony do zbadania z urzędu niektórych zarzutów ze stosunku podstawowego, mimo że nie zostały one podniesione przez wystawcę. Sytuacja ta będzie mieć miejsce, gdy dłużnikiem wekslowym jest konsument, a możliwa do stwierdzenia na podstawie samej treści pozwu niezgodność pomiędzy wysokością roszczenia wekslowego a wierzytelnością ze stosunku podstawnego spowodowana jest istnieniem w treści powołanej przez powoda w pozwie umowy, klauzul abuzywnych. W ocenie Sądu przeciwne stanowisko może prowadzić do akceptowania działań nawet rażąco niemoralnych, jak np. uwzględniania zaliczania do sumy wekslowej wynikających z umowy odsetek w wysokości przekraczającej czterokrotność kredytu lombardowego NBP, czy rażąco zawyżonych kosztów działań monitujących i windykacyjnych. Niepodniesienie przez konsumenta zarzutu nie może prowadzić do udzielenia ochrony powodowi, bowiem w sposób oczywisty dojdzie wówczas do naruszenia zasad współżycia społecznego i w sposób rażący zostaną naruszone interesy konsumenta. W ocenie Sądu abuzywność klauzuli umownej należy uwzględnić z urzędu.

Stanowisko to znajduje uzasadnienie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, gdzie stwierdza się, iż zważywszy na charakter i znaczenie interesu publicznego, jaki stanowi ochrona konsumentów znajdujących się w słabszej pozycji względem przedsiębiorców, dyrektywa 93/13 WE (nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich), zobowiązuje państwa członkowskie, co wynika z jej art. 7 ust. 1 w zw. z jej motywem dwudziestym czwartym, do zapewnienia stosownych i skutecznych środków „mając[ych] na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami (wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N. i in., C-154/15, C-307/15 i C-308/15, EU:C:2016:980, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo). W tym celu do sądu krajowego należy wyłącznie i jedynie wykluczenie stosowania nieuczciwego warunku umownego, tak aby nie mógł on wywoływać wiążącego skutku wobec konsumenta, przy czym sąd ów nie jest uprawniony do zmiany treści tego warunku (wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N. i in., C-154/15, C-307/15 i C-308/15, EU:C:2016:980, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo). W tym kontekście należy w pierwszej kolejności przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu, czy dane warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy 93/13 mają nieuczciwy charakter, a także do tego, by dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą, o ile sąd ów posiada niezbędne ku temu informacje dotyczące stanu prawnego i faktycznego (zob. podobnie wyroki: z dnia 21 kwietnia 2016 r., R. i R., C-377/14, EU:C:2016:283, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N. i in., C-154/15). Przy bowiem braku skutecznej kontroli potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków danej umowy nie może zostać zagwarantowane przestrzeganie praw przyznanych w drodze dyrektywy 93/13 (wyrok z dnia 7 grudnia 2017 r., B. S., C-598/15, EU:C:2017:945, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

Zgodnie z treścią art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. Szczegółowo prawa i obowiązki stron zostały uregulowane w umowie pożyczki z dnia 25 września 2017 r. Ponieważ pozwana nie wywiązała się ze spłacenia wszystkich rat umowa została wypowiedziana.

W ocenie Sądu wskazane w umowie koszty dodatkowe związane z udzieleniem pożyczki budzą poważne wątpliwości w świetle przepisów o zobowiązaniach umownych i ochronie konsumenta przed niedozwolonymi klauzulami umownymi. Zgodnie bowiem z treścią art. 385 ¹§1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy; nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Z przedłożonej umowy wynika, że na całkowity koszt każdej pożyczki składa się oprócz kapitału i odsetek, opłata przygotowawcza, wynagrodzenie umowne oraz koszt (...) w łącznej kwocie 6.500 zł, co stanowi 100% wartości udzielonej pożyczki (wartości kapitału).

