Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Toruniu

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2022 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu, VIII Wydział Karny w składzie:

Sędzia Sędzia Angelika Kurkiewicz

Protokolant st. sekr. sądowy Wojciech Rydzio

w obecności oskarżyciela Straży Miejskiej w T. M. G.,

po rozpoznaniu dnia 15 lutego 2022 r.

sprawy:

K. K., c. J. i S. z domu P.,

ur. (...) w G.

obwinionej o to, że:

w dniu 20 kwietnia 2021 r., w T., na ul. (...) w Straży Miejskiej, będąc użytkownikiem pojazdu marki B. o nr rej. (...), nie udzieliła informacji komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym miejscu i czasie tj. w dniu 2 stycznia 2021 r. ok. godz. 13.25 w T. na ul. (...),

art. 96 § 3 kw w zw. z art. 78 ust. 4 ustawy prawo o ruchu drogowym

ORZEKA:

po zastosowaniu art. 2§1 kw

I.  Obwinioną K. K. uznaje za winną popełnienia czynu zarzucanego jej we wniosku o ukaranie, tj. wykroczenia z art. 96§3 kw i za to na podstawie art. 96§3 kw wymierza jej karę grzywny w wysokości 200 zł (dwieście złotych);

II.  Zwalnia obwinioną od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej, zaś zryczałtowanymi wydatkami poniesionymi w sprawie obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VIII W 975/21

UZASADNIENIE

W dniu 2 stycznia 2021 r. ok. godz. 13:25 przy ul. (...) w T. strażnik miejski B. I. ujawnił wykroczenie z art. 92 § 1 k.w polegające na niezastosowaniu się do znaku D-18a, tj. parkowanie w miejscu przeznaczonym na postój pojazdu uprawnionej osoby, popełnione przez kierowcę pojazdu marki B. o nr. rej. (...). Fakt popełnienia wykroczenia zarejestrowano, sporządzając fotografię cyfrową.

(dowód: notatka urzędowa k. 1;

zdjęcie k. 3).

Do K. K. będącej właścicielem w/w pojazdu zostało wystosowane wezwanie do wskazania komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania w dniu 2 stycznia 2021 roku. Jednocześnie Straż Miejska informowała w wezwaniu, iż nieudzielenie informacji, w terminie 7 dni od doręczenie wezwania, będzie uważane za odmowę wskazania kierującego, co stanowi wykroczenie z art. 96 § 3 k.w. w związku z art. 78 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Przedmiotowe wezwanie zostało skutecznie doręczone K. K. w dniu 7 kwietnia 2021 roku.

(dowód: informacja z (...) k. 2;

wezwanie z dnia 16 marca 2021 r. k. 5,5v;

zwrotne potwierdzenie odbioru dołączone do k. 5)

W pisemnej odpowiedzi z dnia 12 kwietnia 2021 roku (data wpływu: 20 kwietnia 2021 roku) K. K. wskazała, że nie jest w stanie udzielić odpowiedzi na pytanie dotyczące osoby, która kierowała pojazdem w dniu wskazanym w wezwaniu. Powyższe uzasadniała tym, że pojazd jest użytkowany także przez osoby najbliższe, a nie wiedząc kto kierował pojazdem w danym czasie obawia się odpowiedzialności karnej grożącej za podanie nieprawdziwych danych dotyczących osoby użytkującej samochód w chwili ujawnienia wykroczenia (art. 234 kk) . Jednocześnie twierdząc, że pismo to nie jest odmową udzielenia informacji na zadane przez Straż Miejską pytanie i tym samym nie wypełnia znamion wykroczenia z art. 96 § 3 k.w.

(dowód: pismo z dnia 12 kwietnia 2021 r. k. 6)

Obwiniona K. K. nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu tj. wykroczenia art. 96 § 3 k.w. w związku z art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym. W toku podejmowanych przez Straż Miejską w T. czynności wyjaśniających obwiniona w późniejszych pismach konsekwentnie twierdziła, że nieudzielanie przez nią informacji nie wypełnia znamion wykroczenia określonego w art. 96 § 3 k.w. Mimo obszernych pouczeń udzielanych obwinionej wraz z powołaniem stosownego orzecznictwa, wezwania do osobistego stawiennictwa w celu złożenia wyjaśnień oraz możliwości złożenia wyjaśnień na piśmie podtrzymywała zajmowane przez siebie stanowisko. Do K. K. skierowane zostało wezwanie do wskazania szczegółowych danych sprawcy wykroczenia z art. 96 § 3 k.w. oraz możliwości złożenia oświadczenia co do formy poniesienia konsekwencji za w/w wykroczenie (przyjęcie mandatu/skierowanie do Sądu wniosku o ukaranie) (k. 7 – 8v). Przedmiotowe wezwanie zostało osobiście doręczone K. K. w dniu 26 kwietnia 2021 roku. Obwiniona wyjaśniała, iż jej uchylenie się od wskazania osoby kierującej pojazdem jest związane z narażeniem jej osoby jako świadka na odpowiedzialność za przestępstwo złożenia fałszywego oskarżenia przeciwko niewinnej osobie o popełnienie wykroczenia, czyli przestępstwo określone w art. 234 k.k. W związku z powyższym Straż Miejska skierowała do Sądu Rejonowego w Toruniu wniosek o ukaranie z dnia 12 lipca 2021 r. (data wpływu do Sądu: 19 lipca 2021 r.). Sąd przyjął, że okoliczności czynu i wina obwinionej nie budzą wątpliwości i uznając za ujawnione dowody dołączone do wniosku o ukaranie wydał wyrok nakazowy z dnia: 22 września 2021 r. w sprawie o sygn. akt II W 1238/21, skazując obwinioną na karę grzywny. W przepisanym terminie obwiniona od wskazanego wyroku nakazowego wniosła sprzeciw.

W toku postępowania sądowego obwiniona prawidłowo zawiadomiona nie stawiła się na wyznaczony termin rozprawy, a złożone wyjaśnienia na piśmie zostały doręczone do Sądu już po wydaniu wyroku i nie zostały zaliczone w poczet materiału dowodowego.

Przeprowadzone na rozprawie głównej dowody w postaci: notatki urzędowej (k. 1) i zdjęcia (k. 3), wezwania z dnia 16 marca 2021 r. (k. 5,5v) oraz wezwania z dnia 20 kwietnia 2021 r. (k. 7 – 8v), ze względu na swój charakter i rzeczowy walor (dokumenty urzędowe), nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności oraz faktu, na którego okoliczność zostały sporządzone. Sąd nie znalazł powodów, które podważałyby ich wiarygodność. Zostały one sporządzone przez kompetentne osoby, po przeprowadzeniu stosownych czynności oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami. W związku z powyższym Sąd uczynił je podstawą dokonanych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że wina obwinionej K. K. w zakresie popełnienia zarzucanego jej czynu wyczerpującego znamiona wykroczenia z art. 96 § 3 k.w. została wykazana.

Sąd przyjął, iż zachowanie obwinionej wyczerpało znamiona wykroczenia, ponieważ obwiniona w dniu 20 kwietnia 2021 r. w T. na ul. (...) w Straży Miejskiej będąc użytkownikiem pojazdu marki B. o nr rej. (...) nie udzieliła informacji komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym miejscu i czasie tj. w dniu 2 stycznia 2021 r. około godziny 13:25 w T. na ul. (...).

Zgodnie z art. 96 § 3 k.w., karze grzywny podlega ten, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Wykroczenie określone w powyższym przepisie ma na celu m.in. ustalenie kierującego pojazdem w razie popełnienia przestępstwa lub popełnienia wykroczenia z udziałem tego pojazdu. Przepis ten odnosi się wprost do obowiązku wynikającego z art. 78 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym , zgodnie z którym właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec. Nie ulega również wątpliwości, iż obowiązek ten ciąży nie tylko na właścicielu pojazdu, ale także na współwłaścicielu albo posiadaczu pojazdu.

Organem uprawnionym do żądania udzielenia tego rodzaju informacji, jak i późniejszym występowaniu w charakterze oskarżyciela publicznego jest także Straż Miejska, co nie budzi wątpliwości wobec tezy zasady prawnej uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2014 r., I KZP 16/14.