Z treści umowy wynika, że jej przedmiotem była pożyczka w wysokości 6.500 zł – kwota faktycznie wypłacona. Z kolei całkowita kwota do zapłaty wynosiła 15.084 zł. Obejmowała oprócz całkowitej kwoty pożyczki i odsetek, opłatę przygotowawczą w wysokości 129 zł oraz wynagrodzenie prowizyjne w wysokości 5.271 zł, a także koszt (...) w kwocie 1.100 zł. Pożyczka została udzielona na 36 miesięcy. Nie budzi wątpliwości, że postanowienie umowne dotyczące prowizji, czy (...) nie dotyczyło głównych świadczeń stron. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2004 roku (I CK 635/03) pojęcie „głównych świadczeń stron” należy interpretować raczej wąsko, w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Opłata z tytułu prowizji, czy też (...) z całą pewnością nie należy do istoty umowy pożyczki. W końcu nie może podlegać również dyskusji, iż postanowienia umowne dotyczące tychże kosztów nie zostały indywidualnie uzgodnione ze stroną pozwaną. Są one częścią standardowej umowy, którą strona powodowa stosuje do wszystkich klientów. Nie podlegają one negocjacji z uwagi choćby na sposób zawierania umowy. Powód w umowie nie wskazał w jaki sposób została wyliczona opłata, jest ona podana kwotowo, bez wskazania składników i wyliczenia co składa się na całkowity koszt tej opłaty. Zastrzeżenie w umowie na niekorzyść klienta opłat w łącznej wysokości 6.500 zł i bez jakiekolwiek związku z rzeczywistymi kosztami umowy pożyczki rażąco narusza interes konsumenta i dobre obyczaje.

Dodatkowe opłaty są oderwane od rzeczywistych kosztów czynności i mają w ocenie Sądu stanowić jedynie dodatkowe źródło dochodu pożyczkodawcy (wskazuje na to wysokość opłat). Zostały ustalone w wysokości rażąco wysokiej, stanowią 100 % udostępnionego kapitału pożyczki. Sąd uznaje te postanowienia umowne za regulujące obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające jego interesy. W ocenie Sądu ustanowienie opłaty w sposób jak to zrobiono w niniejszej sprawie służy obejściu przepisów o odsetkach maksymalnych. Stanowi w istocie rzeczy próbę ukrycia rzeczywistego oprocentowania pożyczki. Gdyby więc nawet przyjąć, że zastrzeżenia umowne dotyczą opłat nie stanowią klauzul niedozwolonych, to i tak należy uznać je za nieważne w oparciu o art. 58 §1 i 3 k.c.

Sąd uznał, iż w związku z udzieloną pożyczką powodowi należała się co do zasady opłata przygotowawcza oraz wynagrodzenie umowne. Powód poniósł bowiem koszty związane z przygotowaniem umowy w tym gromadzeniem dokumentów, dokonania weryfikacji zdolności kredytowej, uruchomienia środków nadto koszt obsługi, dostarczenia i podpisania umowy, koszty osobowe, administracyjne i marketingowe. Wynagrodzenie umowne stanowi natomiast wynagrodzenie za możliwość skorzystania przez pozwanego ze środków finansowych powoda przez okres w jakim pozwany ma prawo dysponować środkami pieniężnymi. Sąd uznał, iż powodowi należy się 25% faktycznie wypłaconej pożyczki tj. kwota 1.625 zł tytułem pokrycia kosztów związanych z obsługą pożyczki i wynagrodzenia powoda. Powód z pewnością poniósł koszty związane z przygotowaniem umowy w tym gromadzeniem dokumentów, dokonania weryfikacji zdolności kredytowej, uruchomienia środków nadto koszt obsługi, dostarczenia i podpisania umowy, koszty osobowe, administracyjne i marketingowe. W przekonaniu Sądu ustalona kwota w całości pokrywa powyższe koszty.

Sąd w toku postępowania ustalił, iż w rzeczywistości pozwana otrzymała pożyczkę w wysokości 6.500 zł. Pozwana zobowiązana była do pokrycia kosztów w wysokości 1. 625 zł oraz odsetek naliczonych proporcjonalnie od uzyskanego świadczenia. Łącznie zobowiązanie z tytułu umowy pożyczki wynosiło 8.125 zł oraz odsetki naliczone proporcjonalnie od uzyskanego świadczenia. Pozwana spłaciła natomiast na rzecz powoda łącznie kwotę 10.135 zł (w tym w toku procesu wpłacona została kwota 836 zł).

Sąd wyrokiem zaocznym w pkt I umorzył postępowanie co do kwoty 836 zł wobec cofnięcia powództwa w tym zakresie, zaś w punkcie II oddalił powództwo.

O kosztach orzeczono w punkcie II wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. Skoro powód była stroną przegrywającą i zarazem jedyną stroną ponosząca koszty w niniejszym postępowaniu, Sąd obciążył powoda tymi kosztami.