W niniejszej sprawie do obwinionej w dniu 16 marca 2021 r. skierowane zostało wezwanie, w którym została ona wezwana do wskazania danych osoby, której pojazd w oznaczonym w tym piśmie czasie został powierzony do używania lub kierowania. Wezwanie to obwinionej zostało skutecznie doręczone dnia 7 kwietnia 2021 roku, co potwierdza dołączone do akt sprawy zwrotne potwierdzenie odbioru. Następnie do obwinionej skierowano pismo z dnia 20 kwietnia 2021 r., w którym wezwano ją do wskazania szczegółowych danych osoby, która odmówiła udzielenia informacji o osobie, której powierzono pojazd oraz możliwości złożenia oświadczenia co do formy poniesienia konsekwencji za w/w wykroczenie (przyjęcie mandatu/skierowanie do Sądu wniosku o ukaranie). Przedmiotowe wezwanie zostało osobiście doręczone K. K. w dniu 26 kwietnia 2021 roku. Należy zaznaczyć, iż jak słusznie podkreśla się w doktrynie, sytuacja, w której osoba osobiście zobowiązana odebrała kierowane do niej pismo uprawnionego organu i nie udzieliła na nie właściwej odpowiedzi lub w ogóle jej zaniechała, przesądza o wypełnieniu przez taką osobę znamion wykroczenia stypizowanego w art. 96 § 3 kw. ( por. W. Jankowski [w:] Grzegorczyk T. (red.), Jankowski W., Zbrojewska M., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Wolters Kluwer 2013). W takim przypadku niewskazaniem będzie zaniechanie udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie, ale również udzielenie odpowiedzi negatywnej, np. w przypadku, gdy osoba zobowiązana nie wskaże żadnej osoby. Zdaniem Sądu, ustawodawca przewidział bowiem możliwość niewskazania wbrew obowiązkowi przez zobowiązanego osoby kierującej lub używającej dany pojazd w oznaczonym czasie jedynie pod warunkiem wykazania, że pojazd ten został użyty po pierwsze wbrew woli i wiedzy w/w, po drugie przez nieznaną osobę, po trzecie w/w nie mógł temu zapobiec. Warunki te jednocześnie muszą zostać spełnione łącznie.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego bezsprzecznie wynika, że obwiniona
w piśmie z dnia 12 kwietnia 2021 r. (data wpływu do Straży Miejskiej: 20 kwietnia 2021 r.) nie wywiązała się z nałożonego na nią obowiązku, gdyż nie wskazała osoby lub kręgu osób (w sposób umożliwiający ich identyfikację), które w czasie zdarzenia zarejestrowanego jako wykroczenie z art. 92 § 1 k.w. dysponowały lub mogły dysponować jej pojazdem.

W odniesieniu do podnoszonych przez obwinioną zarzutów w pierwszej kolejności podkreślić należy, iż organ nie zwraca się z zapytaniem o wskazanie osoby, która popełniła wykroczenie – zwraca się wyłącznie o wskazanie osoby, której pojazd został powierzony do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Wskazanie osoby, której został powierzony pojazd do używania lub kierowania nie jest zatem w żadnym razie tożsame z oskarżeniem tej osoby o popełnienie czynu zabronionego. Tym bardziej, że to Straż Miejska musiałaby dalej prowadzić postepowanie celem ustalenia faktycznego sprawcy wykroczenia z art. 92 § 1 k.w. Wyjaśnienia obwinionej w toku czynności wyjaśniających dowodzą jednocześnie, że nie wystąpiły w sprawie warunki, na podstawie których mogłaby się ona uchylić od obowiązku odpowiedzi na temat danych osoby, której powierzyła pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, a o których mowa w art. 78 ust. 4 ustawy prawo o ruchu drogowym.

Odpowiednie stosowanie - z mocy art. 41 § 1 k.p.w. - w postępowaniu w sprawach o wykroczenia przepisu art. 183 § 1 k.p.k., nie oznacza, aby osoba przesłuchiwana w charakterze świadka (składająca oświadczenie dowodowe w tym charakterze) w sprawie o wykroczenie mogła uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli jej udzielenie mogłoby narazić osobę dla niej najbliższą na odpowiedzialność tylko za wykroczenie (por. uchwała SN z 30 listopada 2004 r., I KZP 26/04). Oznacza to, że właściciel pojazdu lub posiadacz nie może uchylić się od wypełnienia obowiązku określonego w art. 78 ust. 4 Ustawy Prawo o ruchu drogowym nawet jeżeli odpowiedź ta mogłaby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za wykroczenie.

Za niezrozumiałą należy uznać także argumentację obwinionej, która wskazała, że brak podania osoby kierującej lub użytkującej pojazd wynikał z obawy przed ewentualną odpowiedzialnością karną za fałszywe oskarżenie z art. 234 k.k. Istotą tego przestępstwa jest umyślne, w zamiarze bezpośrednim, fałszywe oskarżenie osoby o zarzut, o którym wie, że jest nieprawdziwy, fałszywy. Przedmiotowa nieprawdziwość oskarżenia zachodzi w razie niezgodności podanych faktów (a nie tylko opinii oskarżającego) z obiektywnym stanem rzeczy. Podmiotowa nieprawdziwość oznacza natomiast, że sprawca ma świadomość obiektywnej nieprawdziwości stawianych zarzutów. Wobec tego nawet przy błędnym wskazaniu kierującego wynikającym chociażby z niewiedzy, właściciel pojazdu nie będzie ponosić odpowiedzialności z art. 234 k.k., gdyż przestępstwo fałszywego oskarżenia można popełnić tylko umyślnie. Obwiniona, będąc właścicielem pojazdu miała jedynie wskazać, kto kierował jej pojazdem, co nie jest samooskarżeniem czy oskarżeniem innej osoby. Związek pomiędzy obowiązkiem właściciela pojazdu w kwestii ujawnienia tożsamości osoby kierującej pojazdem, a możliwym postepowaniem karnym w sprawie o wykroczenie jest dość odległy i hipotetyczny.

W przypadku korzystania z pojazdu przez różne osoby, wykonaniem obowiązku będzie wskazanie alternatywnie osób, które mogły kierować pojazdem w oznaczonym czasie. W takiej sytuacji może nie dojść do ustalenia osoby, która kierowała pojazdem w określonym czasie i miejscu. Nie budzi jednak wątpliwości, że właściciel lub posiadacz pojazdu obowiązek spełni, gdy poinformuje właściwy organ o tych okolicznościach, a naruszy go w sytuacji, gdy bezpodstawnie odmówi ich podania.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby obwiniona złożyła pisemną właściwą odpowiedź na zadane w wezwaniu pytanie, bądź też stawiła się osobiście we wskazanym miejscu w wyznaczonym terminie wskazując osobę, która w czasie zdarzenia dysponowała jej pojazdem.

Niezrozumienie przez obwinioną istoty sankcji z art. 96 § 3 k.w. nie jest jednak okolicznością czy błędem, który by obwinioną uwalniał od odpowiedzialności za wykroczenie. W ocenie Sądu, brak jest jakichkolwiek przesłanek zwalniających obwinioną z odpowiedzialności za popełnienie zarzucanego jej czynu. W chwili popełnienia czynu obwiniona była osobą dojrzałą życiowo, w pełni poczytalną, nie zachodziła żadna okoliczność wyłączająca winę obwinionego.

Stosownie do treści art. 4 § 1 k.w. wykroczenie uważa się za popełnione w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany. Wykroczenie z art. 96 § 3 k.w. jest typowym czynem z zaniechania. Przy wykroczeniach z zaniechania czasem czynu jest ostatnia chwila, w której sprawca mógł jeszcze skutecznie podjąć działanie, do którego był zobowiązany, czyli inaczej pierwsza chwila, w której nie mógł już wykonać ciążącego na nim obowiązku (początek zaniechania). Pisemna odpowiedź na wezwanie uprawnionego organu z dnia 16 marca 2021 r. (skutecznie doręczone obwinionej dnia 7 kwietnia 2021 r.) została nadana z zachowaniem siedmiodniowego terminu a treść tego pisma, z którego wynikało nieudzielenie informacji, dotarła do świadomości organu dnia 20 kwietnia 2021 r. (data wpływu do Straży Miejskiej) i to właśnie ten moment należy uznać za czas popełnienia wykroczenia w niniejszej sprawie. Podobnie w art. 4 § 2 k.w. ustawodawca wskazał, że miejscem popełnienia wykroczenia jest miejsce, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek nastąpił lub miał nastąpić. Wykroczenie z art. 96 § 3 k.w. ma charakter formalny. W orzecznictwie przyjmuje się, że miejscem popełnienia czynu z art. 96 § 3 k.w. jest adres siedziby uprawnionego organu, który wystosował wezwanie, a więc miejsce, gdzie obowiązek udzielenia informacji powinien zostać spełniony (miejsce zaniechania). Zatem w niniejszej sprawie jest to adres siedziby Straży Miejskiej w T..

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał obwinioną za winną popełnienia zarzucanego jej czynu, wyczerpującego znamiona wykroczenia z art. 96 § 3 k.w. i wymierzył jej karę grzywny w wysokości 200 zł, uznając, iż kara ta stanowić będzie adekwatną i wystarczającą reakcją za popełniony czyn.

W ocenie Sądu kara wymierzona obwinionej jest adekwatna do stopnia winy obwinionej oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu. Sąd uznał również, iż kara ta jest wystarczająca do osiągnięcia wobec obwinionej celów zapobiegawczych i wychowawczych, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Na mocy art. 624 § 1 k.p.k w zw. z art. 119 i art. 121 k.p.w. i art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, Sąd zwolnił obwinioną od ponoszenia kosztów procesu, wydatkami obciążając Skarb Państwa.